“ენერგეტიკა და ენერგოეფექტურობა”
სასწავლო პროექტი
8კლასი
გეოგრაფია-ფიზიკა
ინტეგრირებული შემაჯამებელი
გაკვეთილი
გეო.VIII.1. მოსწავლეს შეუძლია გეოგრაფიული ინფორმაციის მოსაპოვებლად რუკის კითხვა და სხვა თვალსაჩინოების ანალიზი.
გეო.VIII.3. მოსწავლეს შეუძლია ახსნას, თუ რა გავლენას ახდენს ბუნებრივი პირობები დასახლების ტიპებსა და მეურნეობის განვითარებაზე.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
· მოსახლეობის აღწერის მასალებზე დაყრდნობით ადგენს სხვადასხვა ტიპის გრაფიკებს და დიაგრამებს;
· ადგენს წინა ეპოქის რომელიმე ლოკალური გარემოს (მცირე დასახლებული პუნქტი: სოფელი, უბანი და ა.შ.) მენტალურ გეგმას და ადარებს ამავე ადგილის თანამედროვე გეგმას; მსჯელობს, თუ რა ანთროპოგენული ცვლილებები განიცადა გარემომ ამ ორ ეპოქას შორის;
· განათავსებს ინფორმაციას კონტურულ რუკებზე და სხვა დამხმარე თვალსაჩინოებებზე;
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
კონტურულ რუკაზე აღნიშნავს სხვადასხვა ტიპის დასახლებებს და მსჯელობს კონკრეტულ გეოგრაფიულ გარემოში მათი გაჩენის მიზეზებზე
გამოთქვამს ვარაუდს ბუნებრივ-კატასტროფული მოვლენებისგან შესაძლო თავდაცვის ღონისძიებების შესახებ, ადარებს მათ საქართველოში და სხვა ქვეყნებში დამკვიდრებულ თავდაცვის საშუალებებს
გამოთქვამს ვარაუდს ბუნებრივ-კატასტროფული მოვლენებისგან შესაძლო თავდაცვის ღონისძიებების შესახებ, ადარებს მათ საქართველოში და სხვა ქვეყნებში · და მსჯელობს მათ უარყოფით შედეგებზე.
რუკასა და ტექსტში მოძიებული ინფორმაციის გამოყენებით აღწერს დამახასიათებელ მნიშვნელოვან ბუნებრივ რესურსებს (ნავთობი, გაზი, მინერალური წყლები, ტყე და სხვა), გეოგრაფიულ ობიექტებს და ბუნებრივ თავისებურებებს;
იყენებს სასწავლო რუკას და განსაზღვრავს სტრატეგიული რესურსებით (სათბობ-ენერგეტიკული) მდიდარ რეგიონებს;
კვლ.VIII.1.მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს კვლევის საგანი და კვლევის ეტაპები.
კვლ.VIII.2.მოსწავლეს შეუძლია კვლევითი პროცედურის განხორციელება/ მონაცემების აღრიცხვა.
კვლ.VIII.3. მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა წარმოდგენა სხვადასხვა საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით.
კვლ.VIII.4.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა ანალიზი და შეფასება.
ფიზ.VIII.9.მოსწავლეს შეუძლია
ენერგიის ფორმებისა და წყაროების
შესახებ მსჯელობა.
ფიზ.VIII.9.მოსწავლეს შეუძლია ენერგიის ფორმებისა და წყაროების შესახებ მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
· განასხვავებს ენერგიის ფორმებს (მექანიკური, სინათლის, სითბური, ელექტრული) და ჩამოთვლის მათი გამოყენების მაგალითებს;
· განარჩევს და აღწერს სინათლის და სითბოს ბუნებრივ და ხელოვნურ წყაროებს, მსჯელობს მათი პრაქტიკული გამოყენების შესახებ;
· ჩამოთვლის ენერგიის ერთი ფორმიდან მეორეში გარდაქმნის მაგალითებს (მაგ., ჰიდროელექტროსადგური: წყლის მექანიკური ენერგია - ელექტრული ენერგია - სინათლის (ნათურა), მექანიკური (ძრავა) ან სითბური ენერგია (ელექტრო გამათბობელი);
· განიხილავს საკვებ ნივთიერებებს, როგორც ორგანიზმის ენერგიის წყაროს;
· ადარებს ერთმანეთს ენერგიის განახლებად და არაგანახლებად წყაროებს, მსჯელობს მათ დადებით და უარყოფით მხარეებზე;
· სახავს ენერგიის დაზოგვის შესაძლო გზებს, მსჯელობს მის აუცილებლობაზე და ჩამოთვლის მაგალითებს;
· მოიპოვებს ინფორმაციას ადამიანის მიერ ენერგიის გარდაქმნისა და გამოყენების შესახებ უძველესი დროიდან დღემდე, ამზადებს რეფერატს;
პროექტის მიზანი : ფიზიკის და გეოგრაფიის გაკვეთილებზე მიღებული ცოდნის დაკავშირება,ინტეგრირებულად კვლევა და ანალიზი.
ენერგიის მნიშვნელობის და ენერგოეფექტურობის აუცილებლობის გაგება და ცოდნის გამოყენება საყოფაცხოვრებო დონეზე.
მთავარი კითხვები:
რა არის ენერგეტიკა?
რა წყაროებს გამოიყენებს ადამიანი ენერგიის მისაღბად?
რა დადებითი და უარყოფითი თვისებები აქვს თითეულ ენერგიის წყაროს? განახლებადი ენერგო რესურსების მნიშვნელობა.
როგორ მუშაობს ელექტროსადგურები?
რა ტიპის ელექტროსადგურებია საქართველოში?
რა არის ენერგოეფექტურობა?
რისი გაკეთება შეუძლია თითეულ ადამიანს გლობალური დათბობის პრობლემის პირობებში
სათფურის ეფექტი
ადამიანი გარემოზე ზემოქმედებას დაბადებისთანავე, ავტომატურად იწყებს, თუმცა რამდენად მტკივნეული იქნება ეს პროცესი, თავად მის არჩევანზეა დამოკიდებული.
ეკოლოგიური ნაკვალევი სწორედ ერთი ადამიანის მიერ პირდაპირი თუ არაპირდაპირი საშუალებებით გარემოზე ზეგავლენას ნიშნავს. ამ საშუალებებში კი ცხოვრების წესი,
ენერგოეფექტურობა,
მოხმარებული ენერგიის რაოდენობა და წყაროები იგულისხმება.
კაცობრიობის ეკოლოგიური ნაკვალევი სულ უფრო იზრდება. მსოფლიოში უამრავი ადამიანი იმაზე მეტ ენერგიასა და რესურსს მოიხმარს, ვიდრე სჭირდება. მათ მიერ დატოვებული ნაკვალევის მოცულობა კი პირდაპირ აისახება გარემოსთვის მიყენებულ ზიანზე. ბუნების დაცვის მსოფლიო ფონდისა (World, Wildlife Fund, WWF) და გლობალური ნაკვალევის ქსელის (Global Footprint Network) კვლევის მიხედვით, გლობალურმა ეკოლოგიურმა ნაკვალევმა დედამიწის ბიოლოგიურ შესაძლებლობას 25%-ით ჯერ კიდევ 2003 წელს გადააჭარბა. შესაბამისად, თუ ყველა ადამიანი ენერგიების ჭარბად მოხმარებას გააგრძელებს, დედამიწას რესურსი უბრალოდ არ ეყოფა.
