“Ziele na kraterze”
“Tędy i owędy”
Melchior Wańkowicz
K.Krywult-Krajewska
“Ziele na kraterze”
Miejsce: …?
Czas: …?
“Ziele na kraterze”
Miejsce: Warszawa, Jodańce (miejscowość na Litwie, majątek ciotki Reginy, starszej siostry Melchiora), kraje europejskie (w czasie rowerowej wyprawy sióstr);
Czas: lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku. �W licznych retrospekcjach wspomniane są czasy zaborów i I wojny światowej oraz II wojny światowej.
“Ziele na kraterze” - tytuł?
Wyjaśnienie tytułu można znaleźć w pierwszym rozdziale powieści. Zielem nazwane zostały córki pisarza - Krysia i Marta. Ich dorastanie, młodość przypadły w czasie niebezpiecznym - wojna sprawiła, �że szybko musiały stać się dojrzałe i samodzielne.
Zauważyłeś? Tytuły rozdziałów powieści nawiązują do pojęć botanicznych! Kiełkowanie, Czy przycinać, Rozrost - To przenośne określenia etapów życia dziewczynek.
“Ziele na kraterze” - czemu krater?
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
“Dedykowane przyszłym ekskawatorom”
Kto to/co to ekskawator?
K.Krywult-Krajewska
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
ekskawator...
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
ekskawator...
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
Wg Słownika:
Ekskawator, łć., machina do wydobywania ziemi �i równania poziomu; w dent. narzędzie �do wydłubywania rozmiękczonej zębiny.
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
Wg Słownika:
Ekskawator, łć., machina do wydobywania ziemi �i równania poziomu; w dent. narzędzie �do wydłubywania rozmiękczonej zębiny.
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
Ekskawator to urządzenie służące�do drążenia w ziemi, naukowe określenie koparki lub podobnego narzędzia.
Co to ma wspólnego z rodziną lub wojną?
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
Melchior Wańkowicz nazywał tym słowem wszystkich ludzi, którzy - jak on, podejmują trud wydobycia na światło dzienne tego, co już dawno zapomniane, zagrzebane w ziemi i przeszłości.
“Ziele na kraterze” - dedykacja?
Co odkrywa Wańkowicz?
Wspomnienia! Trudne, bolesne wspomnienia czasu wojny i radosne wspomnienia dzieciństwa córek, szczęśliwych lat rodziny pisarza.
Temat: Wspomnienie o domu - analiza fragmentów lektury “Ziele �na kraterze” M. Wańkowicza.
W jakim domu dorastały dziewczynki?
Fragment tekstu od str.26-30
Fragment tekstu od str.34-35
Domeczek?
Domeczek?
“Dom Wańkowiczów był domem inteligenckim, w którym edukacja była podstawą kształcenia młodego człowieka. Jednocześnie był to dom o tradycji patriotycznej – Tata walczył o wolność, obaj bracia Mamy zginęli w 1919 roku, w wojnie z bolszewikami. Świat, w którym dorastały dziewczynki, był bezpieczny, chociaż pamięć o walkach o niepodległość była czymś naturalnym w Polsce, która po 150 latach niewoli odzyskała niepodległość. “ <za GWO>
Styl pisarski Melchiora Wańkowicza
Główni bohaterowie
Ojciec - Melchior Wańkowicz (King). Krytyczny, bywa złośliwy, zwolennik dużej swobody �i samodzielności dzieci. Miał wiele zainteresowań, był bardzo pracowity. Wiele podróżował, pisał reportaże. W czasie II wojny światowej przebywał na Cyprze, a później w Tel-Awiwie.
Główni bohaterowie
Matka - Zofia Wańkowiczowa (Królik). Delikatna, czuła, troskliwa. Zwolenniczka starannego �i przykładnego wychowania dziewczynek. �W czasie powstania warszawskiego wykazała się ogromną odwagą i determinacją, to ona jest główną bohaterką ostatnich rozdziałów.
Główni bohaterowie
Krysia - (Pyton, Struś) starsza córka Wańkowiczów. Zamknięta w sobie, spokojna, pracowita, cierpliwa. Kochała wieś. Swój prawdziwy charakter ujawniła dopiero w czasie wojny. Zginęła w czasie powstania warszawskiego.
Główni bohaterowie
Marta - (Tili, Maleńtas, Sancho Pansa) młodsza �o dwa lata córka Wańkowiczów. Wesoła, rozgadana, żywiołowa, po ojcu odziedziczyła talent pisarski. Wojnę spędziła w Stanach Zjednoczonych, gdzie ukończyła studia i wyszła za mąż.
Temat: Historia zagłady wolnego świata.
Zad. Uporządkuj wydarzenia:
Wydarzenia w skrócie:
Jakie zagadnienia zostały poruszone?
1
Młodość
2
Rodzina
3
Wojna
K.Krywult-Krajewska
Po co uczyć się języków obcych?
Wynotuj odpowiedzi do zeszytu…
Przypomnij sobie jak to było z pedałowaniem przez Europę…
Fragmenty: str.77 - 85
Jaka była europejska młodzież spotkana �na wakacjach tuż przed II wojną światową?
Co się stało, że zniknął ten świat?� Jakie antywartości przeciwstawia bohaterka wolnemu światu?
Ciekawy fragment...
