"Konstantynów dawniej i dziś"

Projekt edukacyjny z historii

Wykonawcy:

Aleksandra Dobrosińska

Monika Wrzesińska

Kamila Zabłocka

Spis treści

• Informacje ogólne
• Założenie miasta
• Obóz przejściowy
• Herb
• Burmistrzowie miasta w latach 1832 - 1845
• Towarzystwa śpiewaczo - muzyczne
• Fotografie kościołów w Konstantynowie Łódzkim i historia cmentarza
• Fotografie budowli miejskich
• Centrum miasta dawniej i dziś
• Historia linii tramwajowej w Konstantynowie Łódzkim
• Ciekawostki

Informacje ogólne

• Miasto o powierzchni 27,25 km˛ leży w województwie łódzkim, w powiecie pabianickim, liczy ok. 17,5 tys. Mieszkańców. Obecnie burmistrzem miasta jest Henryk Brzyszcz.

Założenie miasta

• W 1801 r. tereny Żabic Wielkich zakupił Mikołaj Krzywiec - Okołowicz herbu ostoja. Był on właścicielem klucza rszewskiego i bechcickiego, a wcześniej szambelanem na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego i kilkakrotnie posłem na sejm. Miejscowość została założona w 1821 na gruntach wsi Żabice Wielkie jako prywatna osada fabryczna przeznaczona dla przybywających z Niemiec sukienników i płócienników. Nazwę Konstantynów otrzymała w 1824. W 1830 Konstantynów otrzymał prawa miejskie. Utracił je w 1870 i uzyskał ponownie w 1924.

Obóz przejściowy

• Pod koniec 1939 r. Konstantynów został wcielony do Rzeszy Niemieckiej, a nowe władze zaplanowały usunięcie ludności żydowskiej i polskiej, i pełną jego germanizację. M.in. w tym celu w 4-piętrowej fabryce włókienniczej K. Steinerta i braci Schweikert przy ulicy Łódzkiej 27, Niemcy utworzyli obóz przesiedleńczy dla ludności polskiej. Życie straciło tam ok. 1200 więźniów, pochowanych na miejscowym cmentarzu, w specjalnie wydzielonej kwaterze. Obóz uległ likwidacji 16 sierpnia 1943, a w jego miejsce utworzono obóz dla dzieci i młodzieży białoruskiej, rosyjskiej i ukraińskiej, uznanych za nadające się do zgermanizowania. Pierwszy transport tych dzieci w liczbie 1200 został przywieziony w kwietniu 1944 roku. W tej roli obóz funkcjonował do końca okupacji niemieckiej w Konstantynowie (18 I 1945). Tuż przed jej końcem załoga obozu zbiegła. O istnieniu tego obozu przypomina obelisk ustawiony przed byłym jego budynkiem.

O istnieniu obozu przejściowego w Konstantynowie Łódzkim przypominają dwie tablice upamiętniające śmierć tysięcy ludzi przed byłą fabryką włókienniczą "Konstilana".

Herb

24 listopada 1930 r. po porozumieniu się z Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nadaję miastu Konstantynowowi Łódzkiemu herb w następującej postaci:�"W polu czerwonym dwa półksiężyce złotymi barkami ku sobie zwrócone, między nimi miecz srebrny rękojeścią do góry

Burmistrzowie miasta w latach 1832- 1945

• 1832–1834 – Klemens Trzciński
• 1834–1837 – Ignacy Zieleniewski
• 1837–1845 – Antoni Świątecki
• 1845–1855 – Antoni Szczepkowski (zawieszony w czynnościach od 1850 r.)
• 1850–1855 – Jan Giergielewicz
• 1855 – Leopold Kamiński
• 1855–1857 – Bolesław Czapliński
• 1857–1868 – Wawrzyniec Majewski
• 1868–1870 – Leopold Gniwiński
• 1870–1924 – brak – Konstantynów jest wsią w gminie Rszew
• 1924 – Marcin Doliwka
• 1924–1930 – Franciszek Gryzel
• 1930–1934 – Władysław Dolecki
• 1934–1935 – Antoni Rydlewicz
• 1935–1936 – Władysław Dolecki
• 1936–1939 – Adam Sztajnbis
• 1939–1940 – Gustaw Stamm
• 1940–1945 – Hanz Langlotz

