3 of 23

Өзектілігі

Мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды дамуы психологиялық денсаулықпен тығыз байланысты, оның негізі зияткерлік, дене және ақыл-ойдың үйлесімді үйлесімі болып табылады. Эмоционалды саладағы бұзылулар психологиялық денсаулықтың бұзылуына әкеледі.Сондықтан, мектепке дейінгі жаста балалардың психикалық дамуы мен денсаулығына әсер ететін факторлар ретінде эмоционалды тұрақтылықты, көңілділікті, қарым-қатынасқа деген ашықтықты, шығармашылықты қалыптастыру үшін жұмыс істеу керек.

4 of 23

Жаңашылдығы

-Тәжірибеде психологиялық денсаулықты қалыптастыруға әсер ететін мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласын дамытудың инновациялық тәсілдері жүйеленген;

-балалардың эмоционалды саласын дамыту мәселелерінде олардың құзыреттілігін арттыруға бағытталған ата-аналармен жұмыс нысандары ұсынылған;�-Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жасауда қолдануға болатын балалардың эмоционалды жағдайын сақтау бойынша педагогтар мен ата-аналар үшін психологиялық-педагогикалық ұсыныстар жасалды.

5 of 23

Қарама-қайшылық

Эмоциялар-бұл адамның психикалық өмірінің орталық буыны. Дамыған эмоциялары бар бала эгоцентризмді оңай жеңеді, оқу-танымдық жағдайларға жақсы қатысады, іс-әрекетте өзін-өзі табысты сезінеді.

Бірақ:

қазіргі қоғамды ақпараттандыру балаларды ересектермен және құрдастарымен тікелей қарым-қатынаста шектейді, бұл олардың эмоционалды әл-ауқатына теріс әсер етеді. Демек, мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласын дамыту балалардың психологиялық денсаулығының негізгі факторы болып табылады.

6 of 23

Психологиялық денсаулық

Психологиялық денсаулық балалардың эмоционалды әл-ауқатымен сипатталады, ол келесі ұғымдарда көрсетілген: "эмоционалды күй", "көңіл-күй", "эмоционалды

әл-ауқат".

Эмоционалды күй-бұл сананың ерекше жағдайы, субъективті эмоционалды жайлылық-жайсыздықтың жай-күйі, әл-ауқаттың интегралды сезімдері ретінде-дененің немесе бүкіл ағзаның белгілі бір ішкі жүйелеріндегі проблемалар.

Көңіл-күй-адамның психикалық өмірінің жағымды немесе жағымсыз негізі ретінде саналы психикалық күй.

Эмоционалды әл – ауқат-адам-эмоционалды жайлылықты сезіну немесе оның өмірінің әртүрлі маңызды аспектілерімен байланысты ыңғайсыздық.

( И.В. Дубровина бойынша)�

7 of 23

�Әлеуметтік-мәдени сипаттағы факторлар	�-қазіргі өмір қарқынын жеделдету,- уақыттың жетіспеушілігі, эмоционалдық шиеленісті және релаксацияны жеңілдету үшін жеткіліксіз жағдайлар,ата-аналардың жүктемесі, ересектердің невротизациясы, ішкі қақтығыстарды шешу жолдары туралы және психологиялық көмек мүмкіндіктері туралы жеткіліксіз ақпарат.
Әлеуметтік-экономикалық факторлар	-қанағаттанарлықсыз тұрғын үй-тұрмыстық жағдайлар,- ата-аналарды жұмыспен қамту, ананың жұмысқа ерте шығуы және баланы ерте жастан (3 жасқа дейін) бөбекжайға орналастыру.
Әлеуметтік-психологиялық факторлар	-отбасылық қатынастардың дисгармониясы, отбасылық тәрбие, бала-ата-ана қатынастары саласындағы бұзушылықтар.

