1 of 21

Inleiding tot literatuurstudies

2 of 21

Wat is een literatuurstudie?

3 of 21

Wat is een literatuurstudie?

Een onderzoek naar wetenschappelijke bronnen over een bepaald onderwerp
Geeft een overzicht van bestaande kennis
Identificeert relevante theorieën en methoden
Identificeert hiaten in bestaande onderzoeken
Kan voorkomen als deel van een ander onderzoek of als een opzichzelfstaand onderzoek

Een literatuurstudie is een onderzoek naar wetenschappelijke bronnen over een bepaald onderwerp.
Een literatuurstudie geeft een overzicht van de stand van zaken wat betreft het onderzoek naar dat onderwerp door de relevante publicaties te analyseren.
Je bekijkt de belangrijke theorieën en methoden die zijn toegepast en je probeert aan te geven op welk gebied nog hiaten bestaan of waar verbetering mogelijk is.
Een literatuurstudie kan deel uitmaken van een scriptie, proefschrift of research paper, maar het kan ook een opzichzelfstaand onderzoek zijn.
Als een literatuurstudie deel uitmaakt van een groter geheel, zorgt dit literatuuronderzoek ervoor dat je een goed beeld hebt van het bestaande onderzoek op dit gebied voordat je aan je eigen onderzoek begint.
Als de literatuurstudie op zichzelf staat, heeft het literatuuronderzoek als doel om een algemene evaluatie te geven van de huidige stand van zaken met betrekking tot onderzoek naar jouw onderwerp.

4 of 21

Doel van de literatuurstudie

Je laat zien dat je bekend bent met het onderwerp in de wetenschappelijke context
Je ontwikkelt een theoretisch kader en een methodologie
Je positioneert jezelf ten opzichte van andere onderzoekers
Je laat zien hoe jouw onderzoek in het totaalplaatje past

Waarom voer je een literatuurstudie uit? Er zijn enkele hoofdredenen.
Met de literatuurstudie kun je laten zien dat je bekend bent met het onderwerp en de wetenschappelijke literatuur over je onderwerp.
Kennis over en begrip van het werk van andere onderzoekers is een belangrijk aspect van wetenschappelijk onderzoek en academisch schrijven.
Als je literatuurstudie deel uitmaakt van een groter onderzoeksproject, dan toont het literatuuronderzoek ook de ontwikkeling van je theoretisch kader en de methodologie. Je evalueert de keuzes van andere onderzoekers en noemt de voor- en nadelen, waardoor je zelf een goede benadering kunt kiezen.
Je voert een literatuurstudie ook uit om jezelf te positioneren: je literatuuronderzoek laat zien waar jouw onderzoek staat in relatie tot dat van andere onderzoekers. Op welke benaderingen heb je je gebaseerd en welke perspectieven heb je niet meegenomen in je eigen literatuurstudie?
Ten slotte is het van essentieel belang om hiaten in eerder onderzoek te identificeren om aan te tonen hoe origineel en waardevol je eigen onderzoek is. Het is van belang dat je kunt laten zien dat je onderzoek iets nieuws bijdraagt dat relevant is voor het onderzoeksgebied.

5 of 21

Een literatuurstudie uitvoeren in 5 stappen

6 of 21

Stap 1: Zoek naar relevante literatuur

Definieer je onderwerp
Ontwikkel je probleemstelling en je vragen
Bedenk relevante sleutelwoorden of zoektermen
Begin je zoektocht naar literatuur

7 of 21

Waar kun je bronnen vinden

De universiteitsbibliotheek
Google Scholar
JSTOR
EBSCO
Project Muse (geesteswetenschappen en sociale wetenschappen)
Medline (gezondheidswetenschappen en biomedische wetenschappen)
EconLit (economie)
Inspec (natuurkunde, techniek en informatiekunde)

8 of 21

Efficiënt zoeken

Gebruik booleaanse operatoren (AND, OR, NOT)
Lees samenvattingen
Bekijk de literatuurlijsten voor meer bronnen
Noteer bronnen waarnaar herhaaldelijk wordt verwezen