„Gdy opuszczała szpital, żegnając się z pacjentami, podeszła do Aleksandra – Niemca, którego znała jeszcze z polskich czasów szpitala. Śliczny, dziewiętnastoletni, kulturalny chłopak, doskonale mówiący po francusku. Nasze siostry dawały swą krew na transfuzję dla niego, a Tili poświęciła jego pielęgnowaniu wiele nocy. Żarły ją problemy zaszczepione wtedy w schronisku La Morte. – Przez dwa miesiące dochowałam prawa szpitalnego, nie mówiłam o polityce. Ale dziś odchodzę. Oboje jesteśmy w tym samym wieku, oboje niedawno otrzymaliśmy maturę. Chcę wiedzieć – czy nie jest panu (vous francuskie brzmi mniej oficjalnie) żal tego, coście zrobili w Polsce. Na wrażliwej twarzy Aleksandra odbiła się przykrość: – Nie, siostro. Nie jest mi ani przez chwilę żal – odpowiedział bez chwili wahania.”
Ciekawy fragment...
„King pisze, że kiedy Aleksandra miano ewakuować, prosił doktora Litmanowicza, aby go ucałował. – Pan zapomina, �że jestem Żydem – odciął doktor Litmanowicz; pamiętał, jak umarł ten podoficer niemiecki, odmawiając transfuzji �w obawie, że może to być krew żydowska, i jak Aleksander aprobował tę decyzję. – Jak się tak wiele przecierpiało, �to człowiek zdążył wiele w sobie przemyśleć i przebudować – szepnął Aleksander.”
Dyskusja i wnioski:
Tuż przed drugą wojną światową młodzież w Europie cieszyła się młodością, wolnością, kontaktami �z rówieśnikami. Mieli głowy pełne ideałów, chcieli ulepszać świat, marzyli o Europie bez granic, bezpiecznej i przyjaznej. A młodzież niemiecka…?
Dyskusja i wnioski:
W tym czasie młodzież niemiecka – zatruta ideologią Hitlera – przygotowywała się do wojny. Znakiem ich zniewolenia były defilady, na których okazywali nienawiść do innych narodów i wyrażali bezwzględne posłuszeństwo Hitlerowi. Młodzi Niemcy pod rządami Hitlera byli zupełnie inni od swoich rówieśników w Europie. Np. Aleksander...
Dyskusja i wnioski:
Historia Aleksandra pokazuje, jak młody, myślący człowiek dał się zatruć nienawiścią do innych ludzi. Młodzież – właśnie dlatego, że pragnie ideałów, potrzebuje wzorców – łatwiej wykorzystać do podłych celów. Młodzież niemiecka była jednocześnie oprawcą dla innych nacji i ofiarą propagandy polityki hitlerowskiej. Nienawiść zawsze prowadzi do wojny. Zrozumienie, tolerancja, ciekawość innych ludzi niesie nadzieję dla świata i buduje pokój.
Temat: Reportaż? Autobiografia? Gawęda? - czyli o genologii*.
*Genologia (z gr. génos – pochodzenie, gatunek i logia – zbiór, lógos – myśl) – dziedzina poetyki, której przedmiotem badań są rodzaje literackie, gatunki literackie, ich odmiany i przekształcenia.
“Ziele na kraterze” - gatunek literacki?
Powieść autobiograficzna - rodzaj powieści, której fabuła dotyczy życia samego autora. Jest on w niej �i bohaterem, i narratorem. Poza faktami zawiera elementy fikcyjne.
Wańkowicz - ojciec polskiego reportażu
Dzieła Wańkowicza nie są jednorodne; jego prozę można podzielić na kilka rodzajów:
Już przed wojną zauważono, że książki Wańkowicza nie poddają się zaklasyfikowaniu �do określonego gatunku literackiego!
“Tędy i owędy” - jako odmiana reportażu
podr. GWO str. 249
“Tędy i owędy” - jako odmiana reportażu
A czym jest reportaż?
To gatunek dziennikarsko-literacki; należą do niego teksty będące relacjami �z wydarzeń, które mogły być bezpośrednio poznane lub udokumentowane przez autora. Ze względu na poruszaną tematykę rozróżniamy reportaże:
“Tędy i owędy” - jako odmiana reportażu
Ze względu na sposób prezentowania reportażu wyróżniamy reportaże:
Kompozycja reportażu nie ma ustalonych reguł - mogą się w nim pojawić różne formy wypowiedzi: sprawozdanie, opisy, charakterystyka, wywiad...
Reporter czy reportażysta?
Reporter - dziennikarz, który zbiera i opracowuje materiał.
Reportażysta - zawodowo zajmuje się reportażem.
Cechy reportażu:
(Fakty + opinie)
“Tędy i owędy” - jako odmiana reportażu
K.Krywult-Krajewska
“Mój pradziad, Melchior Wańkowicz”
>> Film <<
Prawnuk Melchiora Wańkowicza, 24-letni Dawid Walendowicz, snuje opowieść i jednocześnie słucha opowieści o swoim pradziadku, losach rodziny Wańkowicza, tak bardzo splecionych z historią Polski. Z dworu w Kałużycach pozostały tylko fragmenty fundamentów, ledwie wystające spod wybujałej trawy. Tuż obok, na polu, rolnicy wyorają czasem z ziemi ułomki ozdobnych kafli, skorupy, kawałki gipsowych sztukaterii. Trwalszy okazał się papier. �W miejscowym archiwum zachowały się stare księgi metrykalne i barwne tablice genealogiczne rodu...