Yürüyüş

Uzm. Fzt. Kağan Yücel - Ufuk Üni. SHMYO Öğrt. Gör.

Normal Yürüyüş

Yürüyüş:Yerçekim merkezinin öne doğru yer değiştirmesi ile birlikte gövdenin ve ekstremitelerin ritmik alternatif hareketleri olarak tanımlanmaktadır. Biomekanik yönden ise yürüyüş, dengenin ritmik olarak kaybedilip kazanılması şeklinde açıklanmaktadır.

​

Gait cycle (Yürüme periyodu): Bir alt ekstremitenin topuk vuruşu ile aynı alt ekstremitenin takip eden topuk vuruşu arasında geçen zamandır. Yürüme periyodu 2 ana gruba ayrılır.

​

1.Stance Phase (Duruş Fazı)

2.Swing Phase (Sallanma Fazı)

Yetişkin kişilerde duruş fazı yürüme periyodunun %60’ını kapsar(Maksimum %70). Sallanma fazı ise %40’ını oluşturur.

​

Duruş Fazı

1. Topuk vuruşu
2. Topuk teması
3. Taban Teması
4. Orta Duruş
5. Topuk Kalkışı
6. İtme Fazı
7. Parmak Kalkışı

​

Duruş Fazı

• Duruş fazı 0 noktasında topuk vuruşu ile başlar (Heel Strike).
• Yürüme periyodunun %10’una kadar topuk teması devam eder(Heel Contact).
• %10-%40 arasında 2 olay iç içe görülür. Taban Teması (Foot Flat) ve Orta Duruş Fazı (Mid Stance Phase).

​

​

Duruş Fazı

Taban Teması (Foot Flat) ve Orta Duruş Fazı (Mid Stance Phase) arasındaki farklar:

• Foot Flat hareket eden ekstremitenin ayak tabanının yere temasıdır. Mid Stance’de de ayak tabanının yerle teması söz konusu ancak Mid Stance de ağırlık ekstremite üzerine tümüyle binmiştir.
• Foot Flat de diz eklemi 15-20, Mid Stance de 10-15 flex pozisyonundadır.
• Foot Flat de Quadricepste halen eksentrik tipte kontraksiyon vardır, Mid Stance de ise izotonik kontraksiyon söz konusudur.

​

​

​

Duruş Fazı

• %40 da topuk kalkışı başlar (Heel off)
• %60 da parmaklar yerden kalkar (Toe off)

​

itme fazı

​

Gravite merkezinin sagittal düzlemde öne doğru aktarılmasını sağlayan itme fazıdır ve plantar

fleksörlerin kuvvetli aktivasyonunu gerektirir.

​

Sallanma Fazı

1.Akselerasyon-Hızlanma

2.Mid Swing- Orta Sallanma

3.Deselerasyon-Yavaşlama

• Parmakların yerden kalkışını takiben ekstremite rölatif bir kısalık kazanarak hızlanır.
• Akselerasyon fazı hareket eden ekstremitenin duran ekstremite seviyesine gelene kadar geçen zamanda devam etmektedir.
• Hareket eden ekstremitenin duran ekstremiteyi yakaladığı an, orta sallanma fazını oluşturur.
• Orta sallanmayı takiben ve ikinci topuk vuruşundan hemen önce ekstremite yavaş yavaş boyunu uzatır ve öne olan hareketini kısıtlamak için hızını azaltarak (deselerasyon) kontrollü bir topuk vuruşuna hazırlanır.

​

Çift Destek Periyodu

• Çift destek periyodu hızı normal olan yürüyüşte yürüme periyodunun %25’ini kapsar.
• Çift destek periyodunda yavaş yürüyüşte uzama, hızlı yürüyüşte ise azalma görülmektedir.
• Çift destek periyodu yürüme ile koşmayı birbirinden ayırır. Koşmada tamamen ortadan kalkar.

​

Yürüyüşün Determinatları

Gravite Merkezinin Vertikale Yer Değiştirmesi:

Yetişkin bir erkekte vertikale yer değiştirmenin miktarı ortalama 5.08cm. dir.

Nasıl?

