Amalan Pemakanan Sihat

Bahagian Pemakanan

Kementerian Kesihatan Malaysia

Program KOSPEN WOW

Pencegahan dan Pengendalian Penyakit Tidak Berjangkit (NCD) di Tempat Kerja

AKTIVITI UTAMA

Penyajian Hidangan Sihat Semasa Mesyuarat (PHSSM)

Kafeteria Sihat

1

2

• Mewujudkan persekitaran tempat kerja yang menyokong ke arah amalan pemakanan sihat.

​

• Menyediakan pilihan makanan sihat kepada warga kerja semasa berada di tempat kerja.

​

• Memberi pendedahan mengenai maklumat pemakanan yang betul dan tepat untuk membawa kepada perubahan sikap ke arah amalan pemakanan yang sihat di tempat kerja.

PENYAJIAN HIDANGAN SIHAT

SEMASA MESYUARAT

(PHSSM)

• Pelaksanaan Penyajian Hidangan Sihat Semasa Mesyuarat (PHSSM) dilaksanakan secara rasmi di Ibu Pejabat Kementerian Kesihatan Malaysia pada 2 Februari 2011.

​

• Program ini dimulakan di KKM dan mula diperluaskan ke kementerian-kementerian lain di sektor awam pada tahun 2012.

​

Objektif :

​

• Untuk menggalakkan amalan makan secara sihat dan menyediakan pilihan makanan yang lebih sihat kepada ahli-ahli mesyuarat.

LATAR BELAKANG

RASIONAL

• Penjawat awam bekerja 8 jam sehari, 5 hari seminggu.
• 2/3 hidangan utama seseorang pekerja diambil di tempat kerja.
• Amalan gaya hidup sedentari dan amalan pemakanan tidak sihat boleh menyumbang kepada obesiti dan NCD.
• Oleh itu, tempat kerja merupakan satu persekitaran yang boleh dikawal untuk menggalakkan amalan makan secara sihat dalam kalangan pekerja.

​

**Definisi mesyuarat : termasuk mesyuarat rasmi, kursus, seminar dan bengkel yang dianjurkan oleh

sektor awam.

​

KEPENTINGAN PHSSM KEPADA �INDIVIDU

KEPENTINGAN PHSSM KEPADA �ORGANISASI

Prevalens Penyakit dan Faktor NCD Meningkat

Berlebihan berat badan & obesiti

50.1%

Hiperkolesterolemia

38.1%

Diabetes melitus

18.3%

Sumber: NHMS 2019

30.0%

Hipertensi

Diabetes Melitus

Kepentingan kepada organisasi

Menjimatkan kos

perubatan kerana

warga kerja yang sihat

Kos perubatan

Warga kerja yang

mengamalkan pemakanan dan gaya hidup sihat kurang

mengambil cuti sakit

Cuti Sakit

Warga sihat,

produktiviti organisasi juga meningkat

Produktiviti

�Rawatan komplikasi diabetes:�RM42,000- buah pinggang�RM5,500 – foot amputation�RM5,000 – katarak�RM5,000 – strok (data 2011)��Angka akan bertambah dari tahun ke tahun selari peningkatan NCD.

Beban kos rawatan diabetes kepada Kerajaan RM2.04 billion setahun

RM4.38 billion –diabetes��RM3.93 billion- CVD (spt. hipertensi, sakit jantung)��RM1.34 billion - kanser��.

Kos penjagaan kesihatan NCD RM9.65 billion pada 2017

​

​

The Direct Health –Care Cost of NonCommunicable Diseases in Malaysia, 2022

PENGENALAN

• Mencukupi

• Sederhana

• Seimbang

• Pelbagai

Pelbagai jenis makanan untuk membekalkan tenaga dan nutrien

​

​

Mengandungi 4 komponen

​

​

12

Hidangan Sihat

​

​

​

CONTOH MENU BERDASARKAN PINGGAN SIHAT MALAYSIA

Capati

Nasi Putih Dengan Ikan Bakar & Sayur

   �

Nasi Ayam

Roti Dengan Telur Dan Salad

Bihun Sup

Ramuan

Hidangan Lengkap

Nasi Goreng

Ramuan

Hidangan Lengkap

9 Prinsip

20

Penyajian Hidangan Sihat

Sediakan air kosong

sepanjang majlis.

