Tijd van burgers en stoommachines

TV 8: 1800 - 1900

Agenda

• Opening
• Terugkijken op SE;
• Moderisering van Europa 1800 - 1900 (de industriele Revolutie): het wetenschappelijke debat over oorzaken ervan;
• Modernisering van Europa 1800 - 1900: literatuur;
• Onderzoeksvaardigheden: analyseren van Deans voor het tijdvakkendossier;
• Huiswerk

Vier soorten lessen

• Kennislessen: Industriële Revolutie in Groot-Brittannië, in Nederland en in Nijmegen;

​

• Reproductielessen: kapstokvragern /gele vragen werkboek;

​

• Filmlessen/onderzoeksvaardigheden voor het TVD: Industriële Revolutie en Sociale Kwestie in België;

​

• Toepassinglessen: Groene vragen werkboek en verdiepingsopdrachten voor TVD;

Nieuwste Tijd (1800 - 2000)

Verscheurd en Verenigd door Napoleontische oorlogen

Krachtig naar buiten, maar verdeeld naar binnen

1789 n. chr.

1918 n. chr.

Conservatisme

Confessionalisme en Socialisme

Liberalisme

Eerste Wereldoorlog

Democratische revoluties/

Constitutionele monarchieen

Franse Revolutie en Franse expansie

Landbouwstedelijk/industrialisatie Industrieel stedeljke

samenleving/kapitalistisch/globalisering/imperialisme

Restauratie koningshuizen

TV 8: Stoommachines en Burgers 1800 - 1900

Imperialisme

​

​

Emancipatie

De Verlichting

TV 8: Burgers en Stoommachines (1800 - 1900)

A tale of two sisters:

​

​

Sophie Presburg 15. November 1792 in Nijmegen; † 7. April 1854 in Zaltbommel

Henriette Presburg 20. September 1788 in Nijmegen; † 30. November 1863 in Trier),

op

Sophie Presburg trouwt met Lionel Philips - vermogend tabakshandelaar

Aanvankelijk Joods, gaat over op het protestantisme/Ned. Hervormde Kerk

Dorien Presburg trouwt met Heinrich Marx - advocaat. Aanvankelijk Joods, gaat over op het protestantisme/Lutheranisme.

Frederiks Philips - Bankier, financierder van zijn zoon de oprichter van het Philips concern (Gerard Philips);

Karl Marx - filosoof, econoom, grondlegger van het socialisme, het communisme en dus de arbeidersbewegingen;

Wetenschappelijke debat: Wat is bepalend geweest voor de modernisering van West-Europa? Malthusiaanse spanning of Marxistische klassenstrijd?

​

​

Malthusiaanse spanning en technologische verbeteringen bepalen de modernisering van Europa;

Marxistsche opvatting van de geschiedenis: klassenstrijd bepaalt modernisering van Europa (economie/sociaal);

Politiek Sociaal

Thomas Malthus → de geschiedenis wordt bepaald door de spanning tussen bevolkingsgroei en landbouwopbrengst → crisis leidt tot oorlogen, revoluties, ziekten, sterfte ( zie Malthus in Africa );

David Ricardo → de geschiedenis wordt bepaald door technologische verbeteringen, waardoor er meer mensen in een gebied kunnen wonen → Malthusiaanse spanningen komen daardoor niet meer voor (zie debat tussen Ricardo en Malthus in dit artikel);

Karl Marx → de geschiedenis wordt bepaald door klassenstrijd (= these, antithese en synthese) en die eindigt via de stappen feodale samenleving en kapitalistische samenleving zonder enige twijfel uit bij een klassenloze samenleving (= communistische klasseloze samenleving);

Marx: Klassenstrijd is motor geschiedenis

• Geestelijken
• Adel

3. Burgers (Bourgeoisie) en Horige Boeren

• Bourgeoisie

Franse Revolutie

Industriele Revolutie

2. Arbeiders (Proletariaat)

Communistische wereldrevolutie

• Bourgeoisie

2. Dictatuur van het Proletariaat

FEODALE SAMENLEVING

KAPITALISTISCHE SAMENLEVING

COMMUNISTISCHE SAMENLEVING

Collectivisatie Productiefactoren

​

COMMUNISTISCHE SAMENLEVING

Malthus: de dreiging van honger bepaalt de geschiedenis

to support a population

Ricardo: de technologische vooruitgang bepaalt de geschiedenis

technical inventions

to support a population

new level of resources to support a population

Wat is bepalend voor de modernisering van West-Europa? Malthusiaanse spanning of Marxistische klassenstrijd?

​

​

Malthusiaanse spanning en technologische verbeteringen bepalen de modernisering van Europa;

Marxistsche opvatting van de geschiedenis: klassenstrijd bepaalt modernisering van Europa (economie/sociaal);

Politiek Sociaal

Keuzefilms over de 19e eeuw...

• Daens (industriele revolutie, sociale kwestie, -ismen);

​

• Keetje Tipel (urbanisatie, sociale kwestie, sociale klassen);

​

• Amistad, Roots (slavernij, abolitionisme);

​

• Ciske de Rat (vroeg 20ste eeuw);

​

• Modern Times (vroeg 20ste eeuw, Charlie Chaplin, industriele revolutie, -ismen);

Literatuur in de 19e eeuw...