კომფორტი მოსწონს ყველას, თუმცა მნიშვნელოვანია ისიც, თუ რა უჯდება გარემოს ეს კომფორტი. ენერგოეფექტურობა კი სწორედ იმას ნიშნავს ,რომ კომფორტიც გქონდეს, ნაკლები ენერგიაც დახარჯო და გარემოსაც ნაკლები ზიანი მიაყენო. ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების გამოყენებასთან ერთად არსებობს მარტივი რჩევებიც, რომელთა გათვალისწინებითაც ცხოვრების წესის შეცვლა და საკუთარი ეკოლოგიური ნაკვალევის შემცირება ყველას შეუძლია. მაგალითად:
1970-იანი წლების ენერგეტიკულმა კრიზისმა მსოფლიო ენერგოგანვითარების ახალ მიმართულებებზე დააფიქრა. მზარდი ენერგომოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად ენერგოობიექტების სიმძლავრეების ზრდასა და ენერგიის ახალი წყაროების ათვისებასთან ერთად, თანამედროვე განვითარებული მსოფლიოს პრიორიტეტი არსებული ენერგიის რაციონალური გამოყენება გახდა, რაც თავის მხრივ, ენერგოდამზოგავი ღონისძიებების გატარებას გულისხმობს.
ენერგეტიკა
ადამიანის სამეურნეო-ეკონომიკური საქმიანობის ის სფეროა, რომლის დანიშნულებაა ენერგიის პირველადი წყაროების გადამუშავება და ისეთი წყაროების მიღება, როგორიცაა მაგალითად ელექტროენერგია ან თბოენერგია.
ეს პროცესი, როგორც წესი, რამდენიმე საფეხურით ხორციელდება.
ენერგეტიკული რესურსების მოპოვება,
ენერგეტიკული რესურსების ენერგეტიკული დანადგარებისათვის მიწოდება,
პირველადი ენერგიის მეორად ენერგიად გარდაქმნა,
მეორადი ენერგიის მომხმარებლებისათვის მიწოდება.
ელექტროენერგეტიკა პირობითად
ტრადიციულად და არატრადიციულად
შეიძლება დაიყოს.
ტრადიციული შეიძლება ეწოდოს ელექტროენერგეტიკის იმ ნაწილს, რომელიც ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში კარგად არის ათვისებული.
მსოფლიოში სწორედ ტრადიციულ ელექტროსადგურებზე გამოიმუშავება ელექტროენერგიის უდიდესი ნაწილი.
ტრადიციული ელექტროენერგეტიკა შეიძლება დავყოთ რამდენიმე სექტორად:
განახლებადი ენერგია არის ენერგია, რომელიც იწარმოება ამოუწურავი ამ მუდმივად განახლებადი ბუნებრივი რესურსებისგან, როგორებიცაა: მზე, ქარი, წყალი, გეოთერმული ენერგია და ბიომასა.
საქართველოს მნიშვნელოვანი ჰიდროელექტრო პოტენციალი გააჩნია, რადგან ერთ სულ მოსახლეზე წყლის რესურსების წილის მიხედვით მსოფლიოს ქვეყნების პირველ ხუთეულში შედის, მაგრამ ენერგეტიკის სამინისტროს მონაცემებით, დღეს საქართველო საკუთარი ჰიდრო პოტენციალის მხოლოდ 18%-ს იყენებს.
მაგ. მცირე და მიკრო ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობა პერსპექტიულია წარმოებებისთვის (საკუთარი კვების წყარო), რომლებსაც ენერგიის დიდი დანახარჯები აქვთ და მაღალმთიანი რეგიონებისთვის სადაც ელ. ენერგიის მიწოდება სადენებით არ ხდება.
დღეისთვის გეოთერმული წყლები გამოიყენება რაიონის ცენტრალული გათბობისთვის, სათბურის გათბობისა და რეკრეაციული მიზნებისთვის.
საქართველოში გეოთერმული წყლების საერთო მარაგი დღეში 160,000 კუბურ მეტრს აღემატება. ამ რესურსების 80% ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში მოიპოვება, მათი ტემპერატურა 30-დან 110 გრადუს ცელსიუსამდე მერყეობს.
მაგ. ქვეყანაში გეოთერმული წყლების ათვისებული რაოდენობა, ძირითადად გამოყენებულია სათბურების გათბობისათვის, თუმცა არსებული წყლის პოტენციალი გაცილებით მეტი ობიექტის მომარაგების საშუალებას იძლევა.
რას ნიშნავს განახლებადი ენერგია?
ჰიდროენერგეტიკა.
ამ სექტორში ელექტროენერგია იწარმოება ჰიდროელექტროსადგურებზე (ჰესი), რომლებიც ამისათვის წყლის ნაკადის ენერგიას გამოიყენებენ.
ჰესების მშენებლობით წყდება წყლის რესურსების კომპლექსურად გამოყენების საკითხი, თუმცა ხანდახან მათი გარემოზე ზემოქმედება ძალზე მნიშვნელოვანია და საჭიროებს სპეციალურიირადღირებული ღონისძიებების განხორციელებას.
სიმძლავრის მიხედვით ჰესები იყოფიან ძიკრო, მინი, მცირე, საშუალო და დიდი სიმძლავრის ჰესებად.
ერთიანი საერთაშორისო კლასიფიკაცია არ არსებობს.
ჰესები ასევე იყოფიან სეზონურ და მარეგულირებელ ელექტროსადგურებად. რეგულირების შესაძლებლობის მიხედვით ანსხვავებენ დღეღამური, სეზონური და მრავალწლიანი რეგულირების ჰესებს.
არსებობენ ასევე ჰიდრომააკუმულირებელი ელექტროსადგურები (ჰაესი), რომელთა დანიშნულება ელექტროენერგიის წარმოებასთან ერთად ენერგოსისტემის მინიმუმის საათებში ქვედა რეზერვუარიდან ზედა რეზერვუარში წყლის ატუმბვა წარმოადგენს,
რაც
რაც საგრძნობლად ამაღლებს ელექტროენერგეტიკული სისტემის მუშაობის ეფექტიანობას.
არატრადიციული ენერგეტიკა
საერთაშორისო კლასიფიკაციით არატრადიციული ენერგეტიკის მიმართულებებია:
-მცირე ჰესები;
-ქარის ენერგეტიკა;
-გეოთერმალური ენერგეტიკა;
-მზის ენერგეტიკა;
-ბიოენერგეტიკა;
-წყალბადის ენერგეტიკა;
-თერმობირთვული ენერგეტიკა და სხვა;
არატრადიციული ენერგეტიკის მიმართულებების დიდ ნაწილზე ელექტროენერგია ტრადიციული მეთოდებით იწარმოება, თუმცა პირველად წყაროებად მათში გამოიყენება ან ლოკალური წყაროები (ქარი, გეოთერმალური წყლები) ან ისეთი წყაროები, რომლებიც ათვისების სტადიაში იმყოფებიან (თერმობირთვული ენერგეტიკა). არატრადიციული ენერგეტიკა ეკოლოგიურად შედარებით უვნებელია, თუმცა მასაც ახასიათებს საკმაოდ სერიოზული უარყოფითი თვისებები. მაგალითად სიძვირე, მცირე ერთეული სიმძლავრეები, დადგმული სიმძლავრის გამოყენების მცირე ხანგრძლივობა და ა.შ.
