A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | pANiniiyavyAkaraNam-Jan-2022-Session08 | |||||||||||||||||||||||||
2 | https://worldsanskrit.net/wiki/08---vargasya-dhvanimudraNAni-karapatrANi-ca/08---pANiniiyavyAkaraNam-Jan-2022-Session08 | |||||||||||||||||||||||||
3 | ||||||||||||||||||||||||||
4 | औपदेशिक धातुः | निरनुबन्धधातु | धातुः | गणः | पदम् | लट् | लिट् | सन् | ||||||||||||||||||
5 | 1. सत्वम् | |||||||||||||||||||||||||
6 | षहँ मर्षणे | षह् | सह् | सहते | सहेते | सेहे | सेहाते | सिसहिषते | सिसहिषेते | |||||||||||||||||
7 | षेवृँ सेवने | षेव् | सेव् | सेवते | सेवेते | सिषेवे | सिषेवाते | सिसेविषते | सिसेविषेते | सिषेविषु | ||||||||||||||||
8 | षिधँ गत्याम् | षिध् | सिध् | सेधति | सेधतः | सिषेध | सिषिधतुः | सिसिधिषति , सिसेधिषति | सिषेधिषु | |||||||||||||||||
9 | षिधूँ शास्त्रे (शासने) माङ्गल्ये च | षिध् | सिध् | सेधति | सेधतः | सेधति | सेधतः | सिषित्सति | सिषित्सतः | |||||||||||||||||
10 | षो अन्तकर्मणि | षो | सो | स्यति | स्यतः | ससौ | ससतुः | सिषासति | सिषासतः | सिषासु | ||||||||||||||||
11 | षचँ सेचने सेवने च | षच् | सच् | सचते | सचेते | |||||||||||||||||||||
12 | ष्वदँ आस्वादने | ष्वद् | स्वद् | स्वदते | स्वदेते | सिस्वदिषते | ||||||||||||||||||||
13 | ष्मिङ् ईषद्धसने | ष्मि | स्मि | स्मयते | स्मयेते | सिष्मिये | सिष्मियाते | सिस्मयिषते | सिस्मयिषेते | |||||||||||||||||
14 | षर्जँ अर्जने | षर्ज् | सर्ज् | सर्जति | ||||||||||||||||||||||
15 | ष्विदाँ गात्रप्रक्षरणे | ष्विद् | स्विद् | दिवादिः | परस्मैपदी | स्विद्यति | स्विद्यतः | सिष्वेद | सिष्विदतुः | सिष्वित्सति | सिष्वित्सतः | |||||||||||||||
16 | ञिष्विदाँ स्नेहनमोचनयोः | ष्विद् | स्विद् | भ्वादिः | आत्मनेपदी | स्वेदते | स्वेदेते | |||||||||||||||||||
17 | ञिष्विदाँ अव्यक्ते शब्दे | ष्विद् | स्विद् | भ्वादिः | परस्मैपदी | स्वेदति | स्वेदतः | |||||||||||||||||||
18 | षिधुँ संराद्धौ | षिध् | सिध् | सिध्यति | सिध्यतः | सिषेध | सिषिधतुः | सिषिप्सति | सिषिप्सतः | |||||||||||||||||
19 | ष्टुचँ प्रसादे | ष्टुच् | स्तुच् | स्तोचते | स्तोचेते | तुष्टुचे | तुष्टुचाते | तुस्तोचिषते | ||||||||||||||||||
20 | ष्ठा गतिनिवृत्तौ | ष्ठा | स्था | तिष्ठति | तिष्ठतः | तस्थौ | तस्थतुः | तिष्ठासति | तिष्ठासतः | |||||||||||||||||
21 | ष्णा शौचे | ष्णा | स्ना | स्नाति | स्नातः | सिष्णासति | सिष्णासतः | |||||||||||||||||||
22 | षदॢँ विशरणगत्यवसादनेषु | षद् | सद् | सीदति | सीदतः | सिषत्सति | सिषत्सतः | |||||||||||||||||||
23 | अपवादः | |||||||||||||||||||||||||
24 | सुब्धातुष्ठिवुष्वष्कतीनां सत्वप्रतिषेधो वक्तव्यः । | |||||||||||||||||||||||||
25 | ष्ठिवुँ निरसने | ष्ठिव् | ष्ठिव् | ष्ठीवति | ष्ठीवतः | |||||||||||||||||||||
26 | ष्वष्कँ गतौ | ष्वष्क् | ष्वष्क् | ष्वष्कते | ष्वष्केते | |||||||||||||||||||||
27 | षण्मुखाय | |||||||||||||||||||||||||
28 | निमित्तापाये नैमित्तिकस्याप्यपायः | |||||||||||||||||||||||||
29 | 1 | ष्टगेँ (संवरणे) | ष्टग् | स्तग् | स्तगति | स्तगतः | ||||||||||||||||||||
30 | 2 | ष्ठा गतिनिवृत्तौ | ष्ठा | स्था | ष् था | ष् ठा | तिष्ठति | तिष्ठतः | ||||||||||||||||||
