ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄��Ο Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

Εισαγωγή

Αίτια

• κάθε τοπική κρίση σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου αποκτούσε γενικό χαρακτήρα λόγω:
• του παγκόσμιου χαρακτήρα των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης,
• του συνασπισμού των δυνάμεων αυτών σε δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: την Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία) και την Τριπλή Συνεννόηση (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία).

​

• Αφορμή: η δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σεράγεβο.

​

​

Ο διάδοχος του θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος (1863-1914). Η δολοφονία του έγινε αφορμή για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Εισαγωγή

Γιατί ο πόλεμος έγινε παγκόσμιος;

• Οι αρχικοί αντίπαλοι προσπαθούσαν να πάρουν με το μέρος τους τις ουδέτερες χώρες με κάθε δυνατό μέσο σε κάθε σημείο του πλανήτη.

​

Αποτελέσματα του Α΄ παγκόσμιου πολέμου

• εξασθένισαν και υπονομευτήκαν θεσμοί και αξίες: η κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα φιλελεύθερα ιδεώδη και η ελεύθερη οικονομία,
• εισήχθησαν ή επεκτάθηκαν άλλοι θεσμοί: ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία και η παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική,
• επιταχύνθηκε η διάλυση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
• η Ρωσική Επανάσταση του 1917, η οποία, όπως ακριβώς και η Γαλλική, φιλοδοξούσε να γίνει πανευρωπαϊκή ή ακόμη και παγκόσμια.

​

Εισαγωγή

Συνέπειες του πολέμου στην Ελλάδα

• εσωτερικός διχασμός (διαμάχη Κωνσταντίνου-Βενιζέλου),
• Μικρασιατική Καταστροφή και ξεριζωμός του ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου,
• Η αλλαγή της παραδοσιακής μορφής της χώρας μετά την εγκατάσταση των προσφύγων στην κυρίως Ελλάδα.

​

Ο Κωνσταντίνος Α΄ (1868 - 1923) ήταν βασιλιάς της Ελλάδας από το 1913 έως το 1917 και από το 1920 έως το 1922. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Οι κύριοι συνασπισμοί κρατών όπως δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη τις παραμονές του πολέμου (1914)

Ο πόλεμος γίνεται παγκόσμιος

• Οθωμανική Αυτοκρατορία (τον Νοέμβριο του 1914),
• Βουλγαρία

​

• Ιταλία (άλλαξε στρατόπεδο την άνοιξη του 1915),
• Ελλάδα (Ιούνιος 1917)

​

Πήραν το μέρος των Κεντρικών Δυνάμεων (Τριπλής Συμμαχίας)

Πήραν το μέρος της Αντάντ

(Τριπλής Συνεννόησης)

Επέκταση συμμαχιών

Οι αρχικοί αντίπαλοι προσπαθούν να προσεταιριστούν τις ουδέτερες χώρες με κάθε δυνατό μέσο.

Ο πόλεμος γίνεται παγκόσμιος

§ 2 Εξελίξεις

• Η Σερβία ηττάται από Αυστρία και Βουλγαρία.
• Η Βρετανία αποτυγχάνει στην Καλλίπολη.

​

§ 3 Ο πόλεμος στη θάλασσα

• πόλεμος υποβρυχίων: προξένησε τεράστιες ζημιές στην εμπορική ναυτιλία.
• Τα γερμανικά υποβρύχια επιτίθενται εναντίον αμερικανικών εμπορικών πλοίων και οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την ουδετερότητα και μπαίνουν στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ (1917).

​

§ 4 Γερμανική αποτυχία

• Η γερμανική επίθεση στο δυτικό μέτωπο το καλοκαίρι του 1918 αποτυγχάνει. Οι Γερμανοί χάνουν την πίστη τους στη νίκη, το μέτωπο μετακινείται προς τα ανατολικά.