Sajikan susu dan gula secara berasingan bagi minuman panas seperti kopi/ teh.

Elakkan penggunaan susu pekat manis atau krimer bukan tenusu

21

1

2

Sajikan buah-buahan segar

Sajikan sayur-sayuran untuk

waktu makan utama

23

3

4

Sajikan lauk, buah dan kuih mengikut saiz sajian

yang disarankan

24

5

Saiz hidangan

10 - 15g sepotong

(6 - 8 hirisan /sajian)

Saiz hidangan

60 g -100 g

(10 – 12 potongan per

kg)

Saiz hidangan

120 g -135 g

(7 – 8 ekor per kg)

25

Saiz hidangan

30g - 50g sebiji

Saiz hidangan

30g - 50g sebiji

• Dome/ fully served

• Buffet

Sedia dan pamerkan label kalori pada setiap hidangan

Hidangan individu (pre-plated)/ berbungkus

26

6

Kurangkan gula, garam dan minyak dalam penyediaan makanan

Elakkan perasa dan pewarna tiruan dalam makanan/ minuman.

Gunakan rempah ratus dan bahan semulajadi

seperti daun pandan dan kunyit.

27

7

8

Tidak menghidang makanan diproses seperti daging burger,

sosej, nuget, bebola ikan, kek ikan dan produk vegetarian

diproses (ayam tiruan, ikan tiruan dan lain-lain)

28

9

PEWARNA

PENGAWET

GARAM

GULA

Ikan tiruan

Daging tiruan

Kalori 1 Biji Burger Boleh Mencecah

750 kcal

PELABELAN KALORI

Langkah 1

Tatacara Menghidang dan Melabel Kalori Makanan

30

Mengenalpasti makanan yang akan dihidang

Mengenalpasti

kaedah hidangan (dome/ preplated)

​

Mempersembahkan maklumat kalori

Mendapatkan nilai kalori

makanan bagi setiap saiz

sajian

Langkah 2

Langkah 3

Langkah 4

Kalori dipapar dengan jelas

Pastikan nama dan sukatan makanan adalah sama dengan label

Hidang dan label kalori

Hidangan Individu �(Pre-plated/ �berbungkus)

Buffet

Dome/ �Fully served

Tatacara Menghidang dan Melabel Kalori Makanan

31

Terdapat tiga jenis tatacara menghidang yang boleh digunakan

mengikut kesesuaian majlis iaitu:

32

Senarai Kalori bagi Makanan dan

Minuman (Boleh dimuat turun daripada laman web

www.nutrition.moh.gov.my).

Buku Panduan Nilai Kalori - 200

Jenis Makanan (Boleh dimuat turun daripada laman web

www.nutrition.moh.gov.my).

Aplikasi MyNutriDiari 2 (Boleh

dimuat turun di telefon pintar menggunakan Google Play atau

Apps Store).

