1η Διεπιστημονική Ημερίδα: Ο ρόλος των επιστημόνων για

την ενημέρωση και το περιορισμό των επιπτώσεων στην

υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση σε φυτοφάρμακα

4 Νοέμβρη 2016 αίθουσα Ανδρόγεω Ηράκλειο Κρήτης

2η Επιστημονική Διημερίδα για τα φυτοφάρμακα�ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΣΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ� 29 & 30 Απριλίου 2017, Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου, Ιεράπετρα

Τα φυτοφάρμακα αυξάνουν τους κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον

​

Πετράκης Δημήτρης

Παιδοχειρουργός, Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου

Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας

​

3η Επιστημονική Διημερίδα

14 - 15 Οκτώβρη 2017

​

Ιστορία διατροφής � Υπερπληθυσμός

Προέλευση

Φυτοφαρμάκων�

​

Τα φυτοφάρμακα

στο κόσμο,

στην Ελλάδα,

και Κρήτη

​

Οι περιβαλλοντικές

επιπτώσεις των

φυτοφαρμάκων

Η Μεσαρά σε κρίση

Επιπτώσεις των

φυτοφαρμάκων

στην υγεία

Συμπεράσματα

Προτάσεις

Ενημέρωση των αγροτών

Ενημέρωση

​

των

​

αγροτών

​

για

​

το

​

πρόγραμμα

​

«

​

Πρωτοβουλία

​

για

​

την

​

ασφαλή

​

χρήση

​

των

​

φυτοπροστατευτικών

​

προϊόντων

​

»

​

Τυμπάκι

​

–

​

Κρήτη

​

, 15

​

Μαρτίου

​

2008

Ενημέρωση των αγροτών

Τυμπάκι, Κρήτη

15 Μαρτίου 2008

Εκδόσεις οδηγίες και κανονισμοί για

ασφαλή χρήση

Ατομικά μέτρα προστασίας

Διαχείριση, αποθήκευση φυτοφαρμάκων

Συντήρηση ψεκαστικών μηχανημάτων

Υπολείμματα σε τρόφιμα

Ποιότητα νερού

Παράνομα φυτοφάρμακα

«Οι επιδράσεις των θερμοκηπίων στην υγεία του ανθρώπου»

​

Δημήτρης Πετράκης – Αγροτικός Ιατρός Πόμπιας Ηρακλείου

1ο Αναπτυξιακό Συνέδριο Μεσσαράς ΤΕΕ-ΤΑΚ

31 Μαΐου 1980 - Μοίρες Κρήτης

�Διαφήμιση το 1961

Η προέλευση των Φυτοφαρμάκων και η διαφήμιση τους

Billion of barrels /year

Billion of barrels /year

Φυτοφάρμακα

Πετρέλαιο

Πληθυσμός

36,5

7,5

6

5

1

4

3

2

Μillion

Tons

H κατανάλωση πετρελαίου, φυτοφαρμάκων και o

υπερπληθυσμός έχουν παράλληλη αύξηση

Η τραγική αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας δεν είχε κίνητρο την κάλυψη αναγκών αύξησης πληθυσμού και τροφής

Παγκόσμιος

πληθυσμός

σε δις

​

.

.

.

.

.

.

2

4

6

8

10

12

1955

2005

2

6,5

+ 250%

​

Παγκόσμια κατανάλωση

αργού πετρελαίου

σε εκατ. τόνους/ημέρα

+610% αύξηση κόστους

Παγκόσμιο ετήσιο κόστος εξοπλισμών σε δις δολάρια

​

​

​

​

.

.

.

.

.

8

+750%

Παγκόσμια ετήσια παραγωγή αυτοκινήτων σε εκατομμύρια

.

.

.

.

20

40

60

80

100

+340%

25

85

1

2

3

4

5

.

.

.

.

2

4

6

8

10

12

+ 50%

Πληθυσμός

Ελλάδας

σε εκατ.

11

7,6

6

.

.

.

.

Παγκόσμια αύξηση

παραγωγής σιτηρών

σε εκατ. τόνους

.

.

.

.

200

550

200

400

600

800

+ 275%

Wheat in the world, B.C. Curtis - FAO Population growth in Mexico - EMERGO GROUP, 2013 Global oil production - US E.I.Administration.

Center for Arms Control and Non - Proliferation , 2008. Worldwatch Institute 2012. Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

Year

60�

200

700

+350%

18 $/βαρέλι

110 $/βαρέλι + 610%

Παγκόσμια

40 γραμμάρια πετρέλαιο/ημέρα/κάτοικο

52,6 εκ. τόνοι

πετρέλαιο/χρόνο

6 εκ. τόνοι/χρόνο

2 γρ./κάτοικο/ημέρα

10.000 σκευάσματα

1.000 δραστικές ουσίες

35 δισ.$ κόστος αγοράς

(32 δισ. ευρώ)

4 Ευρώ / κάτοικο / χρόνο

Ελλάδα

​

30.000 τόνοι / χρόνο

8,2 γρ./κάτοικο/ημέρα

1.700 σκευάσματα

300 δραστικές ουσίες

39 κατηγορία Ι

60 κατηγορία ΙΙ

79 κατηγορία ΙΙΙ

33 εμβρυοτοξικά

46 πιθανώς

καρκινογόνα

75 οικοτοξικά

56 απαγορευμένα

6 «Βρώμικα»

181 εκ. ευρώ αξία/έτος

16,5 ευρώ/κάτοικο/έτος

Σκευάσματα

365

372

292

Φυτοφάρμακα 2000

Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

Η Κρήτη πρώτη στη κατανάλωση Φυτοφαρμάκων � Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

Αξία εθνικής φυτικής παραγωγής

το 2008 8,5 δις

Μέσο ΦΦ κόστος Έλληνα πολίτη

181.000.000:11.000.000 16,5 ευρώ 3 Kιλά

Μέσο ΦΦ κόστος Έλληνα αγρότη

181.000.000:1.200.000 151 ευρώ 25 Κιλά

Μέσο κόστος καλλιεργητή θερμοκηπίου

3,5 στρεμμάτων 1.813 ευρώ 302 Κιλά

​

Πληθυσμός Κρήτης 625.000

​

Παγκρήτια κατανάλωση φυτοφαρμάκων ~3.000 τόνοι, 13 γρ./ κάτοικο/ ημέρα

​

​

Ο μέσος Κρητικός καταναλώνει 650% της μέσης

παγκόσμιας κατανάλωσης και 150% της εθνικής

Ακριβά τα φυτοφάρμακα�(ΕΣΥΦ)

​

• Στην Ελλάδα το ετήσιο κόστος των φυτοφαρμάκων το 2007 ήταν 164,4 εκατομμύρια ευρώ (ΕΣΥΦ), ποσό που αντιστοιχεί στο 25% ή στο 15% του κόστους παραγωγής σε μη ή σε δανειοδοτούμενη αντίστοιχα αγροτική εκμετάλλευση

​

• Στη Κρήτη οι 3.000 τόνοι/χρόνο κοστίζουν 16,5 εκατομμύρια ευρώ

Η παραγωγική αξία της Κρήτης και η κατανάλωση Φυτοφαρμάκων

• Η Κρήτη έχει το 5% του Ελληνικού πληθυσμού και το 0,008% του παγκόσμιου
• Παράγει φυτικά προϊόντα αξίας ~700 εκατομμύρια ευρώ που αντιστοιχούν στο 7,7% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας
• Καταναλώνει ~3.000 τόνους ΦΦ δηλαδή το 10% της εθνικής κατανάλωσης, αξίας ~16,5 εκατ. ευρώ και το 0,5% της παγκόσμιας.
• Η κατανάλωση ΦΦ στη Κρήτη είναι διπλάσια της μέσης εθνικής και 6πλάσια της μέσης παγκόσμιας κατανάλωσης
• Η Κρήτη έχει 266 καταστήματα πώλησης ΦΦ δηλαδή ~ το 10% της χώρας

Καταστήματα εμπορίας φυτοφαρμάκων στην Ελλάδα�Αναλογία καταστημάτων ανά κατοίκους και στρέμματα στη Κρήτη��

60

1: 1.256 κατ.