TV 8: Kenmerkende Aspecten

31 De industriële revolutie en het ontstaan van een industriële samenleving in de westerse wereld.

32 Discussies over de 'sociale kwestie'.

33 Het modern imperialisme dat verband hield met de industrialisatie.

34 De opkomst van emancipatiebewegingen.

35 Voortschrijdende democratisering; steeds meer mannen en vrouwen nemen deel aan de politiek.

36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

​

TV 8: Kenmerkende Aspecten

31 De industriële revolutie en het ontstaan van een industriële samenleving in de westerse wereld.

32 Discussies over de 'sociale kwestie'.

33 Het modern imperialisme dat verband hield met de industrialisatie.

​

Begrippen

• Industriële Revolutie
• Industriële samenleving
• arbeidsverdeling
• Naamloze vennootschap
• zeer rijke bovenlaag of elite
• gegoede burgerij of bourgeoisie
• kleine middenlaag met enig bezit
• grote arme beneden laag
• agrarische revolutie
• sociale kwestie
• modern imperialisme
• the white man’s burden

​

Mindmap

INDUSTRIELE SAMENLEVING

Industrialistie

Arbeidsverdeling

Agrarische Revolutie

Mobiliteit

Sociale kwestie

Gelaagdheid

Urbanisatie

ruimtelijke segregatie

Techniek

Grote arme benedenlaag

Kleine middenlaag met enig bezit

Zeer rijke stedelijke bovenlaag (adel of bourgeoisie)

NV’s

INDUSTRIELE REVOLUTIE

Massaproductie

Massaconsumptie

Groeiende middenlaag

Zeer rijke kapitalisten

Fabrieksarbeiders/

armen / werklozen

Van kolonialisme naar imperialisme

Grondstoffen (plantages en mijnen)

Arbeidskrachten (slavernij)

Afzetsmarkt

Van kust naar binnenland

KA 31 en KA 32

De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving;

​

Discussies over de sociale kwestie (armoede onder arbeiders en de consequenties daarvan op de rijkere bovenlagen);

Twee hoofdvragen:

• Welke noodzakelijke oorzaken lagen ten grondslag aan de industriële revolutie in de westerse wereld in de 19e eeuw?

​

• Welke gevolgen had de industriële revolutie voor arbeiders en de rijkere bovenlagen?

​

(neem over in je schrift)

​

Casus 1: Groot Brittannië

Arbeid

Natuur

Techniek

​

Ondernemerschap

Deelvraag 1: Welke veranderingen deden zich voor in de Britse maatschappij waardoor in de 18e/19e eeuw een Industriële Revolutie kon ontstaan?

Kapitaal

Casus 2: Industriële Revolutie in Nederland

• Volgde Nederland het Europese patroon?

​

• Wat waren de gevolgen voor de Nederlandse koloniën?

​

• Wat maakt de keuzefilm: Keetje Tippel duidelijk over de sociale kwestie?

​

​

​

​

​

Deelvraag 2: Was Nederland eerder of later dan G.B. met de Industriële Revolutie?

Casus 3: Industriële Revolutie in Nijmegen: Westelijk Waalfront

• Keuzestof;

​

• Tijdvakkendossier

​

• Lokale geschiedenis;

​

Zijn er sporen van de Industriële Revolutie zijn nu nog te vinden in Nijmegen? Welke?

Casus 4: De industriële revolutie van Azië (China);

• Keuzestof;

​

• Tijdvakkendossier

​

• Wereldgeschiedenis;

Deelvraag 4: Hebben landen in Zuidoost Azië een vergelijkbaar industrialisatie proces doorlopen als West-Europa?

Casus 5: Daens

• Vlaamse film;

​

• 1890: Aalst;

​

• Jan Decleir;

​

• Onderzoeksvaardigheden

Deelvraag 5:

Trailor…

Onderzoek: stap 1

Oriënteren:

​

• zoek via google informatie over Daens als historisch persoon, als personage in een boek en als personage in een film;

​

• zoek via google informatie over de industriele revolutie in Belgie in het algemeen en Aalst in het bijzonder, laat 19e eeuw;

​

• zoek via google informatie over de rol van de katholieke kerk en de socialistische beweging in Belgie, laat 19e eeuw;

​

De Vier Dimensies van Samenlevingen

Daens,

Industriële Revolutie & Sociale Kwestie

Politiek: machtsrelaties →

Wie heeft de macht, wie een beetje en wie helemaal niet?

Economie: produceren en consumeren → Wie produceert en wie consumeert?

Sociaal: maatschappelijke omstandigheden →

Hoe leven mensen?

Welke verschillen zijn zichtbaar?

Cultuur: waarden, normen, rituelen en helden/voorbeelden Wat is belangrijk voor mensen? welke verschillen zijn zichtbaar?

Welke taalverschillen zijn zichtbaar? wat zegt dat?

Oriënterend kijken

Aantekening

De industriele revolutie is een economisch-technische verandering met verstrekkende gevolgen voor:

​

- de mate van verstedelijking van de wereld,

- groei van de wereldbevolking,

- verdeling van rijkdom,

- Europeanisering van culturen over de hele wereld.

​

In de 20ste eeuw blijken de schaduwkanten van de 19e eeuwse vooruitgang: twee wereldoorlogen, kernrampen, klimaatsverandering.

Huiswerk

Lezen blz. 88 t/m 89;

Maken: kapstokvragen van KA 31 (t/m veranderingen tijdens de I.R);

Maken: de drie oriëntatievragen bij de film Daens binnen groep van 5 voor TDV;