Το ρωσικό υποβρύχιο Βολκ που έδρασε κατά τον Α' Π.Π. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Το μακεδονικό μέτωπο και το τέλος του πολέμου

Οι Κεντρικές δυνάμεις συνθηκολογούν

• Το φθινόπωρο του 1918 ηττήθηκαν και συνθηκολόγησαν η Βουλγαρία και λίγο αργότερα η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Αυστρία,
• η Γερμανία υπογράφει ανακωχή στις 11 Νοεμβρίου.

​

Οι συνυπογράφοντες τη Συνθήκη Ανακωχής της Κομπιέν το 1918, έξω από το βαγόνι-στρατηγείο του Στρατάρχη Φος

Οι συνέπειες του πολέμου

§ 1 Θύματα

• 10 εκατομμύρια νεκροί και 20 εκατομμύρια τραυματίες (65 εκατομμύρια επιστρατευμένοι). Ίσος περίπου αριθμός θυμάτων και ανάμεσα στους αμάχους.

​

§ 2 το ηθικό τίμημα του πολέμου

• οι αντίπαλοι επιδίωξαν τη νίκη με κάθε μέσο,
• εξασθένισαν και υπονομευτήκαν θεσμοί και αξίες: η κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα φιλελεύθερα ιδεώδη και η ελεύθερη οικονομία,
• εισήχθησαν ή επεκτάθηκαν άλλοι θεσμοί: ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία και η παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική.

​

Οι συνέπειες του πολέμου

§ 3 Νέες προσεγγίσεις στις διεθνείς σχέσεις

• αναθεωρήθηκαν πολλές αρχές και δόγματα,
• διακηρύχθηκε η αυτοδιάθεση των λαών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλσον (Woodrow Wilson -τα περίφημα «14 σημεία»). Αυτό επιτάχυνε τη διάλυση των δύο πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

​

§ 4 Το κόστος του πολέμου και οι διεθνείς περιπλοκές

• οι εδαφικές υποσχέσεις των Συμμάχων προς την Ιταλία και την Ελλάδα σε βάρος της Αυστρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν ήταν δυνατόν να ικανοποιηθούν χωρίς να προκαλέσουν αναστατώσεις.
• η Βρετανία όσο και η Γαλλία, αλλά κυρίως η πρώτη, υποστήριξαν την επανάσταση των Αράβων και προώθησαν την εθνική αποκατάστασή τους.

​

Ο Τόμας Γούντροου Ουίλσον (1856 - 1924) ήταν Αμερικανός πολιτικός, πανεπιστημιακός και ιστορικός, ο οποίος διετέλεσε 28ος Πρόεδρος των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο

Οι εκκρεμότητες της Συνθήκης του Βουκουρεστίου

• Η συγκεκριμένη συνθήκη δε ρύθμιζε τα σύνορα Ελλάδας – Αλβανίας και την κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Τελικά:
• (α) το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (4/17 Δεκεμβρίου 1913) παραχωρεί τη Βόρειο Ήπειρο στην Αλβανία.
• (β) Το ζήτημα όμως των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου δε λύθηκε τότε.

​

Η στάση της Ελλάδας κατά την κήρυξη του πολέμου και η διαφωνία Κωνσταντίνου – Βενιζέλου

§§ 1-2 Διαφωνία Κωνσταντίνου - Βενιζέλου

• Η άποψη του πρωθυπουργού Βενιζέλου: η Ελλάδα πρέπει να μπει στον πόλεμο συμμαχώντας με την Αγγλία και τη Γαλλία, γιατί (α) τελικά θα νικήσουν και (β) τις χώρες αυτές συνέδεαν φιλελεύθερες δημοκρατικές αρχές.
• Η άποψη του βασιλιά Κωνσταντίνου, του υπουργού Εξωτερικών Γ. Στρέιτ και του Γενικού Επιτελείου: τήρηση διαρκούς ουδετερότητας.
• 25 Αυγούστου 1914: ο Βενιζέλος παραιτείται αλλά ο Κωνσταντίνος δεν αποδέχεται την παραίτηση.