1: 8.850 στρ.

140

1 : 1.881 κατ.

1:10.470 στρ.

22

1 : 3.891 κατ.

1:24.090 στρ.

44

1 : 3.558 κατ.

1:13.470 στρ.

Χαραλαμπάκης Ιωάννης, Διευθυντής Αγροτικού Οπωροκηπευτικού - Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Τυμπακίου

Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

65 Μεσαρά

1:3.348 στρέμματα�1:615 κάτοικοι

Ιεράπετρα

40 καταστήματα ΦΦ

1 :655 κάτοικοι

25 φαρμακεία

1 :1.048 κάτοικοι

ΜΕΣΑΡΑ - ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ

Ο μέσος παραγωγός θερμοκηπίων καλλιεργεί 5-6.000 φυτά το χρόνο

​

​

​

​

ΕΙΣΟΔΟΣ:

Εισπνοή

Δέρμα

Τροφή

​

Άλλα φυτοφάρμακα διαλύονται στο νερό και άλλα όχι

Όποια είσοδο και να έχουν τελικά κυκλοφορούν στο αίμα

​

ΑΠΟΒΟΛΗ:

​

Διασπώνται γρήγορα

​

Απεκκρίνονται σε λίγες ώρες κυρίως με τα ούρα,

άσχετα από τον τρόπο εισόδου στον οργανισμό

ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΟ ΣΩΜΑ

To Βενζόλιο και το Βρωμιούχο Μεθύλιο είναι καρκινογόνα

�Οξείες Επιπτώσεις των Φυτοφαρμάκων στην Υγεία�Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός�

• Tsatsakis AM. 1996 Εμπειρία στην οξεία δηλητηρίαση με paraquat στη Κρήτη

​

• Parrón et al 1996 – Αυξημένη συχνότητα αυτοκτονιών σε περιοχές που έχουν υψηλή χρήση φυτοφαρμάκων Almería, Ισπανία

​

• Kastanaki et al 2010 – Αυτοκτονία με δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα. Ευρήματα από το νησί της Κρήτης

​

• Pearson, Zwi et al 2014; 2015 – Η απόσυρση του paraquat από την αγορά το 2008 ελάττωσε τη θνησιμότητα στη Κεϋλάνη

​

• Το ΥΠΑΑΤ έδωσε ΣΕ ΔΟΣΕΙΣ την οριστική έγκριση κυκλοφορίας σε 3 παρασκευάσματα με methomyl της ίδιας εταιρείας με τις αποφάσεις 4508 της 20/3/2015, 14517 της 3/6/2015 και 14540 της 26/10/2015, παρά τις καταγγελίες χρήσης του Lannate 20 SL για δηλητηριάσεις ζώων ξηράς και θάλασσας

Αναφορά του Κέντρου Δηλητηριάσεων για το 2013

​

• 24 ήταν επαγγελματίες ψεκαστές

γεωργικών φαρμάκων

​

• 651 παιδιά εκτέθηκαν σε φυτοφάρμακα μέσα στα σπίτια τους και οι υπόλοιποι 1050 ήταν από έκθεση ενηλίκων

​

• «Η αιτία των δηλητηριάσεων από γεωργικά φάρμακα γίνονται διότι οι αγρότες δεν τηρούν τα μέτρα προστασίας, είτε από άγνοια είτε κυρίως από υποτίμηση των κινδύνων».

�Περιγεννητικές Eπιπτώσεις της Έκθεσης σε Φυτοφάρμακα ��Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός�

​

• Longnecker et a.1997 –2 μεγάλες μελέτες έδειξαν συσχέτιση μεταξύ αυτόματων αποβολών και επιπέδων DDT/DDE στον ορό μητέρων, Καλιφόρνια-ΗΠΑ

​

• Longnecker et al. 2001- Υπήρξε συσχέτιση μεταξύ ελαττωμένης ανάπτυξης εμβρύων και συγκεντρώσεων DDE στον ορό των εγκύων προγεννητικά

​

• Bell et al. 2001b και 2004– Αγγλία. Αν και τα ποσοστά θνησιγενών εμβρύων μειώθηκαν αισθητά κατά την 20ετία 1982-2000, δεν μειώθηκαν οι θάνατοι από προωρότητα, υποξία και συγγενείς ανωμαλίες, που είναι επιπλοκές από τη περιγεννητική έκθεση σε φυτοφάρμακα

​

• Torres-Arreola et al. 2003 – Σε μελέτη στη πόλη του Μεξικό βρέθηκε συσχέτιση πρόωρων γεννήσεων και αυξημένων συγκεντρώσεων φυτοφαρμάκων (β-HCH) στον ορό εγκύων στο1^ο τρίμηνο

​

​

​

Διεθνής Βιβλιογραφία

��Βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις έκθεσης σε φυτοφάρμακα�

• Wigle, Turner et al 2009 – Παιδική λευχαιμία και έκθεση γονέων σε ποικίλα φυτοφάρμακα. Canada

​

• Kori B Flower. 2004. Ο κίνδυνος καρκίνου σε παιδιά με γονείς ψεκαστές που συμμετείχαν στη μελέτη υγείας αγροτών. Iowa και North Carolina ΗΠΑ

​

• Avilés I. 2007 – Βλάβες στο DNA μετά από πολλαπλούς ψεκασμούς με φυτοφάρμακα συμπεριλαμβανομένου του paraquat. Nicaragua

​

• Hossain, Ali et al 2010 – Ελάττωση της ποιότητας σπέρματος σε εκτεθειμένους αγρότες στη Μαλαισία

​

• McClean, Laws et al 2010 – Η πιθανή συσχέτιση νεφρικής βλάβης και έκθεσης αγροτών σε φυτοφάρμακα

​

• Jean D.Brender 2010. Τα ελλείμματα του νωτιαίου σωλήνα σε μητέρες εκτεθειμένες σε φυτοφάρμακα

​

• Suzan L. Carmichael. 2014. Συγγενείς καρδιοπάθειες σε απογόνους εκτεθειμένων γονέων σε γεωργικές καλλιέργειες γονέων στη κοιλ΄δα του San Joaquin της Καλιφόρνιας ΗΠΑ

​

• Dina M Schreinemachers. 2003. Οι εκ γενετής δυσπλασίες και άλλες ανεπιθύμητες περιγεννητικές επιπτώσεις σε τέσσερις Πολιτείες των Η.Π.Α παραγωγής σίτου

​

• Romitti PA. 2007. Μετα-ανάλυση σε φυτοφάρμακα και οφθαλμοπροσωπικών σχιστιών (λαγώχειλος, λυκόστομα)

​

• Kielb C. 2014. Η επαγγελματική έκθεση μητέρων σε φυτοφάρμακα κατά τη σύλληψη και τα μυοσκελετικά ελλείμματα

​

• Δολαψάκης Γ. Τσατσάκης Α. 2001. Μαστογραφικά ευρήματα σε επαγγελματική έκθεση γυναικών σε φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα στην Κρήτη.

