Filozoficzny wstęp...
Czy zdarza się Wam filozofować?
Jaka pora dnia, miejsce, towarzystwo temu sprzyjają?
Czy lubicie teksty kultury, które skłaniają do refleksji?
Czy często bujacie w obłokach (i czemu nie na języku polskim ;)?
Czas na refleksję...
Filozofia starożytnego świata
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
Autorka: Katarzyna Krywult-Krajewska Licencja: CC-BY-NC
Jak porządkowano świat?
Zanim pojawiła się filozofia, to mity porządkowały świat: �w sposób obrazowy wyjaśniały, dlaczego coś jest takie, a nie inne.
Zad. 1 Które mity odpowiadają na pytania:
Po mitach czas na intelekt
Filozofia (gr.philosophia - umiłowanie mądrości), od czasu Arystotelesa aż do XVIII w. słowo to oznaczało po prostu “naukę”, a “filozof” - uczonego.
FILOZOFIA - rozważania na temat istoty i struktury bytu (ontologia), źródeł ludzkiego poznania, etyki, estetyki.
Współczesna klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
EPISTEMOLOGIA - teoria poznania.
ETYKA - teoretyczna analiza norm, np. rozumienia kategorii dobra i zła (praktyczna - to MORALNOŚĆ).
ESTETYKA - problem piękna i sztuki, badanie sposobów przejawiania się w dziele takich kategorii jak piękno, komizm, tragizm, patos.
METAFIZYKA (w zależności od przyjętej filozofii, także ONTOLOGIA) - zagadnienia dotyczące istnienia, nauka o bycie, ludzkiej egzystencji.
LOGIKA - reguły poprawnego wnioskowania.
Jońscy filozofowie przyrody
Podstawowym podmiotem poszukiwań jest pytanie o ARCHE - początek świata. Filozofowie żyjący przed Sokratesem zazwyczaj odnajdywali arche w którymś z czterech żywiołów.
Zad. 2 Wysłuchaj wykładu i stwórz notatkę na temat jońskich filozofów przyrody.
Arché według różnych filozofów to:
Zad. 2 Wysłuchaj wykładu i stwórz notatkę na temat jońskich filozofów przyrody.
Czego nie może zabraknąć w notatce?
Tales z Miletu - świat powstał z wody; hylozoizm - materia i ruch są nierozłączne,
Anaksymander - świat powstał z bezkresu, physis - natura,
Anaksymenes z Miletu - świat powstał z powietrza
Heraklit z Efezu - świat powstał z ognia, panta rhei- wszystko płynie, Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki, światem rządzi logos - rozum.
Co wspólne? Rozum jako narzędzie poznania. Poszukiwanie źródeł wszechrzeczy w tym, co dostrzegalne.
Sokrates (469-399 p.n.e)
- moralność nie jest wartością relatywną (względną), lecz stałą,
- głównym zadaniem człowieka jest słuchanie daimonionu, czyli głosu wewnętrznego (chrześcijańskie sumienie),
- szczęście to życie w cnocie, czyli umiejętności odróżniania dobra od zła; zło wynika z niewiedzy, dlatego poznanie to dobro najwyższe,
- metoda położnicza - pomagał wydać na świat prawdziwą wiedzę,
- sokratejska ironia - udawał, że wie mniej, niż rozmówca; Wiem, że nic nie wiem - łac.Scio, me nihil scire,
- oskarżony o bezbożność i demoralizowanie młodzieży, nie skorzystał z możliwości ucieczki z więzienia, zmarł wypiwszy truciznę,
- nie pozostawił żadnych pism.
Platon (427-347 p.n.e)
Zad. 3 Przeczytaj “Obronę Sokratesa” podr. str. 153 - uzasadnij tezę, że mowa obrończa Sokratesa nie jest próbą ocalenia życia, ale jego ludzkiej godności.
- uczeń Sokratesa, spisał jego dialogi; po śmierci mistrza stworzył utopijną koncepcję państwa rządzonego przez filozofów,
- twórca filozofii idealistycznej - teorii, zgodnie z którą pierwotną rzeczywistość stanowią idee.
