2024_Verkiezingen overzicht DAG ZONDER ARBEID

	A	B	C	D	E	F	G	H	I
1	SAMENVATTING PER THEMA	WERK	WERKLOOSHEID	LONEN	SOCIAAL OVERLEG	PENSIOEN	DIVERSITEIT	VARIA	SAMENVATTING PER PARTIJ

2	VLAAMS BELANG Bron: verkiezingsprogramma Vlaams Belang	Vlaams Belang wil... - de volledige regionalisering van het arbeidsmarktbeleid, inclusief het sociaal overleg, dat collectieve arbeidsovereenkomsten afsluit en minimumlonen vastlegt op maat van de Vlaamse sociaaleconomische realiteit. - de waardering van niet alleen werknemers, zelfstandigen en werkgevers, ambtenaren, maar ook huismannen en -vrouwen en vrijwilligers. - flexi-jobs blijven beperken tot sectoren die – zoals oorspronkelijk bedoeld – gevoelig zijn voor zwartwerk en piekmomenten. - de wet-Major behouden om de veiligheid op het werk in de haven te garanderen. - meer mensen en middelen inzetten voor de sociale inspectie in de strijd tegen sociale dumping. VB wil een uitbreiding van de ketenverantwoordelijkheid om sociale dumping tegen te gaan, onder andere voor loon- en sociale zekerheidsschulden. - een betere balans tussen werk en gezin. Dit willen ze bereiken door een betere arbeidsproductiviteit, onder andere door gebruik van nieuwe technologieën zoals artificiële intelligentie en robotisering, waardoor minder tijd verloren gaat in files, op perrons of door een trage toegang tot het internet. - een betere mobiliteit naar en georganiseerd door bedrijventerreinen. - een betere afstemming van het onderwijs op de behoeften in de samenleving en op de arbeidsmarkt.	Vlaams Belang wil... - dat de VDAB een centrale rol krijgt in het activeren, begeleiden en controleren van werklozen met enkel de uitbesteding van gespecialiseerde arbeidsbemiddeling. - dat langdurig zieken een betere begeleiding krijgen, en de mogelijkheid tot gedeeltelijke herintegratie op de arbeidsmarkt. - de werkloosheidsuitkering beperken tot twee jaar, behalve voor vijfenvijftigplussers, mantelzorgers en werklozen in opleiding voor een knelpuntberoep.	Vlaams Belang wil... - een hervorming van de arbeidsmarkt, die ervoor moet zorgen dat werken aantrekkelijker wordt voor wie nu werkt of op zoek is naar werk. - een verhoging van het minimumloon met 5 % in Vlaanderen. De hogere nettolonen worden bereikt door de afschaffing van de crisisbijdrage, de verhoging van de belastingvrije som tot 13.560 euro en de verlaging van de belastingschijf van 40 % naar 30 %. - de automatische brutoloonindexering behouden en koppelen aan een doortastender anti-inflatoir beleid.	Vlaams Belang wil... - dat de vakbonden zich niet meer moeien bij het uitbetalen van de werkloosheidsuitkeringen, wat volgens hen een overheidstaak is. Volgens VB leidt sociaal overleg via de vakbonden te vaak tot een blokkering van de besluitvorming. Ze nemen ook meer en meer partijpolitieke standpunten in. VB wil dat vakbonden zich concentreren op hun kerntaken, namelijk de belangen van werknemers verdedigen en collectieve arbeidsovereenkomsten afsluiten in overleg met de werkgeversorganisaties. - dat vakbonden en werkgeversorganisaties rechtspersoonlijkheid aannemen, om hen juridische verantwoordelijkheid te geven voor de eigen acties. - het versoepelen van de wetgeving omtrent de oprichting van nieuwe vakbonden. - een geregionaliseerd entiteit ipv vakbonden.	Vlaams Belang wil... - de pensioenleeftijd opnieuw naar 65 jaar verlagen. - Wie 66.000 uren (= 40 jaar voltijdse arbeid) gewerkt heeft, incluis gelijkgestelde periodes, kan voor de leeftijd van 65 jaar op pensioen. Dit komt ook tegemoet aan de zware beroepen. - een gegarandeerd te indexeren minimumpensioen van 1.799 euro (i.p.v. 1.637) bruto per maand en een redelijk maximumpensioen van 4.750 (i.p.v. 7.813) euro bruto per maand; - een aanvullend pensioen voor iedereen, gefinancierd door min. 2 % van het loon of inkomen, uit te keren in kapitaal als buffer voor grotere uitgaven; - een activerende inkomensgarantie voor ouderen (AIGO) die tot 522 euro per maand meer oplevert voor wie meer gewerkt heeft; - de overdraagbaarheid van pensioenrechten (uren) tussen partners die de onbetaalde zorgtaken wensen te honoreren; - de mogelijkheid om deeltijds werken te combineren met een deeltijds opvoedersinkomen dat als gelijkgestelde periode geldt en dus mee zorgt voor de opbouw van pensioenrechten; - enkel toegang tot de Vlaamse sociale zekerheid voor wie minstens acht jaar wettelijk in dit land woont, minstens drie jaar gewerkt en bijgedragen heeft en behoorlijk Nederlands (niveau B1) kent; - de indexering van pensioenen op basis van de levensduurte in het woonland (buiten de EU);	Vlaams Belang wil... - geen positieve discriminatie op de arbeidsmarkt, geen anonieme praktijktesten. - geen kort- en middengeschoolde arbeidsmigratie uit niet-EU-landen toelaten, enkel complementair hooggeschoolde migratie, bij voorkeur uit westerse landen. - toegang tot de Vlaamse sociale zekerheid pas verlenen voor wie minstens 8 jaar wettelijk in dit land verblijft, minstens 3 jaar gewerkt heeft en niveau B1 Nederlands kent.		Op het gebied van arbeid pleit Vlaams Belang voor het beschermen van de belangen van Vlaamse werknemers en het verminderen van de concurrentie van buitenlandse arbeidskrachten. De partij komt met een groot plan wat betreft de pensioenen, dat ze willen financieren enerzijds door Vlaanderen los te koppelen van Brussel en Wallonie, anderzijds door arbeidsmigratie te beperken, zowel als de socialezekerheid voor migranten. Ook willen ze besparen op wat ze "overbodige instellingen" (vakbonden, Unia...) en "nutteloze subsidies" (al wat betreft inclusie, bv) noemen.
3	N-VA Bron: verkiezingsprogramma N-VA	N-VA wil... - de inschakelingsuitkering, het kunstenaarsstatuut, de premie die een langdurig werkloze krijgt als hij aan de slag gaat in een knelpuntberoep, enzovoort afschaffen. - een gezonde combinatie werk-privé, waarbij de zorg voor kinderen en zorgbehoevende ouders of familieleden en het uitoefenen van een job hand in hand gaan. Telewerk, thuiswerk, glijdende werkuren helpen om de puzzel werk-gezin te kunnen leggen. - de dienstenchequessector structureel gezond en levensvatbaar houden en de arbeidsomstandigheden van de poetshulpen verbeteren. - het belang van de loopbaanonderbrekingen en loopbaanverminderingen met zorgmotief ondersteunen. Ze willen de leeftijdsgrenzen van ouderschapsverlof en tijdskrediet met zorgmotief op elkaar afstemmen zodat het mogelijk is hiervan gebruik te maken tot het kind de leeftijd van 12 jaar bereikt. Ook willen we het stelsel van loopbaanonderbreking/-vermindering (publieke sector) en tijdskrediet (private sector) harmoniseren. - het ouderschapsverlof ook mogelijk maken voor pleegouders. - dat het voor oudere werknemers mogelijk blijft om op het einde van hun loopbaan deeltijds te werken (1/2de of 4/5de), maar zonder RVA- uitkering en zonder gelijkstelling als gewerkte periode voor de pensioenopbouw. - het recht op opleiding verankeren via het Vlaams opleidingsverlof. - dat burgers hun leer- en loopbaanrekening via Mijn Burgerprofiel kunnen consulteren en nagaan op hoeveel tijd en middelen ze recht hebben. - duaal leren uitbreiden en optimaliseren, zowel in de arbeidsmarktgerichte richtingen als die met dubbele finaliteit, ook in het hoger onderwijs. De globale aanpak wordt meer afgestemd op basis van een lokale analyse van vraag en aanbod. We werken aan het imago van duaal leren als een volwaardige leerweg die ook voor sterke leerlingen veel mogelijkheden biedt. - een stagedatabank inrichten zodat jongeren en bedrijven elkaar makkelijker kunnen vinden. De startbaanverplichting schaffen we af. - het aantal Individuele Beroepsopleidingen (IBO) optrekken tot 20.000 per jaar. Ook wordt er in de mogelijkheid voorzien een IBO op te starten na aanwerving in het geval er een opleidingsnood is. - ervoor zorgen dat kortgeschoolde werknemers in de sociale economie een alternatief zijn voor bedrijven die taken uitbesteden naar het buitenland. - ondernemingen uit de sociale economie (zoals maatwerkbedrijven) stimuleren via incentive voor de doorstroom van hun doelgroepwerknemers naar reguliere jobs in de private sector, zodat er in de gesubsidieerde sociale economie extra plaatsen vrijkomen voor nieuwe instroom van de meest kwetsbare werknemers. We ondersteunen ook bedrijven uit de reguliere economie om doelgroepwerknemers te werk te stellen via het individueel maatwerk of de enclavewerking. - een beter statuut en kader voorzien voor arbeidszorg (Arbeidsmatige Activiteiten). - en betere uitwisseling van informatie tussen Belgische en buitenlandse inspectiediensten. We hervormen Limosa, het informatiesysteem over het aantal buitenlandse gedetacheerde werknemers en zelfstandigen dat in België werkt, tot een soort van tijdsregistratiesysteem. Zo wordt aan buitenlandse werknemers dezelfde eisen gesteld als de binnenlandse werknemers. - een absoluut nultolerantiebeleid in voor agressie tegenover veiligheidspersoneel, brandweerlieden, politiediensten, personeelsleden van het openbaar vervoer, onderwijspersoneel, vuilnisophalers en zorgpersoneel. Geen enkele daad van bedreiging of geweld tegen deze hulpdiensten mag onbestraft blijven. We zorgen ervoor dat er niet meer kan geseponeerd worden wegens opportuniteitsredenen.	