Οι εκτεθειμένες σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης βλαβών για καρκίνο του μαστού �

​

Διεθνής Βιβλιογραφία

​

Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός�

Μόνιμες επιπτώσεις έκθεσης σε φυτοφάρμακα� Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

• Θυρεοειδοπάθειες
• Αρτηριοσκλήρυνση
• Υπέρταση
• Έμφραγμα
• Δυσβίωση εντέρου
• Καρκίνος
• Oρμονικές διαταραχές
• Άσθμα, Νεφροπάθεια
• Συγγνείς ανωμαλίες
• Λευχαιμία
• Λεμφώματα
• Υπερλιπιδαιμία
• Αυτοάνοσα
• Διαβήτης
• Παχυσαρκία
• Οστεοπόρωση
• Κατάθλιψη
• Υπογονιμότητα
• Μεταβολικό σύνδομο

​

Τα φυτοφάρμακα έχουν σχέση με την αύξηση νοσηρότητας�Τσατσάκης Αριστείδης. Ακαδημαϊκός, Καθηγητής Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μιου Κρήτης

• Η προγεννητική μακροχρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα έχει σχέση με τα προβλήματα στην εγκυμοσύνη και τα συγγενή ελλείμματα Πορτογαλία 2015

​

• Προβλήματα υγείας και ασθένειες από περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Ιατρική Σχολή της Messina Σικελίας Ιούνιος 2015

​

• Η συσχέτιση προβλημάτων υγείας με έκθεση σε μικρές δόσεις φυτοφαρμάκων

Ελληνο-Τουρκική συνάντηση Τοξικολόγων στη Χίο στα πλαίσια του Συνεδρίου της Ένωσης Τοξικολόγων. Σμύρνη Τουρκίας, 24/10/2015

Υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε αγροτικά προϊόντα�http://www.minagric.gr/images/stories/docs/politis/Trofima_Ygeia/National_summary_Report2013GR.pdf�http://www.minagric.gr/images/stories/docs/politis/Trofima_Ygeia/National_summary_Report_Hellas_2012.pdf�

• Αποτελέσματα ελέγχων εθνικών δειγματοληψιών στα 10 εργαστήρια της χώρας για υπολείμαματα φυτοφαρμάκων σε διάφορα αγροτικά προϊόντα

• Για το 2007  το chlorpyrifos βρέθηκε στο 6% των δειγματοληψιών, το Fosmet στο 1,3%, το Phosalone στο 3,4%, το Iprodione στο 3,7%, η diphenilamine στο 3,6%, τα dithiocarbametes 8,4% σε πάνω απο mrl 

​

• Για το 2008, τα ποσοστά πάνω από το mrl ήταν:  Bifenthrin  3%, Boscalid  3,7%, Chlorpyrifos 6,1%, Cypermethrin 1,8%, Endosulfan 1,8%, Ipconazole 3,1%, Methoxychlor 3,2%, και Phosmet 2,2%�
• Για το 2010 οι δραστικές ουσίες πάνω από το mrl,  εκτός των  Chlorpyrifos σε ροδάκινα, μαϊντανό, μαρούλια, σπανάκι και dimethoate σε πορτοκάλια και άλλα,  βρέθηκαν και chlormequat σε τομάτες, acrinathrin και famoxadone σε αμπελόφυλλα, pirimifos methyl σε πατάτες, aldrin και dieldrin σε πεπόνια, cypermethrin σε σπανάκι και οινοστάφυλα και chlorothalonil σε σπανάκι,  σε εγχώρια, αλλά και παρόμοια σε εισαγόμενα προϊόντα

​

• Παρόμοια ποσοστά και δραστικές ουσίες ήταν και για τα έτη 2012 τόσο στα εγχώρια όσο και σε εισαγόμενα προϊόντα  και για το 2011�
• 10% των δειγματοληψιών σε λαχανικά, κα 2,6% σε οινοστάφυλα  το 2013 είχαν υπολείμμτα φυτοφαρμάκων πάνω από το mrl της ΕΕ, με κυρίαρχες δραστικές ουσίες τις chlorpyrifos, dimethoate, pirimiphos methyl, cypermethrin, tebuconazole κ.ά.

�Για όλα τα έτη, τα οργανοφωσφορικά ήταν  στην υψηλότερη ποσοστιαία ανίχνευση υπολειμμάτων σε φρούτα και λαχανικά πάνω από το mrl της ΕΕ

Χαραλαμπάκης Ιωάννης: Yπολείμματα ΦΦ σε εξαγώγιμα προϊόντα > mrl 0,7% ΕFSA

ΥΠΑΑΤ: Yπολείμματα ΦΦ σε εθνικούς ελέγχους 1,8-6%

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΧΟΥΝ ΔΕΚΑΠΛΑΣΙΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΦ ΑΠΟ ΤΑ ΕΞΑΓΩΓΙΜΑ

Αύξηση νοσηρότητας και θνησιμότητας στη Κρήτη�Μελέτη του Κέντρου  Καταγραφής Καρκίνου.  Χ. Λιονής, Δ. Μαυρουδής και Β. Γεωργούλιας. 2013�

Σειρά νοσηρότητας: καρκίνος πνεύμονα, πεπτικού, παχέος εντέρου, ήπατος, προστάτη.

Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Το μελάνωμα και τα non-Hodgkin κακοήθη νεοπλάσματα αυξήθηκαν και στα δύο φύλα

Στη 12ετία 1992 μέχρι 2013 περίπου 30.000 άνθρωποι πέθαναν στη Κρήτη από καρκίνο

.

.

.

.

.

.

.

800

1600

2400

3200

4000

4800

Άτομα

1960

1970

2005

2015

4771

763

1998

1243

� Δημογραφικές αλλαγές στο Δήμο Φαιστού� Ληξιαρχείο Δήμου Φαιστού 2017��

Γεννήσεις

Θάνατοι

2020

.

.

Μέσος

Πληθυσμός 8534

Μέσος πληθυσμός 10ετίας 2571

ΠΑΤΡΙΣ 1/9/2017

Τα τελευταία δύο χρόνια 500 λιγότερα «πρωτάκια» στα σχολεία του Ν. Ηρακλείου

​

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΡΗΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ

Τη 12ετία 2003-2015 έγιναν 5880 νόμιμες εγγραφές αλλοδαπών στο

Δήμο Φαιστού. Συνολικά εκτιμάται ότι ο αριθμός νέων αλλοδαπών

εργαζόμενων στο Δήμο Φαιστού τη 12ετία υπερβαίνει τις 12000

Οι γεννήσεις 2005-2015 επηρεάζονται σημαντικά από αλλοδαπούς�

1965: 1,8 παιδιά ανά κάτοικο

2010: 0,2 παιδιά ανά κάτοικο

1998

Πως έγιναν τα φυτοφάρμακα;

• Το 16% του παραγόμενου πετρελαίου χρησιμοποιείται για παραγωγή άλλων προϊόντων

​

• Παράδειγμα τα πλαστικά, χημικά, οικοδομικά υλικά, φάρμακα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.ά. Οι πλαστικές σύριγγες, οι φιάλες ορών, οι καθετήρες, η ασπιρίνη και πολλά άλλα φάρμακα παρασκευάζονται από πετρέλαιο

​

​

​

​

16%

Παρασκευή Paraquat - Grammoxon από χλωρομεθάνιο �

Πυριδίνη

διπυριδίνη

χλωρομεθάνιο

Paraquat 1962

υψηλή τοξικότητα

μεθανόλη

​

CH3OHCH3OH + HClCH3OH + HCl → CH3Cl + H2O

​

εμβρυοτοξικό

νευροτοξικό

CH4 + Cl2 🡪CH3Cl +HCl

μεθάνιο

φυσικό αέριο

. Οξεία αναπνευστική � και πεπτική βλάβη

. Αυτοκτονίες 70%

. Parkinson’s

. Οξειδωτικό stress

. Αναστολέας

φωτοσύνθεσης

�Τα πυρεθροειδή και το πετρέλαιο�

Cypermethrin

Cyfluthrin

Οξείδωση τολουόλιου

​

+

φαινόλη

Φαινοξυβενζοϊκό οξύ

Cyano-(3-phenoxyphenyl)methyl]3-(2,2-dichloroethenyl)-2,2-dimethylcyclopropane-1-carboxylate

Προπάνιο

Ακετυλένιο

Αιθυλένιο

Αιθάνιο

Καρκινογόνο

Ενδοκρινής διαταράκτης

Νευροτοξικό

Αναπαραγωγική τοξικότητα

Τοξικό σε μέλισσες και ψάρια

Βενζοϊκό οξύ

Παρασκευή Glyphosate (Round up) από αιθυλένιο�

trichloroethylene

>150 εκατoμ

τόνοι το 2016

Research and Markets. «Τhe Ethylene Technology Report 2016 –Research and Markets”. www. esearchandmarkets.com. Retrieved 19 June 2016

Καρκινογόνο, ασφυξιογόνο

​

HC≡CHHC≡CH + 2 Cl2HC≡CH + 2 Cl2 → Cl2CHCHCl2

​

Ακετυλένιο

🡪�+Cl2

-HCl

Αιθυλένιο

CCl2HCl+H2O🡪ClCH2CO2H+2HCl

χλωρακετικό οξύ 420.000 τόνοι/χρόνο

+ΝΗ4

CClCOONH4

+H3PO4� +HCl

Mannich� οξείδωση

ιμινοδιακετικό οξύ

Glyphosate

Λεμφώματα -ROS�Ανθεκτικότητα�Διάσπαση DNA�Προώθηση Γ.Τ.Ο.