​

§3 Αγγλικές προτάσεις

• η αγγλική κυβέρνηση ετοιμάζει επιχείρηση στα Δαρδανέλια και προτείνει (Φεβρουάριος 1915) στην Ελλάδα συμμετοχή με αντάλλαγμα εδαφικές παραχωρήσεις στα παράλια της Μικράς Ασίας.
• ο Κωνσταντίνος αρνείται και ο Βενιζέλος παραιτείται ξανά.

​

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με τον Ελ. Βενιζέλο συνεργάζονται ενώ ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος είναι σε εξέλιξη. [πηγή: www.huffingtonpost.gr]

Ο Εθνικός Διχασμός

§§ 1-3 Πολιτικές περιπέτειες

• Η διαφωνία και η ρήξη Βενιζέλου-Κωνσταντίνου έμεινε γνωστή ως «Εθνικός Διχασμός» και δίχασε το έθνος επί είκοσι και πλέον χρόνια.

​

• Μάιος 1915: εκλογές και νίκη Βενιζέλου. Ο Κωνσταντίνος εμμένει στις απόψεις του και ο Βενιζέλος παραιτείται ξανά, κάτι που αποτελεί συνταγματική εκτροπή.

​

• Δεκέμβριος 1915: στις νέες εκλογές απέχει το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου, ο οποίος καταγγέλλει τον Κωνσταντίνο για παραβίαση του Συντάγματος και θεωρεί αντισυνταγματική τη νέα κυβέρνηση.

​

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με τον Ελ. Βενιζέλο πριν τον Διχασμό.

Ο Εθνικός Διχασμός

§§ 4-7 Ο Βενιζέλος και η Εθνική Άμυνα

• Ο Βενιζέλος επαναστατεί και συγκροτεί δική του κυβέρνηση, την Επιτροπή Εθνικής Άμυνας, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Αγγλικά και γαλλικά στρατεύματα έχουν ήδη αποβιβαστεί στην πόλη.
• Μάιος 1916: οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν το Ρούπελ. Οι στόλοι της Αγγλίας και της Γαλλίας επιβάλλουν μερικό αποκλεισμό των ελληνικών παραλίων, ενώ οι εκπρόσωποι των δύο δυνάμεων απαιτούν από την ελληνική κυβέρνηση:
• αποστράτευση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας,
• άμεση αντικατάσταση της φιλοβασιλικής κυβέρνησης,
• τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη νέων εκλογών.

​

Μετά την αποστράτευση συγκροτούνται δυνάμεις κρούσης:

• οι «Επίστρατοι» (οπαδοί του βασιλιά και αντιβενιζελικοί), με επικράτεια την «Παλαιά Ελλάδα» και
• οι «Αμυνίτες» (βενιζελικοί), με επικράτεια τις «Νέες Χώρες».
• Καλοκαίρι 1916: βουλγαρικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Ανατολική Μακεδονία, καταλαμβάνουν σημαντικό τμήμα της περιοχής και εξαπολύουν διωγμό εναντίον των Ελλήνων.

​

Το Κίνημα της «Εθνικής Άμυνας» και τα «Νοεμβριανά»

• 16/29 Αυγούστου 1916: εκδηλώνεται το κίνημα της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη και ο Βενιζέλος αναλάβει την ηγεσία του, εγκαταλείποντας τους αρχικούς δισταγμούς.
• Ο Κωνσταντίνος δε συνεργάζεται με τις συμμαχικές δυνάμεις. Στην Αθήνα ξεσπούν αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ μονάδων πιστών στην κυβέρνηση της Αθήνας και γαλλικών μονάδων. Ακολουθούν έκτροπα από Επίστρατους σε βάρος βενιζελικών (τα «Νοεμβριανά» του 1916).