N-VA wil... - lokale besturen de optie geven om een structurele rol op te nemen in het bereiken van niet-beroepsactieven en moeilijk tot de arbeidsmarkt te begeleiden werkzoekenden. Ze hebben een geprivilegieerd zicht op de concrete mogelijkheden van de plaatselijke arbeidsmarkt. - dat VDAB vanaf de eerste dag werkzoekenden activeert en op maat begeleidt naar een nieuwe baan. - dat iedereen die een werkloosheidsuitkering ontvangt, actief beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. Vlaanderen moet de criteria voor een passende dienstbetrekking en van beschikbaarheid van werkzoekenden voor de arbeidsmarkt zelf kunnen bepalen. Deze moeten nauwgezet toegepast en gecontroleerd worden door de VDAB. - mensen die werkaanbiedingen of opleidingen systematisch weigeren, straffen door het verlies van hun uitkering. - werkloosheidsuitkeringen beperken in de tijd. N-VA stelt voor om de tijdsduur afhankelijk te maken van het aantal gewerkte jaren. - hulp op maat voorzien voor mensen die toch geen werk vinden, in de sociale bijstand, met een leefloon, een aangepaste middelentoets (waarbij we de eigen woning volledig uitsluiten) - opleiding en loopbaanbegeleiding verschuiven naar private partners; zo kan VDAB focussen op controle en sanctionering. - langdurige werkzoekenden activeren via bijvoorbeeld tijdelijke werkervaring, budgetbegeleiding en/of gemeenschapsdienst. De gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen verder uitbreiden naar de lokale besturen. - de belastingvermindering voor werkloosheidsuitkeringen afschaffen voor langdurig werklozen. In de toekomst willen ze die belastingkredieten enkel toekennen indien er wel degelijk belastingen betaald worden. - op regelmatige basis bekijken of een rechthebbende nog wel voldoet aan de voorwaarden van zijn uitkering of premie, zodat de ondersteuning maximaal wordt ingezet voor wie het echt nodig heeft. Met nieuwe technieken zoals datamining en datamatching pakken we sociale fraude actief aan. Fraude door werkgevers, zorgverstrekkers, zorginstellingen, enzovoort wordt ook actief opgespoord en beteugeld. - de pensioenrechten afbouwen voor langdurige werkzoekenden.	N-VA wil... - de bijzondere bijdrage sociale zekerheid afschaffen voor hogere lonen. - dat de uitkeringen (leefloon en werkloosheid) nooit sterker kunnen toenemen dan de stijging van de laagste lonen (die via de bestaande loonwet berekend wordt). Pensioenen en ziekte- uitkeringen worden hiervan uitgezonderd. - een systeem ontwikkelen waarbij het mogelijk is dat enkel de nettolonen geïndexeerd worden in plaats van de brutolonen, wanneer er meerdere indexeringen op een korte periode plaatsvinden.	N-VA wil... - het sociaal overleg behouden, maar wel aanpassen: als belangenorganisatie moeten de sociale partners suggesties geven en het beleid bewaken, maar zij mogen niet in de plaats treden van de overheid door het sociale beleid ook zelf te bepalen en tegelijk uit te voeren. - dat elke vakbond rechtspersoonlijkheid neemt, met transparantie over zijn financiën. - het fiscaal voordeel dat geldt voor de ledenbijdrage afschaffen, en de stakingsgelden belasten op dezelfde manier als een loon. - dat de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen door de overheid gebeurt.	N-VA wil... - een verhoging van de effectieve pensioenleeftijd - de werkzaamheidsgraad verhogen om de pensioenen op een aanvaardbaar niveau te brengen, door meer mensen aan het werk te krijgen (zie punt 'Werkloosheid') en ook langer te laten werken (verhoging van pensioenleeftijd). - de leeftijds-en loopbaanvereisten voor vervroegd pensioen verstrengen. - het verzekeringsprincipe versterken: langer werken en meer bijdragen moet steeds leiden tot een hoger pensioen. - de volledige gelijkstelling behouden waar dit maatschappelijk verantwoord is zoals voor zwangerschaps- of ouderschapsverlof, de diverse zorgverloven en langdurige ziekte. Afbouwen voor langdurige werkloosheid.	N-VA wil... - dat migranten hun inburgerings- en taaltesten al in het land van herkomst afleggen als voorwaarde voor hun visum. - het inburgeringstraject voor nieuwkomers betalend maken en hogere taal- en activeringsvoorwaarden opleggen, zoals de verplichte inschrijving bij de VDAB. - dat wie aanspraak wil maken op een leefloon en andere sociale bijstand voortaan eerst vijf jaar ononderbroken, werkelijk en wettelijk in dit land moet verblijven. Het leefloon hervormen we tot een lager basisbedrag om de essentiële noden te dekken, met aanvullende bedragen die gelinkt worden aan inspanningen om te integreren, waaronder het leren van Nederlands en het zoeken naar werk. We maken het totaalbedrag van het leefloon ook flexibeler door af te stappen van de vaste bedragen.	N-VA wil er alles aan doen om succesvol ondernemen te stimuleren. Ze streven naar meer starters en willen werk maken van een ondernemersklimaat dat die starters in Vlaanderen laat doorgroeien, jobs creëren en welvaart scheppen.	N-VA stelt vast dat onze sociale zekerheid te veel kost, en dat onze economie de factuur niet kan betalen om dit moment. Ze leggen de fout op een 'ongecontroleerd migratiemodel' en op dure structuren en sociale statuten die nergens anders in de wereld bestaan. Om de nodige besparingen te doen, stellen ze voor om een aantal zaken te schrappen, meer mensen te activeren en een verhoging van de pensioensleeftijd. N-VA zet op (nog meer) extrinsieke motivatie met het invoeren van een uitkering voor werkzoekenden die beperkt is in de tijd en een VDAB die meer sanctioneert en minder begeleidt, wat volgens hen als motivator zou werken om meer mensen aan het werk te krijgen.
4	OPEN VLD Bron: verkiezingsprogramma Open VLD	Open VLD wil... - dat oudere werkenden langer aan de slag kunnen blijven door het systeem van de zachte landingsbanen te versterken, waarbij oudere werknemers overschakelen naar een lichtere functie of 4/5e werken. - flexi-jobs verder uitbreiden naar de hele private sector. Hierdoor kunnen werknemers en gepensioneerden onbelast bijverdienen en kunnen werkgevers voor piekmomenten een beroep doen op mensen die een paar uur willen bijverdienen.	Open VLD wil... - werkzoekenden activeren en niet-actieven - zoals langdurig zieken, of mensen die kiezen om niet te werken - stimuleren om (opnieuw) aan de slag te gaan. - de werkloosheidsuitkering beperken in de tijd. Open VLD wil de werkloosheidsuitkering verhogen tijdens de eerste drie maanden werkloosheid. Na elke drie maanden wordt de uitkering telkens een stuk verlaagd, en na twee jaar wordt de uitkering stopgezet. - ervoor zorgen dat elke werkzoekende ten laatste na zes maanden ofwel een nieuwe job heeft ofwel op een andere manier actief is (relevante opleiding bij de VDAB of een erkende opleidingsverstrekker of in een traject zitten van tijdelijke werkervaring of wijkwerken). - een betere toeleiding van werkzoekenden naar knelpuntberoepen door een ruim aanbod aan opleidingen te creëren om mensen bij te scholen en zo de openstaande vacatures in te vullen. - ondernemerschap stimuleren bij werkzoekenden. Werklozen die kiezen voor een zelfstandige activiteit kunnen zich daar tijdens hun werkloosheidstraject beter op voorbereiden. - de VDAB moderniseren om mensen meer op maat te begeleiden. - de re-integratietrajecten versterken en meer interactieve samenwerking tussen de verschillende artsen om alle langdurig zieken een persoonlijke begeleiding op maat van hun gezondheidssituatie te geven. De focus moet liggen op datgene wat iemand nog kan in plaats van op wat iemand niet meer kan. - een informatiemoment verplichten met de arbeidsarts na vier weken arbeidsongeschiktheid wanneer de gezondheid van de werknemer dit toelaat. We verhogen de sancties voor wie niet wil meewerken. Wie te weinig inspanningen levert, riskeert zijn uitkering te verliezen. Ziekenfondsen die niet meewerken, verliezen de terugbetaling van de administratiekosten. Bedrijven die bovenmaatse uitval hebben, betalen een bijdrage. - OCMW's financieel responsabiliseren voor de uitstroom van leefloners naar werk.	Open VLD wil... - dat het verschil tussen werken en niet-werken minstens €500 bedraagt door de jobbonus verder te verhogen en uit te breiden. - het verlagen van de belastingen op de werkende mensen; in het bijzonder ervaren de vele singles in ons land een zeer hoge en onfaire belastingdruk. Een volgende fiscale hervorming moet dus vooral een belastingverlaging inhouden en de discriminerende fiscaliteit wegwerken.		Open VLD wil... - mensen langer aan de slag houden. Dat wil de partij stimuleren via de pensioenbonus, waarbij werkende mensen meer verdienen (en worden achteraf beloond met een hoger pensioen) en het pensioenstelsel betaalbaar blijft. - de link tussen gewerkte jaren en het pensioenbedrag versterken. Om recht te hebben op het minimumpensioen moet je minstens 20 jaar effectief gewerkt hebben. Wie ziek is, zwangerschaps- of ouderschapsverlof opneemt, zal uiteraard nog steeds volledige pensioenrechten opbouwen. Daarnaast bieden we ondersteuning aan diegenen die hun arbeidsritme willen aanpassen. We zetten in op levenslang leren met een opleidingsrecht om je steeds te kunnen bijscholen. - dat elke werknemer een aanvullend pensioen kan opbouwen. - streven naar een volledig geharmoniseerd pensioensysteem dat gelijk is voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren. Voor mensen met een gemengde loopbaan, die een pensioen opbouwen in verschillende stelsels, is de transparantie en de rechtvaardigheid volledig zoek.	Open VLD wil... - nieuwkomers zelfredzaam maken en emanciperen. De Vlaamse inburgeringstrajecten, waarbij nieuwkomers onze taal en enkele cruciale basisvaardigheden leren, zijn daarbij cruciaal. - nieuwkomersveel sneller blijven activeren via de VDAB - een job is immers de beste garantie op zelfredzaamheid en emancipatie. Nieuwkomers worden ook 40 uur begeleid door een Vlaamse buddy die hen wegwijs maakt in onze samenleving. De uitbouw van zo'n netwerk is cruciaal.	Open VLD wil zelfstandigen beter beschermen. Ziekte-uitkeringen voor zelfstandigen evolueren naar een proportioneel bedrag in verhouding tot de betaalde bijdragen. We geven de zelfstandige in het kader van het sociaal statuut een gezondheidsbudget waarmee men preventie-advies en eventuele aanpassingen aan de werkplek kan financieren.	Open VLD lijkt tevreden met de maatregelen die ze invoerden met de regering-De Croo, zoals flexijobs, de jobbonus, het verhogen van de pensioensbedragen en -leeftijd. Ze zijn van plan hun acties te versterken en uit te breiden en zetten in op extrinsieke motivatie (premies, bonussen, financiele sancties...) om mensen te (her)activeren, langer aan het werk te houden en organisaties zoals het OCMW aan dit doel mee te doen werken.