შესაძლებელია ასევე გამოიყოს მცირე ენერგეტიკა. ხშირად ეს ტერმინი გამოიყენება იმ ელექტროსადგურების მიმართ, რომელთა დადგმული სიმძლავრე არ აჭარბებს 30 მეგავატს, ხოლო მისი ცალკეული აგრეგატებისა 10 მეგავატს. მცირე ენერგეტიკას მიეკუთვნება ასევე 30 მეგავატამდე სიმძლავრის თესები და დიზელის ელექტროსადგურები.
ჰიდროენერგეტიკა-საქართველოში
საქართველოს ბუნებრივ სიმდიდრეებს შორის პირველობა წყალსა და წყალთან დაკავშირებულ რესურსებს ეკუთვნის. საქართველოს ჰიდროენერგეტიკული პოტენციალი (მდინარეები, ტბები, წყალცავები, მყინვარები, მიწისქვეშა წყლები, ჭაობები) მისი ფართის გათვალისწინებით მსოფლიოში ერთ-ერთ პირველ ადგილზეა.
ისტორიულ წყაროებზე დაყრდნობით დადგენილია, რომ თბილისში ელექტროგანათების გამოყენების პირველი პროპაგანდისტი ცნობილი საზოგადო მოღვაწე ნიკო ნიკოლაძე იყო. ელექტროენერგიის წარმოება საქართველოში 1887 წელს დაიწყო, როცა ქართული დრამატული თეატრის გასანათებლად ქალაქ თბილისში თბური ძრავების დააყენეს. ამ საქმის ინიციატორი და სულისჩამდგმელი იყო ქართველი მწერალი და საზოგადო მოღვაწე ილია ჭავჭავაძე.
1898 წელს ბორჯომის ახლოს მდებარე ბორჯომულას ხეობაში აშენებული იქნა პირველი ჰიდროელექტროსადგური სიმძლავრით 103კვტ. 1913 წლის ბოლოსათვის საქართველოში მუშაობდა 7 მცირე ჰიდროელექტროსადგური და რამდენიმე ათეული თბოძრავიანი ელექტროსადგური, რომელთა საერთო ჯამური სიმძლავრე შეადგენდა 9 მგვტ-ს, ხოლო წლიური გამომუშავება თითქმის 216 ათასი კვტ.სთ-ს.
XX საუკუნის ოციანი წლებიდან საქართველოში დაიწყო ჰიდროელექტროსადგურების ფართო მშენებლობა. 1927 წელს აშენდა ავჭალის ჰიდროელექტროსადგური „ზაჰესი“ (დადგმული სიმძლავრე - 36,8 მგვტ.); 1928 წელს - „აბჰესი“, 1934 წელს - „რიონჰესი“. 1941 წლისათვის საქართველოს ელექტროსადგურების საერთო სიმძლავრე 180 მგვტ-ს შეადგენდა. 1945-1960 წლებში ექსპლოატაციაში შევიდა 11 ჰიდროელექტროსადგური.
საქართველოში ელექტროენერგიაზე არსებულმა დიდმა დეფიციტმა, ელექტროენერგიაზე მოთხოვნის ზრდამ ქართველ მეცნიერებსა და ინჟინრებს საშუალება მისცა უცხოელ სპეციალისტებთან ერთად, განეხორციელებინათ ისეთი უნიკალური ჰიდროელექტროსადგურის დაპროექტება და მშენებლობა, როგორიცაა "ენგურჰესი", რომელიც ექსპლუატაციაში 1978 წელს გაიშვა.
საქართველოში არსებული ქვანახშირის საბადოების ფართომასშტაბიანმა დამუშავებამ და ელექტროენერგიაზე მოთხოვნილების ზრდამ შექმნა თბოელექტროსადგურების მშენებლობის წინაპირობა.
1938 წელს ჩაირთო ტყვარჩელის თბოსადგურის პირველი აგრეგატები და თბილისის თბოელექტროსადგური.
საქართველოში ენერგეტიკის განვითარების ახალი ეტაპი დაიწყო 1960 წელს, როცა „თბილსრესის“ მშენებლობა გადაწყდა. 1963 წელს ექსპლუატაციაში გაიშვა „თბილსრესის“ პირველი ბლოკი, ხოლო 1972 წელს „თბილსრესის“ მერვე ბლოკის გაშვების შემდეგ, მისმა ჯამურმა სიმძლავრემ 1 250 ათას კვტ.საათს შეადგინა.
90-იან წლებში განხორციელდა „თბილსრესის“ შემდგომი გაფართოება, 1990 წელს ექსპლოატაციაში შევიდა მეცხრე ენერგობლოკი (300 ათასი კვტ), ხოლო 1994 წელს - მეათე ენერგობლოკი (300 ათასი კვტ).
ელექტროსადგურების პარალელურად შენდებოდა 110 კვ. ელექტროგადამცემი ხაზი „ზაჰესი-რიონჰესი“. „ზაჰესის“, „რიონჰესისა“ და „აბჰესის“ პარალელური მუშაობის ორგანიზება დაიწყო 1934 წელს, რითაც დასაბამი მიეცა საქართველოს ენერგოსისტემის შექმნას.
ელექტროსადგურების მშენებლობასთან ერთად განხორციელდა ელექტროგადამცემი ხაზებისა და ელექტროქვესადგურების მშენებლობის პროექტები. 60-იანი წლებიდან ინტენსიურად მიმდინარეობდა 220 კვ-იანი ქვესადგურების მშენებლობა და ექსპლოატაციაში შეყვანა. 1973 წელს აშენდა 500 კვ-იანი 187.5 კმ სიგრძის ელექტროგადამცემი ხაზი "ქართლი", რომელიც თბილსრესი და ქ/ს „დიდი ზესტაფონი“ დააკავშირა.
შემდგომ ეტაპზე აშენდა და ექსლუატაციაში გაეშვა 500 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზი "იმერეთი".
შიდა ელექტროქსელის გაფართოვებასთან ერთად მნიშვნელოვანი კავშირები დამყარდა მეზობელ ელექტროსისტემებთან.
დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, ენერგოსექტორის რეაბილიტაციის მიზნით საქართველოში დაიწყო ენერგეტიკული სექტორის რეორგანიზაცია, რასაც მოჰყვა ელექტროენერგეტიკული სისტემის ცალკეულ დამოუკიდებელ სტრუქტურებად ჩამოყალიბება. კერძოდ, გენერაციის ობიექტები ცალკეული დამოუკიდებელი ელექტროსადგურების სახით ჩამოყალიბდა.
შეიქმნა შპს "ელექტროდისპეტჩერიზაცია 2000", სს "ელექტროგადაცემა", შპს "საქენერგო 2000", საჯარო სამართლის იურიდიული პირი "ენერგოგენერაცია", სს "საქენერგო" და კავშირი (ასოციაცია) "საქართველოს ელექტროენერგიის საბითუმო ბაზარი", ასევე რეგიონალური და მუნიციპალური ენერგოკომპანიები.