Παραγωγή Διχλωροπροπένιου από προπάνιο�Νηματωδοκτόνο σε προφυτευτική χρήση

• To προπένιο (C3H6) παράγεται από τη κλασματική διάσπαση του πετρελαίου και από το φυσικό αέριο
• Είναι το επόμενο από το ethylene χρήσιμο κλάσμα του πετρελαίου (παγκόσμια παραγωγή = 35 εκατ. τόνοι)

• C3H6

+Cl2

• Διχλωροπροπένια- C3H4Cl2, διχλωροπροπάνια- C3H6Cl2

επιχλωροχυδρίνη- C3H5ClO

Ερεθιστικές, καρκινογόνες, τοξικές,

εύφλεκτες ουσίες που διασπούν

το DNA, οξειδωτικό stress,

απαγορευμένες από ΕΕ

προπένιο

τοξικός ατμοσφαιρικός ρύπος,

οξειδωτικό stress

Pearl GTL στο Ras Laffan Qatar- 2011

Διχλωροπροπένιο (1,3 D)

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Οι ερωτώντες Βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ  

Βαρδάκης Σωκράτης

Μιχελογιαννάκης Ιωάννης

Πολάκης Παύλος

Δημαράς Γιώργος 

Παπαδόπουλος Αθανάσιος

Διώτη Ηρώ

Ζαχαριάς Κώστας

Αυλωνίτου Ελένη

​

10 Ιουνίου 2015

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Κατσαβριά-Σιωροπούλου Χρυσούλα

Κουρεμπές Θεοφάνης

Σκουρολιάκος Παναγιώτης

Σταθάς Ιωάννης

Σωτηρίου Ελένη

Τζούφη Μερόπη

Φάμελλος Σωκράτης

Ψαρρέα Ελένη

25 Ιουνίου 2015

Με αριθμ. πρωτ. 5999/71432 αποφασίστηκε να χορηγηθεί η άδεια διάθεσης στην αγορά 120 ημερών στο Διχλωροπροπένιο,

για χρονικό διάστημα από 01-07-2015 έως και 28-10-2015

27/07/2016 «Παρά τις δεσμεύεις του υπουργείου, δυνάμει της υπ' αριθμ. πρωτ. 4531/51881/14-7-2016 απόφασης του ΥΠΑAΤ, δόθηκε

ξανά άδεια κυκλοφορίας 120 ημερών στο διχλωροπροπένιο, κάτι το οποίο χαρακτηρίζεται εντελώς απαράδεκτο» (Βαρδάκης Σ.)

27/6/2017 Με αρ. πρωτ. 4945/48374 αποφασίστηκε να χορηγηθεί η άδεια στο Διχλωροπροπένιο έως 25/10/2017 ……..

​

​

​

• Προκαλεί κατακερματισμό του DNA
• Καρκινογόνο κατά IARC
• Τοξικό σε φυτά και ζώα
• Απαγορευμένο από την Ε.Ε

06/06/2015

Ερωτώνται οι αρμόδιοι Υπουργοί: 

Προτίθενται να μην εγκρίνουν την χορήγηση της

κατά παρέκκλισης κυκλοφορίας 120 ημερών του

τοξικού, επικίνδυνου και απαγορευμένου από την Ε.Ε. 1.3 D;

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Συνεχίζεται η χρήση του 1,3 D !!

«Είναι επιβλαβές, αλλά το ζητούν οι Συνεταιρισμοί της Κρήτης»

� …το άλλοθι των Υπουργών ΥΠΑΑΤ !!

Για τον αγροτοβιομηχανικό συνεταιρισμό Τυμπακίου� Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός

• Εγκρίθηκε στην Ελλάδα το νέο νηματωδοκτόνο φυσικής προέλευσης βασισμένο σε στέλεχος μύκητα Paecilomyces lilacinus που ελέγχει τους παρασιτικούς νηματώδεις του φυτού συμπεριλαμβανομένων των κομβονηματωδών (Meloidogyne spp.), κυστονηματωδών (Heterodera spp.)  και διαφόρων νηματωδών ρίζας και λαιμού (Pratylenchus spp., Helicotylenchus spp., Ditylenchus dipsaci)

​

• Μπορεί να συνεισφέρει στην προστασία μιας ευρείας γκάμας καλλιεργειών φρούτων και λαχανικών όπως τομάτες, αγγούρια, σπαράγγια, αβοκάντο, φασόλια, μπρόκολο, καρότα, μπάμιες, κρεμμύδια και φράουλες καθώς και εσπεριδοειδή, καρυδιές και  αμπέλια

​

• Έτσι μειώνεται η εξάρτηση από το απαγορευμένο, καρκινογόνο και οικοτοξικό Δχλωροπροπένιο

Η τοξικότητα των χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων στις χημικές καλλιέργειες σε θερμοκήπια της Μεσαράς �Από το ημερολόγιο ψεκασμών καλλιεργητή θερμοκηπίων στη Μεσαρά το 2017

​

Είδος ΦΦ Καρκινογένεση Διαταράκτης Aναπαραγωγή Οικοτοξικό Οξ. Tοξικότητα

Metam sodium (Απολύμανση) + + + +++ ++

+ ++ +++

Dithiocarbamate + + ++

(Μυητοκτόνo)

+

+

Διχλωροπροπένιο (Νηματοδοκτόνο)

Fosetyl – AI (Μυκητοκτόνο) + ++

Boscali+kresoxim–methyl ++ ? ? +++

(Μυητοκτόνo)

Mancozeb (Μυκητοκτόνο) + + + +++ + ++

Fluopicolide + (Μυητοκτόνo)

propamocarb hydrochloride ? ? + ?

Penconazole (Μυητοκτόνo) ? + ? ?

Boscali+ pyraclostrobin (Μυητοκτόνo) ? ? + ?

Avermectin (Παρασιτοκτόνο) + ++ +++ ++

Formetanate (Παρασιτοκτόνο) + + + +++

Rynaxypyr (Εντομοκτόνο) ? ? ? ? ?

Deltamethrin (Εντομοκτόνο) + + + + ++

Spinosand (Εντομοκτόνο) ? ? ?

Dimethoate (Ετομοκτόνο) + + +++ + ++

Glyphosate (Ζιζανιοκτόνο) ++ ++

Linuron (Ζιζανιοκτόνο) + + +++ + ++

Εργαστήριο Τοξικολογίας Κρήτης, Εργαστήριο Ποιότητας Τροφίμων Ιεράπετρας ΤΕΙ Κρήτης, Τμήματος Δημόσιας

Υγείας Τεχνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αθηνών και Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας ΤΕΙ Κρήτης - 2014

​

Εργαστήριο Τοξικολογίας Κρήτης, Εργαστήριο Ποιότητας Τροφίμων Ιεράπετρας ΤΕΙ Κρήτης, Τμήματος Δημόσιας

Υγείας Τεχνικού Εκπαιδευτικού Ινστιτούτου Αθηνών και Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας ΤΕΙ Κρήτης - 2014

​

Αυξημένα επίπεδα οργανοφωσφορικών σε δείγματα τριχών και ούρων από

επαγγελματική έκθεση σε ψεκαστές σε σύγκριση με ομάδα χωρίς έκθεση

O Υποσπαδίας σε παιδιά έχει σχέση με τη χρόνια έκθεση των γονέων σε

φυτοφάρμακα οργανοφωσφορικά και οργανοχλωρίνες

Μιχαλάκης Μ., Τζατζαράκης Μ,. Κοβάτση Λ., Αλεγκάκης Α., Τσακάλωφ Α.,

Χαιρέτης ι., Τστσάκης Α. Toxicol Lett. 2013�

Xρόνια ψευδο-αποφρακτική �φλεγμονή εντέρου 1

Στροφή πέους, κρυψορχία

& αιμαγγείωμα δεξιά 1

Κρυψορχία 6

Υποσπαδίας 3

Μηριαία

Εκτοπία όρχεος 1

Πρόσθια μετάθεση

πρωκτού 1�

Όγκος μυελίνης

νευρικών ινών σε

κόκκυγα νεογνού

Schwannoma 1

Διάφραγμα πρωκτού 1�

Τα παιδιά δεν είναι μικροί μεγάλοι

Πολλά φυτοφάρμακα και χημικά περνούν το

πλακούντα

​

To άθροισμα των επιβλαβών χημικών μπορεί να

μη είναι πρόβλημα για την μητέρα,

αλλά είναι για το έμβρυο �

Φυσικοί παράγοντες, όπως ζέστη κι ιονίζουσα

Ακτινοβολία, είναι ανεκτοί για τη μητέρα,

αλλά επιβλαβείς για το έμβρυο

Claire Petit, Cécile Chevrier, Gaël Durand, Christine Monfort, Florence Rouget, Ronan Garlantezec and Sylvaine Cordier.

