Bauhaus
Βαϊμάρη, Ντέσσαου, Βερολίνο
1919-1933
Βαϊμάρη
1919-1925
1919
1η Απριλίου 1919
Η Σχολή Bauhaus ιδρύεται από τον Walter Gropius στη Βαϊμάρη ως «Κρατικό Bauhaus».
Πανεπιστήμιο του Bauhaus στη Βαϊμάρη, κεντρικό κτίριο. Ralf Herrmann – φωτ. του ιδίου, 17 Σεπτεμβρίου 2006 - CC BY-SA 2.0 de
Φωτ.: Luis Held
1919
«Δεκτό θα γίνεται κάθε άτομο με ήθος, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, του οποίου η προπαιδεία θα κριθεί κατάλληλη από το Συμβούλιο Δασκάλων του Bauhaus, και εφόσον το επιτρέπει ο χώρος της Σχολής». Walter Gropius
Πρόγραμμα του Bauhaus
Βαϊμάρη, Απρίλιος 1919
Φωτ.: Luis Held
1919
Η σχολή ιδρύθηκε με απώτερο στόχο να ενωθούν η τέχνη (Kunst) και η χειροτεχνία (Handwerk) και να θα δημιουργηθούν προϊόντα που να είναι τόσο αισθητικά όμορφα όσο και χρηστικά.
Σημαντικό ήταν επίσης να μπορούν να βγουν σε μαζική παραγωγή για να είναι προσιτά για ένα ευρύ φάσμα καταναλωτών.
1919
Ο Gropius δημοσιεύει το Μανιφέστο του Bauhaus και το Πρόγραμμα της Σχολής.
Στο Bauhaus μπορούν να φοιτήσουν νέοι άνθρωποι από τη Γερμανία αλλά και από άλλες χώρες. Σύμφωνα με το νέο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, απεριόριστη ελευθερία μάθησης αναγνωρίζεται και στις γυναίκες, και το Bauhaus προσελκύει πολλές. Οι περισσότερες, ωστόσο, φοιτούν στο εργαστήριο υφαντουργίας.
Η Gunta Stölzl γίνεται το 1926 διευθύντρια του εργαστηρίου υφαντουργίας. Το 1933 τη διεύθυνση του εργαστηρίου αναλαμβάνει η διακοσμήτρια εσωτερικών χώρων Lilly Reich.
Εκπαίδευση στο Bauhaus
Προπαρασκευαστικός κύκλος - Vorkurs
Εργαστήρια - Werkstätten
Προπαρασκευαστικός κύκλος
Ο Johannes Itten σχεδιάζει και διευθύνει από το 1919 ως το 1923 τον προπαρασκευαστικό κύκλο. Αυτός διαρκεί ένα εξάμηνο και τον παρακολουθούν όλοι οι σπουδαστές/ σπουδάστριες στην αρχή της φοίτησής τους στη Σχολή.
Εκεί εξοικειώνονται με βασικές γνώσεις σχετικές με τα χρώματα και τα γεωμετρικά σχήματα (Farben- und Formenlehre), πειραματίζονται καλλιτεχνικά και ανακαλύπτουν τις κλίσεις και τις προτιμήσεις τους.
Θεωρία των Χρωμάτων του Johannes Itten (προπαρασκευαστικός κύκλος)
Θεωρία σχημάτων και χρωμάτων
Τα βασικά χρώματα κίτρινο, μπλε και κόκκινο καθώς και τα βασικά γεωμετρικά σχήματα τρίγωνο , κύκλος και τετράγωνο αποτελούν τη βάση της διδασκαλίας των σχημάτων και των χρωμάτων στο Bauhaus.
Ένα κίτρινο τρίγωνο (Dreieck), ένας μπλε κύκλος (Kreis), ένα κόκκινο τετράγωνο (Viereck)…
Αυτά τα χρώματα και σχήματα τα συναντάμε σε πολλά προϊόντα του Bauhaus.
Peter Keller, καθέτως ταλαντευόμενο λίκνο, 1922 I, Sailko CC BY-SA 3.0
Εργαστήρια
Κάθε σπουδαστής μπορεί να επιλέξει ανάλογα με τις ικανότητες και τις προτιμήσεις του ένα εργαστήριο. Τα εργαστήρια διευθύνουν ένας δάσκαλος φόρμας (Formmeister) και ένας δάσκαλος έργου (Werkmeister).
