MΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΣΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Πετράκης Δημήτρης - Παιδοχειρουργός
Μέλος Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου. Επίτιμο Μέλος Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας Συνεργάτης Εργαστηρίου Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης
Αυστραλία και Κρήτη έχουν όμορφα τοπία..,
Daintree Rainforest - North Queensland - Australia
Ποταμός Κουρταλιώτης - Πλακιάς - Κρήτη
…. και κοινά ενδιαφέροντα
Ευχαριστώ πολύ �τους βιοκαλλιεργητές �για τη πρόσκληση και �συμμετοχή στην εκδήλωση��Πετράκης Δημήτρης – Παιδοχειρουργός �Αίθουσα Ανδρόγεω �Ηράκλειο 20 Ιανουαρίου 2020 �
��Ιστορία φυτοφαρμάκων� ���
10.000 π.Χ.
7.000 π.Χ.
1.600 π.Χ.
1.100 μ.Χ.
1.930 μ. Χ.
2.000 μ.Χ.
χρόνο
σποράς
χρόνο
σποράς
χρόνο
σποράς
χρόνο
σποράς
επιφανειακής
κατεργασίας
.
ενσωμάτωση
της
φυτικής
μάζας
στο
έδαφος
Οργανοχλωρίνες
π.χ. DDT (1939,
Swiss Paul Müller)
Οργανοφωσφορικά� Καρβαμιδικά� Νεονικοτινοιεδή
Πυρεθρίνες
Πως δημιουργήθηκε η ανάγκη, ο εθισμός και η εξάρτηση στα φυτοφάρμακα;
16%
�
Τα συνθετικά φυτοφάρμακα είναι παραπροϊόντα ορυκτών καυσίμων
Το 16% του παραγόμενου
πετρελαίου χρησιμοποιείται
για παραγωγή άλλων προϊόντων
Διαφήμιση 1961
Η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και φυτοφαρμάκων δεν είχαν κίνητρο την κάλυψη
πληθυσμιακών και διατροφικών αναγκών �
B.C. Curtis, S. Rajaram, H. Gómez Macpherson.(Eds). BREAD WHEAT. Improvement and Production. FAO. 2002. ISBN 92-5-104809-6. Total Petroleum and Other Liquids Production. International Energy Statistics: 1980-2018. U.S. Available from: Energy Information Administration
Παγκόσμια
40 γραμμάρια πετρέλαιο/ημέρα/κάτοικο
52,6 εκ. τόνοι
πετρέλαιο/χρόνο
6 εκ. τόνοι/χρόνο
2 γρ./κάτοικο/ημέρα
10.000 σκευάσματα
1.000 δραστικές ουσίες
35 δισ.$ κόστος αγοράς
(32 δισ. ευρώ)
4 Ευρώ / κάτοικο / χρόνο
Ελλάδα
30.000 τόνοι / χρόνο
8,2 γρ./κάτοικο/ημέρα
1.700 σκευάσματα
300 δραστικές ουσίες
39 κατηγορία Ι
60 κατηγορία ΙΙ
79 κατηγορία ΙΙΙ
33 εμβρυοτοξικά
46 πιθανώς
καρκινογόνα
75 οικοτοξικά
56 απαγορευμένα
6 «Βρώμικα»
181 εκ. ευρώ αξία/έτος
16,5 ευρώ/κάτοικο/έτος
Σκευάσματα
365
372
292
Φυτοφάρμακα 2000
Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός
17 φυτοφάρμακα ποικίλης τοξικότητας χρησιμοποιήθηκαν σε 4 μήνες στη καλλιέργεια θερμοκηιακής τομάτας στη νότια Κρήτη το 2017
1η Διεπιστημονική Ημερίδα: Ο ρόλος των επιστημόνων για
την ενημέρωση και το περιορισμό των επιπτώσεων στην
υγεία και στο περιβάλλον από την έκθεση σε φυτοφάρμακα
4 Νοέμβρη 2016 αίθουσα Ανδρόγεω Ηράκλειο Κρήτης