Eğer dizde normal valgite yok ise ve bacaklar birbirine paralel ise ayakların yerden kesilmesi zorlaşır ve pelvik elevasyon görülür. Gravite merkezinin vertikalde toplam yer değiştirmesinin 5cm. de limitlenmesi dizdeki valgite nedeniyledir.

Neden vertikal?

Trochanter major ile crista iliaka arasında kalça stabilizatörü olan gluteus medius bulunur. Ekstremite üzerine ağırlık binince o taraf gluteus medius kasılır ve pelvisi karşı tarafta yukarı kaldırır, kendi tarafına doğru pelvisi düşürür(aşağıya ve laterale doğru çeker).

​

​

Yürüyüşün Determinatları

Gravite Merkezinin Laterale Yer Değiştirmesi:

Laterale yer değiştirmenin miktarı da yetişkin erkeklerde 5cm. kadardır.

Neden?

Gluteus medius kasılırken stabilize ettiği yeri aşağı ve laterale doğru çeker.

Pelvik Rotasyon:

Yürürken pelvis lateral ve vertikal ossilasyon yapar, ağırlık taşıyan ekstremite etrafında external rotasyon, ağırlık taşımayan ekstremite etrafında internal rotasyon yapar. İki taraflı 8-10º yi geçmez.

​

​

​

​

Yürüyüşün Determinatları

Pelvik Tilt:

Pelvisin horizontal düzleme göre ağırlık taşıyan tarafta aşağı düşmesi, karşı

tarafta ise yukarıya yer değiştirmesidir. Sağ sol toplam değeri 10 derecedir.

Pelvik tiltin meydana gelmesi yürüyüşte son derece önemlidir. Böylelikle daha az enerji kaybı meydana gelir. Pelvik tilt meydana gelmeseydi gravite merkezinin vertikalde yer değiştirmesi artacağı için daha fazla enerji tüketimi söz konusu olurdu.

Destek Yüzeyinin Genişliği:

İz bırakan bir yüzeyde örneğin kumda kişi yürütülür ve her iki topuğun orta noktaları birleştirilir. Bu 2 eksen arasındaki mesafe yürüyüşün destek yüzeyinin genişliğini verir. Bu normalde 5-10cm. arasındadır. 5cm.nin altına düşerse addüksiyon, 10cm.nin üzerine çıkarsa abdüksiyon yürüyüşü meydana gelir.

​

​

​

​

​

Yürüyüşün Determinatları

Yürüyüşün Ahengi:

Dakikada atılan adım sayısı yürüyüşün ahengini belirler.

• Yavaş yürüyüş:Dakikadaki adım sayısı 70 ise yavaş yürüyüş
• Normal yürüyüş:Dakikada 90-110 olan adımla yürüyüşe normal yürüyüş
• Hızlı yürüyüş:Dakikadaki adım sayısı 130 ise hızlı yürüyüş denir.(Çift destek periyodu kısalır).

​

​

​

​

​

​

Kinematik Analiz

Topuk vuruşu ile Orta duruş fazı arasında AYAK BİLEĞİ EKLEMİ

• Topuk vuruşu: Nötral pozisyonda
• Taban teması ( TT ): 15 derece plantar fleksiyonda
• Orta duruş fazı (ODF): 3-5 derece rölatif dorsifleksiyonda

​

Kinematik Analiz

Topuk vuruşu ile Orta duruş fazı arasında DİZ EKLEMİ

• Topuk vuruşundan hemen önce : Tam ekstansiyonda
• Topuk vuruşundan hemen sonra: 178 derece ekstansiyonda
• Taban temasında: 15-20 derece fleksiyonda
• Orta duruş fazında: 10-15 derece fleksiyonda (bu ikisi arasında Quadriceps bacağı ekstansiyona getirmek için aktive olur.

