2 of 20

��Къартбабаларымнынъ � айдын � хатырасына � багъышлайым

Ишни беджерди:

Къырым Джумхуриети Советский район муниципаль бюджет умумтасиль муэссисеси «Ильичево орта мектебининъ» 6-Б сыныф талебеси

Бальчаева Ваде Асановна 03.03.2003сенеси

Оджа: къырымтатар тили ве эдебият оджасы БальчаеваЭ.С

3 of 20

Мен, Бальчаева Ваде,

Советский район Ильичево

орта мектебининъ

6 сыныфында окъуйым.

«Аиле дегерликлери» ярышында

биринджи кере иштирак этем.

Мен дженкнинъ биринджи кунюнден башлап, Гъалебе кунюнедже джебеде немсе-фашистлерге къаршы дженклешкен Сейдамет къартбабам акъкъында икяе этмек истейим.

4 of 20

Дженк –олюм,айырылыкъ,ёкъсузлыкъ…

Дженктен де сувукъ,титис,къоркъунч шей бармы бу дюньяда? Нидже аналар савашларда озь эвлятларыны гъайып эттилер,нидже балалар оксюз къалды.

5 of 20

Меним къараман къырымтатар халкъымнынъ огъул ве къызлары Улу Ватан дженкинде фашист джанаварларгъа къаршы курештилер

Эм джебеде,эм гизли тешкилятларда яш джанларыны аджымай,душманнен чарпыштылар.

Бу джесюрлернинъ арасында меним къартбабаларым да бар эди.

6 of 20

Сейтмемет огълу Сейдамет къартбабам бу дешетли дженкнинъ биринджи куньлеринден, сонъки кунюнедже джебеде булунды. Къартбабамнынъ дженкявер ёлу акъкъында, онынъ арбий весикъаларындан , анамнынъ бабасы Сейтмемет къартбабамнынъ ве аласы Гульнар битамнынъ икяелеринден бильдим.

7 of 20

Сейдамет къартбабам 1921 сенесининъ бааринде Багъчасарай шеэринде,чокъ балалы къорантада дюньягъа кельди.Сонъра олар Багъчасарай районнынъ Азиз коюне кочьтилер.�Сейдамет къартбабамнынъ�бабасы Сейтмемет �ве анасы Айше.�Оларнынъ 8 баласы бар эди: �Селиме,Сейдамет,Бекир,�Сервер,Февзие,Сейтумер,�Шевкет,Рустем

8 of 20

Сейдамет къартбабам �экинджи сырада �солдан экинджи отура.�Ялтада окъугъан йыллары.

Ильк тасильни Багъчасарайдаки татар мектебинде алды. Шу мектерте чалышкъан Исмаил оджасыны къартбабам чокъ хатырлай эди.Сонъра окъувыны Ялтадаки кооператив окъув юртунда девам эттире.

9 of 20

1938 сенесинден июнь айынынъ1940 сенесинедже Багъчасарай районнынъ Азиз коюнинъ 2 номералы тюкянында чалышкъан вакъытында

10 of 20

�Сейдамет къартбабам Багъчасарай шеэри «Плодоовощевой трест»те 1940 с. июль айындан 1941 с. март айынадже чалышты (ресимде сол тарафта, ята)

11 of 20

1941 сенесининъ март айында Сейдамет къартбабам ордугъа чагъырыла. Онынъ бабасы Халиль огълу Сейтмемет дедемиз де дженк башлагъанынен ,1941 сенеси джебеге кете.

Сейдамет къартбаба Улу Ватан дженкининъ биринджи куньлеринден 47-инджи дивизиянынъ 94-юнджи полкунда радист оларакъ хызмет эте.

12 of 20

1942 сенесининъ август айында агъыр яралана ве госпитальде тедавийлене.� 1942 сенесининъ декабрь айындан 1943 с. майыс айына къадар къуруджылар батальонында сапер оларакъ хызмет эте.�

13 of 20

1943 сенесининъ майыс айындан 1945 сенесининъ майыс айына къадар 109-ынджы окъчулар дивизиясында хызмет эте.

109-ынджы окъчулар дивизиясы Австриянынъ пайтахты Вена шеэрини, Чехословакиянынъ Братислава ве Брно шеэрлерини азат этювде иштирак этти.

Улу Гъалебени Сейдамет

къартбабам

Чехословакияда къаршылай.

14 of 20

Улу Ватан дженки биткенинен къартбабамнынъ дивизиясы империалистик Япониягъа къаршы арбий арекетлерде иштирак эте.

1945с сентябрь айында дженктен къайта.

Сейдамет къартбабам бильгили, мераметли,

алчакъгонъюлли,намуслы,саде бир инсан эди. Дженк акъкъында чокъ тариф этмеге истемей эди. Шу дешетли куньлерни хатырлагъанда, аман козьлери яшлана экен.

Дженк вакътында о, чокъ зорлукълар корьди,ойле олгъан, вазифени беджермек ичюн ,олар йигирми кунь сув ичинде отургъанлар. Шунынъ ичюн къартбабамнынъ сагълыгъы пек зайыф эди.

15 of 20

�

Дженктен сонъ къартбабам озь къорантасыны узакъ Озьбекистаннынъ Маргъылан шеэринде тапты. Анасы Айше бита сюргюнликте къыйналып, 5 баланы къорчалап,акъайыны, буюк огълу Сейдаметни ве ортанджы огълу Серверни дженктен беклей эди.

Сейдамет къартбаба,

къардашы Бекир,

анасы Айше бита,

тизеси ве аптеси Селиме

16 of 20

Сейдамет �къартбабамнынъ �огълан къардашы �Сервер. 1946 с

Эки огълу да сагъ –селямет къайтып кельдилер. Лякин оларнынъ бабалары Халиль огълу Сейтмемет дедемиз 1941 сенеси дженкте эляк олды

17 of 20

Сейдамет къартбабам омюр аркъадашы Зекие битам ве уйкен огълу Сейтмеметнен 1953 с

18 of 20

Къартбабам медаль ве орденлернен такъдирленди

19 of 20

1960 сенеси къартбабам биринджи кере Къырымгъа кельди. Озь эвчигини зиярет эткенде, къомшулары Мария къартбабамнынъ сесини эшитип, таныды. «Сейдамет кельди!»- деп,чапты.Олар дженктен огюне къомшуларынен дост-муаббет яшай эдилер.

Къартбабам Ватангъа къайтмакъны арзулады, лякин къысмет олмады . О, 1984 сенеси ,63 яшында Маргъыланда вефат этти .

20 of 20

Мен озь къартбабамнен гъурурланам! Эки дженкнинъ мешакъатлы ёлларыны кечмек буюк къараманлыкътыр!

Бу арбий весикъалар ве фотосуретлер меним къорантамнынъ ольченмез дегерлиги. Меним эджатларымнынъ джанлы тарихы.Мен оларны къорчаламакъ керегим.

Менимдже,эр бир инсан

озь аилесининъ кечмишини

огренмек, бильмек, омюр

бою хатырламакъ борджлу.

Къартбабаларымнынъ айдын

хатырасы меним къальбимде эбедий

яшайджакъ! Олар бизим бахтлы

аятымыз ичюн дженклешти.