2η Επιστημονική Διημερίδα για τα φυτοφάρμακα�ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ
ΣΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ� 29 & 30 Απριλίου 2017, Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου, Ιεράπετρα
3η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ
ΟΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ
ΣΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΤΥΜΠΑΚΙ, ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ
14–15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017
Τα φυτοφάρμακα αυξάνουν τους κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον
�Τα φυτοφάρμακα μετά την είσοδο στον οργανισμό με την αναπνοή, το δέρμα και το πεπτικό οξειδώνονται, κλέβουν ηλεκτρόνια, παράγουν ελεύθερες ρίζες και αναστέλλουν ένζυμα νεύρων και παραγωγής ενέργειας �
Μείωση οξειδίου αζώτου
Αύξηση ασβεστίου
Στητική δυσλειτουργία
�Φλεγμονή μιτοχονδρίου
� Νέκρωση μιτοχονδρίου
Γήρανση και πρόωρος θάνατος κυττάρου
Υπεροξείδωση
Σε πολλές περιπτώσεις τα προϊόντα οξείδωσης μέσα στα κύτταρα των θηλαστικών και των φυτών είναι μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας τοξικότητας από τις δραστικές ουσίες. Παράδειγμα o οξειδωμένος μεταβολίτης του παραθείου που λέγεται Paraoxon , ή του Dimethoate που λέγεται phosphorothioate
Τα φυτοφάρμακα μπορούν να προκαλέσουν επιγενετικές διαταραχές ή μεταλλάξεις γονιδίων
Κύτταρο
Χρωμοσώματα - 23 ζεύγη
Το χρωμόσωμα �είναι από γονίδια
Τα γονίδια είναι από �DNA με 4 βάσεις
ΓΟΝΙΔΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥ�25.000 ��ΕΠΙΓΕΝΕΤΙΚΗ:�Θερμοκρασία �Ακτινοβολία�Τρόφιμα �Φάρμακα ��ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ�Γενετικές διαταραχές�
Τα φυτοφάρμακα κάνουν αλλαγές στην �εξωτερική μορφή του γενετικού υλικού �
Ακετυλίωση
Μεθυλίωση
Αναδιάπλαση
χρωματίνης
�
Χρωματίνη
Αλλαγή πρωτεϊνών
Αύξηση ομάδων
ξφ
ρτκ
δω
ακ
μο
Λάθος αντιγραφή
Θάνατος κυττάρου
Χημικές ομάδες του
φυτοφαρμάκου
ενώνονται με τα γονίδια
Τα φυτοφάρμακα προκαλούν επικίνδυνα λάθη στην ανάγνωση και στη γραφή του γενετικού υλικού
Hiroyuki Kojima και συν. 2010
Φλεγμονές �
Αυτοάνοσα�
Νευροεκφύλιση�
Καρδιαγγειακά �
Καρκινογένεση
Φυτοφάρμακα�
Τα φυτοφάρμακα με την ενεργοποίηση ορμονών και πρωτεϊνών προκαλούν αλλαγές εγγραφής γονιδίων�Viñuela A και συν. 2010, Snoeck Simon και συν. 2017
Τα φυτοφάρμακα βλάπτοντας τα γονίδια�προκαλούν ασθένειες � �
Οι βλάβες στα γονίδια μπορεί να είναι:
Κούρεμα άκρων χρωμοσωμάτων
Πρόωρη γήρανση, αύξηση νοσηρότητας
Πολυμορφισμός
Αυτοάνοσα, λοιμώξεις, αλλεργίες
Μετάλλαξη
Καρκίνος, λεμφώματα
Διαγραφή Διπλασιασμός Αναστροφή
