1 of 18

CHÀO MỪNG!

2 of 18

BẪY TRÌNH ĐỘ TIẾNG ANH TRUNG BÌNH�THAM LUẬN KEYNOTE

GS. NGUYỄN LỘC

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

2

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

3 of 18

NỘI DUNG

                • Giới thiệu
                • Mô hình bản ngữ
                • Mô hình ba vòng tròn
                • Mô hình kinh tế
                • Rào cản và Bẫy trung bình
                • Khuyến nghị
                • Kết luận

3

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

4 of 18

  1. Giới thiệu
  • Tầm quan trọng hàng đầu của tiếng Anh luôn được thừa nhận ở phạm vi toàn cầu
  • Giảng dạy ngôn ngữ tiếng Anh là một chương trình nghị sự quan trọng trong chính sách giáo dục ở Việt Nam
  • Các định hướng của Đảng gần đây về nâng cao vị thế vai trò tiếng Anh trong giáo dục
  • Phân tích mối quan hệ của trình độ thành thạo tiếng Anh với các khía cạnh về bản ngữ, vị thế thuộc địa, phát triển kinh tế
  • Cái nhìn mới cho việc dạy và học tiếng Anh dưới góc độ chính sách

4

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

5 of 18

2. Mô hình bản ngữ

  • Yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc học là những gì người học đã biết. Hãy xác định điều này và dạy họ theo cách đó" (Ausubel, D.P.,1968).
  • Khi học một ngôn ngữ nước ngoài, ta sẽ cố gắng kết nối các yếu tố mới với bất kỳ kiến thức ngôn ngữ và các kiến thức khác mà ta đã có. Sự hiện diện hay thiếu vắng của những điểm giống nhau lý giải cho sự khác biệt về nỗ lực và thời gian giữa việc học một ngôn ngữ (Ringbom H., 2007).
  • Tiếng Anh giống với các ngôn ngữ Châu Âu hơn cả (Baugh, A. and Cable, T., 2002).
  • Những người học thuộc nhóm ngôn ngữ Châu Âu có xu hướng tiếp thu tiếng Anh dễ dàng so với các ngôn ngũ khác (Chiswick, B. R., & Miller, P. W., 2005).

5

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

6 of 18

2. Mô hình bản ngữ

  • Có 34 quốc gia châu Âu được xếp hạng trong EF EPI 2024
  • 68% có trình độ tiếng Anh cao “High proficiency” và rất cao “Very high profiency”
  • 29% là trung bình “Moderate”
  • 3% là có trình độ thấp “Low proficiency”
  • Không có nước nào ở mức độ rất thấp “Very low proficiency”.

6

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

7 of 18

2. Mô hình bản ngữ

7

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

8 of 18

3. Mô hình ba vòng tròn

  • Mô hình Ba vòng tròn đồng tâm của ngôn ngữ Anh (Three Concentric Circles Model of English Language) đề cập đến sự phổ biến và phân bổ tiếng Anh trên thế giới (Kachru B., 1985).
  • Vòng tròn bên trong (Inner Circle) gồm các quốc gia nơi tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức (Hoa Kỳ, Canada, Úc, New Zealand).
  • Vòng tròn bên ngoài (Outer Circle) gồm các quốc gia là thuộc địa cũ của Anh và tiếng Anh được sử dụng rộng rãi trong đời sống xã hội hoặc chính phủ (Ấn Độ, Malaysia, Singapore, Ghana…). Việc sử dụng tiếng Anh ở các nước này như ngôn ngữ thứ hai.
  • Vòng tròn mở rộng (Expanding Circle) gồm các quốc gia dùng tiếng Anh như ngoại ngữ. Ví dụ về các quốc gia này là CHLB Nga, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Mozambique, Mexico... thuộc Châu Âu, Á, Phi, Mỹ Latin.

8

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

9 of 18

3. Mô hình ba vòng tròn

  • Vòng tròn bên trong có 4 quốc gia có bản ngữ là tiếng Anh.
  • Vòng tròn bên ngoài có 21 quốc gia được xếp hạng trong EF EPI 2024:1/21 có trình độ tiếng Anh rất cao, 5/21-Cao, 5/21-trung bình, 7/21-thấp và 3/21 rất thấp. Trong 9 quốc gia đạt trình độ tiếng Anh rất cao có 8 nước châu Âu và một nước không châu Âu duy nhất là Singapore.
  • Trong Vòng tròn mở rộng hầu như chỉ có các nước có ngôn ngữ Châu Âu đạt trình độ tiếng Anh cao và rất cao. Các nước ngoài châu Âu thường có trình độ thông thạo tiếng Anh từ trung bình cho đến thấp và rất thấp.

9

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

10 of 18

4. Mô hình kinh tế

  • Kết quả phân tích cho thấy có mối tương quan, nhưng không mạnh lắm (EF, 2023).

