1 of 35

KIKIRDAK DOKUSU

2 of 35

Genel Bilgi

  • Kıkırdak ve kemik, bedenin iskelet çatısının sağlanmasında önemli roller oynayan, özelleşmiş bağ dokularıdır.

3 of 35

İşlevi

  • Kıkırdak, yumuşak dokulara yapısal destek ve eklemler için kaygan yüzey sağlar.
  • Uzun kemiklerin boyuna büyümesinde aracıdır.
  • Memeli embriyolarında iskelet, başlangıçta kıkırdak yapıda olup daha sonra minerallerin birikmesiyle kemikleşir.

4 of 35

İşlevi

  • Eklemlerde, kaburga uçları gibi yerlerde kemikleşme olmaz. Bu bölgeler hayat boyu kıkırdak olarak kalır.
  • Kıkırdak doku düzgün yüzeyli, dayanıklı ve esnek olması nedeniyle eklem yüzeylerinde kemiklerin hareketini kolaylaştırır.

5 of 35

Kıkırdak Doku

  • Kıkırdak dokunun ara maddesine kondrin, kıkırdak doku hücrelerine kondrosit adı verilir.
  • Kıkırdak hücreleri yuvarlak veya oval şekilli büyük çekirdekli hücrelerdir. Bu hücreler kapsülle çevrilidir. Kapsülün içinde bir veya birkaç tane kıkırdak hücresi bulunabilir.

6 of 35

Kıkırdak Doku

  • Kıkırdak dokuda kan damarları bulunmaz
  • Beslenme olayı diffüzyon ile bağ dokudan gerçekleşir. Atık maddeler de aynı yoldan uzaklaştırılır.

7 of 35

Yok…

  • Kan damarı
  • Sinir
  • Lenfatik

​

8 of 35

ÜÇE AYRILIR

  • Hiyalin
  • Elastik
  • Fibröz
  • Histolojik görünümü ve EM (ekstraselüler matriks) ile ayırt edilir.

9 of 35

Hiyalin kıkırdak yapı ve işlevi

  • En sık rastlanan hiyalin kıkırdak, saydam camsı bir görünüme sahiptir.
  • Bu görünüm, yapısında bulunan kollajen liflerin, içine gömülü olduğu temel maddeyle yakın bir kırılma indeksine sahip olmasındandır.
  • Fetüste hiyalin kıkırdak geçici bir iskelet oluşturur, bu kıkırdak iskeletin yerini daha sonra endokondral kemikleşmeyle kemik dokusu alır.

​

10 of 35

11 of 35

Hiyalin kıkırdak yapı ve işlevi

  • Adölesan döneme kadar hiyalin kıkırdak, uzun kemiklerin biçimini ve büyümesini kontrol eden epifiz büyüme plağının ayrılmaz bir parçasıdır.
  • Sinovyal eklemlerin eklem yüzeylerini döşer, düşük sürtünme özelliği ile birlikte kaygan bir darbe emici yüzey işlevi görür.

12 of 35

13 of 35

Hiyalin kıkırdak yapı ve işlevi

  • Bazı solunum yollarının duvarında yarı-katı bir destek görevi yapar.
  • Hasar görmüş hiyalin kıkırdak onarılmaz çünkü erişkin kıkırdak hücrelerinin-kondrositler-mitoz yeteneği yoktur.

14 of 35

Elastik kıkırdak yapı ve işlevi

  • Elastik liflerin baskın olduğu bir matriks içine gömülüdür.
  • Katı fakat esnek yapısı ile kulak kepçesi, epiglottis ve östaki tüpünün yapısal bütünlüğünü sağlarken bu yapıların bükülebilmesini de izin verir.

15 of 35

16 of 35

17 of 35

Fibröz kıkırdak yapı ve işlevi

  • Matriksinde bulunan çok sayıdaki kollajen lif sayesinde büyük bir gerilme direnci vardır.
  • Kemiği tendona bağlar, yük dağıtabilme özelliğinden ötürü sinovyal eklemlerin menisküslerinde ve vertebralararası eklem disklerinde bulunur.
  • Yaralanan fibröz kıkırdağın yerini, sıkı fibröz bağ dokusu alır.

18 of 35

19 of 35

Klinik bilgi

  • Artrit hastalığının en sık görülen biçimi olan osteroartrit, Kuzey Amerika’daki başlıca uzun dönem erişkin sakatlığı sebebidir. Hücrelerarası matriks yıkımı ve kondrosit metabolizmasında bozulma ile karakterize, primer bir eklem hastalığıdır. Kıkırdak kaybı, sinovyal eklemlerde kemik kemiğe temasa ve bunun sonucunda da eklem hareketlerinde ve işlevinde hızlı bir bozulmaya sebep olur.

20 of 35

21 of 35

EKLEMLER

22 of 35

Genel Bilgi

  • İskeleti meydana getiren kemiklerin birbireyle bağlantı kurduğu yere eklem denir.
  • Onlar olmadan,vücudumuz hareket edemez ve dimdik dururdu.
  • Eklemlerin çoğu kapı menteşesinin kapıyı açıp kapaması gibi,kemiklerin serbestçe hareket etmesini sağlarlar.

​

​

23 of 35

24 of 35

EKLEM ÇEŞİTLERİ

  • OYNAR ( HAREKETLİ) EKLEMLER
  • YARI OYNAR (YARI HAREKETLİ)EKLEMLER
  • OYNAMAZ ( HAREKETSİZ) EKLEMLER

​

25 of 35

26 of 35

27 of 35

28 of 35

OYNAR ( HAREKETLİ) EKLEMLER�

Oynar eklemler, kol ve bacaklarda hareketi sağlar. Bu kemiklerin eklem yapan yüzeyleri kıkırdakla örtülüdür. Buna eklem kıkırdağı denir. Oynar eklemlerde ligament olarak adlandırılan ve iki kemiği bağlayan eklem bağları yer alır. Bu sayede eklemler sağlamlık kazanır ve kuvvetlenir

29 of 35

OYNAR ( HAREKETLİ) EKLEMLER�

Eklem bölgesinde bağ dokudan yapılmış bir kapsül bulunur. Bu yapıya eklem kapsülü denir. Kapsülün iç kısmı sinovial zar adı verilen ince bir zar ile sarılmıştır. Bu zardan eklem boşluğuna eklem sıvısı (sinovial sıvı) salgılanır. Bu sıvı, kıkırdak doku ile birlikte kayganlık sağlayarak hareket sırasında kemiklerin birbirine bağlandığı eklem yüzeyinde aşınmayı önler.

​

​

30 of 35

31 of 35

32 of 35

YARI OYNAR (YARI HAREKETLİ) EKLEMLER��

Hareketi sınırlı olan eklemlerdir. Eklem yapan iki kemik arasında kemiklerin birbirine sürtünerek aşınmasını engelleyen kıkırdak dokudan oluşmuş bir disk bulunur. Boyun, göğüs, bel omurlarının arasındaki eklemler bu gruba girer

​

33 of 35

34 of 35

OYNAMAZ ( HAREKETSİZ) EKLEMLER���

Bu eklem çeşidinde kemikler hareket etmeyecek şekilde birbirlerine bağlıdır. Kafatası ve yüzdeki eklemler, oynamaz eklemlere örnek olarak verilebilir. Oynamaz eklemlerde eklem kapsülü ve eklem sıvısı yoktur.

35 of 35