Η μακροχρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα ενεργοποιεί κυτταρικούς, φλεγμονώδεις, ανοσολογικούς μηχανισμούς και οξειδωτικό stress προάγοντας τη καρκινογένεση �Ermler Sibylle και συν. 2013, Cohen A. Alan 2018 �
Αλλαγή εγγραφής στο πυρήνα των κυττάρων
Επαναπρογραμματισμός δράσεων,
εκφυλιστικά νοσήματα
Διαταραχή μετασχηματισμού επιθηλίων σε άλλους ιστούς
Φλεγμονές, καρκίνος παγκρέατος και προστάτη
Αναστολή ενζύμων ενέργειας
Αυτοάνοσα, φλεγμονές
Ενδοκρινική δράση π.χ. μετατροπή
τεστοστερόνης σε οιστρογόνα
Υπογονιμότητα, καρκίνος μαστού
Ένωση στο DNA
Αλλαγές γονιδίων - επιγενετικές
EDCs
Xenobiotic
Σύνθετοι μηχανισμοί δράσης στη χρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα
Jin L. και συν. 2008, Garcia‑Echeverria Carlos 2011, Santulli G και συν. 2015, IARC 2015, U.S. EPA 2015, Cetkovic- Cvrlje M. και συν. 2016,
Amizadeh Maryam και συν. 2017, Gowda Chandrika και συν. 2017, Mannick JB και συν. 2018
Βράχυνση τελομερών στα χρωμοσώματα
Πρόωρη γήρανση, αύξηση νοσηρότητας
Η χρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα προκαλεί καρκινογένεση, παχυσαρκία,
υπογονιμότητα, χρόνιες και συγγενείς ασθένειες
Longnecker και συν. 1997 και 2001 , Rodgers M. Kathryn και συν. 2018
Η έκθεση σε οιστρογονικά φυτοφάρμακα προκαλεί γενετικές - επιγενετικές ανωμαλίες
στα μυομητρικά βλαστοκύτταρα που οδηγούν στην ανάπτυξη των ινομυωμάτων μήτρας
Katz A. Tiffany και συν. 2016
Μηχανισμός πρόκλησης υπέρτασης, εκλαμψίας και ογκογένεσης από χρόνοια έκθεση σε φυτοφάρμακα
Shaw GM και συν. 2018
Τα φυτοφάρμακα προκαλούν υπογεννητικότητα
Οργανοχλωρίνες
Ζιζανιοκτόνα
Πυρεθρίνες
Καρβαμιδικά
Οργανοφωσφορικά�
Οργανικοί ρύποι
Τοξίνες
Μέταλλα
Υπεριώδης ακτινοβολία
Μηκυτοκτόνα
Νηματοδοκτόνα�
Διοξίνες
Κάπνισμα
Βλάβη στο DNA των σπερματοζωαρίων από
διάφορα φυτοφάρμακα
και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες
Οξειδωτικό�stress
Θερμοκρασία
Συγκριτική μελέτη ποιότητας σπερματοζωαρίων και ωαρίων σε σχέση με τη γεωγραφική περιοχή κατόπιν έκθεσης σε φυτοφάρμακα το 2010-2017�
Ανυφαντάκη Αλίκη
Εξέταση δειγμάτων στο Εργαστήριο Ανδρολογίας του Κέντρου Γονιμότητας Κρήτης
Συγκριτική μελέτη ποσοστών κατακερματισμού DNA (DFI) και ποιότητας σπερματοζωαρίων - ωαρίων
σε σχέση με τη γεωγραφική περιοχή κατόπιν έκθεσης σε φυτοφάρμακα
Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης 2017
Η παγκόσμια αύξηση των τάσεων νοσηρότητας σε χρόνιες ασθένειες ακολούθησε τη
διαχρονική κατανάλωση φυτοφαρμάκων
Agricultural Health Study 1993-2018, IARC 1986, Guillette A. & συν. 1998, Thompson W. & συν. 2009, OECD 2012, Rappazzo K. & συν.