- świat nie jest odzwierciedleniem tego, co zawarte w pojęciach; świat realny jest jedynie odbiciem świata idei - jaskinia Platona
Arystoteles (384-322 p.n.e)
- uczeń Platona, ale nie kontynuował jego myśli,
- w opozycji do idealizmu stworzył “realizm” (termin umowny),
- istota rzeczy zawiera się w niej samej,
- uważał, że jednym ze składników szczęścia jest przyjemność (uroda, pieniądze, sława mogą ułatwić dobre życie),
- zasada złotego środka, np. brawura - odwaga - tchórzostwo,
- dusza ludzka jest najdoskonalszą z form; jedyną, która posiadła zdolność rozumienia świata zewnętrznego i świadomość samej siebie,
- dusza i ciało człowieka tworzą swoistą całość.
Szkoły filozoficzne
Zad. 4 Przeanalizuj fresk “Szkoła ateńska” Rafaela - podpisz, kim są postacie uwzględnione przez malarza (przy pomocy wybranego przez siebie programu do grafik). Opisane dzieło prześlij na mój @dres za pomocą GMAILa.
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
HEDONIZM - Arystyp z Cyreny
Hedoniści dowodzili, że najwyższym celem i dobrem życia człowieka są cielesne przyjemności i rozkosze. Szczęście jest stanem rozumu, zatem doskonała przyjemność zachodzi wówczas, gdy można ją odrzucić bez żalu. Człowiek musi panować nad rozkoszą, by się od niej nie uzależnić.
CYNIZM - Diogenes z Synopy
Cynicy za jedyne dobro i cel człowieka uważali cnotę, osiąganą dzięki ograniczeniu potrzeb materialnych i życiu zgodnie z naturą.
EPIKUREIZM - Epikur z Samos
Epikureiczycy za zasadę i cel życia uznawali dążenie do przyjemości, szczęście utożsamiając z brakiem cierpień fizycznych i spokojem duszy,
Dopóki jesteśmy, nie ma śmierci, a gdy ona przychodzi, nie ma nas.
Autorka: Katarzyna Krywult Licencja: CC-BY-NC
STOICYZM - Zenon z Kition
Stoicy wierzyli, że szczęście polega na uniezależnieniu się od czynników zewnętrznych. Życie zgodne z rozumem, opanowanie namiętności i emocji sprawiają, że życie staje się wartościowe
Stoicyzm był najpopularniejszą doktryną starożytnego Rzymu.
WebQuest
Trzy szkoły filozoficzne, o których mowa powyżej, wyznaczały drogę filozofii europejskiej - poznaj ich główne założenia, a następnie stwórz skecz, którego bohaterami będą Diogenes, Epikur i Zenon.
1. Zapoznaj się z tekstami źródłowymi dotyczącymi cynizmu, epikureizmu i stoicyzmu.
2. Stwórz mapy mentalne lub inne formy notatek, dzięki którym uporządkujesz zdobytą wiedzę o szkołach filozoficznych.
2. Odśwież wiedzę związaną z komizmem, kabaretem i skeczem. Pamiętaj: skecz to szuka, więc to zadanie będzie wymagało kreatywnego myślenia!
3. Zobacz przykład skeczu, którego bohaterami są filozofowie. Uśmiechnij się!
4. Stwórz jako dokument Google scenariusz swojego skeczu, rozpisz role trzech bohaterów: Diogenesa, Epikura i Zenona. Zadbaj, by w didaskaliach znalazło się miejsce na opis scenografii, charakteryzacji czy rekwizytów. Scenariusz umieść w witrynie.
5. Tablet w dłoń! Na podstawie scenariusza nakręć swoje dzieło - film wideo można montować np. za pomocą aplikacji Magistro. Skecz umieść w witrynie.
...a co w Rzymie?
Rzymscy myśliciele nie stworzyli żadnego systemu filozoficznego - byli kontynuatorami filozofii greckiej.
Cyceron prezentował eklektyzm filozoficzny,
Lukrecjusza uznaje się za wyznawcę epikureizmu, Seneka i Marek Aureliusz propagowali zaś stoicyzm.