​

Stowarzyszenie Śpiewaczo - Muzyczne im. Fryderyka Chopina

• Dnia 8 grudnia 1908 roku grono osób założyło Chór Polskich Śpiewaków przy Kościele p.w. NMP w Konstantynowie. Działo się to w czasie niewoli pod zaborem rosyjskim. Rzucone ziarno na glebę przyjęło się. Towarzystwo zaczęło się rozwijać. Pierwszym lokalem Towarzystwa była organistówka parafialna. 5 maja 1921 roku Chór Polskich Śpiewaków przyjmuje nazwę: Konstantynowskie Stowarzyszenie Śpiewaczo – Muzyczno – Dramatyczne im. Fryderyka Chopina. 13 listopada 1928 roku zakupiony został plac przy ulicy Zgierskiej 14. Rozpoczęto budowę własnego lokalu finansowanego ze składek członkowskich i przychodów z organizowanych imprez. Budowę zakończono jesienią 1933 roku. Rozwój organizacji podyktował potrzebę dalszej rozbudowy sami – myśl zrealizowano w 1937 roku.

Członkowie towarzystwa w 1925 r.

Budynek towarzystwa przy ul. Zgierskiej 14 obecnie

Towarzystwo Śpiewacze "Lutnia"

W czasie zaboru rosyjskiego w maju 1906 powstał w Konstantynowie męski chór kościelny, który działał w konspiracji pod opieką ks. prob. J. Dobrochowskiego. Po rewolucji 1905-1907 chór powiększony o sekcję dramatyczną został przez władze carskie zalegalizowany i otrzymał w języku rosyjskim statut i nazwę: Towarzystwo Śpiewacze Lutnia w Konstantynowie. Jest zatem najstarszym chórem naszego miasta. Pierwszym prezesem Towarzystwa został mgr farmacji Bolesław Piotrowski, a dyrygentem - Karol Fotygo (do 1914 roku), ówczesny dyrygent Teatru Łódzkiego. Oprócz występów chór uświetniał Msze Święte w kościele parafialnym p.w. Narodzenia NMP w Konstantynowie. Od 1908 roku już jako chór mieszany koncertował i występował na scenach w Łodzi, Pabianicach, Zgierzu, Łowiczu, Sieradzu, Zd. Woli, Tomaszowie Maz. i guberni Piotrków Tryb, zdobywając pochwały i nagrody rzeczowe, które znajdują się w Izbie Pamięci obecnego lokalu „Lutnia”.

Członkowie Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia" obecnie

Towarzystwo Śpiewacze "Lutnia" w 1937 r.

​

Fotografie kościołów w Konstantynowie Łódzkim oraz historia cmentarza

Historia cmentarza

• Cmentarz żydowski w Konstantynowie Łódzkim powstał prawdopodobnie około 1832 r., wraz z ukonstytuowaniem się miejscowej gminy wyznaniowej.Podczas drugiej wojny światowej został zdewastowany. Cześć macew Niemcy wykorzystali do utwardzania dróg i chodników, między innymi przed budynkiem siedziby Gestapo (obecnie biblioteki miejskiej przy Pl. Kościuszki). Macewy ułożono napisami do góry. Po wojnie chodnik przed dawną siedzibą Gestapo został rozebrany.
• Przez lata cmentarz był pozbawiony opieki, wszelkie naziemne ślady grobów zostały zatarte.

Lokalizacja cmentarza na mapie z 1939 r.

Widok na cmentarz obecnie

​

​

​

​

​

Galeria zdjęć cmentarza

Grób nieznanego żołnierza

Grób syna Mikołaja Krzywiec - Okołowicza

Pomnik ku czci pamięci dzieci z wielkopolski zamordowanych w obozie wKonstantynowie.

Pomnik upamiętniający wszystkich zabitych w obozie

Grób ks. Stanisława Czernika, proboszcza parafii NNMP w Konstantynowie Łódzkim

Tablica upamiętniająca ludzi zamordowanych w poszczególnych latach w obozie przejściowym istaniejącym w Konstantynowie w latach 1939 - 1945 przy ul. Łódzkiej 27

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Kościół ten został zbudowany w stylu neogotyckim w latach 1826-1832. W 1914 uległ on zniszczeniu . Odbudowano go w latach 1972-1976 a w 1980 został przebudowany. Mieści się na placu Tadeusza Kościuszki

Obecnie wygląda on tak...

Wnętrze kościoła Narodzenia NMP po zniszczeniu w 1914 r.:

Widok w kierunku kruchty

Wnętrze Kościoła Narodzenia NMP obecnie:

Pomnik przy kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Dawniej

Obecnie

Kościół Św. Józefa Robotnika

Wybudowany w 1834 r., pierwotnie pod wezwaniem Jana Chrzciciela.