5	CD&V Bron: verkiezingsprogramma CD&V	CD&V wil... - de economische welvaart en sociale zekerheid behouden dankzij ambitieus beleid dat meegroeit met onze arbeidsmarkt en die ook voorbereidt op de uitdagingen en opportuniteiten van de toekomst. - zoveel mogelijk mensen die kunnen werken aan de slag krijgen, ongeacht hun opleiding en achtergrond. - meer inzetten op werkbaar werk en wendbaarheid in de zin van flexibiliteit, zijn de sleutels om onze arbeidsmarkt en bevolking gezond te houden. Jobs moeten kwalitatief, productief en vervullend zijn. Werkbaar en wendbaar werk dat flexibiliteit op de arbeidsmarkt én in het privéleven mogelijk maakt, is hierbij cruciaal. - werk maken van een goede afstemming van de statuten van werknemer, ambtenaar en zelfstandige om de arbeidsmobiliteit tussen de verschillende statuten en sectoren te verbeteren. CD&V wil een duidelijk kader voor intraregionale arbeidsmobiliteit, zodat alle gewestelijke werkmaatregelen van toepassing zijn op iedereen die in het betrokken gewest werkt. - een kindvolgend verlofkader invoeren, waarbij elk kind bij de geboorte een rugzakje krijgt met verlofrechten. Die kunnen opgenomen worden door de ouders en in tweede instantie ook door andere opvoedingsverantwoordelijken. - vroeger ingrijpen bij mensen die dreigen uit te vallen door de arbeidsparticipatietoeslag in te voeren. Wie een medische problematiek heeft, hoeft zo niet eerst volledig uit te vallen voor een gedeeltelijke werkhervatting mogelijk wordt. - de productiviteit verhogen door volop in te zetten op een permanente vorming van personeel, in het bijzonder op het vlak van digitalisering en nieuwe technologische tools. Innovatie inzake arbeidsorganisatie is hierbij even belangrijk. CD&V wil een levenslange (bij)leercultuur verwezenlijken, waarbij iedereen de kans krijgt om voor, gedurende en na de loopbaan bij te leren. Dit kan onder meer via de creatie van een individueel competentiepaspoort, een kwalitatief aanbod voor het individueel opleidingsrecht, toegankelijkere opleidingsmogelijkheden…	CD&V wil... - meer regionaal maatwerk voor een nabije arbeidsmarkt: er moeten in elke regio voldoende bereikbare jobs zijn, en de bevoegdheden moeten zo dicht mogelijk bij de realiteit van zelfstandigen, werknemers, ondernemers en werklozen liggen. Het federale niveau kan niet altijd de gepaste antwoorden geven op de verschillende vragen vanuit de verschillende deelstaten en lokale besturen. - de werkloosheidsuitkering hervormen door ze te vereenvoudigen, sociaal rechtvaardiger en meer activerend te maken. CD&V wil de werkloosheidsuitkering optrekken gedurende de eerste periode, om dan de degressiviteit te versterken en zorgen voor een betere waardering van opleidingen voor knelpuntberoepen. Ze beperken de werkloosheid in de tijd tot drie jaar.	CD&V wil... - de lasten op arbeid structureel verlagen via een grondige fiscale hervorming. Het verschil tussen niet werken en werken moet groot genoeg zijn om zo de stimulans om aan de slag te gaan te versterken. - meer evenwicht brengen in inkomsten die aanleiding geven tot het betalen van bijdragen maar geen sociale rechten openen, en inkomsten die wel leiden tot sociale rechten maar waar geen of onvoldoende bijdragen tegenover staan. Zo kunnen we de duurzaamheid van sociale zekerheid waarborgen.	CD&V wil... - sociaal overleg behouden en versterken door de nodige ruimte te geven om interprofessionele akkoorden te sluiten en onderhandelingen op sector- en ondernemingsniveau te voeren. - dat sociaal overleg niet alleen over loon- en arbeidsvoorwaarden gaat, maar ook over werkbaar werk en arbeidsorganisatie. - dat de regering past ingrijpt wanneer het sociaal overleg in het slop zit en er geen vooruitgang meer wordt geboekt. Ook voorstellen die door de regering worden geformuleerd moeten in dit kader in overleg en voor advies worden voorgelegd aan de sociale partners. - het sectoraal overleg moderniseren en het aantal paritair comités verminderen: de complexiteit van het huidige landschap van paritaire comités remt de arbeidsmarktmobiliteit af, de structuur weerspiegelt niet altijd de economische realiteit, loononderhandelingen sluiten niet goed aan bij de economische positie van de ondernemingen en de paritaire organen sporen niet meer met de ondernemingsstructuren en het afnemend onderscheid tussen arbeiders en bedienden. Binnen eenzelfde sector concurreren verschillende paritaire comités met elkaar wat nefast kan zijn voor de arbeids- en loonvoorwaarden van die werknemers. - dat het stakingsrecht steeds gevrijwaard blijft, onder voorwaarde dat het behoedzaam aangewend moet worden. Het is een laatste middel wanneer alle overlegvormen uitgeput zijn.	CD&V wil... - ook onbetaald werk valideren. Dankzij gelijkgestelde periodes en de pensioensplit, worden mensen die zorgdragen voor elkaar bij CD&V niet afgestraft - het huidige minimumpensioen voor een volledige loopbaan van €1703,12 netto voor iedereen toegankelijk maken, en dat elke gewerkte (of gelijkgestelde) dag meetelt. - een pensioenhervorming invoeren waarbij het loont om een langere loopbaan te hebben, door de band tussen loon en aantal gewerkte dagen te versterken. - de betaalbaarheid van ieders pensioen verzekeren door meer mensen langer te laten bijdragen - aanvullende pensioenen, die mensen opbouwen in het kader van hun loopbaan als werknemer of zelfstandige verplichten - mensen meer controle geven over hun eigen loopbaan en de effecten daarvan op hun pensioenrechten,via het deeltijds pensioen en een wettelijke pensioenleeftijd tussen 62 en 67 met bonus-malus - de gelijkstelling van bijzondere pensioenleeftijdsgrenzen voor specifieke categorieën van ambtenaren: alle systemen naar een effectieve uittredingstijd van ten minste 62 jaar brengen.	CD&V wil... - sterk optreden tegen alle vormen van discriminatie op de arbeidsmarkt, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen zoals kortgeschoolden, 55-plussers, personen met een migratieachtergrond en personen met een handicap. - een concentrische arbeidsmigratiemodel: de focus ligt eerst op intra-Belgische mobiliteit, dan op intra-Europese mobiliteit en pas erna op de arbeidsmigratie uit niet-EU-landen. - een verplichte inburgering en taalverwerving voor migranten.	CD&V moedigt het ondernemerschap aan. Het verstrekken van toegang tot financiering, opleidingen en netwerkmogelijkheden zal het zelfstandig ondernemerschap bevorderen. Om te voorkomen dat zelfstandigen uitvallen en langdurig ziek worden, zetten ze in op een sterker preventiebeleid. Zo moeten zelfstandigen toegang krijgen tot de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk. CD&V zet in op het verbeteren van de rechten en bescherming van zelfstandigen (recht op verlof, arbeidsomstandigheden en collectieve onderhandelingen), zodat hun werkomstandigheden verbeterd worden.	CD&V heeft veel aandacht voor werknemers en zelfstandigen, maar weinig concrete plannen om de werkloosheidscijfers en grote aantal langdurige werkzoekenden aan te pakken. Ze zien de huidige problematieken op de arbeidsmarkt vooral als een economisch gegeven en stellen als oplossing voor om meer en langer te werken, en om in te zetten op voortdurende vormingen van werkende mensen.