2000 წლიდან დაიწყო ენერგოსექტორის რეორგანიზაციის ახალი ეტაპი, უკვე უცხოური კომპანიების მონაწილეობით. 2002 წელს განხორციელდა შპს "ელექტროდისპეტჩერიზაცია 2000"-სა და სს "ელექტროგადაცემის" შერწყმა, შეიქმნა შპს "საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა" (სსე), რომელიც 2011 წელს სააქციო საზოგადოებად გარდაიქმნა.
2001 წელს „ელექტროენერგიის საბითუმო ბაზარი“ 5-წლიანი მართვის უფლებით ესპანურ კომპანია "იბერ დროლას" გადაეცა, 2003 წელს კი შპს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემაში“ 5-წლიანი მართვის უფლებით ირლანდიური კომპანია ESB International-ის მენეჯმენტი შევიდა.
ელექტროსადგურების პარალელურად შენდებოდა 110 კვ.ელექტრო გადამცემი ხაზი ზაჰესი-რიონჰესი. ზაჰესის, რიონჰესისა და აბჰესის პარალელური მუშაობის ორგანიზება დაიწყო 1934 წელს, რითაც დასაბამი მიეცა საქართველოს ენერგოსისტემის შექმნას.
საქართველოში ელექტროენერგიაზე არსებულმა დიდმა დეფიციტმა, ელექტროენერგიაზე მოთხოვნის ზრდამ ქართველ მეცნიერებსა და ინჟინრებს საშუალება მისცა უცხოელ სპეციალისტებთან ერთად განეხორციელებინათ ისეთი უნიკალური ჰიდროელექტროსადგურის დაპროექტება და მშენებლობა, როგორიცაა “ენგურჰესი”, რომელიც ექსპლუატაციაში 1978 წელს გაიშვა.
№ | კვალიფიციური საწარმო | ჰესის დასახელება | საპროექტო სიმძლავრე (მგვტ) |
1 | 2 | ||
2 | 1.02 | ||
3 | შპს “ენტო” | მისაქციელი | 3 |
4 | შპს “ქცია-94″ | დაშბაშჰესი | 1.26 |
5 | შპს “ჯ.ბ.ჯ.” | ალგეთიჰესი | 1.25 |
6 | შპს “ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი” | თეთრიხევჰესი | 12.4 |
ფშაველაჰესი | 0.5 | ||
7 | შპს “რიცეულაჰესი” | რიცეულაჰესი | 6.1 |
8 | შპს “პრაიმ ენერჯი” | ინწობაჰესი | 1.65 |
9 | შპს “ხერთვისჰესი” | ხერთვისჰესი | 0.6 |
10 | სს “კორპორაცია ქინძმარაული” | ჩალაჰესი | 1.5 |
11 | შპს “ენერგეტიკი” | ჰესი მდინარე ფარავანზე | 0.59 |
12 | შპს “ყაზბეგიჰესი” | ყაზბეგიჰესი | 0.38 |
13 | შპს “ბაკური” | მაჭახელაჰესი | 1.6 |
14 | შპს “სანალია” | სანალიაჰესი | 5 |
15 | შპს “ღორეშა” | ღორეშაჰესი | 0.15 |
16 | შპს “საქართველოს საერთაშორისო ენერგეტიკული კორპორაცია” | აჭიჰესი | 1 |
ალაზანჰესი | 4.8 | ||
ბჟუჟაჰესი | 12.24 | ||
იგოეთჰესი | 1.05 | ||
კახარეთიჰესი | 2 | ||
მაშავერაჰესი | 0.8 | ||
17 | სს “ენერგო-პრო ჯორჯია” | სიონჰესი | 9.14 |
მარტყოფიჰესი | 3.86 | ||
18 | შპს “რუსთავიჰესი” | რუსთავიჰესი | 1.5 |
19 | შპს “კაბალჰესი-2006″ | კაბალჰესი | 1.5 |
20 | სს “ზაჰესი” | ჩხოროწყუჰესი | 3.35 |
კინკიშაჰესი | 1.4 | ||
21 | შპს “სულორჰესი” | სულორჰესი | 0.8 |
22 | შპს “ლოპოტა ენერჯი” | ლოპოტაჰესი | 2.5 |
23 | შპს “ოკამი-2007″ | ოკამიჰესი | 1.6 |
24 | შპს “ორბა-2008″ | ზვარეთი ჰესი | 0.26 |
25 | შპს “კეხვიჰესი” | კეხვიჰესი | 1 |
26 | შპს “აღმოსავლეთის ენერგოკორპორაცია” | მინი ჰესი “ხადორი I “ | 0.65 |
27 | შპს “ტირიფონი” | ტირიფონჰესი | 1.26 |
28 | შპს “გლობალ ენერჯი” | პანტიანიჰესი | 0.4 |
29 | შპს “ფერი” | ხადორჰესი-2 | 5.4 |
30 | სპს “ხანჰესი ეგნატე დვალიშვილი” | ხანჰესი | 0,3 |
| | | |
2 | 21 | | |
3 | 44 | | |
4 | 22.8 | | |
5 | 112.5 | |
6 | 48 | | |
7 | შაორჰესი | 38.4 | |
8 | 80 | | |
9 | ბჟუჟაჰესი | 12.24 | |
10 | 1 300 | |
ენგურჰესის ობიექტი ათასამდე კვადრატულ კილომეტრზეა გადაჭიმული ჯვარიდან შავ ზღვაზე.
ენგურჰესის ძირითადი ტექნიკური მონაცემები
ჯამური სიმძლავრე – 1300 მგვტ
აგრეგატების რაოდებობა – 5
წლიური საპროექტო გამომუშავება – 4300 ათასი სვტ.სთ.
მაქსიმალური დაწნევა – 404 მ.
საექსპლუატაციოდ გადაცების თარიღი – 1978 წელი.
ენგურჰესმა 1978 წლიდან 2008 წლამდე გამოიმუშავა81.5 მილიარდი კვტ. სთ ენერგია
სრულიად საქართველოსათვის ენგურჰესი სახელმწიფოებრივი მშენებლობის უმნიშვნელოვანესი ფორპოსტია., ვინაიდან ქვეყანა ელექტროენერგიის უმეტეს წილს სწორედ აქედან იღებს. ამიტომ , როგორც ქართველები, ისევე აფხაზები დაინტერესებული არიან, რომ ენგურის ჰიდროელექტროსადგურმა გააგრძელოს ელექტროენერგიის გამომუშავება. ენგურჰესის კაშხალი ჯვარშია, ელექტროსადგურები – კონფლიქტის ზონაში.
მიუხედავად დღეს არსებული უმძიმესი ვითარებისა, როგორც ქართული ისე აფხაზური მხარე, ეკონომიკური ინტერესებიდან გამომდინარე , ურთიერთთანამშრომლობის უიშვიათეს მაგალითს უჩვენებს ყველას, ვისაც კონფლიქტის მოგვარება სურს.ენგურის კომპლექსზე მომუშავე ინჟინრები, მენეჯერები პოლიტიკურ მოღვაწეებთან ერთად თვლიან, რომ ერთობლივი თანამშრომლობის ასეთი ნიმუში გზას უკვალავს სამშვიდობო პროცესის განვითარებას.