Impact on fetal growth of prenatal exposure to pesticides due to agricultural activities:

a prospective cohort study in Brittany, France. Environmental Health20109:71

Γιατί τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στα φυτοφάρμακα ;

• H έκθεση γυναικών στο 1ο και 2ο μήνα εγκυμοσύνης έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οργανογένεση, μορφογένεση, διαφοροποίηση στην εμβρυϊκή περίοδο

​

• Τα παιδιά έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό και οξυγόνο

​

• Θα εκτεθούν 3 έως και 7 φορές περισσότερο γιατί τρώνε και πίνουν νερό πιο συχνά

• Έχουν 3-9 φορές μικρότερη ικανότητα εξουδετέρωσης των φυτοφαρμάκων

​

• Τα παιδιά είναι πολιτικά ανίσχυρα

​

�Τα Φυτοφάρμακα και Λιπάσματα ρυπαίνουν τους υγροτόπους της Κρήτης �

ΓΕΡΟΠΟΤΑΜΟΣ

Τα γεωργικά φάρμακα είναι υπεύθυνα

για το 60% των ρύπων σε ποτάμια και

λίμνες της Ελλάδας

​

​

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ �ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ�ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020

Ο ΠΛΑΤΥΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

μεταφέρει αυξημένες συγκεντρώσεις

νιτρικών και φωσφορικών αλάτων που

προέρχονται από τα λιπάσματα και άλλες

επικίνδυνες ουσίες που περιέχονται στα

φυτοφάρμακα

Aνθρωπογενείς οργανικοί ρύποι σε ιζήματα στο κόλπο της Μεσαράς και νότιο Κρητικό�Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) M. Mandalakis et al./Chemosphere 106 (2014) 2

Aνθρωπογενείς οργανικοί ρύποι σε ιζήματα από το νότιο Κρητικό�Institute of Marine Biology, Biotechnology and Aquaculture, Hellenic Centre for Marine Research, Gournes Pediados, �Department of Maritime Studies, University of Piraeus, Institute of Oceanography, Hellenic Centre for Marine Research

• Υδρογονάνθρακες: 326-3.758 ng/g, από επίγεια ανθρωπογενή προέλευση
• Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες - PAHs: 9-60 ng/g, από αερολύματα καύσης
• Οργανοχλωριωμένες ενώσεις�Ηexachlorocyclohexane -HCH: 222-7052 pg/g�p, p 0-DDT: 37 - 2.236 pg/g και

Πολυχλωριομένα διφαινίλια PCBs: 38-1.182 pg/g�

H προέλευση τους απεδόθη σε ανθρωπογενείς χρήσεις από χρήση φυτοφαρμάκων στις χώρες Β. Αφρικής (HCH), σε νεώτερες χρήσεις DDT και σε ρύπανση από πλοία

​

• Τα PCBs είναι σε φθίνουσες τιμές

�����. � Περιβαλλοντικά προβλήματα από τις καλλιέργειες στη Κρήτη ��Περδικάτσης Β, Κισλάρη Ε, Πασαδάκης Ν, Πεντάρη Δ, Μελέτη ρύπανσης εδάφους θερμοκηπίων από φυτοφάρμακα. Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, 2ο Συνέδριο Επιτροπής Οικονομικής Γεωλογίας, Ορυκτολογίας και Γεωχημείας, Θεσσαλονίκη 2005

Β. Ρύπανση ατμόσφαιρας

Γ. Ζωγόπουλος, Γεωπόνος Μεσσηνίας

4 χιλιάδες τόνοι Nylon αντικαθίστανται στην Ελλάδα κάθε χρόνο στα θερμοκήπια και μέχρι to 2000

δυστυχώς καίγονταν στα χωράφια

​

Με τη καύση τους εκπέμπονταν 24 χιλ. τόνοι CO2 (2 Kgr πετρέλαιο🡪 1 kg PET 🡪 6 Kgr CO2)

​

τα

​

φυτοφάρ

​

μ

​

ακα

​

που

​

ανιχνεύθηκαν

​

στη

​

δειγ

​

μ

​

ατοληψία

​

Α

​

,

​

φαίνεται

​

πως

​

συνιστούν

​

μ

​

όνι

​

μ

​

η

​

ρύπανση

​

του

​

εδάφους

​

,

​

καθώς

​

αυτή

​

πραγ

​

μ

​

ατοποιήθηκε

​

κατά

​

την

​

προετοι

​

-

​

μ

​

ασία

​

του

​

εδάφους

​

και

​

πριν

​

την

​

εφαρ

​

μ

​

ογή

​

των

​

φυτοφαρ

​

μ

​

άκων

​

.

τα

​

φυτοφάρ

​

μ

​

ακα

​

που

​

ανιχνεύθηκαν

​

στη

​

δειγ

​

μ

​

ατοληψία

​

Α

​

,

​

φαίνεται

​

πως

​

συνιστούν

​

μ

​

όνι

​

μ

​

η

​

ρύπανση

​

του

​

εδάφους

​

,

​

καθώς

​

αυτή

​

πραγ

​

μ

​

ατοποιήθηκε

​

κατά

​

την

​

προετοι

​

-

​

μ

​

ασία

​

του

​

εδάφους

​

και

​

πριν

​

την

​

εφαρ

​

μ

​

ογή

​

των

​

φυτοφαρ

​

μ

​

άκων

​

.

Α. Ρύπανση εδάφους

Τα φυτοφάρμακα που ανιχνεύθηκαν στη δειγματοληψία φαίνεται πως συνιστούν μόνιμη ρύπανση του εδάφους καθώς αυτή πραγματοποιήθηκε κατά τη προετοιμασία του εδάφους και πριν την εφαρμογή των φυτοφαρμάκων�

Η βιομάζα που καταστρέφει το νηματωδοκτόνο Διχλωροπροπένιο σε 1 στρέμμα εδάφους�Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός �

• Βακτήρια – ακτινομύκητες: 1000 kg (40%)

​

• Μύκητες : 1000 kg ( 40%)

​

• Γαιοσκώληκες : 400kg (16%)

​

• Άλλα : 100kg (4%)

​

Η απώλεια αυτής της βιομάζας επηρεάζει το μεταβολισμό, διατροφή και άμυνα των φυτών και υποχρεώνει σε λιπάνσεις και εξάρτηση στη χρήση φυτοφαρμάκων

�Οι περιβαλλοντικές επιπτώσειςτων φυτοφαρμάκων στα ζώα της Μεσαράς �«Περιοχή Ειδικής Προστασίας» ΕΚΒΟΛΗ ΓΕΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΜΕΣΑΡΑΣ (GR4310012) 2009/147/ΕΚ�

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Μιχάλης Δρετάκης Βιολόγος Ορνιθολόγος ΜΦΙΚ, Στέλιος Χανιωτάκης