8 of 23

Жұмыстың мақсаты:

Мақсаты-мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық денсаулығының негізгі факторы ретінде мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласын дамыту. ��

9 of 23

Міндеттері

��1) мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласын дамытуға және психологиялық денсаулықты қорғауға ықпал ететін денсаулық сақтау ортасын құру;�2) мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды-жеке саласын дамыту үшін диагностикалық модульді таңдау;�3) мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық денсаулығын сақтауға және эмоционалды саласын дамытуға бағытталған ойындар мен жаттығулар жүйесін дамыту;�4) балалармен өзара әрекеттесудің барабар тәсілдерімен танысу арқылы педагогтердің құзыреттілігін арттыру;�5) ата-аналарға психологиялық білім беру, жас психологиясы мәселелерінде ата-аналардың хабардар болу деңгейін арттыру, эмоционалды және жеке саланы дамыту.

10 of 23

Балалардың эмоционалдық саласын дамыту бойынша жұмыстың негізгі принциптері(Л.А. Абрамян бойынша) :�

1. Баланың психикасын жүйелі ұйымдастыру-бұл эмоционалды және сенсорлық салалардың табиғи түрде өзара байланысы, "әсер мен ақыл-ойдың" бірлігі, мотивтер мен эмоционалды процестер, соның арқасында баланың эмоционалды сферасының дамуы басқа психикалық процестерге (сезім, ойлау, қиял және т.б.) әсер ету және олардың тонусын реттеу арқылы мүмкін болады.

2. Педагогикалық жұмыстың мазмұны баланың табиғи, қалыпты онтогенезі жағдайларына сәйкес келеді.

3. Педагогикалық жұмыстың кезеңділігі. Балалардың эмоционалды дамуы жеке тұлғаның міндетті белсенділігі бар жүйелі, дәйекті педагогикалық басқарудың арқасында қамтамасыз етіледі.

4. Әр баланың эмоцияларының динамикасы мен сапалық ерекшелігін ескеру. Педагогикалық жұмыстың мазмұны мен әдістемелік құралдары әр баланың өзекті және ықтимал мүмкіндіктеріне сәйкес келеді. Эмоцияны дамытудағы оң жетістіктер:

эмоционалды реттеу, эмоционалды жағдайларды модельдеу және т. б. сипаттамаларының диагностикалық сипаттамасы.;
стереотиптік және эмоционалды көріністердің сәтсіздігін жеңу,
шығармашылықты ынталандыру және сіздің жеке басыңызды мүмкіндігінше толық ашу және т. б. үшін педагогикалық жұмыс формаларын (ойын, қарым-қатынас, проблемалық жағдайларды құру және т. б.) және эмоцияны қосу әдістерін (қиял жағдайына кіріспе, сенсорлық әсердің қарқындылығын өзгерту, сүйікті экспрессивті әрекетті қайталау және т. б.) өзгерту.

11 of 23

Балалармен өткізілетін іс шаралар:

Бастапқы диагностика (Жалпы даму деңгейі, эмоционалды, коммуникативті қасиеттері);балалардың дамуындағы қауіп факторларын анықтау, қиындықтарды болжау (ата-аналардың сұранысы бойынша);тәрбиешілер мен ата-аналардың өтінімдері бойынша мектеп жасына дейінгі балаларды жеке тексеру;балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес бағдарламалар бойынша арнайы ұйымдастырылған сабақтар түрінде түзету-дамыту жұмыстарын іске асыру.

Тәрбиеленушілердің отбасыларымен өзара іс-шара:

Әңгімелесу және сауалнама жүргізу, баланың отбасын тестілеу.Консультациялар (ұжымдық және жеке, жедел және жоспарлы).Балалармен жеке және топтық сабақтар.Ата-аналармен бірге конкурстар мен ойын-сауықтар, тренингтер өткізу.

Педагогтармен бірлескен жұмыстар:

Топта эмоционалды жайлылықты арттыруға және мектеп жасына дейінгі балалардың жеке басының жағымды жақтарын дамытуға ықпал ететін жағдайлар жасау;Педагогтарды мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалдық саласын дамытудың ерекшеліктері мен заңдылықтарымен таныстыру;Эмоционалды саланы дамыту және эмоционалды әл-ауқатты қалыптастыру үшін балалармен өзара әрекеттесудің барабар тәсілдерін үйрету;
Жұмыс түрлері: балалардың жеке ерекшеліктерімен танысу және тәрбиенің бірыңғай стратегиясын әзірлеу мақсатында жеке консультациялар, семинар - практикумдар, тренингтер; эмоциялық шиеленісті басуға арналған релаксациялық үзілістер; изотерапия тәсілдері; ауторелаксация, музыкалық терапия, жаттығу-медитация.