ქართველთა და აფხაზთა შორის დღეს არსებული უნდობლობის პირობებშიც კი ენგურჰესი ნდობისა და დიალოგის ხიდად იქცა.
ენგურჰესი
“რიონჰესი” წარმოადგენს დერივაციული ტიპის ჰიდროელექტროსადგურს. სადგურზე გამოიყენება მდინარე რიონისა და მდინარე ცხენისწყლის საერთო წყალჩამონადენი. სათავე ნაგებობანი განთავსებულია იმ მიდამოებში, სადაც მდინარე რიონი ქ. ქუთაისის საზღვრებში შედის, ხოლო ძალური კვანძი – რკინიგზის სადგურ “რიონის” მახლობელ ტერიტორიაზე.
ელექტროსადგური ექსპლუატაციაში გადაეცა 1933 წელს. მისი დადგმული სიმძლავრეა 48 (4 ხ 12) მვტ და საპროექტო საშუალო წლიური გამომუშავება 325 მლნკვტსთ.
იმყოფება კერძო საკუთრებაში.
რიონჰესი
ლაჯან ურჰესი
2 Votes
“ლაჯანურჰესი” განთავსებულია ცაგერის მახლობელ ტერიტორიაზე. იგი წარმოადგენს მდინარე ლაჯანურაში მდინარე ცხენისწყლის გადმოგდებით მიღებულ საერთო წყალჩამონადენზე აშენებულ ჰესს, რომელსაც 25 მილიონი მ3 წყალსაცავით.
მიწისქვეშა ჰიდროელექტროსადგური დეკადური რეგულირებისაა, საპროექტო დადგმული სიმძლავრით 112ლ,5 მგვტ–ი (3 ხ 37.5) და საშუალო წლიური გამომუშავებით – 438 მლნ კვტ.საათი. „ლაჯანურჰესი“ ექსპლუატაციაში 1960 წელს შევიდა. ჰესი კერძო საკუთრებაში სს ” ენერგო-პრო ჯორჯიას” გადაეცა.
რიონის ჰიდროელსადგურები
გუმათჰესების კასკადის შემადგენელი ჰიდროელექტროსადგურები გუმათჰესი I და გუმათჰესი II ითვალისწინებენ მდინარე რიონის შუა წელის ენერგეტიკულ გამოყენებას 12 კმ მონაკვეთზე სოფელ ჟონეთიდან რიონჰესის წყალსაცავამდე. ქ. ქუთაისიდან 7 კილომეტრის დაშორებით, ჩრდილო-დასავლეთის მიმართულებით, მდინარე რიონზე აგებულია 30 მ სიმაღლის ბეტონის გრავიტაციული კაშხალი, რომელიც ქმნის 13 მლნ მ3 სასარგებლო მოცულობის წყალსაცავს.
“ორთაჭალის ჰიდროელექტროსადგური”
ორთაჭალის ჰიდროელექტროსადგური —
სეზონური მარეგულირებელი ჰიდროელექტროსადგური თბილისში, მდინარე მტკვარზე. მდებარეობს ორთაჭალაში, ორთაჭალის ხიდთან.
მისი დადგმული სიმძლავრეა 18 მგვტ. ჰესის საშუალო წლიური გამომუშავება 80 მლნ.კვტსთ-ია. ორთაჭალჰესი ექსპლუატაციაში შევიდა 1954 წელს.
ჰიდროელექტროსადგური იმყოფება ენერგო-პრო ჯრორჯიას საკუთრებაში
ზაჰესი
ხრამჰესი
ხრამჰესი
ხრამჰესი
თბოენერგეტიკა
ტრადიციული ენერგიის წყაროებია
საწვავი-ორგანული წიაღისეული:
ნახშირი,ნავთობი,ბუნებრივი აირები-გაზი,ტორფი,შეშა.
გაზი
საქართველოს მაგისტარლური გაზსადენის სისტემა 1959 წლიდან ფუნქციონირებს, როცა ექსპლუატაციაში შევიდა ამიერკავკასიაში პირველი მაგისტრალური გაზსადენი - ყარადაღი-თბილისი. საწყის ეტაპზე საქართველოში ფუნქციონირებდა 500 მმ დიამეტრის 50 კმ სიგრძის გაზსადენი წითელი ხიდიდან თბილისამდე. ექსპლუატაციაში იყო გარდაბნის, რუსთავის და ნავთლუღის გაზგამანაწილებელი სადგურები. 1963 წელს ექსპლუატაციაში შევიდა ორჯონიკიძე-თბილისის 700 მმ-იანი გაზსადენი, რამაც საქართველოს შესაძლებლობა მისცა ბუნებრივი გაზით ორი ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი წყაროდან - რუსეთიდან და აზერბაიჯანიდან მომარაგებულიყო.
1967_1968 წლებში ექსპლუატაციაში შევიდა ყარადაღ-თბილისისა და ორჯონიკიძე-თბილისის პარალელური 700 და 800 მმ-იანი გაზსადენები.
1979-80 წლიდან საქართველოში ფუნქციონირებს 1000 მმ-იანი ყაზახ-საგურამოს 89 კმ-იანი, ხოლო 1988 წლიდან 1200 მმ-იანი ჩრდილოეთ კავკასია-ამიერკავკასიის გაზსადენები.
1969 წლიდან ფუნქციონირებს საგურამოს, ხოლო 1980-81 წლებიდან ქვეშეთის საკომპრესორო სადგურები. საქართველოს მაგისტრალური გაზსადენებით ხორცილედება ბუნებრივი გაზის ტრანსპორტირება საქართველოს ობიექტებისათვის და სატრანზიტო მომსახურება სომხეთისათვის. მაგისტარლური გაზსადენის ექსპლუატაციას ახორცილებენ ყაზბეგის, ქვეშეთის, საგურამოს და თერჯოლის სახაზინო საექსპლუატაციო ფილიალები.
საქართველოს მაგისტრალური გაზსადენის სისტემა 9 გაზსადენს მოიცავს. მათ შორის, ჩრდილოეთ კავკასია-ამიერკავკასია, ყაზახ-საგურამო, ყარადაღ-თბილისი, ვლადიკავკაზ-თბილისი, საგურამო-ქუთაისი, ქუთაისი-სოხუმი, რუსთავი-თელავი-ჟინვალი, წითელი ხიდი-წალკა-ალასტანი და გომი-ხაშური-ბაკურიანი.
თბილსრესი-გარდაბანში
თბილსრესი
ნავთობი
პირველი ცნობები საქართველოში ნავთობის მოპოვების თაობაზე გვხვდება ჯერ კიდევ ბერძნულ მითოლოგიაში. შუა საუკუნეების იტალიელი მოგზაური მარკო პოლო თავის ჩანაწერებში ასევე მიუთითებს, რომ საქართველოში მოიპოვება ზეთოვანი სითხე (ნავთობი), რომელიც გამოიყენება როგორც ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ საყოფაცხოვრებო (საწვავი, საპოხი, განათების საშუალება) და სამკურნალო მიზნებისათვის, ასევე გააქვთ მეზობელ ქვეყნებში.