31 | 3 | ष्णा (शौचे) | ष्णा | स्ना | स्नाति | |||||||||||||||||||||
32 | ||||||||||||||||||||||||||
33 | स्मृ आध्याने | स्मृ | भ्वादिः | परस्मैपदी | स्मरति | स्मरतः | सस्मार | सस्मरतुः | सुस्मूर्षते | सुस्मूर्षेते | ||||||||||||||||
34 | सृजँ विसर्गे | सृज् | दिवादिः | आत्मनेपदी | सृज्यते | सृज्येते | सिसृक्षु | |||||||||||||||||||
35 | सृजँ विसर्गे | सृज् | तुदादिः | परस्मैपदी | सृजति | सृजतः | ससर्ज | ससृजतुः | सिसृक्षति | सिसृक्षतः | ||||||||||||||||
36 | स्पृशँ संस्पर्शने | स्पृश् | तुदादिः | परस्मैपदी | स्पृशति | स्पृशतः | ||||||||||||||||||||
37 | ||||||||||||||||||||||||||
38 | स्वर्दँ आस्वादने | स्वर्द् | स्वर्दते | स्वर्देते | सस्वर्दे | सस्वर्दाते | सिस्वर्दिषते | सिस्वर्दिषेते | ||||||||||||||||||
39 | स्मीलँ निमेषणे | स्मील् | स्मीलति | स्मीलतः | सिस्मील | सिस्मीलतुः | सिस्मीलिषति | सिस्मीलिषतः | ||||||||||||||||||
40 | सेकृँ गतौ | सेक् | सेकते | सेकेते | सिसेके | सिसेकाते | सिसेकिषते | सिसेकिषेते | सिसेकिषु | |||||||||||||||||
41 | स्कुञ् | स्कु | स्कुनाति | चुस्कूषु | ||||||||||||||||||||||
42 | स्पर्ध् सङ्घर्षे | स्पर्ध् | स्पर्धते | स्पर्धेते | पस्पर्धे | पस्पर्धाते | पिस्पर्द्धिषते | पिस्पर्द्धिषेते | पस्पर्धिषु | |||||||||||||||||
43 | स्पदिँ किञ्चिच्चलने | स्पन्द् | स्पन्दते | स्पन्देते | पस्पन्दे | पस्पन्दाते | पिस्पन्दिषते | पिस्पन्दिषेते | ||||||||||||||||||
44 | ||||||||||||||||||||||||||
45 | धात्वादेः षः सः | 6.1.64 | ||||||||||||||||||||||||
46 | आदेशप्रत्यययोः | 8.3.59 | ||||||||||||||||||||||||
47 | षोडश | षण्मुख | ||||||||||||||||||||||||
48 | कषति | लषति | ||||||||||||||||||||||||
49 | ||||||||||||||||||||||||||
50 | पठिष्यति | रामे | रामयोः | रामेषु | हरौ | हर्योः | हरिषु | शम्भौ | शम्भ्वोः | शम्भुषु | पितरि | पित्रोः | पितृषु | ग्लावि | ग्लावोः | ग्लौषु | सर्वस्मिन् | सर्वयोः | सर्वेषु | |||||||
51 | गमिष्यति | |||||||||||||||||||||||||
52 | लेखिष्यति | रमायाम् | रमयोः | रमासु | सर्वस्याम् | सर्वयोः | सर्वासु | मत्याम्/मतौ | मत्योः | मतिषु | गौर्याम्/ गौर्य्याम् | गौर्योः/गौर्य्योः | गौरीषु | |||||||||||||
53 | पास्यति | |||||||||||||||||||||||||
54 | दास्यति | लिहि | लिहोः | लिट्त्सु / लिट्सु | दुहि | दुहोः | धुक्षु | चतुर्षु | वाचि | वाचोः | वाक्षु | |||||||||||||||
55 | ||||||||||||||||||||||||||
56 | स्तगति | स्तिघ्नुते | स्थलति | तिष्ठति | स्नाति | |||||||||||||||||||||
57 | स्तग् | स्तिघ् | स्थल् | स्था | स्ना | |||||||||||||||||||||
58 | षोपदेशः | ष् तग् | ष् तिघ् | ष् थल् | ष् था | ष् ना | ||||||||||||||||||||
59 | स् था | |||||||||||||||||||||||||
60 | ष्टुत्वम् (ष्टुना ष्टुः) | ष्टग् | ष् टिघ् | ष् ठल् | ष् ठा | ष् णा | णत्वम् (रषाभ्यां नो णः समानपदे) | |||||||||||||||||||
61 | ष्टगेँ (संवरणे) | ष्टिघँ आस्कन्दने | ष्ठलँ स्थाने | ष्ठा गतिनिवृत्तौ | ष्णा (शौचे) | |||||||||||||||||||||
62 | ष्टग् | ष्टिघ् | ष्ठल् | |||||||||||||||||||||||
63 | धात्वादेः षः सः | स् टग् | स् टिघ् | स् ठल् | स् ठा | स् णा | ||||||||||||||||||||