2016, International Diabetes Federation 2017, American Cancer Society 2017, Petrakis D. & συν. 2017, WHO 2019, Shrestha S. & συν. 2017
Burns S. Jane και συν. 2014
Clavin W 2002
Elmquist J.K. και συν. 1999
Lai J. και συν. 2006
Peris-Sampedro F. και συν. 2015
Stanojlovic Milos και συν. 2019
Tanaka Keiji 2019
Thannickal T. C. και συν. 2007
Τα φυτοφάρμακα προκαλούν αυτοάνοσα και αναπτυξιακά νοσήματα�Laila Yousef AL-Ayadhi and Gehan Ahmed Mostafa. Elevated serum levels of macrophage-derived chemokine and thymus and activation-regulated chemokine in autistic children.J Neuroinflammation. 2013; 10: 72. doi: 10.1186/1742-2094-10-72�
Η νευρο-φεγμονώδης και αυτοάνοσος διαταραχή των λεμφοκυττάρων από έκθεση σε φυτοφάρμακα κατά τη οργανογένεση είναι αιτιολογικός παράγοντας πρόκλησης αυτισμού, λευχαιμίας και μερικών λεμφωμάτων
Λεμφοκύτταρο
Διαφορές παιδιών και ενηλίκων στη έκθεση στα φυτοφάρμακα
1. Μοναδικοί τρόποι έκθεσης (πλακούντας, θηλασμός)
2. Τα παιδιά έχουν ιδιαιτερότητες και δεν είναι μικροί μεγάλοι
Η συχνή διατροφή, το μικρό ύψος από το έδαφος, η περιέργεια,
η μεγάλη αναλογία επιφάνειας και όγκου σώματος, η άγνοια των κινδύνων, η ανεπάρκεια
μηχανισμών μεταβολισμού φυτοφαρμάκων, θα προκαλέσουν συγκέντρωση
φυτοφάρμακων 3 - 7 φορές μεγαλύτερη ανά μονάδα βάρους και θα καθυστερήσουν 3-9
φορές την εξουδετέρωση τους σε σύγκριση με τους ενήλικες
3. Τα πρόωρα, νεογέννητα και βρέφη είναι πιο ευαίσθητα
4. Αποβολές, συγγενείς ανωμαλίες, αναπτυξιακές διαταραχές,
προωρότητα, λευχαιμία και παιδικός καρκίνος σχετίζονται
με τη περιγεννητική έκθεση σε φυτοφάρμακα
Συγγενείς ανωμαλίες και καρκίνος από περιγεννητική έκθεση σε φυτοφάρμακα
Brender JD. και συν. 2010, Androutsopoulos V.P. και συν. 2013 , Michalakis M. και συν. 2014, Schwartz L.C. και συν. 2019
�������Η λιποτοξικότητα , η παχυσαρκία και οι συνοδές χρόνιες ασθένειες σχετίζονται με τη χρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα και άλλα χημικά υποπροϊόντα των ορυκτών καυσίμων � ��
Obesity, Persistent Organic Pollutants
and Related Health Problems
Loukia Vassilopoulou, Christos Psycharakis,
Demetrios Petrakis, John Tsiaoussis, Aristides M Tsatsakis
Obesity and Lipotoxicity. Pages 81-110
Springer International Publishing. 2017
Η διαταραχή ισορροπίας στην ενέργεια είναι η αιτία
της κλιματικής αλλαγής και της παχυσαρκίας
Τα φυτοφάρμακα προκαλούν διαταραχές σεξουαλικής ταυτότητας και ερμαφροδιτισμό
Halogenated aromatic hydrocarbons (HAHs) induce reproductive and developmental toxicity
Tisha C. King-Heiden et al. Reproductive and Developmental Toxicity of Dioxin in Fish.Mol Cell Endocrinol. 2012 May 6; 354(1-2): 121–138
Η έκθεση βατράχου σε ατραζίνη
προκαλεί ερμαφροδιτισμό
Εκτός της σπερματογένεσης Θηλυκός κοχλίας της Μεσογείου
αναπτύσσονται και ωάρια με πέος (imposex)
σε γονάδες στο καλκάνι
