2 of 11

Przypomnij sobie...

Ślub królowej Jadwigi z litewskim księciem - Władysławem Jagiełło, dał początek nowej dynastii na tronie Polski - dynastii Jagiellonów.
Władca podczas zawierania unii polsko-litewskiej w Krewie (1385 r.) zobowiązał się przyjąć chrzest �(a z nim cała Litwa) oraz odzyskać wszystkie utracone przez Polskę ziemie.
Państwo zakonu krzyżackiego w XIV wieku wzmocniło się i zaczęło coraz bardziej zagrażać Polsce i Litwie. Gdy na Żmudzi wybuchło antykrzyżackie powstanie poparte przez Litwę, Krzyżacy zagrozili Litwie wojną, a Polska stanęła po stronie swojego sojusznika. Wtedy Krzyżacy zajęli ziemię dobrzyńską rozpoczynając wielką wojnę Polski i Litwy z zakonem krzyżackim (1409-1411 r.) Kluczowym momentem wojny była bitwa pod Grunwaldem (15.07.1410r.) niosąca druzgocącą klęskę Krzyżakom.
W 1411 r. podpisano pierwszy pokój toruński, który zakończył wojnę.
Po śmierci Jagiełły tron objął wybrany przez możnych (monarchia elekcyjna) syn króla - Władysław Warneńczyk. Zasiadł on również na tronie Węgier, łącząc kraje unią personalną. Zginął w przegranej dla Węgier wojnie z Turkami Osmańskimi.
Następnie królem został Kazimierz Jagiellończyk, który rozpoczął z Krzyżakami wojnę trzynastoletnią.
Wojna zakończyła się korzystnie dla Polski - na mocy drugiego pokoju toruńskiego zawartego w 1466 r. Polska odzyskała dostęp do morza, a państwo zakonu krzyżackiego nazwane odtąd Prusami Zakonnymi, stało się lennem Polski.

3 of 11

Z tych zajęć zapamiętaj:

czym były przywileje szlacheckie,
czym były sejmiki szlacheckie oraz w jaki sposób obradował sejm walny,
konstytucja nihil novi,
na czym polegał ustrój monarchiczno-szlachecki.

4 of 11

Średniowieczne społeczeństwo dzieliło się �na cztery stany:

rycerstwo,
duchowieństwo,
mieszczaństwo,
chłopstwo.

Przeczytaj fragment podręcznika “Przywileje szlacheckie” s. 211-212 i stwórz samodzielnie notatkę w zeszycie odpowiadając na pytania:

Czym był przywilej szlachecki?
Kto, kiedy i dlaczego nadał rycerstwu pierwszy przywilej?
Jak rycerstwo przekształciło się w szlachtę?
Jaki wpływ na pozycję (władzę) króla w państwie miało nadawanie kolejnych przywilejów?

Zapraszam na film: �Monarchia stanowa w Polsce [KLIK]

5 of 11

W ramach zajęć wykonaj zadania z zeszytu ćwiczeń:

s. 91 / ćw. 1 i 2.

Dla chętnych: s. 92 / ćw. 3.

6 of 11

Sejmiki i sejm walny

Zapraszam na sejmik szlachecki: [KLIK]

Kiedy król chciał uzyskać zgodę szlachty na nowy podatek lub pospolite ruszenie, zwoływał sejmiki szlacheckie, czyli zjazdy szlachty danego województwa albo ziemi.

Podczas spotkań posłów z królem (w których uczestniczyli też doradcy monarchy: biskupi i urzędnicy) decydowano o najważniejszych sprawach państwa: o wojnie i pokoju, liczbie wojska, podatkach. Z czasem spotkania te przekształciły się w sejm walny (od 2 poł XV w.) składający się z trzech stanów sejmujących.

Podczas sejmików szlachta ustalała wspólne stanowisko na dany temat oraz wybierała swoich przedstawicieli, czyli posłów.

8 of 11

Konstytucja Nihil novi

W 1505 r. sejm przyjął konstytucję Nihil novi ( z łac. “nic nowego”). Odtąd do przyjęcia ustawy sejmowej nie wystarczyła zgoda króla i senatu jak dotychczas, ale potrzebna była także zgoda izby poselskiej. Odtąd szlachta współrządziła i również decydowała o prawach uchwalanych przez sejm.

Zapisz w zeszycie:

Konstytucja “Nihil novi” (1505 r.) - sejm nie uchwalił “nic nowego” bez zgody wszystkich trzech stanów sejmujących.

10 of 11

Ustrój monarchiczno-szlachecki

Monarchia stanowa to ustrój, w którym władzę króla ograniczają przywileje stanów - najczęściej rycerstwa i mieszczaństwa. W Polsce jednak tylko jeden stan otrzymał specjalne prawa - szlachta.

Dlatego ustrój w Polsce od XVI do XVIII w. możemy określić jako monarchiczno-szlachecki: król sprawował najwyższą władzę, a szlachta współrządziła państwem.

1 of 11