2 of 12

हंबोल्ट - रीटर व इतर जर्मन विचारवंताचा प्रभाव

फ्रेंच - आधुनिक भूगोलाचे आधारस्तंभ

प्रादेशिक व मानवी भूगोलामध्ये कार्य महत्वपूर्ण

प्रादेशिक विवरणशास्त्र या दृष्टीकोनातून अभ्यास

3 of 12

पॉल व्हीडाल-डी-ला-ब्लाश

जन्म- 22 जाने 1845 व मृत्यू- 5 एप्रिल 1918
फ्रेंच भौगोलिक सांप्रदायाची स्थापना
संभववादाचे जनक
नान्सी विद्यापीठात भूगोलाचे अध्ययन
1898 ते 1918 पर्यंत प्ॉरिसमधील सॉरबेन विद्यापीठात प्राध्यापक
रॅटझेल प्रमाणेच मानवी भूगोलाला स्वतंत्र अकस्तत्व
मानव व निसर्ग परस्पर संबंध अभ्यासाचा केंदबिंदू
फ्रांसमध्ये मोठी शि यपरंपरा

4 of 12

प्रवास व वास्तव्य- अथेन्स, भूमध्य सागरी प्रदेश, रोम, बाल्कन द्वीपकल्प, सिरिया, पॅलेस्टाइन

सुएझ कालव्याच्या उद्घाटनाला हजर

November 1869

5 of 12

लेखन- 17 पुस्तके, 107 लेख, आणि 240 अहवाल

योगदान-

भारतीय पहिल्या जणगनणेवर लेख (१८७७)-

पहिले भौगोलिक लेखन

यात लोकसंख्येच्या वितरणावरील सामाजिक परंपरा, चालीरीती आणि प्राकृतिक पऱ्यावरणाच्या परिणामांचा ऊहापोह

6 of 12

अॅनल्स-दि -जिऑग्राफी नियतकालीक (1892)- फ्रांन्सच्या भूगोल व फ्रांन्स वसाहतीच्या अभ्यासावर व संशोधनावर भर
नियतकालीकाची उद्दि टे-
भूगोल शारुाीय शोध व संशोधन प्रकाशित करणे
मानवी भूगोलाचा प्रसार करणे
फ्रांसमधील प्रातांच्या सरहद्दी निकश्चत करणे
सार्वजनिक व खाजगी ग्रंथालयातील हस्तलिखीत व नकाशे यांचा शोध घेऊन ते प्रकाशित करणे
त्रुटी असलेले शासकीय नकाशे पुन्हातयार करणे
फ्रेंच प्रवासी, संशोधक, खलासी यांच्या कार्याचा आढावा घेणे.

7 of 12

अॅटलास - जनरल (सामान्य नकाशा संग्रह-1894)
अॅनल्स दि जिऑग्राफी या नियतकालीकामधुन प्रकाशन
पाच आवृत्या
जगातील विविध देशांचे, प्राकृतिक नकाशे, विविध उत्पादने व वितरणाचे नकाशे प्रकाशित
इटेप्स इट नेशन्स दे आम युरोप (१८८९) -

भूमध्य सागरी हवामानाचा फ्रान्सच्या ग्रामीण लोकजीवनावरील परिणाम आणि विविध ऎतिहासिक कालखंडांत झालेले लोकसंख्येचे स्थलांतर, त्यांतील प्रादेशिक घटकांचा प्रभाव इ. विषय

8 of 12

टेबल दी ला जीऑग्राफी दी ला फ्रांस (फ्रांन्सच्या पठाराचा भुगोल) (1903)-

यामध्ये फ्रांसच्या प्रादेशिक विभागंाचे विवेचन

पठाराचा विभागानां त्यांनी पायस (Pays) लहान घटक क्षेत्र

हवामान, भूमीस्वरुपे, वनस्पती, माती, पाणीपुरवठा, शेती, वसाहती, मानवी जीवन पध्दती यांचे वर्णन या ग्रंथातुन

विश्व भूगोल- जगातील विविध देश आणि मानवाचे विस्तृत वर्णन

एकुन23 खंडामध्ये

मृत्यूनंतर ल्यूसीएन गॅलॉइस याने पूर्ण केला.

भा ाांतर- इंग्रजी व अन्य युरोपीयन भा ोत

9 of 12

मानवी भूगोलाची तत्वे- 1921
ब्लाश यांच्या निधनानंतर मार्टोनी त्याचे लिखाण
यात मानवी भुगोलाचे शारुाीय अध्ययन, मानव व पर्यावरण सहसंबंध, लोकसंख्येचे वितरण, वसाहतींचे स्वरुप,संस्कृतीचे वितरण, वाहतुक व दळणवळण, ग्रामीण वसाहती इ. विवेचन
ला-फ्रांस-दि-ईस्ट- पी. एच.डी चा प्रबंध होता. आयु याच्या शेवटच्या काळात याचे प्रकाशन

10 of 12

ब्लाश यांच्या भोगोलिक संकल्पना

अ. संभववाद -

फेबवरे मांडलेल्या ह्या संकल्पनेचा विकास

निसर्गापेक्षा मानव श्रे ठ

निसर्ग केवळ सल्लागार/ मार्गदर्शकापेक्षा मोठा नाही.

मानव संभावने प्रमाणे निवड करतो व तो महत्वाचा भौगोलिक वाहक आहे.

अनुकुल पर्यायांची निवड मानव आपल्या गरजेप्रमाणे करतो.

निसर्गाचे रहस्य जाणून त्यानुसार व्यवसाय राखण्याची कुवत मानवात

आपली बुद्धिमत्ता, कलाकौशल्य व सामर्थ्य यांच्या जोरावर तो निसर्गावर विजय

11 of 12

ब. लघु भौगोलिक क्षेत्र -(pays)

फ्रांन्समध्ये प्राकृतिक घटकांच्या दृ टीने समान वौशि ट¶े असलेल्या लहान भौगोलिक क्षेत्र

प्रत्येक क्षेत्राची भूरचना, हवामान, जमीन, वनस्पती, प्राणिजीवन इ. भिन्न असते.

क. मिल्यु (Milieu-मानव- निसर्ग परस्पर संबंध)-

अॅनल्स दि जिऑग्राफी व मानवी भूगोल या ग्रंथांमध्ये

मिल्यु म्हणजे मानव व्याप्त क्षेत्रातील नौसर्गिक पर्यावरण

मानव हा एक भौगोलिक घटक असुन तो वाहकाचे काम करतो.

12 of 12

ड. भौमिक एकता किंवा आंतरसंबंध संकल्पना-
20 व्या शतकाच्या सुरवातीस मानवी भूगोलातील घटना पर्यावरणाशी संबंधित असुन निसर्ग व मानव यांच्यात विनाकरण सीमा आखली जाते.
निसर्गतः विविध वनस्पती व प्राण्यांचे समायोजन असुन पृथ्वीवर एकही वस्तु स्वतंत्र नाही.
इ. भूगोलशास्त्राची लक्षणे
भूगोल भौमिक एकता किंवा आंतरसंबंध
भौगोलिक दृश्याची निर्मिती स्थानिय मिश्रणातुन व परिवर्तनातुन
भूगोल मानवाने भुपृ ठावर केलेले कार्य व परिवर्तनाचा अभ्यास
भूगोल वौज्ञानिक पध्दती
भूगोल मानवाचे पर्यावरणाशी समायोजन
भूपु ठावरील सहसंबंधाचे स्प टीकरण