1 of 14

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą, zapalną, immunologicznie zależną układową chorobą tkanki łącznej, charakteryzującą

się nieswoistym, symetrycznym zapaleniem stawów, występowaniem zmian pozastawowych

i powikłań układowych, prowadzącą do niepełnosprawności, kalectwa i przedwczesnej śmierci.

RZS

2 of 14

  • U większości pacjentów początek choroby charakteryzuje się zapaleniem stawów śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych rąk oraz śródstopno-paliczkowych stóp.
  • Skóra rąk staje się ścieńczała i nadmiernie potliwa, pojawiają się zaniki mięśni międzykostnych i glistowatych.
  • W miarę postępu choroby proces zapalny obejmuje coraz większą liczbę stawów w kierunku od obwodu do linii środkowej ciała.

RZS

3 of 14

Kryteria diagnostyczne RZS (wg ACR, 1987)

  • Sztywność poranna stawów
  • Zapalenie trzech
  • lub więcej stawów
  • Zapalenie stawów ręki
  • Symetryczne zapalenie stawów
  • Guzki reumatoidalne
  • Obecność czynnika
  • reumatoidalnego
  • Zmiany radiograficzne

RZS

4 of 14

Obraz zmian stawowych

  • l Przykurcz zgięciowy w stawach nadgarstkowych;
  • l odchylenie łokciowe palców II-V w stawach

śródręczno-paliczkowych;

  • l podwichnięcia dłoniowe w tych stawach;
  • l zniekształcenia typu „łabędziej szyi” – przeprost

wstawie międzypaliczkowym bliższym, a zgięcie

w stawie międzypaliczkowym dalszym;

  • l zniekształcenie typu palce „butonierkowate”

– zgięcie w stawie międzypaliczkowym bliższym,

przeprost w stawie międzypaliczkowym dalszym;

RZS

5 of 14

  • lprzykurcz zgięciowy w stawie łokciowym;

w stawie barkowym przykurcz w przywiedzeniu

i rotacji wewnętrznej;

  • lzniekształcenia stóp (płaskostopie, koślawość

palucha, palce młoteczkowate, modzele);

  • lstaw kolanowy: przykurcz, podwichnięcia

tylno-boczne z rotacją zewnętrzną podudzia,

  • rzekoma koślawość kolan;
  • lstawy biodrowe: zmiany zwyrodnieniowe,
  • zgięcie, przywiedzenie uda;
  • zmiany w części szyjnej kręgosłupa: erozja zęba
  • kręgu obrotowego, podwichnięcia kręgów
  • C1–C2.

RZS

6 of 14

Zmiany pozastawowe

  • Zmiany skórne – głównie rąk i stóp, skóra
  • chłodna, wilgotna, czasem zaczerwienienie

lub ciemnobrunatne przebarwienie;

  • lzaniki mięśniowe – następstwo zapalenia

śródmiąższowego, dotyczy głównie mięśni

dystalnych, ale także czworogłowego uda;

  • guzki reumatoidalne, podskórne – najczęściej

w okolicy wyprostnej stawów łokciowych

i przedramion, twarde, niebolesne, zrośnięte

z podłożem, czasem wzdłuż ścięgna Achillesa,

RZS

7 of 14

  • l uszkodzenia nerwów obwodowych – zespół
  • kanału nadgarstka z uciskiem na nerw pośrodkowy;
  • l zmiany zapalne naczyń krwionośnych;
  • l zmiany w narządach wewnętrznych: serce
  • – zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego
  • i wsierdzia, zapalenie naczyń wieńcowych,
  • zaburzenia przewodnictwa;
  • l narząd wzroku – zapalenie twardówki i spojówek;
  • l układ oddechowy – zapalenie opłucnej, śródmiąższowe
  • włóknienie płuc, zespół Caplana;
  • l układ moczowy – skrobiawica nerek.

RZS

8 of 14

Okres zaostrzenia RZS

  • Prawidłowe ułożenie chorego w łóżku – pozycje ułożeniowe, łóżko wygodne z twardym podłożem,
  • prosty materac bez poduszek, wyjątkowo mała poduszka pod głowę, niewielki wałek pod kolana (10°) zapobiegający przeprostowi, stopy w pozycji 0,
  • kończyny górne nieznacznie odwiedzione Prawidłowe ułożenie chorego w łóżku –i wyprostowane w rotacji na zewnątrz. Co pewien czas należy zmieniać ułożenie kończyn górnych, układając je w przywiedzeniu i rotacji do wewnątrz ze zgiętymi przedramionami.

RZS

9 of 14

  • Kilka razy dziennie powinny być wykonywane
  • ruchy bierne w zajętych stawach, w możliwie
  • pełnym zakresie, ćwiczenia izometryczne mięśni
  • – po 20–30 napięć – powtarzać trzeba co 3 godziny.
  • Rytmiczne napinanie mięśni zapobiega
  • dużym zanikom mięśniowym i zwiera staw,
  • a rytmiczny ucisk na powierzchnie stawowe poprawia
  • odżywienie chrząstki stawowej.

RZS

10 of 14

  • Należy stosować leżenie na brzuchu 2–3 razy
  • dziennie po 30 minut z odwiedzionymi udami
  • i stopami poza brzegiem łóżka, w celu uniknięcia
  • ustawienia stóp w zgięciu podeszwowym. Leżenie
  • na brzuchu ma zapobiegać przykurczom
  • w stawach biodrowych, a w razie ich istnienia
  • działa korekcyjnie. Przy leżeniu na boku należy
  • wkładać koc między kończyny dolne.

RZS

11 of 14

Nie ćwiczymy rano, bo chory ma trudności związane ze sztywnością poranną.

  • Przy dużym zaostrzeniu pacjentowi nie wolno
  • chodzić, ze względu na nadmierne przeciążenie
  • stawów kończyn dolnych, objętych procesem zapalnym.
  • Chód powoduje szybkie występowanie
  • zniekształceń (przykurcze w stawach, zniekształcenia
  • stóp). Próby chodzenia rozpoczynamy
  • po ustąpieniu objawów ostrego zapalenia. W czasie
  • chodu pacjent używa kul lub lasek, porusza
  • się małymi krokami z jednoczasowym obciążaniem
  • całych stóp.

RZS

12 of 14

  • Ostre zapalenie stawów stanowi wskazanie
  • do krótkotrwałego unieruchomienia (2–3 dni).
  • Zaletą unieruchomienia jest szybkie ustępowanie
  • procesu zapalnego i bólu. Wadą –możliwość
  • zesztywnienia stawu.

RZS

13 of 14

Zniekształcenie typu „łabędzia szyja”

RZS

14 of 14

Deformacja typu�„palce butonierkowate”

RZS