6	GROEN Bron: verkiezingsprogramma Groen	Groen wil... - betere arbeidsomstandigheden en rechtvaardige lonen in essentiële sectoren die kampen met krapte, zoals zorg, onderwijs en groene industrie. - het recht op opleiding verankeren in de grondwet. - meer mensen toegang geven tot loopbaanbegeleiding via loopbaancheques door het schrappen van de anciënniteitsvoorwaarde. - elke ouder toegang geven tot zorgverloven, ongeacht statuut, aantal werkuren of anciënniteit bij een werkgever en een betere vergoeding voor zorgverloven voor mensen met een laag inkomen. - een rouwverlof bij zwangerschapsverlies invoeren. - het jaarlijkse wettelijk verlof stapsgewijs uitbreiden tot 25 dagen per jaar. Jongeren krijgen in hun eerste werkjaar recht op volwaardig verlof. - een ongemotiveerd tijdskrediet invoeren, waarmee je verlof kan opnemen zonder dat je daar een reden voor moet opgeven. - een kortere werkweek voor een aantal knelpuntberoepen waarin 38 uur per week werken onuitvoerbaar blijkt, zoals huishoudhulpen en arbeiders in de bouw. - het recht op deconnectie verankeren voor alle werknemers. - de doelstellingen voor werkbaar werk bindend maken en werkgevers ondersteunen werkgevers om van de werkvloer een gezonde en veilige plek te maken. Werkgevers die zorg dragen voor werknemers worden beloond met een premie uit het werkbaarheidsfonds. Werkgevers die slecht scoren, betalen een extra bijdrage. - elke werknemer beschermen tegen grensoverschrijdend gedrag en pesten op het werk, door overal vertrouwenspersonen en een betere afhandeling van klachten te voorzien - ziektebriefjes afschaffen voor afwezigheden tot 3 dagen. - een einde maken aan schijnzelfstandigheid, sociale dumping en wanpraktijken bij onderaannemingen. Hoofdaannemers worden aansprakelijk gesteld voor onderaannemingen. We beperken de keten tot maximaal drie onderaannemingen. - meer capaciteit bij inspectiediensten. Inspecties focussen op wanpraktijken in sectoren waar veel misbruik is. - peer-to-peerstatuten (P2P) voor bestel- en bezorgplatformen afschaffen en vervangen door een werknemersstatuut. - dat elke werknemer, ook wie werk aangereikt krijgt via een app, een mens als leidinggevende heeft in plaats van een algoritme - dat de overheid zelf mensen in dienst neemt voor ondersteunende functies, zoals schoonmaak of catering. Als werk toch uitbesteed wordt, gebeurt dat met ambitieuze sociale voorwaarden. - hogere lonen en betere werkomstandigheden in de dienstenchequesector. Subsidies worden gekoppeld aan voorwaarden voor werkbaar werk. We trekken de bijdrage van klanten gelijk in de drie gewesten en bouwen het fiscale voordeel af. - vrijwilligerswerk waarderen. Vrijwilligerswerk vormt vaak een laatste vangnet voor de mensen die door onze economie en door het beleid in de steek gelaten worden, zoals kwetsbare ouderen, daklozen en vluchtelingen.	Groen wil... - investeren in de diensten voor arbeidsbemiddeling (VDAB en ACTIRIS), die een cruciale rol spelen voor onze arbeidsmarkt en economie. - dat de VDAB werkgevers helpt bij het uitschrijven van vacatures. Ook werkzoekenden die nog niet 100% aan de functievereisten voldoen, krijgen een kans, met de nodige begeleiding of bijscholing. - van 50.000 naar 100.000 jobs in de sociale economie. Sociale tewerkstelling levert menselijk, maatschappelijk én economisch op. - ook onbetaald werk waarderen. Werken in het huishouden, zorgen voor kinderen, vrijwilligerswerk, mantelzorg: ook dat houdt onze economie en onze samenleving draaiende. - geen sterkere degressiviteit, beperking in de tijd of verplichte gemeenschapsdienst bij werkloosheidsuitkeringen. De praktijk laat zien dat dit de werkloosheid niet vermindert en mensen sneller in armoede doet belanden. - de “bekwaamheidsbriefje” introduceren voor langdurige ziekte, waarop de dokter aangeeft wat je wél nog kan. Werknemers die dreigen uit te vallen krijgen het recht om aangepast werk te doen op een financieel haalbare manier. - dat vacatures eerst intern worden opengesteld zodat mensen die onvrijwillig deeltijds werken makkelijker doorstromen naar voltijdse contracten. - overmatig gebruik van opeenvolgende tijdelijke contracten en dagcontracten tegengaan.	Groen wil… - de minimumlonen optrekken naar minstens 60% van het mediaanloon. Zo zorgen we ervoor dat werken loont. - dat je van je brutoloon meer netto overhoudt, door het verlagen de lasten op arbeid dankzij een vereenvoudiging van onze fiscaliteit en een grotere bijdrage uit vermogenswinsten. - echte loonsverhoging opnieuw mogelijk maken door de loonnormwet te hervormen, waardoor vrije loononderhandelingen gegarandeerd zijn. - garanderen dat werknemers minstens evenveel profiteren van goede bedrijfsresultaten als aandeelhouders via structurele loonsverhoging. - automatische indexering van lonen verder uitbreiden naar alle werknemers. - het verschil tussen de hoogste en laagste lonen eerlijker maken, door meer transparantie over topinkomens, en door de sociale partners te vragen het maximale verschil tussen de hoogste en laagste lonen binnen bedrijven vast te leggen. - de loonkloof tussen mannen en vrouwen verkleinen met een afdwingbare wet, een gelijkere verdeling van zorgtaken en loontransparantie in elk bedrijf.	Groen wil... - een sterk sociaal overleg en voldoende ruimte voor collectieve onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers. - het recht op staken of collectieve acties beschermen. - dat werknemers vertegenwoordigd zijn in de Raad van Bestuur van hun organisatie, mét stemrecht.	Groen wil... - de recente verhogingen van het minimumpensioen en de Inkomensgarantie voor Ouderen verdedigen en versterken. - dat je de mogelijkheid hebt om met pensioen te gaan vanaf 42 loopbaanjaren, of anders op de wettelijke pensioenleeftijd, afhankelijk wat het eerste komt. Als we dat principe toepassen, kunnen de meeste mensen voor hun 65ste met pensioen. - zware loopbaanjaren sterker laten doorwegen bij de berekening van die 42 jaar. - eerlijke pensioenen voor mensen die een aantal jaren in hun carrière niet of deeltijds gewerkt hebben omdat ze zorgtaken opnamen in hun gezin.	Groen wil... - een ruim aanbod ‘Nederlands als tweede taal’ voor nieuwkomers, zodat deze mensen zo snel mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving. - nieuwkomers integreren met een gratis en stimulerend inburgeringstraject. - basisrechten zoals een sociale huurwoning of kindergeld nooit afhankelijk maken van kennis van het Nederlands. - buitenlandse diploma’s en vaardigheden vlotter erkennen. - de verbodsbepalingen over het dragen van levensbeschouwelijke tekenen schrappen: een hoofddoek of kruisje, je draagt wat je wil. - discriminatie op de arbeidsmarkt bestrijden met streefcijfers, positieve acties en praktijktesten bij sollicitaties. Als discriminatie vastgesteld wordt, volgen sancties. - bindende streefcijfers voor diversiteit bij overheidsinstellingen. Ook bij de Vlaamse overheid willen ze anonieme sollicitatieprocedures tot aan de gespreksronde. - diversiteitsplannen op de werkvloer aanmoedigen. - rechtvaardige arbeidsmigratie, met bescherming van werknemers tegen uitbuiting, onder meer via sterkere inspectiediensten.	Groen wil… - minder bureaucratie en regelgeving voor kleine vzw's. - de meldingsplicht bij RVA, Fedasil en het ziekenfonds voor bepaalde groepen van vrijwilligers afschaffen. - een reglement tegen grensoverschrijdend gedrag met de nodige sancties in elke sportbond en federatie.	Er wordt bij Groen veel nagedacht over de mensen die 'vergeten' worden door het huidig systeem. De partij zet zich heel hard in voor gelijkheid, transparantie en een eerlijke distributie van winst bij bedrijven. Ze hebben een positieve benadering van diversiteit en bekijken arbeid als een sociologisch begrip, eerder dan enkel als een economisch probleem.