Malaysian Food Composition Database di laman web myfcd.moh.gov.my

Cara

Mendapatkan Maklumat

Nilai Kalori

Makanan

PELABELAN KALORI

33

Pre-plated

PELABELAN KALORI

34

Nasi Ayam

1 set (400 g) 410 kcal

​

Buah-buahan

6 hirisan (80 g) 30 kcal

​

Air kosong

1 gelas (250 ml) 0 kcal

​

Makanan Berbungkus

PELABELAN KALORI

35

Puding jagung 1 potong (40 g) 50 kcal

Buffet

PELABELAN KALORI

36

Dome/ Fully served

PELABELAN KALORI

37

Kad menu

MENU VEGETARIAN

• Tiada makanan berasaskan produk haiwan (seperti ayam, daging, ikan, makanan laut, ikan bilis dan lain-lain) termasuk telur dan produk tenusu.
• Bukan semata-mata sayur sahaja
• Hidangkan makanan berasaskan protein tumbuhan (tauhu, tempe, kacang kuda, kacang pis) dan cendawan.
• Elakkan meat analogue atau mock meat (ayam vegetarian, ikan vegetarian, daging lembu vegetarian, udang vegetarian dsb.)
• Elakkan menghidang makanan yang mengandungi daging lembu sekiranya jamuan melibatkan jemputan yang beragama Hindu

38

CONTOH MENU VEGETARIAN

39

• Kalori adalah pengukuran nilai tenaga dalam makanan.
• Kandungan kalori bergantung kepada karbohidrat, protein dan lemak.
• Karbohidrat 1 g = 4 kalori
• Protein 1 g = 4 kalori
• Lemak 1 g = 9 kalori

40

KALORI MAKANAN

1 sudu teh minyak masak/ marjerin (5g) = 45 kalori

Contoh :

​

41

PELABELAN KALORI

• Hidangkan makanan yang rendah kalori semasa mesyuarat

42

PELABELAN KALORI

• Wanita sedentari = 1500 kalori
• Lelaki sedentari = 2000 kalori
• Bagi penyediaan hidangan sihat semasa mesyuarat, kalori yang digunakan adalah 1800 kalori.
• Bagi wanita, kurangkan pengambilan makanan semasa makan tengahari atau makan malam.

43

KEPERLUAN KALORI HARIAN

44

AGIHAN KALORI HARIAN

CONTOH MINUM PAGI �(250 KALORI)

45

CONTOH MAKAN TENGAHARI �(500 KALORI)

46

�CONTOH MINUM PETANG �(250 KALORI)�

47

SARANAN PENGGUNAAN PRODUK BIJIRIN PENUH DAN PENGGUNAAN PLASTIK SEKALI GUNA SEMASA MESYUARAT DAN MAJLIS/ AKTIVITI ANJURAN KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

Surat KSU KKM:

Saranan penggunaan produk bijirin penuh dan larangan penggunaan plastik sekali guna bertarikh 17 Dis 2021.

Pelaksanaan Kafeteria Sihat

Pengenalan Kafeteria Sihat

Premis makanan yang mempunyai konsep penyediaan hidangan makanan dan minuman yang lebih sihat dan berkhasiat serta persekitaran yang bersih dan selamat kepada pengunjung.

Bimbingan Teknikal Percuma

Latihan Katering Sihat Percuma

Sijil & Plak Pengiktirafan

Kelebihan Pengiktirafan Premis Sebagai Kafeteria Sihat

Pemakanan sihat dan keselamatan makanan

Khusus kepada pengusaha dan pengendali makanan

Diberikan kepada Premis

Pengguna lebih yakin

Mempromosi Premis

Kelebihan Pengiktirafan Premis Sebagai Kafeteria Sihat

Terhadap kualiti dan nilai pemakanan makanan yang disediakan

Oleh Bahagian Pemakanan, Kementerian Kesihatan Malaysia melalui media sosial seperti facebook, laman sesawang dan lain-lain.