Η οργανοχλωρίνη Endosulfan αναστέλλει το καθορισμό του φύλου, τα γονίδια διαφοροποίησης των αναπαραγωγικών κυττάρων (sox-9), τη σύνθεση στεροειδών ορμονών (τεστοστερόνης και οιστρογόνων) και τις ορμόνες ανάπτυξης των γονάδων (anti-Mullerian hormone - amh)
Μακροχρόνιες επιπτώσεις της έκθεσης σε συγκεκριμένες κατηγορίες φυτοφαρμάκων
Alavanja M.C. συν. 2014, Mrema J. E. συν. 2017 COPIKTRA Verastem Inc. 2018
WHO 2012, Goldner WS και συν. 2013, Paoloni-Giacobino A. 2014
Αναπαραγωγικές και αναπτυξιακές επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης σε φυτοφάρμακα
Jørgensen KT και συν. 2014, Yoshida M. και συν. 2015, Cremonese C. και συν. 2017
Τα φυτοφάρμακα και άλλες χημικές ουσίες προκαλούν αναιμία στα παιδιά και νευρολογικές ασθένειες σε ενήλικες� �
Το οξειδωτικό stress συμμετέχει στη πρόκληση αναιμιών και αυτισμού στα παιδιά καθώς και σε σοβαρές νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως Alzheimer’s, Parkinson’s
Η έλλειψη σιδήρου στα παιδιά επηρεάζει τη συμπεριφορά και τις ικανότητες αντίληψης και προσοχής
Τα φυτοφάρμακα σχετίζονται με την ανεπάρκεια της βιταμίνης D� Ffrench-Constant H. Richard 2013
Η έκθεση σε μικρές ποσότητες φυτοφαρμάκων (οργανοχλωρίνες - DDT) προκάλεσε μείωση της βιταμίνης D
Οι «εκτεθειμένες» σε φυτοφάρμακα γυναίκες σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης βλαβών για καρκίνο του μαστού �
φυτοφάρμακα θερμοκηπίων
προκαλεί αύξηση του κινδύνου
εμφάνισης προκαρκινικών και
καρκινικών παθήσεων
μεγαλύτερο κίνδυνο από τις μη
εκτεθειμένες να αναπτύξουν όγκους
μαστού, κυστική και φλεγμονώδη
μαστοπάθεια
μεγαλύτερο κίνδυνο από τις γυναίκες
ηλικίας 50-75 ετών
Dolapsakis G, Vlachonikolis IG, Ververis C, Tsatsakis A. Mammographic findings and occupational
exposure to pesticides currently in use on Crete Eur. J. Cancer. 2001. Aug: 37(12):1531- 6
Εγκάρσια τομή Μαγνητικής Τομογραφίας σε δεξιά οπτική νευρίτιδα
Diethylphosphate (DEP) 620 pgr/mgr (όριο 60pgr/mgr) σε δείγματα τριχών
Εργαστήριο Τοξικολογίας Κρήτης 2014
Ελάττωση αγωγής σε περονιαίο (αρ) & ωλένιο νεύρο (δ) σε άνδρα με IgM νευροπάθεια & μυελοδυστροφία
Diethylphosphate (DEP) 566 pgr/mgr (όριο τα 60pgr/mgr)
Εργαστήριο Τοξικολογίας Κρήτης 2015
«Αυτοάνοση» ή «Ιδιοπαθής» πολυαρθρίτιδα σε γυναίκα ηλικίας 50 χρονών με μακροχρόνια έκθεση σε εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα
Επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης φυτοφαρμάκων σε ζώα� Andrew P και συν. 1986, Ηinabarger D.L και συν. 1986, Mañas F.J. και συν. 2009, Sonne C. και συν. 2010, Oskam Irma και συν. 2010, Larsen K. Και συν. 2012, Clair E. και συν. 2012, Larsen K. και συν. 2012, Krüger M. και συν. 2013, Lu W.και συν. 2013, Shehata A.A. και συν. 2013, Earle S.G. και συν. 2016, Van Meter και συν. 2018, Raibeemol K P και συν. 2018 �
νευρο-ορμονικών ημερήσιων και εποχιακών κιρκάδιων ρυθμών
αναπαραγωγικές, ανοσολογικές, νευρολογικές ασθένειες και
καρκινογένεση
Επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης φυτοφαρμάκων σε φυτά�Kooke R και συν. 2011, MacFarlane B. Robert και συν. 1972, MacFarlane B. Robert και συν. 2011, Nilsamranchit Surin και συν. 1996, Naito K και συν. 2009, Gollan J. Peter και συν. 2017, Hanson R James. 2011, Αchotegui-Castells Ander και συν. 2016, Ferhatoglu Y. και συν. 2006, Garbelotto Matteo και συν. 2018, Van Sluys MA και συν. 2003, Jacobs M. Jonathan και συν. 2015
προώθηση των γενετικά τροποποιημένων φυτών
δίκτυο των ξυλοφόρων αγγείων (Xylella fastidiosa, Xanthomonas)
Είναι ΜΥΘΟΣ ότι τα φυτοφάρμακα είναι φυτοπροστατευτικά
Επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης φυτοφαρμάκων σε περιβάλλον��Benicha, M και συν. 2016, Bo Hou και συν. 2010, Boul H. L. 1996, Chaudhary Rubina και συν. 2015, GODOI AFL και συν. 2003, Hasanuzzaman M. και συν. 2017, Srivastava A. K και συν. 2019, Wang W και συν. 2008a, Fransson Petra και συν. 2005, Garcia�Maria O και συν. 2008, Ηussain Sarfraz και συν. 2009, Munoz - Leoz Borja και συν. 2011, Romero Esperanza και συν. 2010, Poulin Brigitte και συν. 2010, Pose-Juan Eva και συν. 2017, Chapela Ignacio H. και συν. 2001, Sebiomo A και συν. 2011, Saxena A. και συν. 1983, Muturi J. Ephantus και συν. 2017, ΥΠΑΑΤ � ����
�Η βιομάζα που καταστρέφει το νηματωδοκτόνο Διχλωροπροπένιο �σε 1 στρέμμα εδάφους�Πετράκης Δημήτρης Παιδοχειρουργός �
Η απώλεια αυτής της βιομάζας επηρεάζει το μεταβολισμό, διατροφή και άμυνα των φυτών και υποχρεώνει σε λιπάνσεις και εξάρτηση στη χρήση φυτοφαρμάκων
�����. � Περιβαλλοντικά προβλήματα από τις καλλιέργειες στη Κρήτη Περδικάτσης Β, Κισλάρη Ε, Πασαδάκης Ν, Πεντάρη Δ,. Μελέτη ρύπανσης εδάφους θερμοκηπίων από φυτοφάρμακα. Πολυτεχνείο Κρήτης - Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων. 2ο Συνέδριο Επιτροπής Οικονομικής Γεωλογίας, Ορυκτολογίας και Γεωχημείας, 2005� ��
τα
φυτοφάρ
μ
ακα
που
ανιχνεύθηκαν
στη
δειγ
μ
ατοληψία
Α
,
φαίνεται
πως
συνιστούν
μ
όνι
μ
η
ρύπανση
του
εδάφους
,
καθώς
αυτή
πραγ
μ
ατοποιήθηκε
κατά
την
προετοι
-
μ
ασία
του
εδάφους
και
πριν
την
εφαρ
μ
ογή
των
φυτοφαρ
μ
άκων
.
τα
φυτοφάρ
μ
ακα
που
ανιχνεύθηκαν
στη
δειγ
μ
ατοληψία
Α
,
φαίνεται
πως
συνιστούν
μ
όνι
μ
η
ρύπανση
του
εδάφους
,
καθώς
αυτή
πραγ
μ
ατοποιήθηκε
κατά
την
προετοι
-
μ
ασία
του
εδάφους
και
πριν
την
εφαρ
μ
ογή
των
φυτοφαρ
μ
άκων
.
«Τα φυτοφάρμακα που ανιχνεύθηκαν στη δειγματοληψία φαίνεται πως συνιστούν μόνιμη ρύπανση του εδάφους καθώς αυτή πραγματοποιήθηκε κατά τη προετοιμασία του εδάφους και πριν την εφαρμογή των φυτοφαρμάκων»�
Το 60-99% των χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων απελευθερώνονται
εκτός του στόχου, σε εδάφη, υδατικά συστήματα και ατμόσφαιρα
και τελικά απορροφώνται σχεδόν από όλους τους οργανισμούς
��Η τροφική αλυσίδα έχει σημαντική τοξική επιβάρυνση από τη χρήση φυτοφαρμάκων �Πανεπιστήμιο Κρήτης, ΕΛΚΕΘΕ, University of Queensland �
DDT: 37 - 2.236 pg/g
PCBs: 38-1.182 pg/g