Жұмыс жүйесі:

12 of 23

Жұмыс кезеңдері

I кезең балалар мен олардың отбасыларының бастапқы диагностикасы.

II кезең жұмыс жоспарын құру

Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау;Болжамды нәтижелерді анықтау;Балалармен жұмыстың күнтізбелік-тақырыптық жоспарын құру;Ата-аналармен жұмысты перспективалық жоспарлау.

III кезең балалармен, олардың отбасыларымен, педагогтармен тікелей жұмыс

Балалармен, ата-аналармен, педагогтармен әзірленген іс-шараларды практикаға енгізу.

IV кезең қорытынды диагностика. Мақсатқа қол жеткізуді талдау

Қорытындылау;

Ұсынымдар әзірлеу;

Одан әргі қызметті болжау.

13 of 23

Балалармен өткізілетін жұмыстың жоспары

Бөлім түрі.	Жұмыстың мазмұны	Орындалу мерзімі
Психодиагностикалық	II кіші және орта топтардағы балалардың интеллектуалды дамуының Экспресс-диагностикасы(Н.Н. Павлова, Л.Т. Руденко). 3.II кіші және орта топтардағы тұлғааралық қатынастарды анықтау (Социометрия). 4.II кіші және орта топтардағы балалардың мазасыздығын зерттеу. (Мазасыздық сынағы( Р. Тэммпел, В. Амен, М. Дорки). 5.II кіші және орта топтарда Отбасылық микроклиматты зерттеу ("Отбасылық сурет" тесті). 6. 6.Сәтсіздік реакциясын және одан шығу жолдарын зерттеу орта топтарда (Тест Розенцвейг.) 7.Орта топтарда балалардың қорқынышын анықтау («Страхи в домиках» М.А. Панфилованың әдістемесі)	Қараша,сәуір қазан, қаңтар, сәуір қаңтар ақпан наурыз сәуір
Дамыту-түзету	Тәртіптерінде қиындықтары бар балаларға арналған психогимнастика .(Е,А.Алябьева). II кіші және орта топтарға психогимнастика (Е.А.Алябьева). II кіші және орта топтардағы қарым-қатынас, тұлғааралық қатынастар және эмоционалды сала дағдыларын дамытуға бағытталған ойындар мен жаттығулар. II кіші және орта топтардағы топтық түзету-дамыту сабақтары (балалардың өз мінез-құлқын эмоционалды реттеу қабілетін дамыту, баланың психикалық ісіктері мен жеке өсуін қалыптастыру). II кіші және орта топтағы балалармен жеке дамыту сабақтары (даму деңгейі төмен және орташа).II кіші және орта топтардағы балалардың қарым-қатынасы мен мінез-құлқы саласындағы топтық психокоррекциялық сабақтар.	Қаңтар-мамыр ақпан аралығында 2 аптада 1 ретҚаңтардан мамырға дейін аптасына 1 ретҚаңтардан мамырға дейін аптасына 1 ретҚаңтардан сәуірге дейін аптасына 2 ретҚаңтардан мамырға дейін аптасына 1 рет

14 of 23

Мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласын қалыптастыруға бағытталған жұмыс әдістері мен тәсілдері

-проблемалық-практикалық жағдайларды шешу;

- арт-терапия элементтері;

-драматизация ойындары;

-қимыл-қозғалыс ойындары;

-рөлдік ойындар;

-психогимнастикалық ойындар;

- коммуникативтік ойындар мен жаттығулар:

- озбырлықты дамытуға бағытталған ойындар мен тапсырмалар," өз сезімінің иесі "және" ерік күші " сияқты ұғымдарды түсіну»;

- қиялды дамытуға бағытталған ойындар:

- ауызша ойындар;

- вербалды емес ойындар және " психикалық суреттер»;

- ертегілерді оқу және талдау;

- адамгершілік-этикалық әңгімелер;