​

Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου και η είσοδος της Ελλάδας στον πόλεμο

• Οι Γάλλοι απαιτούν την παραίτηση του Κωνσταντίνου, που στις 29 Μαΐου/11 Ιουνίου 1917 απομακρύνθηκε από τον θρόνο της Ελλάδας αυθημερόν, χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του. Την επομένη, 30 Μαΐου/12 Ιουνίου, αναγορεύτηκε βασιλιάς της Ελλάδας ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρος.
• Παύει ο αποκλεισμός, ο Βενιζέλος σχηματίζει νέα κυβέρνηση και κηρύττει τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και των συμμάχων της.
• Οι ένοπλες δυνάμεις, παρότι τραυματισμένες από την κρίση, τις αποστρατείες και τις διώξεις, παίρνουν μέρος στις επιχειρήσεις του μακεδονικού μετώπου.

​

Η «Τριανδρία της Εθνικής Αμύνης»: Ναύαρχος Κουντουριώτης, Βενιζέλος και Στρατηγός Δαγκλής. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Το συνέδριο ειρήνης των Παρισίων (1919-1920)

§ 1 Οι πρωτεργάτες

• Πρωτεργάτες του συνεδρίου ήταν ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό, ο Αμερικανός πρόεδρος Ουίλσον και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Λόυντ Τζορτζ.

​

§ 2 Κατευθυντήριοι στόχοι

• (α) ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, ώστε η Γερμανία να βρίσκεται μόνιμα σε μειονεκτική θέση και
• (β) χάραξη νέων συνόρων στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή με γνώμονα τις εθνότητες.

​

Το συνέδριο ειρήνης των Παρισίων (1919-1920)

§ 3 Η συνθήκη των Βερσαλλιών

Κυριαρχεί η Γαλλία· οι κυριότεροι όροι περιλάμβαναν εδαφικές, στρατιωτικές και οικονομικές ρυθμίσεις σε βάρος της Γερμανίας.

• Η Γερμανία έχασε την Αλσατία και τη Λορραίνη, τις οποίες προσάρτησε η Γαλλία, καθώς και διάφορες μικρότερες περιοχές, που προσάρτησαν το Βέλγιο και η Πολωνία.
• Η Γερμανία έχασε επίσης όλες τις αποικίες της.
• Αποστρατικοποιήθηκε η ανατολική όχθη του Ρήνου σε βάθος 50 χιλιομέτρων και καταλήφθηκε από τους Συμμάχους.
• Η Γερμανία υποχρεώθηκε επίσης να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις δυσανάλογες προς τις δυνατότητές της.

​

Με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ρηνανία τέθηκε υπό την κατοχή των συμμάχων της Αντάντ ενώ απαγορεύτηκε η στάθμευση γερμανικών στρατευμάτων σε μια ακτίνα 50 χλμ. από ανατολικά του Ρήνου. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Το συνέδριο ειρήνης των Παρισίων (1919-1920)

§ 5 Η Συνθήκη του Νεϊγύ

εδαφικές ρυθμίσεις και ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.

• επιβεβαίωσε την ελληνική κυριαρχία μεταξύ του Έβρου και του Νέστου έως τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα (η περιοχή τέθηκε προσωρινά υπό συλλογική συμμαχική κυριαρχία),
• αμοιβαία και εθελούσια ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας (στόχος: να απαλλαγούν οι χώρες από τις αντίστοιχες μειονότητες).

​

§ 6 Η Συνθήκη των Σεβρών

εδαφικές ρυθμίσεις υπέρ της Ελλάδας.

• παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η Δυτική και η Ανατολική Θράκη,
• αναγνωρίστηκε η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα Δωδεκάνησα. ανατέθηκε επίσης στην Ελλάδα η προσωρινή διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης.
• η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά αποτέλεσαν ουδέτερη ζώνη υπό τον έλεγχο συμμαχικής επιτροπής.