64 | निमित्तापाये नैमित्तिकस्याप्यपायः | स् तग् | स् तिघ् | स् थल् | स् था | स् ना | ||||||||||||||||||||
65 | स्तग् | स्तिघ् | स्थल् | स्था | स्ना | |||||||||||||||||||||
66 | ||||||||||||||||||||||||||
67 | 2. नत्वम् | |||||||||||||||||||||||||
68 | णो नः | 6.1.65 | ||||||||||||||||||||||||
69 | उपसर्गादसमासेऽपि णोपदेशस्य | 8.4.14 | ल्यप् | |||||||||||||||||||||||
70 | 1 | णीञ् प्रापणे | णी | नी | भ्वादिः | नयति | नयतः | प्रणयति | प्रणीय | परिणयति | परिणयनम् | |||||||||||||||
71 | 2 | णु स्तुतौ | णु | नु | अदादिः | नौति | नुतः | प्रणुत्य | ||||||||||||||||||
72 | 3 | णशँ अदर्शने | णश् | नश् | दिवादिः | नश्यति | नश्यतः | प्रणश्य | ||||||||||||||||||
73 | 4 | णुदँ प्रेरणे | णुद् | नुद् | तुदादिः | नुदति | नुदतः | प्रणुद्य | ||||||||||||||||||
74 | 5 | णभँ हिंसायाम् | णभ् | नभ् | क्र्यादिः | नभ्नाति | नभ्नीतः | प्रणभ्य | ||||||||||||||||||
75 | 6 | णमँ (प्रह्वत्वे शब्दे च) | णम् | नम् | भ्वादिः | नमति | प्रणमति | प्रणम्य | प्रणमनम् | |||||||||||||||||
76 | 7 | णदँ अव्यक्ते शब्दे | णद् | नद् | नदति | नदतः | प्रणद्य | |||||||||||||||||||
77 | नृतिनन्दिनर्दिनक्किनाटिनाथृनाधृनॄवर्जम् | |||||||||||||||||||||||||
78 | 1 | नृतीँ गात्रविक्षेपे | नृत् | दिवादिः | नृत्यति | नृत्यतः | प्रनृत्य | |||||||||||||||||||
79 | 2 | टुनदिँ समृद्धौ | नन्द् | नन्दति | नन्दतः | प्रनन्द्य | ||||||||||||||||||||
80 | 3 | नर्दँ शब्दे | नर्द् | भ्वादिः | नर्दति | नर्दतः | प्रनर्दति | प्रनर्द्य | ||||||||||||||||||
81 | 4 | नक्कँ नाशने | नक्क् | नक्कयति | नक्कयतः | प्रनक्क्य | ||||||||||||||||||||
82 | 5 | नटिँ भाषायाम् | नण्ट् | नण्टति | नण्टतः | |||||||||||||||||||||
83 | 6 | नाथृँ याच्ञोपतापैश्वर्याशीष्षु | नाथ् | नाथति | नाथतः | प्रनाथ्य | ||||||||||||||||||||
84 | 7 | नाधृँ याच्ञोपतापैश्वर्याशीष्षु | नाध् | नाधते | नाधेते | प्रनाध्य | ||||||||||||||||||||
85 | 8 | नॄ नये | नॄ | नरति | नरतः | प्रनीर्य | ||||||||||||||||||||
86 | नृणाति | नृणीतः | प्रनीर्य | |||||||||||||||||||||||
87 | ||||||||||||||||||||||||||
88 | 3. नुमागमः | |||||||||||||||||||||||||
89 | इदितो नुम् धातोः | 7.1.58 | ||||||||||||||||||||||||
90 | इदितः धातोः नुम् | |||||||||||||||||||||||||
91 | इत् इत् --- इद् इत् ---- इदित् | |||||||||||||||||||||||||
92 | इकारः इत्संज्ञकः यस्य सः -- धातुः | |||||||||||||||||||||||||
93 | नुमागमः | परसवर्णः | लट् | क्त्वा | क्तवतुँ | क्त | ||||||||||||||||||||
94 | अकिँ (लक्षणे) | अक् | अन्क् | अङ्क् | अङ्कते | अङ्केते | ||||||||||||||||||||
95 | काचिँ दीप्तिबन्धनयोः | काच् | कान्च् | काञ्च् | काञ्चते | काञ्चेते | ||||||||||||||||||||
96 | वाछिँ इच्छायाम् | वाछ् | वान्छ् | वाञ्छ् | वाञ्छति | वाञ्छतः | ||||||||||||||||||||
97 | भजिँ (भाषायाम्) | भज् | भन्ज् | भञ्ज् | भञ्जति | भञ्जतः | ||||||||||||||||||||
98 | कुठिँ (प्रतिघाते) | कुठ् | कुन्ठ् | कुण्ठ् | कुण्ठति | कुण्ठतः | ||||||||||||||||||||
99 | मडिँ भूषायाम् | मड् | मन्ड् | मण्ड् | मण्डति | मण्डतः | ||||||||||||||||||||
100 | चितिँ (स्मृत्याम्) | चित् | चिन्त् | चिन्त् | चिन्तयति | चिन्तयतः |