15 of 23

Ата-аналармен жұмыс жоспары

Қызмет түрі	Жұмыстың мазмұны	Орындалу мерзімі
Психодиагностикалық	«Мен және менің балам» сауалнамасы Ата-ана тұлғасының психодиагностикасы	желтоқсан Сұраныс бойынша�
Түзету және дамыту	Ата-аналарға арналған іскерлік ойын «Мектеп жасына дейінгі балалармен қарым-қатынас ерекшеліктері»	Жыл ішінде
Ақыл-кеңес	II кіші, орта топтардың ата-аналарына баланың зияткерлік, психикалық дамуы мен эмоционалды саласын диагностикалау нәтижелері бойынша жеке консультациялар. Кіші, II кіші және орта топтардың ата-аналарына топтық кеңес беру «Сіздің балаңыздың эмоционалды әл-ауқаты»	Желтоқсан, ақпан,сәуір.
Психопрофилактика және ағартушылық	«Психолог бұрышы» стендтерін тақырыптар бойынша безендіру: Балалардың қорқынышы-балалық шақтың қадамдары (орта топ) 2.Ата-аналарға арналған он өсиет (II кіші және орта топтарда) Балаға және өзіне жағымсыз эмоцияларды жеңуге қалай көмектесуге болады?(II кіші, орта топтар) 3.Баланы қалай үйрету керек? (II кіші, орта топтар) 4.Ұялшақтық (II кіші, орта топтар) 5.Мектеп жасына дейінгі балалардағы агрессия (II кіші, орта топтар) 6.Психологиялық кітапханадан кітаптар беру. 7.Барлық жас топтарында ата-аналар жиналысына қатысу	қараша желтоқсан �қаңтар ақпан�наурыз сәуір мамыр Жыл бойы �

16 of 23

Эмоционалды саулықты анықтау үшін қолданылатын диагностикалық әдістер

Суреттік тест Дж.Бук "Дом. Дерево.Человек"
«Кактус»әдісі М.А.Панфилова
Социометриялық ойын «Құпия» Т.А. Репина .
Отбасылық қарым-қатынастарды талдау әдістемесі Э.Эйдемиллер, В.Юстицкий
Ата-ана қатынасын диагностикалау әдістемесі
Мазасыздық сынағы (Р. Тэммпл, В. Амен, М. Дорки).
Балада агрессивтілік критерийлері Лаврентьева Г. П., Титаренко Т. М.
Балалар қорқынышын анықтау әдісі. «Үйдегі қорқыныш» М.А. Панфилова.
«Туған күн» әдісі М.А. Панфилова
тест Люшер

17 of 23

Баланың аты-жөні

Мектепке дейінгі балалардың эмоционалдық саласын дамытудың диагностикалық картасы

Баланың аты-жөні	Өз қызметін жоспарлау	Өзіндік тұжырымдаманың бейнесі	Өзін-өзі реттеу	Өзіндік сын	дербестік	Рефлексия, эмпатия қабілеті	Қарым-қатынас дағдылары	эмоционалды танымдық
Асылов А.

Жоғары деңгей	Эмоционалды теңдестірілген, жанашыр, шыдамды, оңай байланыс орнатады, балалардың үлкен тобында қарым-қатынас жасауды және ойнауды жөн көреді, жанашырлық танытады, жоғары оқу деңгейіне ие, қызығушылық танытады, өзін-өзі бағалауы бар, сынға, өзін-өзі реттеуге, өз қызметін жоспарлауға қабілетті.
Орташа деңгей	Әрқашан эмоционалды түрде теңдестірілген емес, әрдайым жауап бермейді, әрдайым шыдамайды, балалардың шағын топтарында сөйлесуді және ойнауды қалайды, әрдайым жанашырлық танытпайды, оқытудың орташа деңгейіне ие, әрдайым қызығушылық танытпайды, өзін-өзі бағалауы бар, сынға әрдайым барабар емес, өзін-өзі реттеу орташа, өз қызметін ішінара жоспарлауды біледі, әрдайым тәуелсіз емес.
Төмен деңгей	Эмоционалды теңгерімсіз, жауап бермейтін, шыдамсыз, жеткілікті көпшіл емес, құрдастары мен ересектеріне жанашырлық танытпайды, білім деңгейі төмен, қызығушылық танытпайды, өзін-өзі бағалауы төмен, сынға дұрыс қарамайды, өзін-өзі реттеудің төмендігі, өз қызметін қалай жоспарлауды білмейді, тәуелсіз емес.