Je kunt een paar trucs toepassen om efficiënt te zoeken. De eerste is booleaanse operatoren gebruiken.
Dit zijn korte termen in hoofdletters, zoals “AND,” “OR,” en “NOT” die je toevoegt aan je zoekopdrachten, waardoor je bepaalde termen kunt includeren of uitsluiten in je resultaten.
Zo zou je bijvoorbeeld kunnen zoeken voor “Bank NOT meubel” als je specifiek zoekt naar resultaten over banken die met geld te maken hebben, en niet naar het meubelstuk bank.
Om de bruikbaarheid van gevonden bronnen te kunnen inschatten, lees je de samenvattingen. Hierdoor krijg je een indruk van de inhoud van het artikel zonder heel veel tijd te spenderen aan een uitgebreide evaluatie van artikelen die mogelijk irrelevant blijken te zijn.
Als je een bruikbaar artikel hebt gevonden, is het verstandig om te kijken naar welke bronnen de onderzoekers verwijzen. Door de literatuurlijst door te nemen, vind je mogelijk nieuwe bronnen.
Let vooral op bronnen waarnaar herhaaldelijk wordt verwezen in meerdere artikelen. Die bronnen zijn vaak belangrijk.

9 of 21

Stap 2: Evalueer en selecteer bronnen

10 of 21

Stap 2: Evalueer en selecteer bronnen

Welke vraag staat centraal?
Wat zijn de belangrijkste concepten?
Wat zijn de belangrijkste theorieën en methoden?
Wat zijn de resultaten en conclusies?
Hoe verhoudt de bron zich tot andere onderzoeken?
Wat zijn de belangrijkste inzichten en argumenten?
Wat zijn de sterke en zwakke punten van het onderzoek?

11 of 21

Aantekeningen maken

Citaten
Samenvatting van belangrijke punten
Informatie over de bron:

Auteursnaam
Titel artikel en naam van tijdschrift)
Publicatiejaar
Paginanummers

12 of 21

Stap 3: Identificeer thema’s, discussiepunten en hiaten

Trends in literatuur door de tijd heen
Belangrijke thema’s
Discussiepunten en meningsverschillen
Cruciale publiaties
Hiaten in onderzoek

Je wilt nu beginnen met nadenken over wat jouw evaluatie van de belangrijke bronnen laat zien.
Je zoekt naar duidelijke trends in de literatuur: thema’s die vaak terugkeren, onopgeloste discussiepunten en hiaten in onderzoek.
Als je meningsverschillen tussen diverse onderzoekers tegenkomt, kun je proberen vast te stellen of het discussiepunt is opgelost of dat vervolgonderzoek nodig is.
Als je een artikel of boek tegenkomt dat vaak wordt aangehaald, kun je aannemen dat het een belangrijke publicatie is voor dit onderwerp. Hoe positioneren onderzoekers zich in verhouding tot die belangrijke publicatie? Beschouwen zij de de studie als cruciaal of trekken ze de waarde in twijfel?
Om hiaten in het onderzoek te identificeren, kun je opzoeken welke gebieden onderzoekers aanraden voor vervolgonderzoek of je kunt vaststellen over welke aspecten nog meningsverschillen bestaan. Kun je een andere benadering hanteren om de mogelijke paradox uit te leggen?

13 of 21

Voorbeelden van trends en hiaten

De meeste studies richten zich op jonge vrouwen
Toegenomen interesse in de visuele aspecten van sociale media
Weinig onderzoek naar de socialemediaplatforms Instagram en Snapchat
Dit is een hiaat dat jouw onderzoek kan oplossen

14 of 21

Stap 4: Stel een structuur op

Chronologisch: Organiseer op basis van de ontwikkeling van je onderwerp
Thematisch: Organiseer op basis van thema
Methodisch: Organiseer op basis van methodologie
Theoretisch: Organiseer op basis van theoretische aanpak