Bangunan Kekal

Kemudahan Sanitasi

Makanan & Minuman untuk jualan

Kategori Premis Makanan Yang Layak Memohon

Contoh:�Kafeteria�Medan Selera�Restoran�Kantin�Hotel�Resort

01

Pra Syarat Permohonan

Kriteria WAJIB

Kriteria WAJIB

untuk pengusaha dan pengendali makanan

untuk memohon pengiktirafan Kafeteria Sihat

Kriteria Wajib Pengusaha & Pengendali Makanan

100%

telah menghadiri Latihan Pengendali Makanan dan berekod

100%

mempunyai rekod vaksinasi tifoid yang masih belum tamat tempoh

100%

(bekerja ≥ 6 bulan) telah menghadiri Latihan Katering Sihat dan berekod

Kriteria Wajib Kafetaria Sihat

≥ 86%

Markah Pemeriksaan Tahap Kebersihan Premis Makanan

Tiada

Rekod keracunan makanan dalam tempoh setahun kebelakang

Tiada

makanan yang telah dijeruk sama ada masam, masin atau manis, basah atau kering

Tiada

makanan diproses iaitu daging burger, sosej dan nuget

menjual makanan ringan yang mengandungi bahan perisa atau pewarna tiruan dan mi segera.

Tiada

Tidak menjual makanan terproses seperti daging burger, sosej dan nuget termasuk set burger, bun sosej dan apa jua jenis makanan/ masakan yang menggunakan daging burger, sosej serta nuget

Kriteria Wajib Kafetaria Sihat

Tiada

Minuman Pra Campur kecuali yang mendapat logo HCL

Tiada

Minuman berkarbonat (gula @ pemanis tiruan)

Tiada

minuman beralkohol

9

Tiada

Gula-gula kecuali gula-gula berubat.

Contoh Minuman

Pra Campur

JUMLAH KANDUNGAN GULA DALAM MINUMAN PRA CAMPUR 3 IN 1

KRIMER BUKAN TENUSU

Fitness GYM

Kriteria Wajib Kafetaria Sihat

≥1

Jenis sayuran-sayuran

≥1

Jenis buah-buahan segar

Ada

Air kosong

PEMARKAHAN PENILAIAN KAFETARIA SIHAT

01

Keselamatan dan Kualiti Makanan

KRITERIA ASAS KAFETERIA SIHAT 45%

KRITERIA WAJIB

KAEDAH PENGHIDANGAN SIHAT

20%

PROMOSI MAKAN SECARA SIHAT 35%

Pemakanan Sihat

02

01

Keselamatan dan Kualiti Makanan

Kebersihan

Keselamatan

Markah kebersihan ≥ 86%

Borang Pemeriksaan Premis Makanan Berasaskan Risiko oleh Pegawai Penilai (Pegawai Teknologi Makanan, Pegawai Kesihatan Persekitaran, Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran).

Pemakanan Sihat

02

• Pengusaha premis makanan perlu menyediakan makanan berasaskan semua kumpulan dalam Piramid Makanan Malaysia.
• Melaksanakan “Penjualan Makanan yang Sihat”
• Mempromosikan Makan Secara Sihat

Markah lulus ≥ 86%

Borang Penilaian/ Pemantauan

Kafeteria Sihat oleh Pegawai Penilai iaitu Pegawai Pemakanan.

1

Menjual 2 pilihan makanan dari sumber bijirin

Contoh : Nasi Putih, Mee, Bihun, Jagung dll &

1 sumber tinggi serat (wholemeal)

Makanan bergoreng tidak terlalu berminyak

Contoh : Mi goreng

KRITERIA ASAS KAFETERIA SIHAT 45%

2

Menjual sekurang-kurangnya 20% sayuran dari jumlah lauk yang dihidangkan

Perkadaran hidangan sayuran bersantan :

1 jenis jika sayur < 3 hidangan

< 2 jenis jika sayur 4-6 hidangan

<3 jenis jika sayur 7 – 10 hidangan

<4 jenis jika sayur >10 hidangan

Sayur tidak dimasak terlalu lama/ ulam tidak layu

Sayur dipotong tidak terlalu halus

Sayuran bergoreng tidak terlalu berminyak

2

Asingkan garam, serbuk asam, petis dan kicap

3

Ayam dibuang kulit dan daging tanpa lemak

Menyediakan dengan kaedah kukus/rebus/ panggang/bakar (yang tidak hangus)