​

Οι συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του Α' Παγκόσμιου Πολέμου

• δημιουργήθηκαν πολλές μειονότητες σε πολλές χώρες, πράγμα που οδήγησε σύντομα σε προστριβές και συγκρούσεις.
• ανάπτυξη του αναθεωρητισμού: η πολιτική των δυσαρεστημένων χωρών (Γερμανίας, Ιταλίας, Ουγγαρίας και Βουλγαρίας), οι οποίες προσπαθούσαν να αναθεωρήσουν το μεταπολεμικό εδαφικό καθεστώς.

​

Διάλυση της Αυστροουγγαρίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Οι συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του Α' Παγκόσμιου Πολέμου

§ 2 Συνέπειες στη Γερμανία

• έχασε εδάφη,
• πλήρωσε πολεμική αποζημίωση, επειδή θεωρήθηκε υπεύθυνη για τον πόλεμο,
• αποστρατιωτικοποίησε τη Ρηνανία,
• αναγκάστηκε να διατηρεί περιορισμένες στρατιωτικές δυνάμεις.
• οι Γερμανοί αισθάνονταν προσβεβλημένοι.
• αναπτύχθηκαν εθνικιστικά κινήματα, π.χ. ναζιστικό.

​

Οι συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του Α' Παγκόσμιου Πολέμου

§ 3 Συνέπειες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

• απώλεια εδαφών και ταπεινωτική μεταχείριση από τους από τους Συμμάχους,
• ανάπτυξη ενός εθνικιστικού κινήματος με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ (τον γνωστό ως Ατατούρκ),
• Το κεμαλικό καθεστώς οργάνωσε ισχυρό στρατό, που επιδίωξε την εξουδετέρωση του ελληνικού στρατού που βρισκόταν στη Μικρά Ασία.

​

Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923)

• υπογράφηκε μετά την ήττα της Ελλάδας κατά τη μικρασιατική εκστρατεία.
• η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη και την περιοχή της Σμύρνης.
• αναγνωρίστηκε επίσης η κυριαρχία της Ιταλίας στα Δωδεκάνησα,
• ορίστηκαν τα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στον Έβρο.

​

Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (1881 - 1938) ως διοικητής του στρατού (1918). [πηγή: Βικιπαίδεια]

Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)

Οι ελληνικές διεκδικήσεις μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο

​

§ 1 Οι δυσχέρειες της Ελλάδας

• οι επιδιώξεις της Ιταλίας και των ΗΠΑ.
• η Ελλάδα είχε την υποστήριξη της Αγγλίας και της Γαλλίας, εφόσον τα συμφέροντα ήταν κοινά.

​

§ 2 Ευνοϊκές συγκυρίες

• η απουσία της Ρωσίας.
• η επιθυμία της Αγγλίας και της Γαλλίας να περιορίσουν τις βλέψεις της Ιταλίας.
• οι εξαιρετικά επιτυχείς διπλωματικοί χειρισμοί του Βενιζέλου και των συνεργατών του.
• Αποτέλεσμα: εξασφαλίστηκαν κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα νέα εδάφη.

​

​

​

§ 3 Οι εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας

• Βόρεια Ήπειρος, Θράκη, δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου πλην των Δωδεκανήσων, στηρίζονταν δε στην εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού τους.

​

§ 4 Η εμπλοκή στην Ουκρανία

• Για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της χώρας ο Βενιζέλος έστειλε στρατό (1919) για να πολεμήσει εναντίον των Μπολσεβίκων (Ρώσοι κομμουνιστές) στην Ουκρανία.
• Ως αντίποινα οι Μπολσεβίκοι στράφηκαν εναντίον των ελληνικών κοινοτήτων της νότιας Ρωσίας: πολλοί Έλληνες έπεσαν θύματα των Μπολσεβίκων, ενώ πολλοί περισσότεροι κατέφυγαν πρόσφυγες στην Ελλάδα και στον Πόντο.