7	VOORUIT Bron: verkiezingsprogramma Vooruit	Vooruit wil... - zorgen voor meer vertrouwenspersonen en gespecialiseerde preventieadviseurs en de opvolging van preventieplannen beter afdwingbaar maken. Zo waarborgen we dat bedrijven voldoende ambitie tonen in de strijd tegen uitval om medische redenen, ook in kleinere bedrijven. - ondernemingen meer responsabiliseren omtrent het welzijn en de gezondheid van hun werknemers en bedrijven die inspanningen leveren om te voorkomen dat hun personeel ziek wordt financieel steunen. - (seksueel) grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer tegengaan, met meer vertrouwenspersonen en gespecialiseerde preventieadviseurs. We maken de opvolging van preventieplannen beter afdwingbaar. Waar dat nuttig is, maken we ook gebruik van praktijktesten. - bestaande publieke initiatieven en projecten die de werkdruk willen verminderen bundelen in één Expertisecentrum per regio. - ondersteuning voorzien voor werkgevers en werknemers om de werkdruk te verminderen, met bijzondere aandacht naar initiatieven om jobs toegankelijker te maken voor mensen met een arbeidsbeperking. - een wettelijk kader creëren voor het gebruik van artificiële intelligentie op de werkvloer, zodat dit het welzijn van werkende mensen verhoogt. AI heeft een enorm potentieel om jobs werkbaar te maken, welvaart te versterken of werknemers meer tijd te geven, maar er zijn ook valkuilen (continue monitoring van medewerkers en werkdrukverhoging). - schijnzelfstandigheid in e-commerce bestrijden door goede arbeidsvoorwaarden en sociale en syndicale rechten te garanderen en kopers, verkopers en leveranciers aan te moedigen om te kiezen voor sociaal en ecologisch verantwoorde methodes. - het ouderschapsverlof versterken, met bijzondere aandacht voor ouders met een laag inkomen. Ouders kunnen het ouderschapsverlof opnemen wanneer het hen het beste past en zij die nog geen jaar bij een werkgever werken, hebben recht op ouderschapsverlof. Ouders die het ouderschapsverlof verdelen over beide ouders krijgen meer ouderschapsverlof om de kansengelijkheid op de arbeidsmarkt te verhogen. Alleenstaande ouders hebben automatisch recht op het extra ouderschapsverlof. - een tijdrekening voorzien die de bestaande verlofstelsels vervangt. Bij de start van hun loopbaan krijgen werkenden een basis tijdskrediet en ze bouwen meer rechten op door te werken. Ze kiezen zelf wanneer ze die rechten opnemen. - de sociale partners aansporen om afspraken te maken over de invoering van glijdende uurroosters, arbeidstijdregistratie, arbeidsduurvermindering, het recht op deconnectie na de uren en telewerk. - een gelijke opbouw van rechten op sociale bescherming voorzien voor mensen die interimarbeid doen. Flexijobs en studentenwerk kan maar een beperkt aandeel van het totaal aantal gewerkte uren binnen een onderneming omvatten. - het gebruik van niet-aanwervingsclausules in de uitzendsector beperken. Het verdienmodel van de uitzendsector moet meer gebaseerd zijn op doorstroom naar een vast contract. De periode van interimarbeid moet mee tellen in de periode dat werkgevers een contract van bepaalde duur mogen aanbieden. - misbruik van opeenvolgende dagcontracten aanpakken. Bij voldoende gepresteerde dagen bij dezelfde werkgever wordt de arbeidsovereenkomst automatisch een overeenkomst van onbepaalde duur. Binnen openbare diensten moet interimarbeid opnieuw meer uitzondering dan regel worden. - strijden om nulurencontracten (waarbij een werkgever geen vaste uren garandeert maar een werknemer oproept wanneer nodig) te verbieden in heel de Europese Unie. - mensen die via deelplatformen werken betere werkomstandigheden en een echte sociale bescherming bieden. Platformen straffen wanneer misbruiken worden vastgesteld. - het arbeidsrecht en sociaalzekerheidsrecht evalueren en moderniseren, om het positief aan te passen aan de veranderingen van onze diensteneconomie, voor de bescherming van uitzendkrachten, flexijobs, studentenwerk, deelplatformwerkers en freelancers. - zorgen dat bedrijven zich niet kunstmatig mogen opsplitsten en dat het aantal werknemers per bedrijf correct geteld wordt. - één statuut creëren voor stages binnen opleidingen om de kwaliteit van deze stages te garanderen en te verzekeren dat de kosten van stagiairs gecompenseerd worden. We verbieden onbetaalde stages buiten een opleiding. Misbruik van stagecontracten wordt aangepakt door meer en nauwere samenwerking tussen sociale inspecteurs. - alle fondsen en subsidies aan lidstaten en bedrijven onderwerpen aan het naleven van EU-arbeidsnormen. - het aanbod en de vraag naar competenties analyseren en vertalen op sectorniveau. We zorgen ook voor een uniform systeem van beroepskwalificaties zodat heroriënteren en bijscholen eenvoudiger wordt. - één individuele leerrekening creëren voor elke werknemer. Die vervangt de veelheid aan bestaande initiatieven (opleidingskrediet, loopbaancheques, tijdskrediet met motief opleiding...). De bestaande leerwinkels verder uitbouwen. - regionale netwerken levenslang leren opzetten met een opleidingsaanbod afgestemd op de regionale competentienoden, 'innovatie- en opleidingshubs' ontwikkelen die opleidingen bieden van een gericht aantal domeinen. - het aantal opleidingen voor werknemers verhogen door de financiële overheidssteun te koppelen aan streefcijfers per sector. We zorgen er ook voor dat opleidingen bijdragen aan de omslag naar een digitale en duurzame economie. - inzetten op on-the-job training en bijscholingen. Via herscholing behouden we het talent van mensen uit verdwijnende industrieën en bieden we hen werkzekerheid en toekomstperspectief. - jongeren die schoolmoe zijn, de kans geven om een aantal dagen werkervaring op te doen. - steun voor jobcreatie in de social-profit en de profit sectoren gelijktrekken, om ervoor te zorgen dat een werknemer in de social-profit niet meer duurder is dan een werknemer die hetzelfde werk doet in de profit sector. - dat doelgroepverminderingen en verminderingen van de loonkosten zorgen voor extra tewerkstelling of meer tewerkstelling bij specifieke doelgroepen. Als blijkt dat ze die doelen niet bereiken, worden ze bigestuurd of afgeschaft. - de fiscale aftrek van de dienstencheques afschaffen en het systeem hervormen om ruimte te creëren voor loonsverhogingen en betere arbeidsvoorwaarden voor de huishoudhulpen.	Vooruit wil... - dat VDAB alleen sollicitatie-opdrachten geeft voor een passende job die zorgt dat de werkzoekende er financieel op vooruit gaat. - dat VDAB samen met de werkgever bekijkt of een knelpuntvacature die moeilijk ingevuld geraakt anders kan worden vormgegeven om deze beter te matchen met de bestaande pool van werkzoekenden. - dat VDAB na 4 maanden een aanbod doet dat gericht is op heroriëntering via opleiding en/of werkplekleren. Die heroriëntering gebeurt met een duidelijk en realistisch ‘jobdoelwit’. - een premie voor werkzoekenden die een opleiding voor een knelpuntberoep afronden. - bedrijven de mogelijkheid bieden om een partner te worden in ‘collectieve beroepsopleidingen’. Daar leren werkzoekenden de specifieke job die het bedrijf nodig heeft, waarna zij de kans krijgen om door te groeien in het bedrijf. - individuele beroepsopleidingen aantrekkelijker maken voor werkzoekenden. Zo stimuleren we dat bedrijven werkzoekenden een opleiding geven op de werkvloer. - beroepsopleidingen voor werkzoekenden met weinig kennis van het Nederlands helemaal gratis maken voor de werkgever. Niet alleen leren werkzoekende op een job, bovendien krijgen zij taalcoaching om beter te kunnen communiceren met collega’s. - dat alle jongeren onder 30 jaar recht hebben op een kwalitatief aanbod van werk, een (vervolg)opleiding of een stage binnen de vier maanden nadat zij stoppen met school of werkloos worden. - loopbaanbegeleiding daarom opnieuw toegankelijk maken voor iedereen en schrappen dus de voorwaarde dat je al een aantal jaren gewerkt hebt. - het zoekgedrag van werkzoekenden minstens elke vier maanden evalueren. Bij elke negatieve evaluatie verzwaart de sanctie: 1 week, 2 weken of 4 weken verlies van uitkering. - werkzoekenden die zonder geldige reden niet opdagen of weigeren om in te gaan op herhaaldelijke formele uitnodigingen voor een gesprek meteen uitschrijven als werkzoekende. Ze verliezen dan hun werkloosheidsuitkering. - dat iedereen die kan werken en een uitkering krijgt, opnieuw actief op zoek gaat naar een job. Alleen wie een opleiding of stage volgt, is automatisch vrijgesteld. Als een werkzoekende om