Menyediakan hidangan bergoreng yang tidak terlalu berminyak

Menambah sayur-sayuran dalam masakan

​

Menghidangkan sekurang-kurangnya 1 jenis masakan berasaskan kekacang

Contoh : sambal tauhu, tempe

Bubur kacang

​

4

Menyediakan pilihan minuman yang dibancuh dengan susu rendah lemak /skim ATAU MENJUAL SUSU RENDAH LEMAK/SKIM

Tiada MSG /stok segera

Sos/Kicap/garam/petis tidak disediakan di atas meja

Sediakan minuman kurang gula atas permintaan

KAEDAH PENGHIDANGAN SIHAT 20%

Lebih banyak sayur ditambah dalam hidangan

Makanan/minuman tidak terlalu Manis (ujirasa)

Makanan tidak terlalu masin (ujirasa)

Tidak menjual makanan berkrim / bersalut gula

Tidak menjual minuman yang disediakan menggunakan bes minuman ringan (Cth: sirap, kordial)

Mempamer kandungan kalori makanan & minuman & buah-buahan yang dijual (≥ 10 jenis )

Paparan poster “Saranan pengambilan kalori makanan sehari”

Pamerkan maklumat berkaitan “Saranan pengambilan buah-buahan sehari”

Paparan poster saranan “Pinggan Sihat Malaysia SukuSukuSeparuh”

Paparkan maklumat kalori dalam gula/krimer/susu pekat manis

PROMOSI MAKAN SECARA SIHAT 35%

Paparan penyataan “Makanan dengan hidangan yang lebih kecil / minuman kurang gula disediakan di atas permintaan pelanggan”

Paparan poster kurangkan gula- 1 sudu gula telah mencukupi

Paparan poster “Saranan pengambilan buah-buahan sehari”

PROMOSI MAKAN SECARA SIHAT 35%

Pamerkan maklumat berkaitan saranan pengambilan buah-buahan

Pamerkan maklumat penggunaan 1 sudu teh gula sudah cukup

PROMOSI MAKAN SECARA SIHAT 35%

Paparkan mesej kurangkan pengambilan garam serbuk asam petis dan kicap

Paparkan maklumat kalori dalam gula/krimer/susu pekat manis

PROMOSI MAKAN SECARA SIHAT 35%

Poster Pinggan Sihat Malaysia

Poster maklumat kalori krimer, susu pekat manis dan gula

KAFETERIA E7

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

​

PEMAKANAN JKWPKL&P

HOSPITAL PUTRAJAYA

​

PEMAKANAN JKWPKL&P

Klinik Kesihatan Cheras

Kaedah Permohonan

Bahagian Pemakanan, Kementerian Kesihatan Malaysia

Jabatan Kesihatan Negeri

Pejabat Kesihatan Daerah

Facebook:

Bahagian Pemakanan, Kementerian Kesihatan Malaysia

Pegawai Pemakanan

PROSES PENGIKTIRAFAN

Tempoh Sah Laku Pengiktirafan

Tiga (3) tahun bermula dari tarikh permohonan diluluskan dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pengiktirafan Kafeteria Sihat Kebangsaan.

Pemantauan Berkala

Sekurang-kurangnya enam (6) bulan sekali dari tarikh pengiktirafan oleh Pegawai Pemakanan di peringkat Jabatan Kesihatan Negeri

Penambahbaikan dalam tempoh masa yang dipersetujui oleh pemohon dan Pasukan Penilai

Jika tiada penambahbaikan pengiktirafan boleh ditarikbalik

Pembatalan & Penarikan Semula Pengiktirafan

TERIMA KASIH

https://hq.moh.gov.my/nutrition/kafeteria-sihat/

hq.moh.gov.my/nutrition/wp-content/uploads/2020/10/Garis_Panduan_Kafeteria_Sihat.pdf