​

Η κίνηση για την ανεξαρτησία του Πόντου

§ 1-2 Η Ποντοαρμενική Ομοσπονδία

• 1918 οργανώσεις Πόντιων ζητούν ίδρυση ανεξάρτητου ποντιακού ή ποντοαρμενικού κράτους και υποβάλουν αίτημα στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι
• ο Βενιζέλος θεωρούσε το σχέδιο ανέφικτο, αλλά στήριζε την ίδρυση αρμενικού κράτους
• Εν τέλει προκρίθηκε η δημιουργία Ποντοαρμενικής Ομοσπονδίας (Ιανουάριος 1920).
• η ομοσπονδία κατέρρευσε από το κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ και άλλων Τούρκων αξιωματικών.

​

Τα ποσοστά του χριστιανικού πληθυσμού στον Πόντο, το 1896. πηγή: Βικιπαίδεια

Η συμμαχική εντολή για την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και η έκβαση του πολέμου

§ 1 Η κατάληψη της Σμύρνης

• Οι Σύμμαχοι δίνουν εντολή στον Βενιζέλο (Μάιος 1919) να καταλάβει ο ελληνικός στρατός της Σμύρνη και την γύρω περιοχή με σκοπό τη διατήρηση της τάξης και την ανάσχεση της ιταλικής επέκτασης εκεί.
• η οριστική τύχη της Σμύρνης και της ενδοχώρας της θα έκρινε δημοψήφισμα των κατοίκων ύστερα από πέντε χρόνια ελληνικής διοίκησης.

​

§ 2 Ελληνοτουρκικός πόλεμος

• εκλογική ήττα του Βενιζέλου (Νοέμβριος 1920) και η επάνοδος του Κωνσταντίνου στον θρόνο της Ελλάδας. επέκταση του ελληνικού μετώπου στη Μικρά Ασία και η διάσπασή του από τα τουρκικά στρατεύματα τον Αύγουστο του 1922.
• ήττα και υποχώρηση του ελληνικού στρατού,
• πυρπόληση της Σμύρνης τον ίδιο μήνα από τους Τούρκους και διωγμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.
• κίνημα αξιωματικών του στρατού υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (Σεπτέμβριος 1922): ο Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε να αποχωρήσει οριστικά από την Ελλάδα και παραπέμφθηκαν σε δίκη, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, έξι στελέχη της βασιλικής παράταξης, τα οποία και εκτελέστηκαν τον Νοέμβριο του ίδιου έτους.

​

Η καταστροφή της Σμύρνης, φωτογραφία από ιταλικό πλοίο, 14η Σεπτεμβρίου 1922. Πηγή: Βικιπαίδεια

Η συμμαχική εντολή για την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και η έκβαση του πολέμου

§ 3 Η συνθήκη της Λωζάννης (1923)

• υποχρεωτική ανταλλαγή των Ελλήνων ορθόδοξων χριστιανών της Τουρκίας και των μουσουλμάνων της Ελλάδας. Εξαιρέθηκαν οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης και οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και των νησιών της Ίμβρου και της Τενέδου.
• παραμονή στην Κωνσταντινούπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

​

Συμπεράσματα

• η Συνθήκη της Λωζάννης ήταν σκληρή και ταπεινωτική για την Ελλάδα.
• στρατιωτική ταπείνωση, πολιτικός διχασμός, διεθνής απομόνωση, φροντίδα για τους πρόσφυγες.