ძველ დროში ნავთობის კუსტარული მოპოვება წარმოებდა მცირე რაოდენობით მხოლოდ იმ ადგილებში, სადაც ადგილი ჰქონდა ნავთობის ზედაპირულ გამოსავლებს (საკუპრეები).
XIX საუკუნის მეორე ნახევარში ნავთობის სამრეწველო მოპოვება მცირე სიღრმეზე გაბურღულ ჭაბურღილების მეშვეობით დაიწყო გარე კახეთის რამოდენიმე უბანზე (მირზაანი, შირაქი, ელდარი) და მისი წლიური მოპოვება 2000 ტ-მდე ავიდა. მოპოვების მეტი ზრდა შეუძლებელი იყო ვინაიდან სამუშაოები მიმდინარეობდა ნავთობიანი ტერიტორიების გეოლოგიური შესწავლის გარეშე და გამოყენებული პრიმიტიული ხერხები არ უზრუნველყოფდა ნავთობშემცველი უბნების რეალური პოტენციალის სრულ გამოყენებას.
საქართველოს წიაღის გეგმაზომიერი შესწავლა ნავთობგაზიანობის პერსპექტიულობის განსასაზღვრავად და ბურღვითი სამუშაოები საბადოების გამოსავლენად და ნავთობის მოსაპოვებლად დაიწყო XX საუკუნის 20-ანი წლებიდან, როდესაც ჩამოყალიბდა სპეციალიზირებული საწარმოო "საქნავთობი".
ბოლო 70-80 წლის განმავლობაში ქვეყანაში შესრულებული იქნა დიდი მოცულობის ძებნა-ძიებითი სამუშაოები (გეოლოგიურ-გეოფიზიკური კვლევები, სტრუქტურული და ღრმა ბურღვა), რის შედეგადაც გამოვლენილი იქნა 16 ნავთობის, 1 გაზნავთობის და 1 გაზის საბადო. 30-იან - 60-იან წლებში ნავთობის მოპოვება მიმდინარეობდა 7 მცირე ზომის საბადოზე (მირზაანი, პატარა შირაქი, სუფსა, ნორიო, საცხენისი, ტარიბანა და აღმ. ჭალადიდი) და წლიური მოპოვება მერყეობდა 20-55 ათ. ტონის ფარგლებში.70-იანი და 80-იანი წლების პირველი ნახევარი ქვეყნის ნავთობმოპოვების ისტორიაში განსაკუთრებული წარმატებებით აღინიშნა. ამ დროს თბილისის მიმდებარე რაიონში გამოვლენილი იქნა რამოდენიმე მაღალდებიტიანი ნავთობის საბადო (სამგორი-პატარძეული-ნინოწმინდა, სამგორის სამხრეთი თაღი, თელეთი), რომელთა ექსპლუატაციაში შეყვანის შემდეგ შესაძლებელი გახდა ნავთობის მოპოვების მკვეთრი გაზრდა.
ნავთობის წლიური მოპოვების პიკი მოდის 1980-1983 წლებზე, როდესაც ეს მაჩვენებელი 3.2-3.3 მლნ. ტ-ს შეადგენდა.შემდგომ პერიოდში ნავთობის მოპოვებამ მკვეთრად იკლო და ბოლო ხანებში წლიური მოპოვება 60-140 ათასი ტონის ფარგლებში მერყეობს. ასეთი ვითარება გამოწვეულია ერთის მხრივ იმ გარემოებით, რომ ახალი საბადოების გახსნა სხვადასხვა ობიექტური და სუბიექტური მიზეზების გამო ვერ მოხერხდა, ხოლო მეორეს მხრივ უკვე გამოვლენილ ძირითად საბადოებზე ადგილი აქვს მოპოვების ვარდნის ბუნებრივ პროცესს.
ბოლო 10-15 წლის განმავლობაში ქვეყანაში დაიწყო საქმიანობა უცხოურმა ნავთობკომპნიებმა, რომლებსაც პროდუქციის წილობრივი განაწილების ხელშეკრულებები აქვთ გაფორმებული სახელმწიფოსთან.
მიუხედავად იმისა, რომ ამ კომპანიებმა უკვე საკმაოდ დიდი მოცულობის ძებნითი სამუშაოები ჩაატარეს თავიანთ სალიცენზიო ტერიტორიებზე, ახალი საბადოების აღმოჩენა ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა, თუმცა საამისოდ ხელსაყრელი გეოლოგიური პროგნოზი არსებობს.
თბოელსადგური
ნალექიანობის მომატებას იწვევს წყალსაცავების ქსელის და ფართობის ზრდა.
შედაგად-ნალექების ზრდა იწვევს ეროზიას,მეწყერს,ღვარცოფს და
ამძაფრეფს აბრაზიის პროცესს
ზღვის სანაპიროზე.
მდინარეებზე კაშხალების აშენებამ
გაზარდა აბრაზიის ზონა ზღვასთან
აბრაზია-ზღვის სანაპიროზე
მეწყერების რუკა
ღ
11 − 20
21 − 30
31 − 40
landslide event
�
(1887-2010 .)
Number of landslides per municipality
(1887-
დარიალის ღვარცოფი
დარიალჰესის მშენებლობის ადგილი
წყალმოვარდნა-სურამში
ღვარცოფების რუკა
11 − 20
21 − 30
31 − 40
landslide eventpality
(1887-
11 − 2021 − 30
31 − 40
landslide eventpality
(1887-
ელექტრო ენერგიის გამომუშავება
არატრადიციული-განახლებადი ენერგია
თანამედროვე ეტაპზე, როცა მსოფლიოში იცვლება კლიმატი და მიმდინარეობს გლობალური დათბობა, კაცობრიობა შეშფოთებულია მოსალოდნელი შედეგებით.
ასეთ ფონზე, მსოფლიოს წამყვანი მეცნიერები და საერთაშორისო ექსპერტები მოუწოდებენ იმ ქვეყნებს, სადაც არსებობს ბუნებრივი (არატრადიციული) განახლებადი ენერგიის წყაროები, განსაკუთრებული პრიორიტეტული მნიშვნელობა მიანიჭონ მათ გამოყენებას სახალხო მეურნეობაში, რათა მაქსიმალურად შემცირდეს ორგანული სათბობის მოხმარება, რაც უარყოფით ზეგავლენას ახდენს ბუნებაზე და აჩქარებს გლობალურ დათბობას.
ბოლო ათწლეულების განმავლობაში ძალიან პოპულარული გახდა განახლებადი ენერგიები. განსაკუთრებით პოპულარული გახდა მზის ელემენტები, ქარის და გეოთერმული ენერგია. ამათგან სტაბილურობით გამოირჩევა გეოთერმული ენერგია.
ეოლური ენერგია
ქარის ენერგიის გამოყენების დადებითი მხარეები:
უარყოფითი მხარეები:
ეოლური ენერგია
ქარის პირველი ელექტრო სადგური „ქართლი“ გორში აშენდება და მისი დადგმული სიმძლავრე 20 მგვტ-ია.პროექტს საქართველოს ენერგეტიკის განვითრების ფონდი საქართველოს ენერგეტიკის სამინისტროსთანთანამშრომლობით ახორციელებს. პრეოქტის საინვესტიციო ღირებულება 30 მლნ დოლარამდეა.