Ανάλογα με το διευθυντή του Bauhaus και την παιδαγωγική έμφαση που δίνει, άλλα εργαστήρια κλείνουν, άλλα συγχωνεύονται και άλλα σχεδιάζονται εκ νέου:
(Grafische Druckerei)
Προϊόντα των εργαστηρίων
Στα εργαστήρια σχεδιάζονται, μεταξύ άλλων, χρηστικά αντικείμενα και έπιπλα που ως σήμερα θεωρούνται από τα σημαντικότερα στο χώρο του design.
Εμφανίζουν κοινά γνωρίσματα:
Marianne Brandt, σερβίτσιο τσαγιού, 1924 Φωτ.: Sailko CC BY-SA 3.0
Δάσκαλοι και διδακτικό προσωπικό
1921 – Ο Paul Klee και ο Oskar Schlemmer έρχονται στο Bauhaus, στη Βαϊμάρη.
1922 – Ο Wassily Kandinsky έρχεται στο Bauhaus, στη Βαϊμάρη.
1923 – Ο Johannes Itten εγκαταλείπει το Bauhaus έπειτα από διαφορές με τον Walter Gropius, ο László Moholy-Nagy γίνεται διευθυντής του εργαστηρίου μεταλλουργίας και διδάσκει στον προπαρασκευαστικό κύκλο.
Oskar Schlemmer, κλιμακοστάσιο του Baushaus, 1932. Σκαναρισμένη φωτογραφία από το «DER SPIEGEL», αρ. 18/2008, σ. 161
Δάσκαλοι και διδακτικό προσωπικό
Wassily Kandinsky, Σύνθεση VIII, 1923, Solomon R. Guggenheim Museum, Νέα Υόρκη
László Moholy-Nagy, 25 όρνεα χρεοκοπίας, 1922
1922
Όπως είχε τονίσει ήδη στο Μανιφέστο ο Walter Gropius, στο επίκεντρο όλων των χειρονακτικών και μορφοπλαστικών προσπαθειών βρίσκεται ο άνθρωπος (der Mensch).
Σε αυτό το πνεύμα σχεδιάζει ο Oskar Schlemmer το σήμα κατατεθέν του Bauhaus (Signet), που βρίσκει κανείς πάνω σε όλα τα προϊόντα του Bauhaus.
Oskar Schlemmer, το logo του Bauhaus, 1922
1923 – Έκθεση Bauhaus
Τον Αύγουστο πραγματοποιείται η γνωστή Έκθεση του Bauhaus με δουλειές από το μάθημα και τα εργαστήρια.
Σκοπός της έκθεσης είναι να λειτουργήσει και ως «απολογισμός έργου» για την κυβέρνηση της Θουριγγίας, προκειμένου η Σχολή να λάβει περαιτέρω οικονομική στήριξη.
Joost Schmidt, Έκθεση Bauhaus, 1923
1923 – Έκθεση Bauhaus
Ο Georg Muche σχεδιάζει το «Σπίτι στο Χορν» (Haus am Horn) ως πρότυπη κατοικία, σε συνεργασία με όλα σχεδόν τα εργαστήρια του Bauhaus, με στόχο να δημιουργήσει ένα συνολικό έργο τέχνης.
Georg Muche, Σπίτι στο Χορν, Βαϊμάρη Φωτ.: Sailko CC BY-SA 3.0
1923 – Τριαδικό Μπαλέτο
Από το 1923 ως το 1925 ο Oskar Schlemmer διευθύνει το εργαστήριο θεάτρου.
Στο πλαίσιο της Έκθεσης Bauhaus, παρουσιάζεται το χορευτικό έργο «Τριαδικό Μπαλέτο» (das Triadische Ballett) του Oskar Schlemmer στο Γερμανικό Εθνικό Θέατρο, στη Βαϊμάρη.
Oskar Schlemmer, Τριαδικό Μπαλέτο Κρατική Πινακοθήκη – Στουτγκάρδη José Luiz Bernardes Ribeiro / CC BY-SA 4.0
Κοινοτική ζωή στο Bauhaus
Στο Μανιφέστο του Bauhaus του 1919 γράφει επίσης:
«Ενθάρρυνση φιλικών σχέσεων ανάμεσα σε Δασκάλους και σπουδαστές έξω από το πλαίσιο της δουλειάς. Διοργάνωση δηλαδή θεατρικών παραστάσεων, διαλέξεων, ποιητικών και μουσικών εκδηλώσεων, χορών μεταμφιεσμένων. Δημιουργία ενός εύθυμου τελετουργικού σε αυτές τις συναντήσεις».