​

Kinematik Analiz

Topuk vuruşu ile Orta duruş fazı arasında KALÇA EKLEMİ

• Topuk vuruşu: 30 derece fleksiyon.
• Taban teması: 20 derece fleksiyon.
• Orta duruş fazı: Nötral

​

Kinematik Analiz

Orta Duruş Fazı ile Parmak Kalkışı Arası AYAK BİLEĞİ EKLEMİ

• Orta Duruş Fazı: 3-5 derece dorsifleksiyon
• Topuk Kalkışı: 15 derece dorsifleksiyonda. Daha sonra 35 derece aksi yönde plantar fleksiyon hareketi yapar.
• Parmak kalkışı: 20 derece plantar fleksiyon

​

​

Kinematik Analiz

Orta Duruş Fazı ile Parmak Kalkışı Arası DİZ EKLEMİ

• Orta Duruş Fazı: 10 - 15 derece fleksiyon
• Topuk Kalkışı: Ekstansiyon
• İtme fazı - topuk kalkışı: 40 derece fleksiyon

​

​

Kinematik Analiz

Orta Duruş Fazı ile Parmak Kalkışı Arası KALÇA EKLEMİ

• Orta Duruş Fazı: Nötral
• Topuk Kalkışı: 10 - 15 derece hiperekstansiyon
• İtme fazı - parmak kalkışı: 20 derece hiperekstansiyon

​

​

Kinematik Analiz

Sallanma Fazı

​

​

​

Patolojik Yürüyüş

Kısa bacak yürüyüşü:

Üç gruba ayrılır.

- 0-4cm. arası kısalıklar

- 5 -9cm. arası kısalıklar

- 10 cm. ve üzerindeki kısalıklar

• Bir alt ekstremitenin 0-4cm. arasındaki kısalığında, kısa taraf pelvis düşürülerek kısalığın kompansasyonu mümkündür (pelvik drop).
• 5-9cm. kısalıkta, kısa taraf pelvis düşürülüp, kısa taraf ayak ekin pozisyonuna getirilerek kısalık kompanse edilir.
• 10cm. üzerindeki kısalıklarda: Kompansasyon güçtür. Üç şartı vardır.

1. Kısa taraf pelvis düşürülür.

2. Kısa taraf ayak ekine getirilir.

3. Sağlam taraf ekstremite kısaltılır.

​

Patolojik Yürüyüş

Gluteus Medius Paralitik Yürüyüşü - Trandelenburg Yürüyüşü:

• Duruş fazı ve özellikle orta duruş fazında yürüyüş bozukluğu ortaya çıkar. Ağırlık ekstremite üzerine bindiği zaman pelvis karşı tarafta yukarı kalkacağı yerde aşağı düşer (Trendelenburg belirtisi) ve kalça stabilizasyonu yapılamaz.
• Hasta her orta duruş fazında gövdeyi laterale eğerek, eksternal kuvveti kalça eklem merkezinin lateraline düşürür ve eksternal kuvveti kasın yerine kullanır.
• Bilateral paralizilerde her iki tarafa lateral fleksiyon yapılır (ödekvari yürüyüş).

​

​

​

Patolojik Yürüyüş

Quadriceps Femoris Paralitik Yürüyüşü:

• Yürüyüş bozukluğu hem duruş, hem sallanma fazında görülür.
• Sıklıkla polio sekeli hastalarda görülür.
• Topuk vuruşundan orta duruş fazına giderken kişi gövdesini öne eğmek suretiyle eksternal kuvveti diz ekleminin önüne düşürerek, dizini kilitlemeye çalışır. Bu yetmiyorsa, hem gövdeyi öne eğer, hem elini patellaya koyarak önden arkaya doğru kuvvet uygular.

​

​

Patolojik Yürüyüş

Ataksik Yürüyüş:

• Serebellar atakside yürüme yüzeyi geniştir, yürüyüş düzensiz ve dengesizdir. Yere çizilen çizgiyi takip etmede zorluk görülür.
• Eğer hastalık tek serebellar hemisferde lökalize ise lezyon tarafına doğru düşme eğilimi ortaya çıkar.
• Ataksi, gözler kapalı ve açık iken, her iki durumda da vardır.

​

​

​

Patolojik Yürüyüş

Parkinson Yürüyüşü:

• Tipik olarak yürüyüşe küçük küçük adımlarla başlayıp, yürüyüşün hızını giderek artırırlar ve durmak güçtür (fastinating gait).
• Bazı Parkinsonlu hastalarda da yürüyüş tam tersine donuk ve yavaştır.

​

teşekkür ederim