საქართველოს ენერგეტიკის განვითრების ფონდმა პროექტის განსახორციელებლად საჭირო თანხა ევროპისრეკონსტრუციისა და განვითარების ბანკისგან (EBRD) მიიღო.
ქარის ელექტროსადგურისთვის საჭირო მოწყობილობების და სამშენებლო სამუშაოების შესყიდვა მოხდება ევროპის რეკონსტურქციის და განვითარების ბანკის დაფინანსებით და მათი შესყიდვის წესების შესაბამისად.
ეოლური-ელსადგური
ტურბინა
მზის ენერგია
მზის ენერგიის გამოყენების დადებითი მხარეები: ენერგიის განახლებადი წყაროა; მზის ენერგიის სხვა ფორმის ენერგიებად გარდაქმნისას ადგილი არ აქვს გარემოს დაბინძურებას; მზის პანელების დაინსტალირების შემდეგ მიღებული ენერგია უფასოა
მზის ენერგიის გამოყენებასთან დაკავშირებული პრობლემები: მზის პანელების მაღალი თვითღირებულება და შესაბამისად მაღალი ფასი; ელექტროენერგიის წარმოება მხოლოდ დღის სინათლეზეა შესაძლებელი; მზის ენერგიიდან სხვადასხვა ფორმის ენერგიის მიღების ეფექტურობა დამოკიდებულია ამინდზე.
ჰელიო-სადგური
საქართველოში მზიანი დღეების რიცხვი საკმაოდ ბევრია, და გამოუყენებელი მიწებიც, სადაც ამ ტიპის ელექტროსადგურის მოწყობაა შესაძლებელი, მაგრამ მისი სიძვირის გამო, ჯერჯერობით სერიოზულად არავინ დაინტერესებულა.
დადებითი და უარყოფითი მხარეები
დადებითი მხარე: მზის ენერგია არის უფასო, არ აბინძურებს გარემოს, იღებს უდიდეს ენერგიას
უარყოფითი მხარე:მზის ბატარიების შეზენა და მისი ინსტალაცია ზალიან ძვირია.
თუმცა გადასძლევს ახლო მომავალში მისი დადებითი მხარე უარყოფითს
თქვენი სახლის გათბობა მზის ენერგიის ხარჯზე
მზის ენერგიის დანადგარების მწარმოებელთა გერმანული ასოციაცია დარწმუნებულია, რომ დღევანდელ დღეს უკვე შესაძლებელია მზის ენერგიის გამოყენებით თანამედროვე სახლების გათბობის მოთხოვნილების სრული დაკმაყოფილება. უკვე არსებულ შენობებში გათბობის სისტემის მზის ენeრგიაზე ორიენტირებული რეაბილიტაცია და გაუმჯობესებული იზოლაცია შესაძლებელს გახდის თბომომარაგების 70 პროცენტის მზის ენერგით უზრუნველყოფას. მზის დანადგარების მწარმოებელთა გერმანული ასოციაციის შეფასებით, 2030 წლისათვის, სახლებში მზის ენერგიით გათბობის სრული უზრუნველყოფა სტანდარტულ გადაწყვეტად იქცევა.
ბიომასა
ბიოენერგია
გათხევადება თხევადი სათბობის მიასღებად:
ბიომასის პოტენციალი : ემისიების შემცირება და სუფთა ენერგიის წარმოება სოფლის მეურნეობა და ურბანული და სხვადასხვა ნარჩენები ემისიების მნიშვნელოვან წყაროს წარმოადგენს. ნარჩენებისგან ქვეყნის გათავისუფლება ხელსაყრელია არა მხოლოდ საიტარული და ესთეტური თვალსაზრისით, არამედ ნარჩენებისგან ენერგიის მიღების და სუფთა განვითარების მექანიზმის გამოყენებით ემისიებით ვაჭრობაში მონაწილეობის თვალსაზრისითაც.
ბიოენერგია
ბიომასის გამოყენებას ენერგეტიკაში აქვს შემდეგი დადებითი მხარეები:
ბიომასის გამოყენებასთან დაკავშირებული პრობლემები:
ენერგოეფექტური სათბურები
ბიოენერგეტიკა
ატომური-ენერგია
ატომური ენერგეტიკა
ატომური ენერგეტიკა.
ამ სექტორში ელექტროენერგია იწარმოება ატომურ ელექტროსადგურებზე (აესი), რომლებიც მუშაობის პრინციპის მიხედვით თესებს მიეკუთვნება. აესზე ენერგიის წყაროდ ატომურ რეაქტორებში ბირთვული საწვავი გამოიყენება, რომელშიც უმეტესად ურანის ან პლუტონიუმის ბირთვის გახლეჩის მართვული ჯაჭვური რეაქციის შედეგად დიდი რაოდენობის სითბო გამოიყოფა.
ბიოდანადგარი
პროექტი
ზღვის ენერგია
შავი ზღვა იძლევა შესაძლებლობას, საქართველოს იაფი და უსაფრთხო ენერგია მიაწოდოს.
"ჰიდროაგრეგატების იმ კონდიციებამდე მიყვანა, რომ მათ ენერგიის გამომუშავება დაიწყონ, დიდი სახსრების დაბანდებას საჭიროებს, რაც იმით გადაიფარება, რომ ეს არის ენერგიის ყველაზე იაფი ფორმა,
რადგან ერთხელ გაღებული ხარჯების შემდეგ, ატრიალებს რა ვარდნილი წყალი ტურბინას (ტურბინა თავის მხრივ, გენერატორს), ენერგია თითქმის მუქთად გამომუშავდება.
გამომუშავებული ენერგიის თვითღირებულება 1-2 ცენტის ფარგლებში მერყეობს და მით უფრო იაფია, რაც მძლავრია ჰესი.
შავ ზღვაზე მოქცევა-მიქცევის ტალღები არაა მაღალი, რაც ტალღების ენერგიის გამოყენებას უპერსპექტივოს ხდის, მაგრამ იმავე შავ ზღვაში იმდენი ენერგიაა ბუნების მიერ კონცენტრირებული, რომ მთელ მსოფლიოს დააკმაყოფილებდა კარგა ხნით",
გეოთერმული ენერგია
გეოთერმული ენერგიის სქემა
თერმული ენერგიის გამოყენება
თერმული ენერგია
განახლებადი ენერგიის გავრცელება
ზოგიერთი საზომი ერთეული.
ხშირად შეცდომებს უშვებენ ენერგეტიკული ტერმინების გამოყენების დროს, განსაკუთრებით ელექტრული სიდიდეების დასახელებისას, აქაც მცირე განმარტება გვინდა გავაკეთოთ:
ამპერი - დენის ძალის ერთეული
ვოლტი - ძაბვის ერთეული. 1000 ვოლტი არის 1 კილოვოლტი.
ვატი - სიმძლავრის ერთეული. 1000 ვატი არის 1 კილოვატი.
1000კილოვატი არის 1მეგავატი.
კილოვატსაათი - ელექტროენერგიის ერთეული.