Κρητικός

Αγριόγατος Ρούβα

Ποντικοσκίουρος

Ρούβα

Γυπαετός Ρούβα

Τα χέλια και τα καβούρια

χάθηκαν από τη Μεσαρά

Λαγόψαρο στο Λυβικό

​

​

​

αλιεύματα, κοκυβάγιες,γεράκια, λαγοί, αποδημητικά, κοτσύφια ΧΑΡΟΥΠΙΑ,

ΑΓΟΨΑΡΟ ΧΕΛΙΑ

Σπάνια είδη πανίδας κινδυνεύουν στη Μεσαρά

Κρητικό κεφαλάνθηρο

Καμάρες Ηρακλείου

Υπερβόσκηση

καταστροφή περίφραξης

Ο αειθαλή πλάτανος στη Γόρτυνα

Μύκητας Ceratocystis platani

Επιπακτίδα ή Λυπητερό της Κρήτης� Epipactis cretica

Αριά ή Αζίλακας �Quercus  ilex  

Αμπελιτσιά

Πρίνος ή Πουρνάρι Ρούβα 

9 γεωτρήσεις

11 σταθμοί βροχομέτρησης

9 γεωτρήσεις

11 σταθμοί βροχομέτρησης

Λεκάνη Γεοποτάμου

Λεκάνη Γεροποτάμου 177.000 στρέμματα� Αρδευόμενα στρέμματα λεκάνης Τυμπακίου 40.000�ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΣΑΡΑΣ: 217.000 στρ. Ανάγκες νερού: 50 εκ τόνοι /χρόνο

Λεκάνη Γεροποτάμου

Λεκάνη Τυμπακίου

Μειώνονται οι βροχοπτώσεις, η απορροή ποταμών και αυξάνονται οι αντλήσεις

Ο φρεάτιος υδροφορέας σε 20 χρόνια υποχώρησε από τα 4 στα 14 μέτρα

Υποχώρηση στάθμης υδροφορέα στο σταθμό αεροδρομίου

Υφαλμύρωση στο Β.Δ. Κόκκινο Πύργο

Αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του νερού στη λεκάνη Τυμπακίου

Αύξηση νιτρικών και θειϊκών ιόντων στη λεκάνη Γεροποτάμου

Υποχώρηση στάθμης υδροφορέα στο σταθμό αεροδρομίου

Υφαλμύρωση στο Β.Δ. Κόκκινο Πύργο

Αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του νερού στη λεκάνη Τυμπακίου

Αύξηση νιτρικών και θειϊκών ιόντων στη λεκάνη Γεροποτάμου

ΥΠΕΚΑ

Περιφέρεια Κρήτης

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις εντατικής καλλιέργειας στη Μεσαρά � Paritsis 2005, Περιφέρεια Κρήτης 2009, ΥΠΕΚΑ 2014�

Paritsis 2005

�

• Μπαίνει σε εφαρμογή το πρόγραμμα για τη μείωση της νιτρορύπανσης σε 30 περιοχές της χώρας για την πενταετία 2016-2020

​

• Η Κρήτη και η Θεσσαλία εξαιρούνται από την ενίσχυση των γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων  μείωσης της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα για τη πενταετία 2016-2020

​

• Η νιτρορύπανση στις λεκάνες Μοιρών, Γεροποτάμου και Ιεράπετρας συνεχίζεται …

​

​

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Πάρτε μέτρα για τη νιτρορύπανση

​

Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017

Γεώτρηση

Η εντατική καλλιέργεια υποβαθμίζει τη ποιότητα εδάφους�και αυξαίνει τις ανάγκες σε νερό άρδευσης �ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΟΣΡΟΦΗΣΗΣ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΕ ΕΔΑΦΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΧΑΝΙΑ 2006� Εδαφοϋδατικοί Πόροι στη Λεκάνη Ιεράπετρας, Αίθουσα Μελίνα Μερκούρη Ιεράπετρα, 6-10-2016

• Στις εντατικές καλλιέργειες υπάρχει σοβαρή μείωση της οργανικής ουσίας και αύξηση της διάβρωσης του εδάφους

​

• Αυτή η εδαφολογική μεταβολή μειώνει τη συγκράτηση νερού και φυτοφαρμάκων με αποτέλεσμα την αυξανόμενη διασπορά φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στο έδαφος και στο βαθύτερο υδροφορέα (νιτρορύπανση, ολική φυτοφαρμακευτική ρύπανση)

Παράδειγμα:

Στην Αλμερία το ετήσιο νερό άρδευσης ανά στρέμμα είναι 440 mm και στην Ιεράπετρα 850 mm

Τι κάνουν συνήθως οι ψεκαστές;�Στοιχεία ΕΣΥΦ

ΔΙΑΒΑΣΜΑ ΕΤΙΚΕΤΑΣ

• Το 80% διαβάζει μόνο τη δοσολογία
• Το 66% την ημερομηνία συγκομιδής
• Το 74% τα ξέρει από προηγούμενη φορά
• Το 55% συμβουλεύεται το γεωπόνο
• Το 42% διαβάζει τις ετικέτες στα νέα ΦΦ

ΑΤΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Το 68% φορά μόνο μάσκα, το 48% γάντια, το 47% μπότες, το 35%

ολόσωμη φόρμα, το 26% καπέλο, το 10% γυαλιά, το 9% προσωπίδα

​

ΜΟΝΟ ΤΟ 1% ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΠΡΟΣΩΠΙΔΑ, ΓΥΑΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΔΙΑ

ΚΑΤΑ ΤΟ ΨΕΚΑΣΜΟ

​

​

​

Πολλά τα παθογόνα και μη παθογόνα προβλήματα στις καλλιέργειες της Μεσαράς �Ετήσιες αναφορές ΜΦΙ 2010 -2011�

ΠΑΘΟΓΟΝΑ

• ΑΓΓΟΥΡΙ - Μύκητας: Pseudoperonospora cubensis. Aναζωπύρωση μολυσματικότητας
• ΚΑΡΠΟΥΖΙ - Μύκητας : Botrytis cinerea 2011
• ΕΛΙΑ - Βακτήριο Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi, 2011. ΕΛΙΑ - Μύκητες: Cytospora sp. Τυμπάκι-Κρήτης, 2010
• ΠΕΠΟΝΙ – Βακτηρίδιο Pseudomonas viridiflava, 2011. ΠΕΠΟΝΙ - Μύκητας Fusarium sp. 2011
• ΤΟΜΑΤΑ –Βακτηρίδιο Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis 2011. ΤΟΜΑΤΑ – Μύκητας Fusarium oxysporum
• ΠΙΠΕΡΙΑ –Ιός Tobacco mosaic virus (TMV), 2011

​

​

ΜΗ ΠΑΘΟΓΟΝΑ

​

• Οι αναλύσεις νερού έδειξαν στις περισσότερες των περιπτώσεων υψηλή περιεκτικότητα σε χλωριόντα και υψηλή SAR γεγονός που καθιστούσε τα νερά αυτά ακατάλληλα για χρήση σε καλλιέργειες

​

• ΑΧΛΑΔΙΑ Παγετός, 2011. ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ, Τροφοπενία ψευδαργύρου, Τυμπάκι
• ΑΓΓΟΥΡΙΑ Δυσμενείς εδαφοκλιματικές συνθήκες –Τυμπάκι. ΤΟΜΑΤΑ Ζημιά από χαμηλές θερμοκρασίες,
• ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ Τοξικότητα. ΜΑΡΟΥΛΙ Δυσμενείς εδαφοκλιματικές συνθήκες, Τυμπάκι
• ΑΜΠΕΛΙ Τοξικότητες από ζιζανιοκτόνα, χαλκό, θειάφι και λιπάσματα

​

​

​

​

Βιοενεργά φυτοφάρμακα�Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ)

• Η ελευρωπαΐνη, πολυφαινολικό συστατικό των φύλλων της ελιάς, έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες
• Ο κατσίγαρος είναι πλούσιος σε πολυφαινολικές ουσίες όπως η υδροξυτυροσόλη
• Τα στέμφυλα είναι πλούσια σε πολυφαινόλες

όπως η ρεσβερατρόλη

• Ελάχιστη συγκέντρωση ελευρωπαϊνης για αναστολή βακτηριδίων < του 0,1%
• Τα παραπάνω εκχυλίσματα αναστέλλουν ή περιορίζουν τη βλαστικότητα των σπορίων των μυκήτων σε ιστούς φυτών