Το Bauhaus είναι γνωστό για τις γιορτές, τα πάρτι και τις θεατρικές παραστάσεις που διοργάνωνε. Είχε μάλιστα ένα δικό του τζαζ μουσικό σχήμα και το θρυλικό σφύριγμα (Bauhaus-Pfiff), που ήταν πρόσκληση σε χορό.
1925
Εξαιτίας οικονομικών δυσχερειών και αλλαγής της πολιτικής κατάστασης στη Θουριγγία, οι Δάσκαλοι της Σχολής αποφάσισαν τη διάλυσή της την 1η Απριλίου του 1925.
Ντέσσαου
1925 - 1932
1925
Ο Gropius αναζητά νέα έδρα για το Bauhaus. Με πρωτοβουλία του Δημάρχου του Ντέσσαου, Σαξονία- Άνχαλτ (Dessau, Sachsen- Anhalt), Fritz Hesse, η πόλη αναλαμβάνει το Bauhaus.
Φωτ.: Silke Wittig CC BY-SA 3.0
1925
Όλοι οι Δάσκαλοι εκτός από τον Gerhard Marcks εγκαθίστανται στο Ντέσσαου. Πρώην σπουδαστές αναλαμβάνουν ως Νεαροί Δάσκαλοι τα εργαστήρια τυπογραφίας (Herbert Bayer) και επιπλοποιίας (Marcel Breuer).
Marcel Breuer, Καρέκλα Wassily
Τυπογραφία
Απλές και αποτελεσματικές πρέπει να είναι, όπως τα χρηστικά αντικείμενα που σχεδιάζονται και παράγονται στο Bauhaus, οι γραμματοσειρές και η τυπογραφία.
Ο Herbert Bayer εισάγει το 1925 τη μικρογράμματη γραφή.
«τα γράφουμε όλα πεζά γιατί έτσι εξοικονομούμε χρόνο. πέραν αυτού όμως, γιατί να έχουμε 2 αλφάβητα, όταν με το ένα έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα; γιατί να γράφουμε με κεφαλαία όταν δεν μπορούμε να μιλήσουμε με κεφαλαία;»
1925
Σε αυτή τη νέα φάση του Bauhaus ο Gropius τονίζει τη σημασία της βιομηχανίας και της επιστήμης στο σχεδιασμό:
τέχνη και τεχνολογία – μια νέα ενότητα (Kunst und Technik - eine neue Einheit)
Εκτός από το κτίριο της Σχολής, ο Walter Gropius σχεδιάζει και τις Οικίες των Δασκάλων (Meisterhäuser).
Φωτ.: Silke Wittig CC BY-SA 3.0
1926
To Bauhaus αποκτά τον υπότιτλο «Ανώτατη Σχολή Σχεδιασμού» και οι διδάσκοντες δεν λέγονται πια Δάσκαλοι (Meister) αλλά καθηγητές.
Στις 4 Δεκεμβρίου εγκαινιάζεται το νέο κτίριο της Σχολής με περισσότερους από 1.000 καλεσμένους απ’ όλο τον κόσμο.
Φωτ.: Silke Wittig CC BY-SA 3.0
1927
O Ελβετός αρχιτέκτονας Hannes Meyer διευθύνει το νεοσύστατο Τμήμα Αρχιτεκτονικής.
Ο Wassily Kandinsky και ο Paul Klee παραδίδουν δωρεάν μαθήματα ζωγραφικής. Για πρώτη φορά, δίνεται η δυνατότητα καλλιτεχνικής κατάρτισης στο Bauhaus.
Paul Klee, Αρμονία της Βόρειας Χλωρίδας, 1927
1927
Η Gunta Stölzl αναλαμβάνει τη διεύθυνση του εργαστηρίου υφαντουργίας και είναι έτσι η μοναδική γυναίκα ανάμεσα στους Δασκάλους.