10

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

11 of 18

4. Mô hình kinh tế

  • Có mối quan hệ thuận chiều giữa trình độ thông thạo tiếng Anh với sự phát triển kinh tế ở các nước châu Âu và châu Á, ở châu Phi và châu Nam Mỹ thì không rõ nét: trình độ thông thạo tiếng Anh của một quốc gia không đảm bảo cho sự phát triển kinh tế của quốc gia đó (Chew Ging Lee, 2012).

​

  • Trình độ thành thạo tiếng Anh chỉ tạo cơ sở cho sự phát triển kinh tế, sự tác động này chỉ có hiệu quả thông qua các nhân tố trung gian khác. Mặt khác, sự nỗ lực nâng cao trình độ thành thạo tiếng Anh thông qua chế độ song ngữ của một số quốc gia châu Á là khó thành công và rất tốn kém về nguồn lực (Yufan Li et al, 2022).

11

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

12 of 18

4. Mô hình kinh tế

  • Trình độ tiếng Anh cao không nhất thiết sẽ dẫn đến có kinh tế phát triển cao. Đó là: Philippines có trình độ tiếng Anh cao (570) nhưng GDP đầu người thấp (3.500 đô la), tương tự là: Nigeria, Kenya.
  • Trình độ tiếng Anh thấp không nhất thiết sẽ dẫn đến có kinh tế phát triển thấp. Đó là Nhật Bản có trình độ tiếng Anh thấp (454), GDP đầu người cao (34.000US Đô la), tương tự là: Qatar, Các tiểu Vương quốc Ả Rập, Cô Oét, Saudi Arabia...
  • Không nói được trong hai nhân tố (sự phát triển của kinh tế hay trình độ thành thạo tiếng Anh của một quốc gia) cái nào có trước, cái nào có sau, đây là vòng nối tiếp không có trước hoặc sau (virtuous cycle).

12

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

13 of 18

4. Mô hình kinh tế

13

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

14 of 18

5. Rào cản và Bẫy trung bình

  • Mô hình bản ngữ: cần phải có bản ngữ là ngôn ngữ Châu Âu là một rào cản khó vượt qua đối với các quốc gia ở các châu lục ngoài Châu Âu muốn đạt tới trình độ thành thạo tiếng Anh cao.
  • Mô hình ba vòng tròn: cần phải là thuộc địa cũ của Anh là một rào cản khó vượt qua đối với các quốc gia không là thuộc địa cũ của Anh muốn đạt tới trình độ thành thạo tiếng Anh cao.
  • Việc các quốc gia hoặc không có bản ngữ thuộc ngôn ngữ Châu Âu hoặc không là thuộc địa cũ của Anh có trình độ tiếng Anh không thể vượt qua mức trung bình dẫn đến cái gọi là “Bẫy trình độ tiếng Anh trung bình”.
  • “Bẫy thu nhập trung bình” có thể vượt qua song “Bẫy trình độ tiếng Anh trung bình” gần như là “định mệnh” không thể vượt qua.

14

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

15 of 18

6. Khuyến nghị

  • Cân nhắc trong việc đầu tư quá nhiều nguồn lực cho việc nâng cao trình độ thành thạo tiếng Anh lên mức độ “cao”/”rất cao”vì sẽ không thể thoát ra “Bẫy trình độ tiếng Anh trung bình”.
  • Không nhất thiết đặt nặng vai trò phát triển kinh tế cho các chương trình dạy và học tiếng Anh. Cần chú trọng hơn nữa sự thúc đẩy tác động của sự thông thạo tiếng Anh đối với các khía cạnh khác như sự thăng tiến cá nhân trong công việc, sự giao thoa văn hóa quốc tế, sự hợp tác quốc tế v.v…
  • Việt Nam cần tính đến “Bẫy trình độ tiếng Anh trung bình”, đặc biệt là khi tiếp cận “tiếng Anh là ngôn ngữ thứ 2 trong nhà trường".

​

15

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

16 of 18

6. Khuyến nghị

16

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

17 of 18

7. Kết luận

  • Việc phân tích trình độ thành thạo tiếng Anh của các quốc gia thông qua “mô hình bản ngữ”, “mô hình ba vòng tròn” và “mô hình kinh tế” đã chỉ ra một số rào cản.
  • Các khuyến nghị đưa ra chắc chắn tạo nên cái nhìn mới cho việc dạy và học tiếng Anh dưới góc độ chính sách.
  • Cần có các nghiên cứu thêm về các khía cạnh khác có tác động đến trình độ thành thạo tiếng Anh như: chất lượng các chương trình giáo dục, hệ sinh thái ngôn ngữ địa phương, chủ nghĩa ngôn ngữ dân tộc, truyền thông, công nghệ và tiếp xúc văn hóa…
  • Hạn chế của nghiên cứu này là sự tham chiếu trình độ thành thạo tiếng Anh theo EF EPI, vốn có độ tin cậy chưa cao về tính phổ quát.

17

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025

18 of 18

TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!��CHÚC XUÂN ẤT TỴ 2025 �MAY MẮN VÀ AN THỊNH!

18

BAYTRINHDOTIENGANHTRUNGBINH-GSNGUYENLOC-FEB2025