medische, mentale, psychische, psychiatrische en/of sociale redenen niet kan werken, kan een bemiddelaar tijdelijk een vrijstelling geven voor actief zoekgedrag. - dat de VDAB kwetsbare werklozen actief helpt bij het zoeken naar een job, het leggen van een match met een werkgever en bij het solliciteren. - een federale terug-naar-werk barometer verder ontwikkelen, om systematischer de effecten van het beleid op te volgen om de instroom in de arbeidsongeschiktheid te verminderen en de uitstroom te versterken. - initiatieven ondersteunen die met doelgerichte coaching helpen bij het uitbouwen van een beter re-integratiebeleid. - bedrijven stimuleren om mensen die ziek uitvallen opnieuw aan te werven met een “werkhervattingspremie”. Tegelijkertijd eisen we dat werkgevers die werknemers ontslaan wegens medische overmacht een bijdrage storten in een Terug Naar Werk fonds. Met de middelen van dat fonds ondersteunen we mensen die werden ontslagen om snel een nieuwe job te vinden. - een “arbeidsparticipatietoeslag” invoeren om te vermijden dat mensen volledig uitvallen als zij nog deeltijds kunnen en willen werken. Dit compenseert het inkomensverlies van mensen die door gezondheidsproblemen voor een stuk gas terug moeten nemen. - een sterke dienstverlening uitbouwen voor mensen met een ernstige of chronische ziekte. - deeltijdse activering financieel ondersteunen. Extra werkuren moeten eerst naar mensen gaan die onvrijwillig deeltijds werken. Als deeltijds werkenden systematisch maar zeer onregelmatig overuren presteren, moeten deze mensen een contract van meer uren krijgen. - dat VDAB werkzoekenden ondersteunt om binnen de twee weken een geanonimiseerd CV op te stellen, en de bedrijven bij het zoeken naar geschikte kandidaten in hun geanonimiseerde CV-databank. - dat VDAB een echte matchmaker wordt door minstens 1 begeleidingsgesprek te voorzien per maand en door middel van jobhunting minstens twee gepaste sollicitatie-opdrachten aan te bieden per maand. Daarbij hebben werkzoekenden ook recht op feedback over hun sollicitatie. Werkzoekenden moeten minimaal 2 keer per maand solliciteren en naar feedbackgesprekken met hun begeleider komen. - dat VDAB iedereen die daar nood aan heeft een opleiding of stage kan aanbieden. Vanaf 4 maanden werkloosheid moet de werkzoekende bereid zijn zich te heroriënteren en in te gaan op een aanbod van de arbeidsbemiddelingsdienst. - een betere datauitwisseling en samenwerking tussen arbeidsbemiddelingsdiensten. - een kader uitwerken voor de uitwisseling van personeel tussen de gewestelijke diensten voor arbeidsbemiddeling om (knelpunt)vacatures beter bekend te maken in andere regio’s. - dat werkzoekenden die geen uitkering krijgen, maar zich wel inschrijven bij arbeidsbemiddeling, een sterk aanbod krijgen. Zo krijgen ze ook de kans om een opleiding of werkplekleren te volgen. - dat mensen die na 2 jaar actief werk zoeken en nog geen passende job gevonden hebben, een basisbaan aangeboden krijgen. Dit is een volwaardige job op maat van de werkzoekende met een echt contract, een volwaardig loon en intensieve, kwalitatieve en integrale begeleiding. Een basisbaan vervult lokale maatschappelijke noden (bv. ondersteuning in scholen, zorginstellingen of kinderopvang). Basisbanen mogen geen bestaande jobs vervangen. - het verzet tegen de verplichte gemeenschapsdienst handhaven.	Vooruit wil... - de loonnormwet versoepelen, zodat de lonen meer kunnen stijgen dan vandaag. Op nationaal niveau worden de marges afgesproken die richtinggevend zijn voor de onderhandelingen op de onderliggende niveaus. Zo kunnen productiviteitsgroei en hogere winsten op sector- en bedrijfsniveau opnieuw worden vertaald in hogere lonen. - zodat alle werknemers gelijktijdig hun gegarandeerde index krijgen, ook als de werkgever of de sector hierover geen afspraken heeft gemaakt. We verbeteren de indexeringsmechanismen op zo’n manier dat er bij een koopkrachtschok, omwille van uitzonderlijk hoge inflatie, meer gaat naar de laagste lonen. - zorgen dat de nettolonen werkelijk stijgen via de werkbonus. We hervormen de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid op zo’n manier dat de hoogste lonen meer bijdragen. En de laagste lonen helemaal worden vrijgesteld van deze bijdrage. - de lasten op werk verminderen door een verbreding van de belastingbasis. Dat komt neer op een verschuiving van de heffingsdruk van arbeid naar vermogen en een versterking van de progressiviteit in de belastingen. Dankzij die verschuiving houden werknemers en zelfstandigen duidelijk meer netto-inkomen uit werk over. Bovendien wordt de ongelijke behandeling van inkomen uit werk en vermogen zo rechtgetrokken. Ook voor zelfstandigen is dit interessant. - de alternatieve loonvormen en bijverdienstelsels evalueren en bijsturen zodat werkende mensen sterkere sociale rechten opbouwen.	Vooruit wil... - het sociaal overleg in de onderneming versterken met betrekking tot het gebruik van data en algoritmes op de werkvloer. - werknemers en bedrijven proactief benaderen, samen met de sociale partners, om na te denken over een toekomstgericht loopbaanbeleid.	Vooruit wil... - de toegang tot het minimumpensioen vereenvoudigen: elke gewerkte dag telt voor je pensioen. Daarbij maakt het niet uit of je nu ambtenaar, zelfstandige of bediende bent, of je met een vast of flexibel contract zit. Wie op zijn 18e begint te werken, moet na 42 jaar werken – op zijn 60ste dus – een volwaardig pensioen krijgen. - mensen die langer gewerkt hebben dan de 42 jaar een pensioenbonus geven. - toegang tot het minimumpensioen enkel geven aan mensen die voldoende effectief gewerkt hebben, met uitzonderingen voor wie in zijn loopbaan een tegenslag had (zoals een slepende ziekte). - pensioenen garanderen voor de jongeren van nu, door de pensioenen betaalbaar te houden op lange termijn en door ze te vereenvoudigen, eerlijker en transparanter te maken.	Vooruit wil... - de procedures voor de erkenning van buitenlandse diploma’s versnellen. - het aanbod van de centra voor basisgeletterdheid opnieuw volledig gratis maken zodat iedereen toegang heeft tot basislessen Nederlands, wiskunde en digitale vaardigheden. - een groeipad van het aantal arbeidsplaatsen voorzien in de sociale economie. Tegen 2030 zorgen we zo voor 5000 extra arbeidsplaatsen. Dit maakt een verschil voor mensen met een arbeidsbeperking die eindeloos wachten op een job in een maatwerkbedrijf. - de definitie van een gepaste job gelijktrekken voor alle werkzoekenden - ook 50+ers. Trajectbegeleiding moet wel altijd maatwerk zijn. - dat de arbeidsbemiddelingsdiensten bedrijven stimuleren om in vacatureteksten aan te geven hoe ze werkplekaanpassingen maken voor personen met een arbeidsbeperking. - systematisch praktijktesten tegen discriminatie, die zowel sensibiliserend als sanctionerend werken. - dat personen met een handicap een traject naar werk worden aangeboden, wanneer dit medisch haalbaar is. De samenwerkingsovereenkomsten tussen VDAB/FOREM/ACTIRIS en het RIZIV voor de terug-naar-werk trajecten van langdurig zieken dienen hiervoor als voorbeeld. - de integratietegemoetkoming (die samenhangt met de handicap) behouden bij ontslag of ziekte. Vandaag verliest iemand die zijn job verliest ook zijn integratietegemoetkoming. Dat is verkeerd, want wie zijn baan verliest, verliest natuurlijk niet plots zijn of haar handicap. Het is dus maar logisch dat de integratietegemoetkoming bij ontslag of ziekte behouden blijft.	Vooruit wil zelfstandigen versterken: hun wettelijke minimumpensioenen wordt verhoogd tot het niveau van werknemers, hun sociale zekerheidsbijdragenzijn begrensd én zelfstandigen met een hoger inkomen betalen een lager bijdragepercentage. Ze willen het ook mogelijk maken voor freelancers zich te verenigen om via collectieve onderhandelingen bindende afspraken te maken over eerlijke vergoedingen en goede werkomstandigheden. Vooruit wil ook het systeem van ouderschapsverlof uitbreiden naar zelfstandigen. Tenslotte wil Vooruit de barema’s voor cultuurwerkers en kunstenaars harmoniseren. Via collectieve sectorakkoorden worden ook minimale vergoedingen vastgesteld voor freelancers en zelfstandigen.	Alhoewel Vooruit bepaalde socialistische standpunten behoudt zoals het vechten tegen schijnzelfstandigheid en het ondersteunen van praktijktesten tegen discriminatie, heeft de partij keuzes gemaakt in hun aanpak die eerder richting rechts leunen: een 'welvaartstaat' als prioriteit, een beleid rond werkloosheid dat werkzoekenden sanctioneert en een uitkering die in de tijd beperkt is...
