Farmakokinetik
Dr. Ülkem Yararbaş
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp A.D.
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
“Havuz” = 0,
1.çalıştırma; “dolan su” = 1
2.çalıştırma; “dolan su” = 0.5
3.çalıştırma; “dolan su” = 2 (eğim)
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
“Havuz” = 20, “dolan su” = 1 (y-ekseninden başlama)
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
“Havuz” = 0, ilk 20dak “dolan su” = 0, 20.dak sonra “dolan su” = 1
IF TIME < 20 THEN 0 ELSE 1 (başka nasıl yazılabilir?)
veya... STEP(1,20) formül : STEP(miktar,zaman)
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
10.dak.da 2 lt/dak, 15.dak.da 1 lt/dak, 30.dak.da tamamen kapalı, 60.dak.da 3 lt/dak
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
10.dak.da 2 lt su dökün
PULSE(2,10,999) formül : PULSE(miktar, başlama zamanı, aralık)
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
10.dak.da 2 lt su dökün
PULSE(2,10,999) formül : PULSE(miktar, başlama zamanı, aralık)
Farmakokinetik..
tanım : farmakokinetik, vücudun ilaca ne yaptığı, farmakodinamik ilacın vücuda ne yaptığı
1. Basit giriş
Bir havuza dolan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
20.dak.dan başlayarak her 5 dak.da 3 lt su dökün
PULSE(3,20,5)
Farmakokinetik..
devam...
2. Üstel çıkış
Bir havuzdan serbest boşalan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
Havuzda 40 lt su var
Dakikada boşalan miktar (boşalma hızı), havuzdaki miktarın %5
Farmakokinetik..
devam...
2. Üstel çıkış
Bir havuzdan serbest boşalan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
Havuzda 40 lt su var
Dakikada boşalan miktar (boşalma hızı), havuzdaki miktarın %5
tanım Yarı-ömür : üstel azalan bir değişkenin yarısının tükenme süresi
Yarı-ömür = 0.693 / Ke veya Ke = 0.693 / yarı-ömür
Ke : elimination rate constant : eliminasyon hız sabiti
Yarı-ömrü hesaplayın, grafikten doğrulayın
Farmakokinetik..
devam...
2. Üstel çıkış
Bir havuzdan serbest boşalan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
Havuzda 40 lt su var
Dakikada boşalan miktar (boşalma hızı), havuzdaki miktarın %5
tanım Yarı-ömür : üstel azalan bir değişkenin yarısının tükenme süresi
Yarı-ömür = 0.693 / Ke veya Ke = 0.693 / yarı-ömür
Ke : elimination rate constant : eliminasyon hız sabiti
Yarı-ömrü hesaplayın, grafikten doğrulayın
Boşalma hızını 0.05'den 0.02'ye düşürün
Çalıştırmadan önce yarı-ömrü hesaplayın, daha hızlı mı, yavaş mı boşalacak?
Farmakokinetik..
devam...
2. Üstel çıkış
Bir havuzdan serbest boşalan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
Havuzda 40 lt su var
Dakikada boşalan miktar (boşalma hızı), havuzdaki miktarın %5
tanım Yarı-ömür : üstel azalan bir değişkenin yarısının tükenme süresi
Yarı-ömür = 0.693 / Ke veya Ke = 0.693 / yarı-ömür
Ke : elimination rate constant : eliminasyon hız sabiti
Yarı-ömrü hesaplayın, grafikten doğrulayın
Boşalma hızını 0.05'den 0.02'ye düşürün
Çalıştırmadan önce yarı-ömrü hesaplayın, daha hızlı mı, yavaş mı boşalacak?
Boşalma hızını 0.10'e artırın, yarı-ömrü hesaplayın, çalıştırın
Farmakokinetik..
devam...
2. Üstel çıkış
Bir havuzdan serbest boşalan suyun modelini yaratın
Simulasyon süresi = 80dak
Havuzda 40 lt su var
Dakikada boşalan miktar (boşalma hızı), havuzdaki miktarın %5
Boşalma hızını 0.05'den 0.02'ye düşürün
Çalıştırmadan önce yarı-ömrü hesaplayın, daha hızlı mı, yavaş mı boşalacak?
Boşalma hızını 0.10'e artırın, yarı-ömrü hesaplayın, çalıştırın
Boşalma hızını ilk değerine (0.05) getirin, havuzda 80 lt su olsun
Grafikte COMPARATIVE (karşılaştırmalı) kutusunu seçin, çalıştırın
Havuzda 40 lt su olsun. Ne kadar sürede boşalacağını (%95) tahmin edin. Çalıştırın.
Farklı bir Ke belirleyin. 3 ayrı havuz başlangıç seviyesi için deneyin..
%97 boşalma yarı-ömrün hemen hemen 5 katı sürede.. başlangıç seviyesinden bağımsız !..
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Ke = 0.05, 30 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Dolan suyu 4 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Ke = 0.05, 30 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, 10 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Dolan suyu 3 lt/dak çıkarın.Tahmin edin. Çalıştırın.