Gunta Stölzl
1928
Ο Gropius αποσύρεται από τη θέση του διευθυντή του Bauhaus. Μαζί του αποχωρούν ο Herbert Bayer, ο Marcel Breuer και ο László Moholy-Nagy.
Έπειτα από πρόταση του Gropius νέος διευθυντής γίνεται ο Hannes Meyer. Το μότο «οι ανάγκες του λαού και όχι η ανάγκη για πολυτέλεια» τίθεται ολοένα περισσότερο στο προσκήνιο.
Hannes Meyer Φωτ. του Μουσείου του Όσλο: image no. OB.F06496c (Byhistorisk samling), via digitaltmuseum.no. CC BY-SA 4.0
1929
Ο Hannes Meyer δίνει μια νέα κατεύθυνση με τη διδασκαλία μαθημάτων ψυχολογίας, φωτογραφίας, κοινωνιολογίας κ.ά., καθώς και με έναν νέο κοινωνικοπολιτικό προσανατολισμό.
Στο προσκήνιο βρίσκεται η ανάπτυξη της ιδέας μιας κοινωνικής οικοδόμησης.
Hannes Meyer Φωτ. του Μουσείο του Όσλο: image no. OB.F06496c (Byhistorisk samling), via digitaltmuseum.no. CC BY-SA 4.0
1930
Η κυβέρνηση της πόλης του Ντέσσαου απολύει τον Meyer εξαιτίας πολιτικών διαφορών. Η διεύθυνση της Σχολής ανατίθεται στον Ludwig Mies van der Rohe.
Το Bauhaus γίνεται Σχολή Αρχιτεκτονικής.
Ludwig Mies van der Rohe
1930
Επί διεύθυνσης του Mies η εκπαίδευση χωρίζεται σε πέντε τμήματα:
Οικοδόμηση και Διαμόρφωση εσωτερικών χώρων, Διαφήμιση, Υφαντουργία, Φωτογραφία και Εικαστικές τέχνες.
Το Bauhaus υιοθετεί, εν συγκρίσει με την περίοδο του Hannes Meyer, μια ουδέτερη πολιτική στάση.
Ludwig Mies van der Rohe, Οικία Lemke 1932-1933 Φωτ.: Manfred Brückels CC BY-SA 3.0
1932
H Lilly Reich έρχεται στο Bauhaus ως διευθύντρια του Τμήματος Διακόσμησης Εσωτερικών Χώρων.
Έπειτα από απαίτηση του Ναζιστικού Κόμματος, αποφασίζεται η διάλυση της Σχολής στο Ντέσσαου.
Καρέκλα Weißenhof, σχέδιο: Ludwig Mies van der Rohe, πλέγμα: Lilly Reich
Αρχιτεκτονική του Bauhaus
Τα περισσότερα κτίρια του Bauhaus τα συναντάμε στο Ντέσσαου, αλλά και διάσπαρτα σε όλη σχεδόν τη Γερμανία.
Στο εξωτερικό, κτίρια στο στυλ του Bauhaus βρίσκουμε κυρίως στο Τελ Αβίβ, στην Παλαιστίνη στην Αργεντινή αλλά και στην Αθήνα.
Οικία Δασκάλων Feiniger και Moholy-Nagy
Φωτ.: Silke Wittig CC BY-SA 3.0
Βερολίνο
1932 - 1933
1932
Τον Οκτώβριο το Bauhaus μεταφέρεται στο Βερολίνο.
Λόγω πιέσεων των εθνικοσοσιαλιστών και περικοπών των οικονομικών πόρων, η λειτουργία της Σχολής μπόρεσε να συνεχιστεί περιορισμένη μόνο.
1932
Στις 11 Απριλίου έγινε έφοδος και έρευνα στο Bauhaus από την αστυνομία και τα Τάγματα Εφόδου. Το κτίριο σφραγίστηκε και 32 σπουδαστές και σπουδάστριες συνελήφθησαν.
Έπειτα από συνεχείς πολιτικές πιέσεις, οι Δάσκαλοι αποφάσισαν στις 20 Ιουλίου τη διάλυση του Bauhaus.
Αρχείο Bauhaus, στο Βερολίνο Φωτ.: Eisenacher CC BY-SA 3.0
1934
Από το 1934 και μετά πολλοί καθηγητές και σπουδαστές της Σχολής μετανάστευσαν στο εξωτερικό.