არასწორია 100 კილოვატამდე ენერგიას მოიხმარს. სწორია 100 კილოვატსაათამდე ელექტროენერგიას მოიხმარს.
არასწორია 500 კილოვატიანი ხაზი. სწორია 500 კილოვოლტი ძაბვის ელექტროგადამცემი ხაზი.
ენერგოეფექტურობა
ენერგოეფექტურობის შესახებ
ენერგოეფექტურობა გულისხმობს ნაკლები ენერგიის გამოყენებით იგივე ან უკეთესი პირობებისა და მეტი კომფორტის შექმნას. მაგალითად,
რატომ არის ენერგოეფექტურობა მნიშვნელოვანი?
ენერგოეფექტურობა გლობალური საკითხია, რომელიც დღითიდღე უფრო აქტუალური ხდება. ეს გამოწვეულია ენერგიის დეფიციტით, ენერგორესურსებზე მზარდი ფასებით, ენერგოიმპორტზე დამოკიდებულებითა და ეკოლოგიური პრობლემებით.
საქართველოს არ აქვს ნავთობისა და გაზის დიდი რესურსი. ენერგიის დაახლოებით 75% იმპორტირებულია. ამიტომ ენერგოეფექტური პროექტების მხარდაჭერით შემცირდება ქვეყნის დამოკიდებულება იმპორტზე, გაუმჯობესდება ენერგიის უსაფრთხოების დონე და შემცირდება გარემოზე უარყოფითი ზეგავლენა.
ენერგიის დაზოგვის აუცილებლობა
იცით რამდენად სქელია თქვენი საცხოვრებელი სახლის კედლები?
იცით რამდენ სითბოს კარგავთ ფანჯრებიდან ან კარიდან?
სახურავიდან თუ იატაკიდან?
იცით რამდენის დაზოგვა შეგიძლიათ საყოფაცხოვრებო ტექნიკისა თუ უბრალოდ შესაფერისი ნათურის შეძენისას?
თუ არა, ეს კიდევ ერთხელ მიუთითებს იმაზე, რაზეც ექსპერტები უკვე დიდი ხანია საუბრობენ - ინფორმაციის ნაკლებობასა და საჭიროებაზე.
ენერგოგადასახადების შემცირების ერთ-ერთი მარტივი გზა განათების სისტემის ცვლილებებია. ენერგობიუჯეტის 11%სწორედ განათებას ხმარდება.
მაგ. კომპაქტური ენერგოდამზოგავი ნათურა 75%-ით ნაკლებ ელექტროენერგიას მოიხმარს და 10-ჯერ უფრო სიცოცხლისუნარიანია, ვიდრე ვარვარა ნათურები, რომლებსაც მასობრივად ვიყენებთ.
თუ ვარვარა ნათურა 50-60 თეთრი ღირს, ენერგოდამზოგავი ნათურის ფასი 5-დან 12 ლარამდეა. წელიწადში, საშუალოდ,ერთი ნათურის ჩანაცვლებით კი 175 კვტ.სთ-მდე (დაახლოებით32 ლარამდე) ენერგიის დაზოგვა შეგვიძლია.
ექსპერტული დაანგარიშებით, თანამედროვე მოთხოვნებით თბოიზოლირებული შენობების გასათბობად იმ ენერგიის 18%-იც გვეყოფა,რასაც ახლა არათბოიზოლირებული შენობებისთვის ვიყენებთ.
რას ნიშნავს გარემოსადმი მეგობრული ინვესტიცია?
ღონისძიებები, რომლებიც ახდენენ პირდაპირ და არაპირდაპირ პოზიტიურ ზემოქმედებას გარემოზე, ხელს უწყობენ რესურსების დაზოგვას. მსგავსი ინვერსიტიები შეიძლება მოიცავდეს შემდეგ აქტივობებს:
ენერგოეფექტურობა
კეტავთ თუ არა ონკანს კბილების გახეხვის და ჭურჭლის გარეცხვისას?
ან რამდენად ხშირად დადიხართ საზოგადოებრივი ტრანსპორტით თუ ფეხით?
შესაძლოა, ამაზე არასდროს გიფიქრიათ, მაგრამ ჭურჭლის რეცხვით, შხაპის მიღებით,
კბილების გახეხვით, კვებით თუ მგზავრობით გარემოზე გარკვეულ გავლენას ახდენთ და თქვენი ცხოვრების წესით მასზე ეკოლოგიურ ნაკვალევსაც ტოვებთ.
სასარგებლო რჩევები
* შეცვალეთ ვარვარა ნათურები შუქდიოდურით. იგივე განათებას მიიღებთ, თუმცა ელექტროენერგიის 80%-ს დაზოგავთ
* თუ კომპიუტერით 10-15 წუთი არ სარგებლობთ, გამორთეთ მონიტორი, ის ყველაზე მეტ ენერგიას მოიხმარს. პარამეტრების გასწორებისას კი screensavers ფუნქციის ნაცვლად არჩევანი sleep mode ფუნქციაზე გააკეთეთ.
* ნუ მოათავსებთ მაცივარში ცხელ კერძებს და ნუ დატოვებთ კარს ღია. დადგით ის ყველაზე გრილ ადგილას. გაითვალისწინეთ, რომ რაც მეტია დაშორება კედლიდან, მით უფრო ეფექტურად მუშაობს მაცივარი.
* ყოველთვის დაიცავით სარეცხის წონა. ნურც გადააჭარბებთ და ნურც დააკლებთ. ეს დახარჯული ელექტროენერგიის 10-30%-ით ზრდას გამოიწვევს. შეარჩიეთ სწორად რეცხვის პროგრამაც.
* საკვების თავღია ჭურჭელში მომზადება ენერგიის 2-6%-ის დაკარგვას იწვევს. ნუ ჩაასხამთ ამ ჭურჭელში ზედმეტი რაოდენობის წყალს, ეს არა მარტო კერძის მომზადების ხანგრძლივობას, არამედ დახარჯულ ენერგიასაც გიზრდით.
* გაწმინდეთ მტვერსასრუტი: გაუწმენდავი ტომრითა და ფილტრით ის 40%-ით მეტ ენერგიას ხარჯავს.
* დაზოგეთ წყლის მოხმარება: შხაპის მიღებას თუ 1-2 წუთით შემაცირებთ, თვეში 600 ლიტრ წყალს დაზოგავთ. თუ კბილების გახეხვისას ონკანს დაკეტავთ კი - 100 ლიტრს.
* გამორთეთ ტელევიზორი, მუსიკალური ცენტრი თუ დამმუხტველი მოწყობილობები ქსელიდან.
წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი მაინც აგრძელებენ ელექტროენერგიის მოხმარებას.
რას ნიშნავს გარემოსადმი მეგობრული ინვესტიცია?
ღონისძიებები, რომლებიც ახდენენ პირდაპირ და არაპირდაპირ პოზიტიურ ზემოქმედებას გარემოზე, ხელს უწყობენ რესურსების დაზოგვას.
ნალექიანობის მომატებას იწვევს წყალსაცავების ქსელის და ფართობის ზრდა.
შედაგად-ნალექების ზრდა იწვევს ეროზიას,მეწყერს,ღვარცოფს და
ამძაფრეფს აბრაზიის პროცესს
ზღვის სანაპიროზე.