​

• Χάρτες: Η Τουρκία με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) και τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923). [Βικιπαίδεια]

​

​

Η Ρωσική Επανάσταση (1917)

§ 1 Οι πρώτες ενέργειες των Μπολσεβίκων και η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ

• Οι Μπολσεβίκοι ανέτρεψαν την κυβέρνηση και κατέλαβαν την εξουσία (Οκτώβριος 1917 -Νοέμβριος με το νέο ημερολόγιο). Στη συνέχεια:
• κατήγγειλαν τις συνθήκες που είχε συνάψει έως τότε η κυβέρνηση της Ρωσίας και πρότειναν άμεση ανακωχή. [οι 3 απόψεις: ειρήνη για ανασυγκρότηση του κρατικού μηχανισμού (Λένιν), συνέχιση του πολέμου (Μπουχάριν) και διακοπή του πολέμου χωρίς ειρήνευση (Τρότσκι)]
• οι Μπολσεβίκοι υπέγραψαν τη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ λόγω της ραγδαίας προέλασης των Γερμανών (χειμώνας 1917-1918). Όροι: η Ρωσία άφηνε στη Γερμανία την Πολωνία, την Ουκρανία, τη Λιθουανία και τις επαρχίες της Βαλτικής, και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία την περιοχή του Καυκάσου.
• νέα πρωτεύουσα του κράτους η Μόσχα (αντί της Πετρούπολης).

​

• Φωτό επάνω: Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ (ψευδώνυμο Λένιν, 1870 - 1924), ιδρυτής της ΕΣΣΔ και ηγέτης των Μπολσεβίκων. Φωτό κάτω: Ο Λέων (Λεβ Νταβίντοβιτς) Τρότσκι (1879 - 1940), ένας από τους διοργανωτές της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 και ένας από τους ιδρυτές του Κόκκινου Στρατού.

Η Ρωσική Επανάσταση (1917)

§ 2-3 Η στάση των Μπολσεβίκων ύστερα από τις πρώτες αντιδράσεις

• Οι Μπολσεβίκοι δεν επιθυμούσαν τον διαμελισμό της Ρωσίας, αν και είχαν υποσχεθεί την αυτοδιάθεση των λαών.
• Προέκυψαν αντιδράσεις και το καθεστώς ακολούθησε σκληρή γραμμή.
• ο Λένιν (θεωρητικός της Ρωσικής Επανάστασης) κατάργησε τα πολιτικά κόμματα εκτός από το Κομμουνιστικό, που ελεγχόταν από την επαναστατική ηγεσία.

​

​

• Τα ρωσικά εδάφη που πέρασαν στις Κεντρικές Δυνάμεις μετά την υπογραφή της συνθήκης του Μπρεστ-Λιτόφσκ (πηγή: Βικιπαίδεια)

Η ίδρυση και η οργάνωση της ΕΣΣΔ

§ 1 Η ίδρυση της ΕΣΣΔ

• Η Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ):
• περιλάμβανε αρχικά τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και την Υπερκαυκασία. οι χώρες-μέλη της Σοβιετικής Ένωσης ήταν κατά το Σύνταγμα του 1924 αυτόνομες στο πλαίσιο ομοσπονδίας.
• μπορούσαν να προστεθούν νέες χώρες ή να αποσχιστούν όσες ήθελαν (δεν εφαρμόστηκε ποτέ).

​

• Αναπτύχθηκε η εθνική υπερηφάνεια των λαών, αλλά η ΕΣΣΔ ελεγχόταν απόλυτα από το Κομμουνιστικό Κόμμα (ουσιαστικά ηγείτο μια ομάδα ισχυρών με επικεφαλής τον γενικό γραμματέα), που ελεγχόταν τους Ρώσους.

​

​

Το εθνόσημο της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ) δείχνει το σιτάρι ως σύμβολο της γεωργίας, τον ανατέλλοντα ήλιο για το μέλλον του ρωσικού έθνους, το κόκκινο αστέρι καθώς και το σφυροδρέπανο για τη νίκη του Κομμουνισμού και την "παγκόσμια σοσιαλιστική κοινότητα των κρατών". Το σύνθημα Εργάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε! ανήκει στους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς (από το έργο τους Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο του 1848).