Budowlę przy ówczesnej ulicy Długiej 31 zaprojektował Lud­wik Bethier jako murowany, jed­non­a­wowy budynek. Dawniej był to Kościół ewangelicko- augsburski, zniszcony podczas wojny. Odbudowę zaczęto od 1921 r.

Obecnie

​

​

​

Fotografie budowli miejskich

Ratusz miejski dawniej:

1940-1943

Urząd miejski obecnie:

Zburzony budynek poczty przy ul. Zgierskiej:

​

​

Centrum miasta dawniej i dziś

Dawniej...

• Centrum Konstantynowa stanowił Mały Rynek, który połączony był z Dużym Rynkiem ulicą Długą oraz wyjazdową ulicą Łódzką. Przy tych ulicach znajdowała się największa liczba prywatnych posesji, a przy Rynkach mieściły się budynki użyteczności publicznej. Przy Małym Rynku znajdowała się siedziba władz gminy Rszew, kościół katolicki, żydowski dom modlitwy i mykwa, a także jedyna w osadzie apteka. Przy ulicy Długiej usytuowany był kościół ewangelicki, a przy Dużym Rynku straż pożarna.

Widok na Mały Rynek. W oddali zobaczyć można Kościół NNMP oraz przejeżdżający tramwaj linii 43

Ulica Pabianicka, obecnie 1 maja

Duży Rynek, uroczyste sadzenie Dębu Wolności przez burmistrza Franciszka Gryzla w 1924 r.

Historia linii tramwajowej w Konstantynowie Łódzkim

Linię tramwajową z Łodzi do Konstantynowa Łódzkiego zbudowało Towarzystwo Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych. Uroczyste otwarcie linii nastąpiło w dn. 17.12.1910.

Spośród miast leżących koło Łodzi, do których jeżdżą tramwaje, Konstantynów Łódzki jest jedynym, w którym nie było nigdy krańcówki w formie pętli. Przez wiele lat tramwaje kończyły swoją trasę w centrum miasteczka na Małym Rynku (obecnie pl. Kościuszki), gdzie przepinano wagony. W 1971 r. wybudowano w Parku Miejskim tzw. trójkąt manewrowy, który umożliwił zawracanie wagonom bez ich uciążliwego przepinania. Trójkąt w Konstantynowie jest ostatnią krańcówką tego typu w łódzkiej aglomeracji i jedną z ostatnich w Polsce.

Pod koniec grudnia na pl. Kościuszki w Konstantynowie Łódzkim ustawiony został odremontowany i przemalowany w barwy historyczne wagon typu 2N2, który służył wczśniej jako wagon techniczny łódzkiego MPK. Wóz, który po wycofaniu z eksploatacji liniowej stał się pojazdem gospodarczym Zakładu Remontu Taboru, odzyskał dawny blask: blachę ponownie zastąpiły okna, a do wnętrza wróciło wyposażenie związane z prowadzeniem ruchu z pasażerami. �Wagon-pomnik ma uzupełniać układ architektoniczny wyremontowanego placu i podkreślać związek miasta z tramwajem, o czym świadczy okrągła tarcza z numerem linii i wsadzona w kasetę tablica z przebiegiem trasy.

Zabytkowy, odremontowany wagon 2N2 linii 43 kursujący między Konstantynowem Łódzkim a Łodzią

Ciekawostki

13 września 1997 roku po Mszy św. w kościele Narodzenia NMP nastąpiło odsłonięcie tablicy pamiątkowej na budynku byłej Szkoły Pracy dla Polskich Dzieci z terenu miasta Konstantynowa w okresie okupacji

• W latach 1997–2000 w Konstantynowie Łódzkim, podobnie jak w całym województwie łódzkim, liczba osób bezrobotnych uległa znacznemu zwiększeniu.

• �Dom Dziecka przy ul Kątnej 14 w Konstantynowie Łódzkim został założony przez Łódzką Rodzinę Radiową. W Domu Dziecka przebywało ok. 40 sierot. Zdjęcie pochodzi z 1946 r.

• W 1989 roku powstało wydawnictwo prasowe. Dzisiaj drukuje też książki. Od pięciu lat oficyna ta edytuje ponadto czasopisma w internecie. W mieście drukiem ukazuje się kilka lokalnych gazet. „Wiadomości – 43bis” (od 1989 r.) to najstarszy w województwie i jeden z najstarszych tytułów w kraju. Nazwa pochodzi od linii tramwajowej 43bis łączącej miasto z Łodzią.

11 IX 1928 Mały Rynek Obchody Odzyskania Niepodległości w Konstantynowie Łódzkim

Pochód majowy, 1971 r.

Dziękujemy za obejrzenie naszej prezentacji :)