18 of 23

Кіші мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды саласының дамуын бақылау �(%)

жыл	2018-2019 о.ж.		2019-2020 о.ж.
жыл	Жылдың басы	Жылдың соңы	Жылдың басы	Жылдың соңы
Жоғары	32%	49%	50%	56%
Орташа	45%	41%	38%	36%
Төмен	23%	10%	12%	8%

19 of 23

Мектеп жасына дейінгі балалардың мониторинг талдауы:

Қоршаған орта мен оқиғаларға барабар мінез-құлықты, ойлар мен сезімдерді көрсетіңіз;

Өзін-өзі растау мен өзін-өзі көрсетудің әлеуметтік қолайлы тәсілдерін көрсету;

Олар оң эмоционалды фонды, оптимистік көзқарасты, эмоционалды эмпатияны сақтай алады;

Олар басқаларға мейірімді қарым-қатынас жасайды, ересектермен және құрдастарымен жас нормаларына сәйкес толық қарым-қатынас жасай алады.

Балаларда негізгі психикалық процестердің біркелкі және уақтылы дамуы, тұрақты танымдық белсенділік байқалады.

20 of 23

Педагогтармен және ата-аналармен жұмыс нәтижелері:

Педагогтар:

Олар эмоционалды саулықты қалыптастыруға бағытталған балалармен өзара әрекеттесудің тиісті тәсілдерімен танысу арқылы өздерінің құзыреттіліктерін арттырды �

Ата-аналар:

Бала тәрбиесіндегі балабақша мүмкіндіктерімен танысты;

- Мектеп жасына дейінгі балалардың психоэмоционалды дамуына, балалар мен ата-аналар қарым-қатынасы мен отбасылық дәстүрлерді қалыптастыруға әртүрлі нысандар мен әдістердің әсері туралы түсінік алды;- Бірлескен сабақтарға, тренингтерге, ата-аналар жиналыстарына, ойын-сауықтарға белсенді қатысады.

�

21 of 23

Эмоционалды әл-ауқат пен психологиялық денсаулықты сақтау бойынша ұсыныстар

Балаларда өздерінің және басқалардың артықшылықтары мен кемшіліктерін қабылдау және бағалау қабілетін қалыптастыру.
Жеке ойлауды қалыптастыру, нақты қиын жағдайлардан шығу жолын табу, өмір үшін күресу, қалыптасқан жағдайдан дұрыс таңдау жасау, сондай-ақ эмоционалды орталықсыздандыруды және мінез-құлықты ерікті реттеуді қалыптастыру.
Жақсы жарықтандырылған және желдетілетін бөлмелерде балалармен ойын оқу жағдайларын жүргізу;
Кіші мектеп жасына дейінгі балалардың жасына және физикалық мүмкіндіктеріне сәйкес ойындар мен жаттығуларды таңдаңыз;Балалар ұжымын біріктіруге ықпал ету;
Көңіл-күйді сезіну үшін назарды дұрыс бағыттау керек;
Эмоционалды сезімдерді шебер салыстыру және ажырату сезімнің сипатын анықтауға көмектеседі;
Жіберу керек назар бұлшық сезім және экспрессивные қозғалыс, ол қоса жүреді кез келген өз көңіл-күй мен эмоцияларды бастан қоршаған.

22 of 23

Тақырып бойынша қорытынды

Осылайша, эмоционалды саланы дамыту бойынша жүйелі, мақсатты жұмыс жеке тұлғаның дамуына, мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық денсаулығын сақтауға және нығайтуға ықпал етеді.

Педагогтармен мен ата-аналардың осы мәселеге деген қызығушылығы балалардың ішкі әлемін, сезімдерін, эмоцияларын, тәжірибелерін білдіру қабілетін дамытады, олардың өзін-өзі бағалауын арттырады, құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас жасау қабілетін қалыптастырады. � Балаларға жан-жақты және сараланған көзқарас, жас және жеке ерекшеліктерді ескеру, білім беру процесіне қатысушылардың белсенділігі, эмоционалды саланы дамытудың әртүрлі әдістері мен әдістерін қолдану осы тақырып бойынша жұмыста оң нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік берді.

1 of 23

2 of 23