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Ke = 0.05, 30 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, 10 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, “dolan su” = 20 dak boyunca 2 lt/dak, daha sonra 4 lt/dak
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Boşalma hızını 0.02'ye düşürün. 2, 3, 4 lt/dak için ne olacağını tahmin edin. Çalıştırın.
Ne kadar zaman sonra dengeye ulaşır? (yarı-ömür..)
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Ke = 0.05, 30 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, 10 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, “dolan su” = 20 dak boyunca 2 lt/dak, daha sonra 4 lt/dak
Simulasyon süresi = 200 dak, “dolan su” = 100 dak boyunca 2 lt/dak, daha sonra kapalı
Farmakokinetik..
devam......
3. Giriş-çıkış birlikte
Bir havuzdan dolan ve serbest boşalan suyun modelini yaratın
“Havuz” = 0, “dolan su” = 2, “bosalma hizi” = %5, Simulasyon süresi = 80dak
Havuzdaki su miktarı için kaşılaştırmalı bir grafik yaratın
Soncu tahmin edin. Eğrinin şekli ne olacak? Ne zaman dengeli hale gelecek?
Ke = 0.05, “dolan su” = 2, 35dak sonra boşalmaya başlıyor
Ke = 0.05, 30 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, 10 dak aralıklarla 10 lt su dolduruluyor
Ke = 0.05, “dolan su” = 20 dak boyunca 2 lt/dak, daha sonra 4 lt/dak
Simulasyon süresi = 200 dak, “dolan su” = 100 dak boyunca 2 lt/dak, daha sonra kapalı
“dolan su” = 2 lt/dak, Ke = ilk 100 dak 0.05, daha sonra 0.02 (seviye artar mı, azalır mı?)
Farmakokinetik..
devam.........
4. Damardan..
“Ilac” = 0
“dozlama” = 1 mg/dak
“metabolizma” = “Ilac” * “Ke” -gb- metabolizma > yun. metabole : change – değişmek, dönüşmek
“yari ömür” = 30 dak
“Ke” = 0.693 / yari_ömür
Simulasyon süresi = 240 dak
Ilaç miktarı için grafik yaratın (0, 100)
Farmakokinetik..
devam.........
Tedavi seviyesi 50-60, zehirlenme seviyesi 75. Dozajlama nasıl olmalı?
Farmakokinetik..
devam.........
Tedavi seviyesi 50-60, zehirlenme seviyesi 75. Dozajlama nasıl olmalı?
Yarı-ömür 30 dak yerine 3 saat olsaydı
dengeye ulaşıncaya kadar ne kadar süre geçer?
50-60 ilaç seviyesi için ne kadar dozajlama gerekir?
Farmakokinetik..
devam............
5. İki aspirin almak...
“Midedeki Miktar” = 0
“Vücuttaki Miktar” = 0
“emilim” = “Midedeki Miktar” * “Ka”
“metabolizma” = “Vücuttaki Miktar” * Ke
“sindirme” = PULSE ( 2 * “hap büyüklüğü”, 0, 24 )
“emilim yari ömür” = 0.5 saat
“eliminasyon yari ömür” = 3 saat
“Ka” = 0.693 / “emilim yari ömür”
“Ke” = 0.693 / “eliminasyon yari ömür”
“hap büyüklüğü” = 10000
Simulasyon Süresi = 24 saat
Farmakokinetik..
devam...............
“emilim yari ömrü” 1,5 saat olursa ne olur?
“Midedeki Miktar”ın zaman boyunca davranışını tahmin edin.
Kandaki tepe değerin ulaşıldığı zamana bunun etkisi ne olur?
Kandaki tepe değer ne olur?
Farmakokinetik..
devam...............
“emilim yari ömrü” 1,5 saat olursa ne olur?
“Mideki Miktar”ın zaman boyunca davranışını tahmin edin.
Kandaki tepe değerin ulaşıldığı zamana bunun etkisi ne olur?
Kandaki tepe değer ne olur?
“emilim yari ömrü” 1 saat, “eliminasyon yari ömrü” 8 saat olsun
Önce tahmin, sonra çalıştırma
Farmakokinetik..
devam...............
“emilim yari ömrü” 1,5 saat olursa ne olur?
“Mideki Miktar”ın zaman boyunca davranışını tahmin edin.
Kandaki tepe değerin ulaşıldığı zamana bunun etkisi ne olur?
Kandaki tepe değer ne olur?
“emilim yari ömrü” 1 saat, “eliminasyon yari ömrü” 8 saat olsun
Önce tahmin, sonra çalıştırma
Önceki durumdaki yarı ömürleri kullanarak, 6 saatte bir ilaç verin
Ne olacağını tahmin edin.
İkinci doz alındığında vücutta ne kadar ilaç kalmış olacak?
İkinci dozdan sonra tepe değerin ne olacağını tahmin edin
Üçüncü doz alındığında vücutta ne kadar ilaç kalmış olacak?
Doz alınmaya devam edildikçe birikim sürekli artar mı?
Simulasyon süresini uzun süreli davranışı görebilecek şekilde artırın
Teşekkürler...