8	PVDA Bron: verkiezingsprogramma PVDA	PVDA wil... - geen uitbreiding van flexi-jobs naar meer sectoren. Dit leidt tot onzekerheid, concurrentie binnen de werkende klasse en flexibilisering van het werk in deze sectoren, zonder dat de werkdruk en de stress worden aangepakt. - geen schijnzelfstandigheid meer: mensen die voor platforms als Deliveroo of Uber werken krijgen een echt werknemersstatuut en goede werkomstandigheden. - dat bedrijven die uitzendkrachten of studenten in dienst willen nemen, eerst hun eigen deeltijdse werknemers de mogelijkheid bieden om meer uren te doen. - een verbod op het gebruik van interimarbeid als proefperiode, in plaats van mensen meteen een degelijk contract te geven. - uitzendwerk strikt beperken tot het tijdelijk vervangen van werknemers met een vast contract en tot uitzonderlijk en gespecialiseerd werk. - dat vakbonden een maximumpercentage tijdelijke werknemers kunnen vastleggen. - dat werknemers die zes maanden bij dezelfde werkgever in dienst zijn met een tijdelijk of uitzendcontract automatisch een vast contract krijgen. - dat jongeren met een leercontract een degelijk uurloon krijgen voor hun werk. - dat alle mensen die in België werken, betaald worden volgens de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden. We jagen mensensmokkelaars weg van onze werven. - het statuut van de dokwerkers (wet-Majoor) bewaren. - sociale dumping in de transportsector bestrijden met betere rij- en rusttijden en sancties voor transportbedrijven die de wet overtreden. - de wetgeving rond onderaannemingen en de aansprakelijkheid van hoofdaannemers versterken. De overheid moet het goede voorbeeld geven: op openbare werven accepteren we alleen volwaardige jobs, geen mix van structuren en onderaannemingen die sociale rechten en veiligheid met de voeten treedt. We versterken de sociale inspecties om sociale dumping en misbruik van uitzendwerk tegen te gaan. We ondernemen actie tegen zowel malafide onderaannemers als de werkelijke opdrachtgevers bovenaan de keten. - bedrijven die winstgevend zijn of dividenden uitkeren verbieden om collectief te ontslaan. Als bij deze bedrijven ontslagen vallen, moeten ze alle overheidssteun, subsidies of belastingkortingen terugbetalen. - bedrijven die collectieve ontslagen overwegen verplichten om eerst andere oplossingen te onderzoeken, zoals arbeidsduurverkorting of een omscholingsplan. - dat werkgevers elk ontslag met redenen moeten onderbouwen. De betrokken werknemers moeten beroep kunnen aantekenen. - dat elke ontslagen werknemer een maand opzegtermijn voor elk dienstjaar krijgt, met een minimum van drie maanden. - een evaluatie uitvoeren van de verschillende loonsubsidies die aan bedrijven worden toegekend. - het ontslag van tijdelijk werkloze werknemers wegens overmacht verbieden. - de 10-urendag afschaffen: een werkdag telt minimum 3 en maximum 8 werkuren. Tussen twee arbeidsprestaties garanderen we minstens 14 uur rusttijd. - dat uurroosters minstens een maand op voorhand gecommuniceerd worden. Werknemers hebben recht op een vaste werkweek. - dat elk uur boven op de normale arbeidstijd als een overuur wordt beschouwd; werknemers krijgen dan 50 procent extra loon of mogen hun overuren binnen de drie maanden recupereren op een dag naar keuze. Overuren kunnen enkel op vrijwillige basis. - de 30-urenweek met loonbehoud wettelijk mogelijk maken en bedrijven en sectoren stimuleren om de 30-urenweek in te voeren. Deze bedrijven krijgen financiële ondersteuning en intensieve coaching. - de toegang tot tijdskrediet en thematisch verlof verbeteren om werk en gezin beter te kunnen combineren. - ten minste 25 verlofdagen per jaar garanderen voor elke werknemer (bij voltijds werk) - 5 dagen meer dan het huidige wettelijke minimum. - zondagswerk en nachtwerk (na 20 uur) beperken tot sectoren waar het echt niet anders kan, zoals het volcontinusysteem, de horeca, hulpdiensten en verzorgingstehuizen. - het recht op deconnectie bewaken: we verbieden dat de baas werknemers verplicht buiten de werkuren werkmails te beantwoorden of bereikbaar te zijn. - de mechanismen om werkgevers aansprakelijk te stellen voor arbeidsongevallen en invaliditeit versterken. - stressgerelateerde aandoeningen zoals burn-out als beroepsziekten erkennen. Voor musculoskeletale aandoeningen (pijn in de rug, polsen en ellebogen) voorzien we in automatische erkenning in sectoren met een hoog risico, zoals de schoonmaaksector. - bedrijfsartsen onafhankelijk maken door de oprichting van een publieke Dienst Arbeidsgeneeskunde, gefinancierd door de grote bedrijven. De erkenning en vergoeding van arbeidsongevallen komen opnieuw in handen van de publieke sector. - de aanvraagprocedure vereenvoudigen voor alle aandoeningen en Fedris (het overheidsorgaan dat vergoedingen uitbetaalt) herfinancieren. - werknemers reële inspraak in het gezondheidsbeleid van hun bedrijf geven: beslissingen in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) worden voortaan bij consensus genomen. - de inspectiediensten voor welzijn en gezondheid op het werk versterken en ook kleine bedrijven beter controleren. - zieke werknemers gedurende de eerste twee maanden ziekte 100 procent gewaarborgd loon via de werkgever garanderen. De ziekte-uitkering vanaf de derde maand wordt tot 80 procent van het loon opgetrokken. - het onmogelijk maken om zieke werknemers te ontslaan. De arbeidsovereenkomst kan enkel in onderling akkoord of op uitdrukkelijk verzoek van de werknemer beëindigd worden.	PVDA wil... - de sancties voor zieke werknemers en zelfstandigen schrappen om de stigmatisering tegen te gaan. - inzetten op de vrijwillige re-integratie van langdurig zieke werknemers. Ze hebben recht op een stapsgewijze werkhervatting en aangepast werk, bij voorkeur bij de eigen werkgever. - de Terug-Naar-Werk-trajecten hervormen via de mutualiteiten en de VDAB. De trajecten moeten leiden naar vaste en goed betaalde jobs. - de focus van de VDAB verleggen van sanctioneren naar begeleiden. Daarvoor investeren we in opleiding, stages en begeleiding van werklozen in plaats van hen te straffen of te schorsen. - investeren in de VDAB en de Brusselse en Waalse tegenhangers. Alle vacatures van heel België verzamelen in één centrale databank. - dat overheden het goede voorbeeld geven door langdurig werklozen meer jobkansen te bieden en door sociale tewerkstellingsprojecten voor de meest kwetsbare groepen te ontwikkelen. - investeren in toegankelijke en betaalde opleidingen en de verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werkzoekenden afschaffen. - investeren in betaalbare kinderopvang en zo drempels om te werken verlagen. - alle sociale uitkeringen welvaartsvast maken: als het gemiddelde inkomen stijgt, moeten ook de pensioenen, de werkloosheids- en andere uitkeringen volgen. - het recht op een sociale uitkering individualiseren. - sociale rechten automatisch toekennen. - de sociale zekerheid versterken door de inkomsten via de sociale bijdragen te verzekeren. - de sociale zekerheid herfinancieren door de invoering van een miljonairstaks en door Big Pharma te doen meebetalen via de verlaging van de prijzen van medicijnen.	PVDA wil... - de kloof tussen inflatie en indexering van de lonen dichten, door het recht op vrije onderhandelingen over collectieve loonsverhogingen te herstellen. Daarvoor moet de loonblokkeringswet van 1996 herzien worden. - het minimumloon verhogen naar 17 euro per uur (vs nu 12,10 euro per uur). - loonsubsidies met perverse effecten afschaffen en de bestaande verminderingen van sociale bijdragen evalueren. - garanderen dat stages goede arbeids- en loonvoorwaarden hebben en concrete vooruitzichten bieden naar werk, onbetaalde stages afschaffen.	PVDA wil... - de inzet van studenten tijdens stakingen verbieden, net zoals dat nu geldt voor uitzendkrachten. - dwangsommen en eenzijdige verzoekschriften tegen stakingsposten verbieden. Rechtbanken of de politie kunnen niet ingrijpen om collectieve actie de kop in te drukken. - de inspraak van werknemersorganisaties en ziekenfondsen in de overlegorganen binnen de sociale zekerheid versterken. Hun maatschappelijke rol mag niet aan banden gelegd worden. - de behandeling van werkloosheidsdossiers herfinancieren om de kwaliteit van de dienstverlening van de vakbonden aan uitkeringsgerechtigden te garanderen. - zich verzetten tegen de pogingen om vakbonden rechtspersoonlijkheid toe te kennen. - eisen dat artikel 406 van het strafwetboek over de 'kwaadwillige belemmering van het verkeer' wordt gewijzigd zodat het niet kan worden gebruikt in sociale conflicten. - de sociale verkiezingen voor de ondernemingsraden uitbreiden tot alle bedrijven met minstens vijftig werknemers en voor de comités voor Preventie en Bescherming op het Werk tot de bedrijven met minstens twintig werknemers. - dat werknemers in hun bedrijf een vakbondsafvaardiging kunnen oprichten als ze ten minste vijf werknemers hebben. - het eenvoudiger maken voor verschillende (kleine) bedrijven om erkend te worden als één technische eenheid (behorend tot dezelfde groep of aandeelhouder). - de ontslagbescherming van vakbonds- en personeelsafgevaardigden versterken. We voeren de verplichte re-integratie in, door middel van dwangsommen in het geval van onrechtmatig ontslag. Een werknemersafgevaardigde mag niet geschorst worden tijdens een ontslagprocedure. - het recht om Europese of mondiale ondernemingsraden op te richten versterken voor multinationale ondernemingen. - dat elk bedrijf het burgerschap van zijn werknemers erkenten hun fundamentele rechten respecteert. - een openbaar systeem van arbeidsgeneeskunde verdedigen om de onafhankelijkheid ten opzichte van de werkgever te garanderen. - dat personeelsafgevaardigden rechtstreeks kunnen tussenkomen om de werknemers van onderaannemers die in hun bedrijf, op hun werf of op hun productielijn in België aanwezig zijn, te verdedigen. - bedrijven verplichten om vakbonden transparante informatie te geven over het gebruik van onderaanneming. - het gebruik van onzekere arbeidsvormen zoals uitzendkrachten, studentenjobs, flexijobs enzovoort vooraf goedkeuren door de vakbondsafvaardiging. - dat vakbonden alle rapporten en waarschuwingen ontvangen die de Inspectie Welzijn en Sociale Wetgeving naar de bedrijfsleiding stuurt. - bestuursraden van overheidsbedrijven openstellen voor vertegenwoordigers van de vakbonden en van de gebruikersverenigingen. Alle documenten zijn openbaar en kunnen worden gebruikt in het kader van de informatievoorziening van werknemers. - dat elke verandering van de arbeidsvoorwaarden binnen het bedrijf met instemming van de vakbonden gebeurt. - de boetes voor het niet naleven van de sociale dialoog en de sociale wetgeving verhogen.We voegen gevangenisstraffen tot zes jaar toe. Het aantal inspecteurs wordt minstens verdubbeld.	PVDA wil... - de pensioensleeftijd terug naar 65 jaar (ipv 67) trekken. Wie 35 jaar gewerkt heeft in een zwaar beroep, moet vroeger op pensioen kunnen gaan. - een minimumpensioen van 1850 euro netto. - wettelijk pensioen gelijk trekken voor werknemers en zelfstandigen op 75 procent van het gemiddeld loon of beroepsinkomen. - een pensioensysteem behouden waarbij je vaste rechten opbouwt voor elk gewerkt jaar. Versterken van de pensioenrechten van vrouwen om ongelijkheid weg te werken. De gelijkgestelde periodes voor de opbouw van je pensioen moeten behouden blijven. Daarom schrappen we de extra loopbaanvoorwaarden die Vivaldi heeft ingevoerd en die in de eerste plaats vrouwen benadelen (omwille van ouderschapsverlof, deeltijdswerk, etc). We herstellen tijdskrediet en loopbaanonderbreking als volledig gelijkgestelde periodes voor de pensioenopbouw. - dat landingsbanen met uitkering opnieuw mogelijk zijn voor 55-plussers zodat werken voor oudere werknemers werkbaar blijft. - het wettelijk maximumpensioen beperken voor iedereen tot 3.700 euro netto per maand. - pensioen privileges van ministers en parlementairen afschaffen. - een miljonairstaks invoeren, waarvan een deel van de inkomsten dient om de pensioenen te financieren. - strijden tegen grote belastingfraude en -ontwijking. - de stelselmatige verlaging van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid stoppen.	PVDA wil... - werkgevers met twintig of meer werknemers verplichten om 5 procent van de jobs voor te behouden voor mensen met een arbeidsbeperking. - de fundamentele rechten van alle mensen garanderen: taal, religie of afkomst mogen geen drempel zijn voor sociale rechten. - inspectiediensten voldoende middelen geven om discriminatie op te sporen met proactieve en systematische praktijktesten. - dat het gerecht praktijktesten als bewijslast aanvaardt, ook indien uitgevoerd door middenveldorganisaties. We bestraffen werkgevers die in de fout gaan, in verhouding tot de grootte van hun bedrijf. - het hoofddoekverbod afschaffen zowel in privébedrijven en openbare diensten als op middelbare en hogescholen. - streefcijfers en positieve acties opleggen voor personeelsdiversiteit in openbare diensten en in de privésector. Gelijkheidsbeleid wordt een voorwaarde voor openbare aanbestedingen en subsidies. - bindende maatregelen met bijbehorende middelen formuleren voor het nationaal actieplan tegen racisme. - de Antiracismewet, de Antidiscriminatiewet en de Genderwet van 2007 evalueren en herschrijven om ze effectiever te maken tegen racisme en discriminatie. - Unia herwaarderen als interfederaal centrum voor gelijke kansen. We zorgen voor één meldpunt dat slachtoffers doorverwijst naar de juiste instantie.		PVDA verdedigt de arbeiders zoals geen andere partij dat doet en neemt radicale standpunten die sociale ongelijkheden tegenwerken en geld herverdelen. Hun programma is sterk op vlak van sociaal overleg en werk, maar op de problematiek van activering bieden ze geen concreet antwoord.