​

Βακτηριακή κηλίδωση τομάτας

Βακτηριακή στιγμάτωση πιπεριάς και τομάτας

Βοτρύτης

Αλτερναρίωση

Φουζάριο

Ανθράκωση

Παρασιτική φυτοφθόρα του καπνού

Βακτηριακό έλκος

Εφαρμογή βιοενεργών ουσιών της ελιάς και των σταφυλιών στον έλεγχο σημαντικών παθογόνων με μη χημικό τρόπο� Καινοτομίες για την υποστήριξη της γεωργικής παραγωγής και την προστασία� του περιβάλλοντος. ΜΦΙ �

Καινοτομίες

​

για

​

την

​

υποστήριξη

​

της

​

γεωργικής

​

παραγωγής

​

και

​

την

​

προστασία

​

του

​

περιβάλλοντος

Συγκριτικές Καλλιέργειες Κρήτης -Ελαιοκαλλιέργεια�I. Νιωτάκης, Επόπτης Συνεταιρισμών ΑΤΕ 1958 � Μαυράκης Νικόλαος, Δ/της Αγροτικής Οικονομίας Περιφέρειας Κρήτης� ΥΠΑΑΤ 2007 - ΕΣΥΕ 2008

1928

1938

1948

1958

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

1968

1978

1988

.

.

1998

.

.

.

.

.

.

1500

300

600

900

1200

440

294

350

.

1800

154

154

1900

170

170

275

29,1

τετρ.χιλ.

Ηρακλείου

​

13.378.000

Ηρακλείου

​

13.378.000

1900

200 - 300 cc ψεκαστικό υγρό/δένδρο και 10 - 12 δένδρα/στρέμμα

3 - 4 δολωματικοί ψεκασμοί το χρόνο και Eλαιόδενδρα Κρήτης 33.305.000

0,36 - 1,1 gr δραστικό Dimethoate/δένδρο/ψεκασμό

6 – 12,5 τόνοι δραστικού Dimethoate

Σε 3 – 4 δολωματικούς ψεκασμούς 18 - 50 τόνοι DMT

25 - 71 gr ανά κάτοικο

Aν έκθεση = 1/10.000 της δραστικής ουσίας: 0,120mgr - 0,480mgr/Kgr ή

0,5 - 2 mgr/Kgr/4μηνο. Όριο αναστολής AchE: 0,26 mgr/Kgr

ΚΑΝΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΨΕΚΑΣΤΗΣ ΔΑΚΟΚΤΟΝΙΑΣ ΔΕΝ ΕΛΕΓΧΕΤΑΙ ΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗ

Οι αγρότες έχουν τη δυνατότητα αξιολόγησης της έκθεσης τους σε �φυτοφάρμακα και άλλες τοξικές ουσίες �Εργαστήριο Τοξικολογίας και Εγκληματολογικής Χημείας Πανεπιστημίου Κρήτης �

• Παιδιά (Loewenherz et al., 1997) Ούρα DAPs 0.06- 38.54 ppb
• Έγκυες (Castorina, 2003) Ούρα DAPs 0.5-11.27 ppb
• Ορός αίματος (Thomas G. et al., 2006)
• Ούρα (Tzatzarakis et al., 2008) DAPs: 18 - 830ppb
• Τρίχες (Tsatsakis et al., 2008) DAPs: 40 - 165ppb
• Μηκώνιο (Koutroulakis D., 2008) DAPs: 0.5 - 16ppb
• Αμνιακό υγρό (Tzatzarakis, 2009) DAPs: 0.3-2.8ppb
• Πλακούντας (Aiguo Ren, 2011)
• Ομφάλιος λώρος (Yu YX., et al. 2013)

​

• Σκόνη και αέρας (Yu Y. et al., 2012)
• Διατροφή (Wang HS. Et al., 2013^a)
• Έδαφος (Zhou Q. et al., 2013)
• Πειραματόζωα

​

Η πολυπλοκότητα των μηχανισμών στη πραγματική εμβρυϊκή ζωή και οι μακροχρόνιες μικρές εκθέσεις σε μίγματα είναι οι πλέον σοβαρές προκλήσεις στην αξιολόγηση της εμβρυϊκής έκθεσης στη σύγχρονη τοξικολογία

Στοπ σε φυτοφάρμακα που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές από την Ευρωβουλή

389 ψήφους υπέρ, 235 κατά και 70 αποχές

Οι ευρωβουλευτές έχουν επανειλημμένα απευθύνει εκκλήσεις για τον περιορισμό αυτών των ουσιών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει τώρα να  εκπονήσει νέα νομοθετική πρόταση, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις του ΕΚ

Προοπτικές βιολογικής καλλιέργειας

• Υπάρχει αυξημένη ζήτηση βιολογικών προϊόντων
• Τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο νόστιμα και έχουν περισσότερα και καλύτερα θρεπτικά συστατικά από τα προϊόντα της χημικής καλλιέργειας
• Η κατάχρηση φυτοφαρμάκων προκαλεί ασθένειες, αυξάνει το κόστος υγείας και θνησιμότητας, προκαλεί μόνιμες καταστροφές στο περιβάλλον
• Η βιολογική καλλιέργεια θα αυξήσει τη γονιμότητα του εδάφους και θα αποδώσει μεγαλύτερα έσοδα και κέρδη στους παραγωγούς
• Ο παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων προβλέπει ότι το 2050 οι αναπτυγμένες χώρες θα έχουν πιστοποιημένη και οι αναπτυσσόμενες μη πιστοποιημένη βιολογική καλλιέργεια

​

Εντατική θερμοκηπιακή καλλιέργεια πιπεριάς περιοχής Μεσσαράς �ΒΙΑΝΑΜΕ – Πετράκης Δημήτρης, παιδοχειρουργός

Χημική καλλιέργεια Βιολογική καλλιέργεια

Έξοδα σε ευρώ ανά στρέμμα Έξοδα σε ευρώ ανά στρέμμα

​

Νylon ηλιοαπολύμανσης 200 Νylon ηλιοαπολύμανσης 200

Απολύμανση εδάφους 100 Φυτά 1.500 Χ 0,36 540

Φυτά 1.500 Χ 0,36 540 Κομπόστ, Ζεόλιθος, Ορός

Φυτοφάρμακα 500 γάλακτος, Φύκια, Ενεργοί

Λιπάσματα 800 μικροοργανισμοί-ΙΜΑ,

Οrius 250 Πύρεθρο, Βάκιλλος Θουριγγίας

Νερό 200 Θειάφι, Εκχυλίσματα

1 κυψέλη βομβίνων 80 καψικαϊνης- κανέλλας

Απόσβεση έτους 2.000 Σερμπέτι (κοπριά+σάκχαρα+

οξυγόνωση) 1.500

Σύνολο 4.670 Νερό 200

1 κυψέλη βομβίνων 80

Απόσβεση έτους 2.000

Έσοδα ανά στρέμμα Σύνολο 4.320

13.500 Χ 0,60 8.100

Έσοδα ανά στρέμμα

5.500Χ1,5 8.250

Καθαρό 3.430 Καθαρό 3.930

​

​

Εντατική θερμοκηπιακή καλλιέργεια ντομάτας περιοχής Ιεράπετρας�Χαλέπης Παντελής, βιοκαλλιεργητής– Πετράκης Δημήτρης, παιδοχειρουργός