PAHs: 9-60 ng/g
Υδρογονάνθρακες: 326-3.758 ng/g
M. Mandalakis et al./Chemosphere 106 (2014) 2
Στα ούρα 500 παιδιών προσχολικής ηλικίας βρέθηκαν
7 Φθαλικές, δισφαινόλη, Parabens και 6 Οργανοφωσφορικές ουσίες Φθαλικά μητέρων 6,9μgr/l και παιδιών 1,4μgr/l
«Συνδυασμένη τοξικότητα 22 κοινών εντομοκτόνων βρέθηκε στα νερά των υφάλων Great Barrier Reef της Αυστραλίας. Για παράδειγμα, τα ζιζανιοκτόνα επηρεάζουν τους οργανισμούς που φωτοσυνθέτουν - όπως η θαλάσσια βλάστηση, τα κοράλλια, τα μαγγρόβια και τα φύκια - ενώ τα εντομοκτόνα επηρεάζουν τις προνύμφες εντόμων σε γλυκά νερά και τα καρκινοειδή - συμπεριλαμβανομένων καβουριών, γαρίδων και αστακών»
Associate Professor Michael Warne
School of Earth and Environmental Sciences . University of Queensland
Great Barrier Reef, Queensland
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κενών φιαλών ΦΦ�© Free Recycle 2018
δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα παγόσμια, με 220.000 θανάτους ετησίως (Richter 2002)
και τέσσερα δολάρια από την αύξηση παραγωγικότητας (Pimentel και συν., (1992)
δολάρια. Με παγκόσμιο κόστος υγείας που ξεπερνά τα 8 τρις δολάρια, κάθε δολάριο που δαπανάται
στην αγορά φυτοφαρμάκων αντιστοιχεί σε κόστος υγείας 16 δολαρίων για την αντιμετώπιση χρόνιων
νοσημάτων
3,0% ετησίως (ΠΟΥ 2019), ο μέσος παγκόσμιος ρυθμός ετήσιας αύξησης κόστους υγείας είναι 7,6% ή
περίπου 10% του ΑΕΠ (1.080 δολάρια ανά κεφαλή) (WHO/HIS/HGF/HF Working Paper/19.4, 2019)
ΜΥΘΟΣ: Τα φυτοφάρμακα συμβάλουν στη παγκόσμια αγροτική οικονομία
ΜΥΘΟΣ: Η βιολογική καλλιέργεια δεν έχει την οικονομική απόδοση της χημικής �Εντατική θερμοκηπιακή καλλιέργεια ντομάτας περιοχής Ιεράπετρας�Χαλέπης Παντελής, βιοκαλλιεργητής– Πετράκης Δημήτρης, παιδοχειρουργός
Χημική καλλιέργεια Βιολογική καλλιέργεια
Έξοδα ανά στρέμμα – Έξοδα ανά στρέμμα –
Αρχική εγκατάσταση Αρχική εγκατάσταση
Νylon ηλιοαπολύμανσης 200 Νylon ηλιοαπολύμανσης 200
Απολύμανση εδάφους 100 Φυτά 1.500 Χ 0,30 450
Φυτά 1.500 Χ 0,30 450 Κομπόστ 4 τόνοι, Ζεόλιθος,
Φυτοφάρμακα 700 Ορός γάλακτος, Φύκια,
Λιπάσματα 800 Ενεργοί μικροοργανισμοί-ΙΜΑ,
Nερό 200 Πύρεθρο, Βάκιλλος Θουριγγίας
1 κυψέλη βομβίνων 80 Θειάφι, Εκχυλίσματα
Απόσβεση έτους 2.000 καψικαϊνης- κανέλλας
Σύνολο 4.530 Σερμπέτι (κοπριά+σάκχαρα+
Έσοδα ανά στρέμμα. οξυγόνωση) 1.500
13.000 Χ 0,65 8.450 1 κυψέλη βομβίνων 80
Νερό 200
Καθαρό 3.920 Απόσβεση έτους 2.000
Σύνολο 4.430
Έσοδα ανά στρέμμα
5.500 Χ 1,7 9.350
Καθαρό 4.920
1950-1990 αυξήθηκε κατά 250%, ενώ η κατανάλωση φυτοφαρμάκων αυξήθηκε 1000%
αντίστοιχα
μεγαλύτερου ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας ήταν η χρήση συνθετικών
λιπασμάτων, άρδευσης, νέων σπόρων και τεχνολογιών
Στις ΗΠΑ π.χ. τα τελευταία 15 χρόνια μειώθηκε η κατανάλωση φυτοφαρμάκων κατά 25%
με αύξηση της γεωργικής παραγωγής
Glyphposate
ΜΥΘΟΣ: H αύξηση κατανάλωσης φυτοφαρμάκων τετραπλασίασε τη παγκόσμια γεωργική παραγωγή
Συμπεράσματα της παρουσίασης για το ρόλο των φυτοφαρμάκων �Stehle S. και συν. 2015, Βolognesi C. και συν. 2009, Food Standards Agency 2018, Jayasumana C και συν. 2015, Mañas F.J. και συν. 2009
τροφίμων και ζωοτροφών
συσχετίζεται με τη μακροχρόνια έκθεση σε
χρησιμοποιούμενα φυτοφάρμακα και τα υπολείμματα
τους στη τροφή, έδαφος, ατμόσφαιρα και υδροφορείς
εξυπηρετεί το μοντέλο χρήσης ορυκτών καυσίμων, την
αγορά τροφίμων και τη φαρμακοβιομηχανία
Οι μοριακοί στόχοι που ενεργοποιούνται από τα φυτοφάρμακα αναστέλλονται
με εγκεκριμένα από τον FDA αντικαρκινικά μονοκλονικά αντισώματα
"Cell signalling by receptor-tyrosine kinases," by Lemmon and Schlessinger's, 2010. Cell, 141, p. 1117–1134
Οι βιομηχανίες φυτοφαρμάκων και φαρμάκων χρησιμοποιούν τους ίδιους κυτταρικούς στόχους για να εξοντώσουν παράσιτα και για θεραπεύσουν ασθένειες που προκάλεσε
η έκθεση σε φυτοφάρμακα
�Η αξιολόγηση των κινδύνων έκθεσης σε φυτοφάρμακα χρειάζεται πολιτικές παρεμβάσεις, νέες μεθοδολογίες, βιοπαρακολούθηση, μελέτες και συνεργασίες εξειδικευμένων επιστημόνων�Prof. Τσατσάκης Αριστείδης, Δ/της Εργαστηρίου Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης�
ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Οι πολλοί μηχανισμοί, η δράση των φυτοφαρμάκων στα έμβρυα, οι αλλαγές στα γονίδια για πολλές γενεές, οι μικρές δόσεις και η ανάμιξη των φυτοφαρμάκων και άλλων χημικών είναι σοβαρή πρόκληση σήμερα για τους επιστήμονες για να καθορίσουν νέα όρια έκθεσης σε επιβλαβείς χημικές ουσίες
Νέες μέθοδες και παραπάνω έρευνες χρειάζονται για λιγότερη έκθεση και καλύτερη ποιότητα ζωής
Έκθεση από την εμβρυϊκή ηλικία
Αύγουστος 2014
Γιατί να είναι ασφαλή τα φυτοφάρμακα όταν …
στην Ελλάδα είναι παράνομα ?
φυτοφαρμάκων πάνω από τα mrls της ΕΕ, για τις δραστικές ουσίες chlorpyrifos,
dimethoate, pirimiphos methyl, cypermethrin, tebuconazole κ.ά. ?
περιβάλλον ?
αύξηση νοσηρότητας, υπογονιμότητα και καρκίνο ?
Απαιτούνται νέες στρατηγικές διαχείρισης φυτοφαρμάκων �Goumenou Μ. και συν. 2001, Curl C. L. και συν. 2015, Beck J. John και συν. 2018, Athanassiou G. C. και συν. 2018, Tsatsakis A. και συν. 2018, 2019, Wilks Μ. και συν. 2018, Lorsbach A Beth και συν. 2019
Prof. Tsatsakis A.
Στα επόμενα χρόνια, σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής θα
ποικιλιών
Επανάκτηση της βιοπικοιλότητας και αναγέννηση της γεωργικής παραγωγής
Andre Leu
Για το λόγο αυτό, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές καλούνται να συνεργαστούν με τους παραγωγούς, τους επιστήμονες της ιατρικής, βιολογίας και γονιδιακής τεχνολογίας�
Να δώσουμε ένα κόσμο χωρίς φυτοφάρμακα
στα παιδιά
Οι γεωργοί και οι καταναλωτές να έχουν
επαρκή, διάφανη και υπεύθυνη πληροφόρηση
Πετράκης Δημήτρης - Παιδοχειρουργός
Mέλος Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου
Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας
Σας ευχαριστώ πολύ για τη προσοχή σας !!