Een literatuurstudie volgt de basisstructuur van algemene academische teksten: er is een introductie, hoofdtekst en een conclusie.
Een belangrijke keuze die je moet maken heeft betrekking op de structuur: hoe organiseer je de bespreking van je bronnen in de hoofdtekst?
Bij een chronologische aanpak bespreek je de ontwikkeling van het onderwerp. Probeer niet alleen af te gaan op de publicatiedatum, maar identificeer trends en keerpunten en leg uit hoe bepaalde studies in die tijdlijn passen.
Als je voor een thematische aanpak kiest, sorteer je de evaluatie van de bronnen per thema, waarbij je aangeeft hoe de thema’s worden behandeld.
Een methodische aanpak kan de juiste keuze zijn als je onderwerp onderzocht is door middel van verschillende onderzoeksmethoden. Je kunt uiteenzetten hoe deze methoden zijn toegepast en welke conclusies zijn getrokken op basis van de onderzoeken.
Je kunt een soortgelijke verdeling maken op basis van theoretische onderbouwingen, waarbij je aangeeft hoe diverse theoretische benaderingen zijn toegepast. Dit kan erg handig zijn, zeker als je literatuuronderzoek gebruikt om zelf een theoretisch kader op te stellen.
Kies het theoretisch kader dat het beste bij je onderwerp past en probeer de structuur in grote lijnen vast te leggen. Je kunt zelfs verschillende structuren combineren, waarbij je bijvoorbeeld een verdeling maakt op basis van thema en per thema een chronologische volgorde hanteert.

15 of 21

Stap 5: Schrijf je literatuurstudie

Introductie het doel vaststellen
Hoofdtekst de literatuur analyseren
Conclusie de belangrijkste bevindingen samenvatten

16 of 21

De introductie

Opzichzelfstaande literatuurstudie:

Geef achtergrondinformatie over het onderwerp
Beschrijf het doel van de literatuurstudie

Deel van een scriptie, proefschrift of research paper:

Herhaal de centrale probleemstelling
Vat kort de wetenschappelijke context samen

In een opzichzelfstaande literatuurstudie zorg je ervoor dat je introductie achtergrondinformatie verschaft over het onderwerp. Ook geef je aan wat het doel van je literatuurstudie is.
De introductie voor een literatuurstudie lijkt op een introductie voor een reguliere academische tekst. Je introduceert het onderwerp, benadrukt het belang en de relevantie, en je geeft duidelijk aan wat het doel van de huidige studie is.
Als je literatuurstudie deel uitmaakt van een groter geheel, is de introductie niet het eerste onderdeel dat wordt gelezen. De lezers hebben de algemene introductie van je tekst namelijk al gelezen.
Daarom bevat de introductie van je literatuurstudie in dit geval een korte herhaling van de probleemstelling en een samenvatting van de wetenschappelijke context, zodat de originaliteit of goede timing van het onderwerp wordt benadrukt.

17 of 21

De hoofdtekst

Mag worden ingedeeld in secties (paragrafen)
Volg de structuur die je hebt bepaald in stap 4
Maak een samenvatting en bundel de informatie
Analyseer en interpreteer
Geef een kritische evaluatie
Gebruik alinea’s met een logische structuur

18 of 21

De conclusie

Opzichzelfstaande literatuurstudie:

Bespreek de implicaties
Draag ideeën voor vervolgonderzoek aan

Deel van een scriptie, proefschrift, of research paper:

Laat zien hoe de literatuurstudie je verdere aanpak heeft bepaald
Geef aan welke hiaten in de literatuur je in je tekst gaat bespreken

19 of 21

Vond je deze presentatie handig?

We zouden het leuk vinden iets van je te horen!�Je kunt je feedback of vragen mailen naar juliam@scribbr.com

20 of 21

Hi, wij zijn Scribbr👋

We vormen een team van 60 mensen in Amsterdam en we werken samen met meer dan 500 freelance editors over de hele wereld om studenten te helpen met academisch onderzoek en schrijven, zodat ze zorgeloos kunnen afstuderen..

We werken iedere dag hard aan onze Nakijkservice, Plagiaat Checker, APA Generator, Knowledge Base en video’s op ons YouTube-channel.

21 of 21

Richtlijnen om deze presentatie te gebruiken

Je kunt deze presentatie gratis gebruiken en aanpassen voor onderwijsdoeleinden. Je mag de presentatie:

Tonen in een onderwijssetting
Aanpassen door slides toe te voegen, te verwijderen of te veranderen
Verspreiden, bijvoorbeeld in de vorm van hand-outs of in leeromgevingen (zoals Brightspace, BlackBoard, Google Classroom)

→ Vermeld Scribbr wel als bron voor deze presentatie.