9	SAMENVATTING PER THEMA	1. De krapte op de arbeidsmarkt is erg groot. Er zijn enorm veel openstaande vacatures en maar weinig actieve werkzoekenden. Daar tegenover staat een grote groep mensen die ziek zijn en voor wie terug aan de slag gaan niet evident is. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat werk 'werkbaar' is? Hoe kunnen we de arbeidsmarkt 'genezen' en iets doen aan de krapte? Dat zijn zaken waar de partijen verschillende recepten voor hebben uitgeschreven. Terwijl Open VLD juist een uitbreiding wil van de flexi jobs willen veel partijen (Groen, Vlaams Belang,Vooruit en Pvda) dit juist niet. In plaats van flexi-jobs pleiten verschillende partijen (zoals Vooruit en PVDA) voor het versterken van de positie van de werknemer. 2. En wat met de werknemers die uitvallen door ziekte? Verschillende partijen willen werknemers meer ademruimte geven door verlofstelsels uit te breiden of aan te passen, zoals het voorstel van Groen om een ongemotiveerd tijdskrediet in te voeren of het voorstel van CD&V om een arbeidsparticipatietoeslag in te voeren voor mensen die dreigen uit te vallen. PVDA wil dan weer stressgerelateerde aandoeningen erkennen. Ook Vooruit komt met voorstellen. 3. Bijna alle partijen zien de noodzaak van bijscholing en onderwijs in. Als we werknemers blijvend inzetbaar willen maken dan zullen we ook oog moeten hebben voor 'levenslang leren'. Hoe we dit dan moeten doen? Verschillende partijen komen met voorstellen.	1. Zonder twijfel is de werkzaamheidsgraad de grootste uitdaging op de arbeidsmarkt in België. Er is een krapte op de arbeidsmarkt, veel vacatures raken niet ingevuld omdat sommige profielen te moeilijk zijn om te vinden (kwestie van skills, maar ook van arbeidsomstandigheden). Sommige partijen (Open VLD, Vooruit, N-VA) zijn geobsedeerd door het activeren van mensen: iedereen moet aan het werk zijn (of in een erkende vorming). Ze benadrukken het belang van een 'welvaartstaat'. 2. De werkzaamheidsgraad is hoger in Vlaanderen dan in Wallonië en in Brussel, waardoor sommige partijen (VB, NVA) zo veel mogelijk willen regionaliseren. CD&V ziet dit ook als een oplossing en pleit voor meer regionaal maatwerk. PVDA wil net meer overkoepelend werken, door bijvoorbeeld een vacaturedatabank te bieden met vacatures in heel het land. Vooruit wil een federale 'terug-naar-werk' barometer verder ontwikkelen en pleit voor een betere datauitwisseling tussen de verschillende arbeidsbemiddelingsdiensten. 3. Welke rol moet de VDAB spelen? Voor N-VA zouden arbeidsbemiddelingsdiensten werkzoekenden meer moeten controleren en straffen. Opvallend: ook Vooruit pleit voor sancties voor werkzoekenden die een slechte evaluatie krijgen over hun zoekgedrag. Voor PVDA en Groen moet de VDAB eerder een begeleidende rol opnemen, dan sanctionerende. Beide partijen pleiten ook voor meer investeringen in de arbeidsbemiddelingsdiensten, wat hen meer ruimte zou geven om werkzoekenden te begeleiden. VB, N-VA en Open VLD pleiten voor een VDAB dat meer op maat de werkzoekenden bedient, maar zonder veel concrete plannen; de prioriteit ligt bij de noden van de arbeidsmarkt (veel vacatures raken niet ingevuld) en hoe de werkzoekenden die kunnen vervullen. 4. N-VA, Open VLD en CD&V willen de werkloosheidsuitkering beperken in de tijd. Die partijen zetten in op extrinsieke motivatiefactoren om druk te oefenen. Er wordt steeds meer uitgegaan van het principe 'voor wat hoort wat' en een werkloosheidsuitkering wordt steeds meer een recht dat je moet verkrijgen door lang genoeg te werken. Nochtans weten we dat dit niet werkt op deze manier. De uitkering beperken in tijd duwt mensen sneller naar een leefloon en ook in armoede. 5. Zowel Open VLD, Groen, Vooruit en PVDA willen trajecten om langdurige zieken en langdurige werkzoekenden te herintegreren of anticiperend (deels) aan het werk te houden. Ze pleiten voor een beleid dat meer op maat is voor mensen die uitvallen, focussen op wat mensen nog kunnen en ze deeltijds laten werken. Zo'n beleid gaat bij sommigen meer om vrijwillige werkhervatting, bij anderen wordt het gepaard met een striktere opvolging van de werkzoekende én de arts(en). 6. De VDAB zou van Groen en Vooruit met werkgevers moeten samenwerken om vacatures toegankelijker te schrijven, meer specifiek voor jobs die moeilijk ingevuld geraken. 7. Sommige partijen willen langdurige werkzoekenden verplicht activeren door basisbanen (Vooruit) of gemeeschapsdienst (NVA); het werd echter al bewezen dat de verplichte gemeenschapsdienst niet werkt als toeleiding naar werk (eind 2023 waren er maar 5 mensen in zo'n traject). 8. Vooruit en CD&V pleiten voor een toeleiding en bijscholing van werkzoekenden in functie van de knelpuntberoepen/regionale noden; niemand vraagt zich af of de werkzoekenden zelf gelukkig zouden zijn in die jobs. Vanaf 4 à 6 maanden volgens de partijen zouden werkzoekenden bereid moeten zijn zich te heroriënteren.	CD&V, Groen en Vooruit willen de lasten op lonen verminderen door de fiscaliteit te hervormen. België heeft namelijk de hoogste belastingen op lonen in de wereld. Maar niet iedereen betaalt even veel belastingen (zo betalen alleenstaande mensen meer dan gezinnen over het algemeen) en niet iedereen krijgt dezelfde loon voor hetzelfde werk.	Hier komt de vraag om vakbonden wel of niet te verplichten om een rechtspersoonlijkheid aan te nemen; waarom is het belangrijk? Dat vakbonden geen rechtspersoonlijkheid hebben, beschermt het stakingsrecht. In Nederland hebben vakbonden bijvoorbeeld wel rechtspersoonlijkheid en moeten ze zelfs hun financiële gegevens openbaar maken. Stakingen kunnen er gewoon via de rechter worden tegengehouden. Daarnaast zouden aansprakelijkheidsclaims financieel een ramp kunnen zijn voor vakbonden. Het zou per slot van rekening niet wenselijk zijn dat een vakbond moet opdraaien voor de miljoenen euro’s economische schade ten gevolge van zo’n stakingsactie of ten gevolge van haar lokale afgevaardigden. Meer informatie	1. Open VLD, CD&V en N-VA willen langer werken stimuleren; hoe langer mensen werken, hoe langer ze kunnen bijdragen aan de sociale zekerheid. 2. Vlaams Belang en PVDA willen het pensioensleeftijd terug naar 65 jaar trekken; voor Vooruit en Groen moet je vooral genoeg dagen gewerkt hebben. 3. PVDA en Open VLD willen de pensioenen gelijktrekken voor werknemers en zelfstandigen. 4. Vlaams Belang en PVDA willen, naast een volwaardige minimumpensioen, ook een maximumpensioen invoeren.	Bij het thema diversiteit zijn er twee tegengestelde aanpakken: bij N-VA, Vlaams Belang, Open VLD en CD&V moeten nieuwkomers zich bewijzen. De partijen willen arbeidsmigratie beperken en garanderen dat jobs eerst naar Vlamingen gaan. N-VA en Vlaams Belang willen zelfs de sociale zekerheid beperken voor nieuwkomers. Bij Groen, Vooruit en PVDA wil men eerder de fundamentele rechten onvoorwaardelijk beschermen en zo veel mogelijke drempels weghalen voor gemarginaliseerde groepen die discriminatie ervaren op de arbeidsmarkt.
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100