Χημική καλλιέργεια Βιολογική καλλιέργεια

Έξοδα ανά στρέμμα – Έξοδα ανά στρέμμα –

Αρχική εγκατάσταση Αρχική εγκατάσταση

Νylon ηλιοαπολύμανσης 200 Νylon ηλιοαπολύμανσης 200

Απολύμανση εδάφους 100 Φυτά 1.500 Χ 0,30 450

Φυτά 1.500 Χ 0,30 450 Κομπόστ 4 τόνοι, Ζεόλιθος,

Φυτοφάρμακα 700 Ορός γάλακτος, Φύκια,

Λιπάσματα 800 Ενεργοί μικροοργανισμοί-ΙΜΑ,

Nερό 200 Πύρεθρο, Βάκιλλος Θουριγγίας

1 κυψέλη βομβίνων 80 Θειάφι, Εκχυλίσματα

Απόσβεση έτους 2.000 καψικαϊνης- κανέλλας

Σύνολο 4.530 Σερμπέτι (κοπριά+σάκχαρα+

Έσοδα ανά στρέμμα. οξυγόνωση) 1.500

13.000 Χ 0,65 8.450 1 κυψέλη βομβίνων 80

Νερό 200

Καθαρό 3.920 Απόσβεση έτους 2.000

Σύνολο 4.430

Έσοδα ανά στρέμμα

5.500 Χ 1,7 9.350

Καθαρό 4.920

​

​

Η θέση της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας για τις Αποστάσεις ψεκασμών από κατοικίες

• Η δραστική μείωση των αποστάσεων ψεκασμών στην ΚΥΑ της 15/7/2015 χωρίς να είναι αίτημα αγροτικών φορέων και παρά τα αποθαρρυντικά δεδομένα εκπαίδευσης και κατάρτισης αγροτών σύμφωνα με τα συμπεράσματα της διαβούλευσης του ΥΠΑΑΤ το 2014
• Οδήγησαν την ΕΕΤ να ζητήσει την αναστολή της ΚΥΑ του 2015 μέχρι να υλοποιηθούν οι προϋποθέσεις εφαρμογής και τα κενά της νομοθεσίας

​

Τα κενά της ελληνικής νομοθεσίας

• Η μη οριοθέτηση χρήσης γης
• Η έλλειψη κτηματολογίου
• Η ανεπάρκεια ελέγχων και ενημέρωσης
• Οι ψεκασμοί από ανεκπαίδευτους εφαρμοστές
• Οι ανασφαλείς συνθήκες χημικής καλλιέργειας, προστασίας χρηστών και πολιτών

​

3^η Επιστημονική Διημερίδα για τα φυτοφάρμακα �Τυμπάκι 14 και 15 Οκτωβρίου 2017

• Οι έρευνες δείχνουν ότι καλλιεργητές δεν χρησιμοποιούν σωστά τα φυτοφάρμακα και δεν παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα ατομικής και περιβαλλοντικής προστασίας

​

• Η αύξηση υπογονιμότητας, διαταραχών εγκυμοσύνης, συγγενών ανωμαλιών, παχυσαρκίας, καρκινογένεσης, καρδιαγγειακών, μεταβολικών, νευροεκφυλιστικών, αυτοάνοσων και αναπτυξιακών παθήσεων αποδίδεται σε ανθρωπογενή ρύπανση του περιβάλλοντος

​

• Το έδαφος και το νερό άρδευσης έχουν μακροχρόνια ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση, που μαζί με τη κλιματική εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους υγείας, ρύπανσης περιβάλλοντος, διατήρησης και ανάπτυξης των καλλιεργειών

​

• Οι καλλιεργητές θερμοκηπίων καταναλώνουν 110 φορές περισσότερα Φ.Φ. της μέσης εθνικής ποσότητας και 12 φορές της μέσης αγροτικής

​

�Προτάσεις 3ης Επιστημονικής Διημερίδας�Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός�

Υγεία - Περιβάλλον

• Ενιαίο πρόγραμμα μελέτης και παρακολούθησης της υγείας καλλιεργητών, κατοίκων, εδάφους και νερού με πρωτοβουλία του Δήμου Φαιστού, της Διαδημοτικής συνεργασίας και της Περιφέρειας Κρήτης
• Περιορισμός χρήσης φυτοφαρμάκων. Ενημέρωση αγροτών για μη χρήση φυτοφαρμάκων που είναι συνθετικοί ενδοκρινείς διαταράκτες ή έχουν απαγορευθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση
• Κίνητρα ανάπτυξης μη χημικής καλλιέργειας
• Βιολογική επεξεργασία λημμάτων Τυμπακίου και Κόκκινου Πύργου
• Αξιοποίηση των βροχοπτώσεων και των απορροών ημιορεινών περιοχών

​

Οργανωτικά

​

• Νέο αγροδιατροφικό μοντέλο με βάση τη κρητική διατροφή
• Ενιαίο καλλιεργητικό πλάνο στη περιφέρεια Κρήτης
• Οργανισμός διαχείρισης και ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα με ιδιαίτερη στόχευση στις εντατικές καλλιέργειας
• Αναδιάρθρωση – εκσυγχρονισμός των καλλιεργειών, ενοποίηση μικρών ιδιοκτησιών
• Παρέμβαση του Αγροτοβιομηχανικού Συνεταιρισμού Τυμπακίου στο ΥΠΑΑΤ και ΕΣΥΦ να σταματήσουν τη χρησιμοποίηση των συνεταιρισμών της Κρήτης για την παραμονή στην αγορά επικίνδυνων, επιβλαβών και απαγορευμένων από την Ε.Ε.φυτοφαρμάκων (πχ. Διχλωροπροπένιου), την ώρα που το ΥΠΑΑΤ έχει δώσει έγκριση κυκλοφορίας σε φυσικά, αποτελεσματικά και πιο φιλικά στο περιβάλλον και την υγεία παρασκευάσματα

�Προτάσεις 3ης Επιστημονικής Διημερίδας�Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός�

Αειφορία

​

• Δημοτικό πρόγραμμα ανακύκλωσης των κενών συσκευασίας
• Ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΕΣΠΑ)
• Αξιοποίηση της βιομάζας από μη εμπορεύσιμα κηπευτικά, φυτικά απορρίμματα, κτηνοτροφικά, οικιακά και ελαιοκομικά υποπροϊόντα
• Απαγόρευση διάθεσης φυτικών υπολειμμάτων εντατικών χημικών καλλιεργειών ως ζωοτροφή

​

Έρευνα – Εκπαίδευση

​

• Άμεση και σταθερή συνεργασία με εθνικούς ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Συμμετοχή παραγωγικών φορέων σε πρόγραμμα της περιφέρειας για αντικατάσταση των συνθετικών ΦΦ με φυσικά βιοδραστικά από προϊόντα της περιοχής (ελευρωπαϊνη, στέμφυλα, κατσίγαρο) σε συνεργασία με Παν/μιο, ΤΕΙ και ερευνητικά ιδρύματα που χαρακτηρίζονται για την ερευνητική καινοτομία τους και τις βιοτεχνολογικές δυνατότητες τους
• Ενίσχυση της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς ως εκπαιδευτικό κέντρο αγροτών έρευνας, αγροτικής ανάπτυξης, βελτίωσης ποιότητας ζωής και αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων
• Ένταξη στη θεματική εβδομάδα των μαθητών ενότητα μαθημάτων προαγωγής υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος από τις εντατικές καλλιέργειες
• Μέτρα εκπαίδευσης και ελέγχου εφαρμογής ορθών πρακτικών καλλιέργειας

​

​

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

• Ο WHO αναγνωρίζει τη σχέση έκθεσης σε φυτοφάρμακα κα συγγενείς ανωμαλίες
• Πολλές «συγγενείς δυσμορφίες» και «ιδιοπαθή» σύνδρομα αποδίδονται σε έκθεση σε φυτοφάρμακα
• Η εμβρυοτοξικότητα και οι κίνδυνοι έκθεσης παραμένει ανοικτό πεδίο έρευνας
• Η αξιολόγηση των κινδύνων έκθεσης σε φυτοφάρμακα χρειάζεται πολιτικές παρεμβάσεις, νέες μεθοδολογίες, βιοπαρακολούθηση, μελέτες και συνεργασίες εξειδικευμένων επιστημόνων

Anthropogenic congenital abnormalities and regulatory authorities

��3ης Επιστημονικής Διημερίδας για τα φυτοφάρμακα�Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων στην αύξηση νοσηρότητας και στο περιβάλλον �

Σας ευχαριστώ πολύ για τη προσοχή σας !!

Πετράκης Δημήτρης

Παιδοχειρουργός, Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου

Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας