We zullen gaan kijken wat teksten die op muziek zijn gezet en afbeeldingen uit de kunst ons kunnen leren over de achtergronden van de christelijke dogma’s, zoals kruisiging, opstanding, vergeving van zonden, drie-eenheid (inclusief de zg. ‘Heilige Geest’), etc., zware dogma’s, die nog maar weinig mensen aanspreken. Toch gaat er een actuele boodschap achter schuil, die veel raakvlakken heeft met moderne psychologie en spiritualiteit, en zelfs met erotiek.
Behold, I tell you a mystery
Jos van den Enden
NPB-Hardinxveld-Giessendam, 27 oktober 2009
Dit is de aanhef van een aria uit Händels Messiah. Veel teksten van religieuze aard bevatten zg. ‘diepere lagen’. Je moet er naar graven om ze te bereiken. In de bijbel zegt Jezus: “Jullie heb ik de geheimen van het koninkrijk verteld, maar de mensen moeten het met gelijkenissen doen.” Bevat de christelijke boodschap geheimen? Krijgen we niet het hele verhaal te horen? Waar en hoe moeten we ‘graven’ om er grip op te krijgen?
Sinds in 1945 de Nag Hammadi-geschriften werden gevonden (letterlijk opgegraven!), zijn we de bijbelse christelijke geschriften beter gaan begrijpen. Door onderzoek naar het ontstaan van het christendom is onze inhoudelijke kennis ervan enorm toegenomen.
Verrassend is dat ook veel valt te ontdekken in teksten die zijn gebruikt door de grote componisten van onze muziekliteratuur en bij beeldende kunstenaars. Door de eeuwen heen is er bij kunstenaars, zoals schilders, dichters en componisten, diepere, intuïtieve kennis aanwezig geweest. Voor deze ‘mysteries‘ is de laatste tijd veel belangstelling.
We gaan:
- diepere lagen zoeken in religieuze teksten en afbeeldingen,
- bijbelse en buitenbijbelse teksten onderzoeken,
- teksten bekijken uit de vocale muziek,
Behold, I tell you a mystery
- symbolen uit kunst en cultuur onder de loep nemen,
- christelijke dogma’s bespreken,
- een verband leggen met het seculiere leven.
We gaan er van uit dat:
- de echte boodschap niet aan de oppervlakte ligt,
- ons materiaal gebruikmaakt van symbolen en metaforen,
- uit een warrig geheel toch iets op te maken valt,
Behold, I tell you a mystery
Pas op: religie en erotiek zijn nauw verbonden!
Als eerste voorbeeld een tekst van Huub Oosterhuis op
muziek gezet door A. Oomen.
Behold, I tell you a mystery
Licht dat ons aanstoot in de morgen
Behold, I tell you a mystery
(Waar onze kennis en/of uitdrukkingsvermogen tekortschieten gebruiken we metaforen of beeldspraak.)
In dit lied is licht een metafoor voor een kracht in de mens.
Licht dat ons aanstoot in de morgen,
Huub Oosterhuis
Behold, I tell you a mystery
voortijdig licht waarin wij staan.
Koud, een voor een, en ongeborgen,
licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen
zo zwaar en droevig als wij zijn,
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.
Huub Oosterhuis
Behold, I tell you a mystery
Licht van mijn stad de stedehouder,
aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder,
draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.
Huub Oosterhuis
Behold, I tell you a mystery
Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien
en van ons doen geen daad beklijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen
zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren,
licht, laatste woord van Hem die leeft.
Licht dat ons aanstoot in de morgen.
Licht overdek mij, vuur mij aan.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen.
Liefste der mensen, eerstgeboren,�licht, laatste woord van Hem die leeft.
Behold, I tell you a mystery
Kan nog letterlijk licht zijn, maar ook figuurlijk.
Hier ga je al beeldspraak vermoeden.
Dit is beslist figuurlijk: bewustwording.
Hier wordt het religieus: licht is een ‘godskracht’ geworden.
Dan nu de ‘titelsong’: “Behold, I tell you a mystery” uit een aria uit The Messiah van Händel.
Behold, I tell you a mystery
De tekst is van Paulus (1e brief aan de Korinthiërs).
Behold, I tell you a mystery:
Behold, I tell you a mystery
Paulus, 1 Kor. 15
We shall not all sleep,
But we shall all be changed,
in a moment, in the twinkling of an eye, at the last trumpet.
The trumpet shall sound and the dead shall be raised,
incorruptible.
Als je alleen naar de bovenlaag kijkt denk je hierbij aan een eschatologische gebeurtenis (een mondiale ingreep door een goddelijke hand).
Behold, I tell you a mystery
Behold, I tell you a mystery
Op het eerste gezicht verwachtte Paulus dat hij en zijn tijdgenoten dit persoonlijk zouden meemaken. Een niet uitgekomen verwachting!
In de diepere laag in zijn woorden vinden we iets anders.
De diepere laag in Paulus’ woorden is de bewustwording dat de geest belangrijker is dan het (vergankelijke) lichaam
Behold, I tell you a mystery
en dat je deze bewustwording al tijdens je leven kunt verkrijgen.
Individueel of collectief? De goede zaak doet het laatste wensen.
Maar de werkelijkheid is anders...
Dat de geest voor Paulus belangrijker is dan het lichaam blijkt uit een andere tekst van hem, op muziek gezet door Johann Sebastian Bach.
Behold, I tell you a mystery
Behold, I tell you a mystery
Uit motet “Jesu meine Freude” (BWV 227):
Paulus, Romeinen 8
Ihr aber seid nicht fleischlich,
sondern geistlich,
so anders Gottes Geist in euch wohnet.
Wer aber Christi Geist nicht hat,
der ist nicht sein.
De mens is een geestelijk wezen!
(We kunnen gerust zeggen ieder mens, maar sommigen leven daar meer naar dan anderen.)
Behold, I tell you a mystery
De kerkhistoricus Origenes (ca. 185-253) beschrijft drie soorten mensen:
- In contact met de stof (hylisch)
- In contact met de ziel (psychisch)
- In contact met de geest (gnostisch)
Hij vergelijkt de goede boodschap met een levend wezen met een lichaam, ziel en geest.
Behold, I tell you a mystery
Origenes:
(ca. 185-253)
Het Evangelie heeft een lichaam, een ziel en een geest. De grote menigte ziet alleen het lichaam, dat is het uiterlijke verhaal, de historie. Wie het echter onderzoekend lezen … worden … geprikkeld tot een diepere kennismaking waardoor zij de ziel van het Evangelie ontdekken: de betekenis, het symbolische verhaal. Wie datgene, wat in het Evangelie beschreven wordt, zelf ervaart - wie wedergeboren is, begrijpt de geest van het Evangelie.
Mellie Uylders, De psychologie van het christendom, blz. 74
Hylischi neigen ertoe de bijbelverhalen letterlijk te nemen.
Behold, I tell you a mystery
Psychischi zoeken de symbolische betekenis ervan.
Origenes:
(ca. 185-253)
Gnostici zullen wij vanmiddag wel niet worden.
Behold, I tell you a mystery
1e Intermezzo
10 min.
“Et Resurrexit” uit de mis in b kl. van J.S. Bach
Waarom bevat religieuze literatuur diepere lagen?
Behold, I tell you a mystery
Omdat:
- De materie ‘van binnenuit’ komt.
- Moeilijk onder woorden is te brengen.
- Het vaak om kennis gaat die sowieso niet in woorden is uit te leggen. Het betreft dan gnosis, intuïtieve kennis.
Behold, I tell you a mystery
In dit schilderij kun je zien dat de personen symbool staan voor ‘iets’.
Madonna van Michiel Sittow
Ook in de kunst zie je vaak diepere lagen.
Let op de blik in de ogen en de vogel in de hand van het kind .
Behold, I tell you a mystery
- Het vroege christendom bestond uit een groot aantal verschillende stromingen. Het was ‘veelkleurig’.
- Deze stromingen hadden met elkaar gemeen dat zij ‘mysterie-godsdiensten’ waren, waarin het afleggen van een inwijdingsweg teneinde tot gnosis te komen, gebruikelijk was.
En in The Jesus Mysteries stellen Freke en Gandy:
Behold, I tell you a mystery
Een inwijdingsweg is te vergelijken met een ‘persoonlijk ontwikkelingstraject’.
Een belangrijk aspect hierbij is: aan jezelf werken.
Dit was al zo bij het orakel van Delphi.
Het motto was:
Ken jezelf!
Behold, I tell you a mystery
Bijvoorbeeld in liederen/liedjes als:
De nieuwe persoonlijkheid wordt wel door een roos voorgesteld.
De nieuwe persoonlijkheid is als een geliefde die je wilt koesteren. Een erotisch aspect!
Er is een roos ontloken, en Knaapje zag een roosje staan.
Behold, I tell you a mystery
Maria of Isis staan dan symbool voor zuivere ziel.
De nieuwe persoonlijkheid wordt ook voorgesteld door het pasgeboren kind Jezus of Horus.
Behold, I tell you a mystery
In de aria Komm in meins Herzens Haus uit Cantate BWV 80 van Johann Sebastian Bach gaat het om een ‘verbeteringsproces’.
Bovendien heeft de aria een duidelijk erotische lading.
Behold, I tell you a mystery
Komm in mein Herzenshaus,
Herr Jesu, mein Verlangen!
Treib Welt und Satan aus
Und lass dein Bild in mir erneuert prangen!
Weg, schnöder Sündengraus!
Behold, I tell you a mystery
2e Intermezzo
20 min.
“Es stunden drei Rosen” van J. Brahms
Behold, I tell you a mystery
Es stunden drei Rosen auf einem Zweig,
Schön ist der Sommer;
Drauf sang eine Nachtigall anmutreich;
Schön ist der Sommer!
Und unter dem blühenden Rosenbaum,
Schön ist der Sommer;
Da lag eine Feine in tiefem Traum;
Schön ist der Sommer!
Der Ritter kam wohl durch den Wald,
Schön ist der Sommer;
Mein Rößlein, was machst du so plötzlich Halt?
Schön ist der Sommer!
Was schimmert Rotes durchs grüne Gras?
Schön ist der Sommer;
Als ob es Rosen in ihrer Pracht?
Schön ist der Sommer!
Was blinket daneben wie lichtes Gold?
Schön ist der Sommer;
Es sind wohl Locken krausgekrollt;
Schön ist der Sommer!
Die Feine liegt da ohn' Gewand -
Schön ist der Sommer;
Wie sie der Himmel erschaffen hat.
Schön ist der Sommer!
Behold, I tell you a mystery
Bij veel religies is er de notie dat zielen losgeraakt zijn.
De ziel is ‘gevallen’ en wil weer worden ‘verbonden’.
Religie komt van het Latijnse woord ligiare (verbinden).
Religie, opgevat als re-ligiare, betekent opnieuw verbinden.
Behold, I tell you a mystery
De zielen zijn ‘in de stof gevallen’.
Hun ware natuur is geestelijk.
Dit vormt de sleutel tot het ‘mysterie-christendom’ van de eerste eeuwen.
Behold, I tell you a mystery
Dit is ook de diepere betekenis van het sprookje Assepoester.
Maar van te voren gaat zij zich mooi aankleden en opmaken.
De ziel (vrouwelijk) is ‘in de stof gevallen’ en ontmoet haar grote liefde.
Behold, I tell you a mystery
Schmücke dich, o liebe Seele,
Laß die dunkle Sündenhöhle,
Komm ans helle Licht gegangen,
Fange herrlich an zu prangen;
Denn der Herr voll Heil und Gnaden
Läßt dich jetzt zu Gaste laden.
Der den Himmel kann verwalten,
Will selbst Herberg in dir halten.
Dit horen we in de Bach-cantate BWV 180.
Behold, I tell you a mystery
Schmücke dich, o liebe Seele, …
Denn der Herr voll Heil und Gnaden
Läßt dich jetzt zu Gaste laden.
Der den Himmel kann verwalten,
Will selbst Herberg in dir halten.
De ziel krijgt een opknapbeurt, omdat de ‘heer’ komt inwonen:
Behold, I tell you a mystery
Weet gij niet dat gij een tempel Gods zijt en Gods geest in u woont?
Maar wie is die ‘heer’ die komt inwonen?
Paulus, 1. Kor. 3
Het is de Geest.
Behold, I tell you a mystery
Jesu, wahres Brot des Lebens,
In het koraal dat volgt horen we:
Laß mich durch dies Seelenessen
Deine Liebe recht ermessen,
...
Vergelijk het met ‘geestelijke ontplooiing’.
Of - als tegengestelde - ‘geestdodend werk’.
Dit gaat nog steeds op:
Conclusie: De Geest voedt de ziel.
Behold, I tell you a mystery
Licht der wereld
Beschrijvingen van Jezus die hem als de Geest identificeren:
Ware wijnstok
Brood des Levens
Levensenergie
Iedere ziel ‘leunt’ op de geest
‘Voedsel’ voor de ziel
Behold, I tell you a mystery
Beschrijvingen van Jezus die hem als de Geest identificeren:
Ware lichaam
Weg, waarheid en leven
Het meta-physische
Idem dito
Behold, I tell you a mystery
3e Intermezzo
25 min.
Pauze
“Ave verum corpus” van William Byrd door de King’s Singers
Behold, I tell you a mystery
We komen nu bij een paar belangrijke vragen.
Wat is geest?
Wat is ziel?
Wat is het verschil tussen geest en ziel?
We zullen aan de huidige tijd aangepaste definities proberen te formuleren, maar ook teruggrijpen op gedachten uit het Hermetisme.
Behold, I tell you a mystery
Wat is geest?
Geest, of dé Geest, is de ‘ruimte’ waarin het denken, voelen en willen plaatsvinden.
De geest is een soort ‘reactorvat’ dat het (be)denken mogelijk maakt en tegelijkertijd het product ervan bevat.
Het denken, voelen en willen van alle mensen bij elkaar - en nog veel meer - wordt de kosmische Geest genoemd. Dit is een gedachte uit het hermetisme.
Het product van dit ‘reactorvat’ wordt het Al genoemd: de inhoud van het ‘vat’, alle concepten, alle mogelijkheden.
Behold, I tell you a mystery
Dit komt overeen met Plato’s ideeënwereld.
idee 1
idee 2
idee 3
idee 4
idee 5
idee 6
idee 7
idee 8
idee 9
De Geest is het idee achter de ideeën.
Het Al omvat alle ideeën.
Idee is synoniem met concept.
Behold, I tell you a mystery
In het Corpus Hermeticum wordt over de Geest gesproken als over een persoon:
“Het is zijn wezen van alles zwanger te zijn en alles te maken. …Want er bestaat niets in heel deze Kosmos, wat hij zelf niet is. Hij is zelf zowel wat bestaat als wat niet bestaat. Het bestaande heeft hij immers zichtbaar gemaakt, het niet-bestaande heeft hij in zichzelf besloten.”
De Geest brengt alle concepten voort.
Sommige worden ‘gematerialiseerd’, zichtbaar gemaakt, andere blijven (vooralsnog) in geestelijke vorm.
Behold, I tell you a mystery
Wat zit er zoal in de ideeënwereld?
- natuurwetten (E=mc2)
- wiskunde (2+2=4)
- sociale wetmatigheden (onderdrukking=opstand)
- enz., enz.
Maar ook:
- gebruiksvoorwerpen (mes)
- zielen (Jos van den Enden)
Behold, I tell you a mystery
Wat is ziel?
Ziel is het wezenlijke van iets of iemand. Synoniemen voor ziel zijn: identiteit, karakter, sfeer.
Puttend uit het Al wordt een ziel gevormd. Het Al is zelf eigenlijk ook een ziel (de Wereldziel), maar dan met een ‘totaalpakket’ van alle eigenschappen.
Ieder wezen en object heeft een ziel, nl. datgene wat het beschrijft (in niet-stoffelijke termen), de informatie erover.
(Moderne uitdrukking: soul searching = je identiteit zoeken)
Behold, I tell you a mystery
Wat is in deze visie precies het verschil tussen geest en ziel?
De ziel (psyche) is het onstoffelijke dat specifiek is voor het levende of dode object.
De geest (pneuma) is het onstoffelijke dat levende en dode objecten gemeenschappelijk hebben.
Het gaat dus om het verschil tussen de generieke (algemene) en de specifieke eigenschappen.
Behold, I tell you a mystery
input
output
programma
gegevens
prikkel
response
geest
ziel
Vergelijk de geest en ziel van een mens met een computer:
Behold, I tell you a mystery
Symbolen voor geest (essentie) en ziel (substantie):
geest ziel
man vrouw
bruidegom bruid
staand liggend
buiten binnen
links rechts
licht donker
vuur water
lucht aarde
William Bouguereau: Eros en Psyche
Behold, I tell you a mystery
In een afbeelding uit de vrijmetselarij vinden we geest (staand) en ziel (liggend) als symbolen uit de alchemie terug.
Samengevoegd maken ze van de ruwe steen de bewerkte steen, de ‘lapis’, waarmee je het (symbolische) goud kan maken.
Behold, I tell you a mystery
De symbolen voor geest en ziel vormen samen het plusteken voor optellen,
oorspronkelijk het samengaan van het mannelijke en het vrouwelijke, een beleving van het Mysterie (waarover later).
Behold, I tell you a mystery
Geest en ziel hebben een intieme relatie:
Eros (levensdrift) en Psyche (ziel)
William Bouguereau: Eros en Psyche
Behold, I tell you a mystery
Ich will dir mein Herze schenken,
Senke dich mein Heil hinein
...
Ich will mich in dir versenken ...
Het erotische aspect van religie komt opnieuw tot uiting in deze aria uit de Mattheüs Passion:
Dit wordt genoemd: de wederkerige toenadering, een erotisch getint, religieus begrip.
“Ik in u en U in mij.”
Behold, I tell you a mystery
Nu we meer weten over de geest en de ziel wordt de symbolische betekenis van verhalen duidelijk:
Verhaal
Symboliseert
Geboorte uit een maagd
Nieuwe persoonlijkheid (ziel)
Water in wijn veranderd
De geest wordt bij de ziel gebracht
Spijziging 5000 mensen
De geest voedt vele zielen
Lopen over het water
De geest ‘temt’ de ziel
Duiveluitdrijving Maria M.
De geest redt de gevallen ziel
Rijden op een ezel
De geest is meester over de (lage) ziel
Reinigen van de tempel
De geest reinigt ziel (en lichaam)
Behold, I tell you a mystery
4e Intermezzo
40 min.
“Aqua de beber” van Antônio Carlos Jobim
Behold, I tell you a mystery
We komen nu op de belangrijkste episode uit het verhaal van de geestmens Jezus: kruisiging, dood en opstanding.
Daarvoor gaan we eerst luisteren naar een aria uit Johann Sebatian Bach’s Mattheüs Passion.
Pas in de allerlaatste aria wordt de symbolische betekenis van het verhaal duidelijk.
Het is de bas-aria Mache dich mein Herze rein, die gaat over de graflegging (door Joseph van Arimatea).
Behold, I tell you a mystery
Für und für
Welt, geh aus, laß Jesum ein!
Ich will Jesu selbst begraben.
Seine süße Ruhe haben.
Denn er soll nunmehr in mir
Mache dich mein Herze rein,
Behold, I tell you a mystery
Für und für
Welt, geh aus, laß Jesum ein!
Seine süße Ruhe haben.
Denn er soll nunmehr in mir
Mache dich mein Herze rein,
De ziel wordt gereinigd.
De geest vindt rust in de ziel.
De wereld (de kosmos, de stof) wordt overwonnen.
De ‘verlossing’ vindt plaats.
Behold, I tell you a mystery
Bij het sterven van Jezus scheurt het voorhang van de tempel.
Volgens Josephus was op het voorhang van de tempel een afbeelding van de sterrenhemel aangebracht.
De stof (kosmos) wordt overwonnen. Dit herinnert aan de uitspraak: “Ik heb de wereld overwonnen.”
Behold, I tell you a mystery
Alles heeft een symbolische betekenis.
- Het kruis
- Het sterven
- De graflegging
- De opstanding
- De hemelvaart
- De uitstorting van de ‘Heilige Geest’
Behold, I tell you a mystery
Het Egyptische ankh is symbool van het leven.
Niet van lijden en sterven.
Behold, I tell you a mystery
man
vrouw
Het christelijke kruis is uitgelegd als symbool van de eenwording (heelwording), ook seksueel.
staand
liggend
Behold, I tell you a mystery
Het kruis symboliseert de eenwording van geest en ziel.
De geest
De ziel
: mannelijk, staand
: vrouwelijk, liggend
De cirkel die je soms ziet, focust op de eenwording of de heelwording.
Behold, I tell you a mystery
vuur
aarde
lucht
water
verbonden met de vier elementen...
Maar is ook symbool van de stof,
Behold, I tell you a mystery
Maar is ook symbool van de stof,
noord
zuid
west
oost
en de vier windstreken.
Behold, I tell you a mystery
Het nagelen van Jezus aan het kruis beeldt uit dat de Geest (op wrede wijze) aan de stof werd gebonden.
Plato (427-347 v.Chr.): De zoon van God werd gekruisigd in de kosmos.
Johannes (100 n.Chr.): Het Woord is vlees geworden.
Behold, I tell you a mystery
De graflegging van Jezus in een grot symboliseert dat de geest in de stof wordt begraven.
De grot is een verwijzing naar de grot van Plato waarin de zielen slechts een glimp van de werkelijkheid (de ‘waarheid’), in de vorm van schaduwen op de muur, ontwaren.
In sommige verhalen wordt Jezus tevens in een grot geboren.
Behold, I tell you a mystery
Als de kruisiging van Jezus symboliseert dat de geest in de stof is gevallen, dan
symboliseert de opstanding dat de geest zich weer van de stof losmaakt.
Matthias Grünewald
En met wat een kracht in dit altaarstuk!
Behold, I tell you a mystery
Maria Magdalena is symbool van de ziel.
Zij is nauw betrokken bij de kruisiging
en de opstanding.
Behold, I tell you a mystery
Vergeving van zonden.
- Is dit zware dogma te rijmen met de hier neergezette gedachten?
- Denkt men bij ‘zonden wegnemen door een offer’ niet te veel in de lijn van tempeloffers, die mensen in het reine brachten met de godheid?
- Hoe kan Jezus’ kruisdood zonden wegnemen?
Behold, I tell you a mystery
Vergeving van zonden.
- Heeft hele oude papieren: denk aan iemand die zich opoffert als de groep in gevaar is. De groep is verlost van het gevaar.
- Een soldaat (of terrorist) die sterft voor een ideaal; martelaarschap.
- Wordt ook wel verlossing genoemd.
- De graankorrel die als korrel vergaat.
- Een moeder die zich figuurlijk opoffert voor haar kinderen.
Behold, I tell you a mystery
Belangrijk is dat het woord zondigen, zowel in het Hebreeuws als het Grieks, uit de boogsport komt en betekent:
Dit falen is onvermijdelijk verbonden met de beperkingen van de stof.
Ga je meer de nadruk leggen op geestelijke zaken en minder op stoffelijke, dan wordt het falen een steeds kleinere last.
Het doel missen, falen.
Na een ‘initiatie’ (studie/voorbereiding) maak je ook minder fouten.
Een beslissing die je goed hebt overdacht is nooit ‘fout’.
Behold, I tell you a mystery
In het motet Jesu meine Freude (BWV 227) wordt gezegd dat iemand die op de geest is gericht, in plaats van op de stof (het vlees), niet ‘verdoemd’ is:
In hedendaagse taal:
Heb je naar je geweten (ethisch) gehandeld, dan valt je niets te verwijten.
an denen, die in Christo Jesu sind,
Es ist nun nichts Verdammliches
sondern nach dem Geist.
die nicht nach dem Fleische wandeln,
- geestelijke zaken overtreffen/overwinnen stoffelijke
Behold, I tell you a mystery
Traditionele symboliek:
- een voorbereiding op de dood
‘afzien’ in dit leven t.b.v. het ‘hiernamaals’
- een ritueel voor een initiatie in een nieuwe levensstijl
vaak figuurlijk (opnieuw beginnen, ‘zonden’ afleggen)
soms letterlijk nagespeeld (‘opwekking’ van Lazarus!)
Lijden-sterven-opstanding
- de levenscyclus (seizoenen, generaties)
- een persoonlijk ontwikkelingstraject
Behold, I tell you a mystery
Maar ook in hedendaagse situaties:
- opklimmen uit een ‘diep dal’ (b.v. na ziekte)
- een bevalling (lijden om een nieuw leven voort te brengen)
- studie of training afronden (hard werken, dan bekroning)
- iets achter je laten (conflict, slechte gewoonte, werk)
Lijden-sterven-opstanding
Behold, I tell you a mystery
Samenvattend:
er is steeds een bepaald patroon herkenbaar dat doorlopen wordt om ‘ergens te komen’, een patroon van inspanning (vaak tot het uiterste), waarna de bekroning volgt.
Lijden-sterven-opstanding
Behold, I tell you a mystery
Het gaat om religieuze ‘extase’.
Uitstorting van de Heilige Geest
(Pinksteren)
Het gaat om enthousiast (= ‘in god’) zijn.
Het gaat om vernieuwing van het leven.
Behold, I tell you a mystery
Vader (Mysterie)
Zoon
(Wereldgeest)
Heilige Geest
(Wereldziel)
Zoon is de mannelijke,
Heilige Geest de vrouwelijke kant van het Mysterie
Heilige Geest hoort bij de Drieëenheid die bestaat uit:
Behold, I tell you a mystery
Eerst is er de dualiteit, zoals we gezien hebben:
geest - ziel
man - vrouw
staand - liggend
rechts - links
enz.
Behold, I tell you a mystery
Het begrip ‘drieëenheid’ is veel ouder dan het christendom.
“Volgens Pythagoras begon de schepping bij de splijting van het oerelement (1) en liep via de geslachtelijke dualiteit (2) en de voortplanting in de ruimte (3) naar de voltooiing in de stof, de elementen (4). ”
(Symbolen en hun betekenis)
Drieëenheid
Behold, I tell you a mystery
Na bewustwording van de dualiteit (hoog - laag, licht - donker) ontstond een bewustwording dat begrippen eigenlijk drieledig zijn. Zo hoort bij oud en jong ook volwassen. Er is altijd een toestand tussen de dualiteiten in!
Drieëenheid
Behold, I tell you a mystery
Men ontdekte dat veel zaken in de natuur drievoudig zijn:
Drieëenheid
3 dimensies: lengte, breedte en hoogte
3 hoofdgroepen: dieren, planten, mineralen
3 aggregatietoestanden: vast, vloeibaar, gasvormig
3 componenten in de mens: lichaam, ziel en geest
Behold, I tell you a mystery
5e Intermezzo
55 min.
“Et incarnatus est” uit de mis in b kl. van J.S. Bach
Behold, I tell you a mystery
De geest (pneuma) is het onstoffelijke deel dat levende en dode objecten gemeenschappelijk hebben.
De ziel (psyche) is het onstoffelijke deel dat specifiek is voor het levende of dode object.
Geest en ziel horen bij elkaar en kunnen niet zonder elkaar.
Religie kan niet zonder dit besef.
Hoe was het ook al weer?
We sluiten af:
Behold, I tell you a mystery
Als mensen zich van hun gemeenschappe-lijke natuur bewust zijn, zullen zij elkaar en de wereld beter behandelen.
Zielen hebben de Geest als hun gemeenschappelijke natuur, d.w.z.:
We sluiten af:
Behold, I tell you a mystery
Geest en (Wereld)ziel komen voort uit het: ...
Mysterie
Geest
Ziel
(Het Mysterie is zoiets als het heelal vóór de ‘big bang’.)
We sluiten af:
Behold, I tell you a mystery
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
De ‘ene’ Wereldziel valt uiteen in ‘vele’ zielen, alle ‘nakomelingen’ van het geheel.
We sluiten af:
Behold, I tell you a mystery
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Mysterie
Geest
Ziel
Zielen moeten zich weer verbonden weten met het geheel.
De ‘nakomelingen’ moeten gaan beseffen dat hun wezen (essentie/geest) samenvalt met de Geest.
Mysterie
Geest
Ziel
We sluiten af:
Huub Oosterhuis
Behold, I tell you a mystery
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.
Hier ligt een taak voor de Geest:
Behold, I tell you a mystery
We gaan luisteren naar Ave verum corpus van William Byrd.
Het is het verhaal van jezelf.
Behold, I tell you a mystery
In cruce per homine.
Unda fluxit aqua et sanguine.
Natum de Maria virgine.
Cujus latus perforatus,
Esto nobis prejustatum
In mortis examine.
Vere passus immolatus
Ave verum corpus
O dulcis, o pie,
O Jesus, fili Mariae.
Miserere mei.
Amen.
The King’s Singers
Behold, I tell you a mystery
Appendix
Behold, I tell you a mystery
Een paar moeilijkere termen die Jezus met de geest identificeren :
Eerst- of Eniggeborene
Het Woord (Logos)
Zoon van God
Verlosser (van ‘zonden’)
Christus
Lam Gods
Behold, I tell you a mystery
Christus of Chrestos betekent: de meest geschikte
Dit wordt vaak uitgelegd als de meest geschikte voor het koningschap.
Maar het is veel logischer om het uit te leggen als de meestgeschikte huwelijkspartner of bruidegom, zeker in een tijd dat de vader de partner voor zijn dochter uitkoos.
Christus:
Aan het einde van het bijbelboek Openbaring zeggen de Geest en de Bruid (ziel): “Kom,” en gaan de gelukzalige toestand (de bruidskamer, het koninkrijk) binnen.
Behold, I tell you a mystery
Eerst- of enig geborene:
Genitum, non factum
(ontwikkeld, niet gemaakt)
De geest was altijd al latent aanwezig, maar is op een bepaald moment tot ontwikkeling gebracht, d.w.z actief geworden.
Behold, I tell you a mystery
Verlosser (van ‘zonden’):
Zondigen komt uit de boogsport en betekent: het doel missen, falen. Dit relativeert het ‘zondigen’.
Verlossing was voor veel slaven een krachtige ‘oneliner’.
Vergeving was een omslag in het denken die de spiraal van vergelding (oog om oog, tand om tand) doorbrak.
Behold, I tell you a mystery
Het Woord (Logos):
Een verhalenverteller kan iemand door het woord ‘in de geest’ meevoeren.
Behold, I tell you a mystery
In het oude Egypte zag men het Woord als het bewustzijn van God waarmee hij (Ptah) de wereld schiep.
Het Woord (Logos):
De monade brengt de dyade voort. Een mond, maar ook een vis
Behold, I tell you a mystery
(De hele noot in de muziek is hiervan afgeleid.)
Het Woord (Logos):
Een geopende mond - zingen.
Behold, I tell you a mystery
De naam van de god van Mozes is JHWH.
De eerste persoon van het werkwoord ‘zijn’ - ik ben - in de causatief (veroorzakende wijs). Vertaling: Ik veroorzaak het zijn of ik dóé zijn.
Het Woord (Logos):
Behold, I tell you a mystery
Het Woord van God is het ‘verhaal’ waarmee God onze werkelijkheid schept.
Zoals dromen ‘s nachts een werkelijkheid scheppen, schept God’s ‘droom’ de werkelijkheid als we wakker zijn.
Het Woord (Logos):
Behold, I tell you a mystery
Zoon van God:
Hetzelfde als het Woord van God.
Gods ‘bewustzijn’.
Behold, I tell you a mystery
Lam Gods:
Je denkt het eerst aan Jezus’ onschuld en zachtmoedigheid.
Maar het is ook een verwijzing naar het (nieuwe) leven dat overwint, en als zodanig symbool van de geest.
Behold, I tell you a mystery
We zien Hildegard von Bingen. Zij heeft een visioen.
We zien de Vader (mysterie) enigszins buiten het kunstwerk.
We zien:
Vuur (zoon/geest) Water (ziel)
Lucht (pneuma) Aarde (lichaam)
Behold, I tell you a mystery
Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest. Wie zich door zijn eigen natuur laat leiden is gericht op wat hij zelf wil, maar wie zich laat leiden door de Geest is gericht op wat de Geest wil. Wat onze eigen natuur wil brengt de dood, maar wat de Geest wil brengt leven en vrede. Onze eigen wil staat vijandig tegenover God, want hij onderwerpt zich niet aan zijn wet en is daar ook niet toe in staat. Wie zich door zijn eigen wil laat leiden, kan God niet behagen. Maar u leeft niet zo. U laat u leiden door de Geest, want de Geest van God woont in u. Iemand die zich niet laat leiden door de Geest van Christus behoort Christus ook niet toe. Als Christus echter in u leeft, bent door de zonde weliswaar sterfelijk, maar de Geest schenkt u leven, omdat u door God als rechtvaardigen bent aangenomen. Want als de Geest van hem die Jezus uit de dood heeft opgewekt in u woont, zal hij die Christus heeft opgewekt ook u die sterfelijk bent, levend maken door zijn Geest die in u leeft.
Romeinen 8
Paulus identificeert Christus met de Geest (ethisch appèl)
Behold, I tell you a mystery
Weet u niet dat uw lichaam een deel is van het lichaam van Christus? … wie zich met de Heer verenigt wordt met hem één geest. … weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de heilige Geest, die in u woont en die u ontvangen hebt van God ...
1 Korintiërs 6
Er is één God, de Vader, uit wie alles is ontstaan en voor wie wij zijn bestemd, en één Heer, Jezus Christus, door wie alles bestaat en door wie wij leven.
1 Korintiërs 8
Welnu, met de Heer wordt de Geest bedoeld, en waar de Geest van de Heer is, daar is vrijheid.
2 Korintiërs 3
Wij apostelen zijn net als Christus zwak, maar u zult merken dat wij net als hij leven door Gods kracht. … U weet toch van uzelf dat Jezus Christus in u is?
2 Korintiërs 13
Paulus identificeert Christus met de Geest (ethisch appèl)
Behold, I tell you a mystery
Wie Christus Jezus toebehoort, heeft zijn eigen natuur met alle hartstocht en begeerte aan het kruis geslagen. Wanneer de Geest ons leven leidt, laten we dan ook de richting volgen die de Geest ons wijst.
Galaten 5
[Eerst wordt in een hymne Christus als de Logos neergezet. Dan wordt gesproken over] hoe glorierijk dit mysterie is voor alle volken. Christus is in u, hij is uw hoop op goddelijke luister.
Kollossenzen 1
Christus, in wie alle schatten van wijsheid en kennis verborgen liggen. … in hem is de goddelijk volheid lichamelijk aanwezig, en omdat u één bent met hem … bent u ook van die volheid vervult.
Kollossenzen 2
U bent immers gestorven, en uw leven ligt met Christus verborgen in God. En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u, samen met hem, in luister verschijnen.
2 Korintiërs 13
Paulus identificeert Christus met de Geest (ethisch appèl)
De bijbelschrijver Mattheüs laat zijn hoofdpersoon, Jezus, zeggen:
Behold, I tell you a mystery
“Jullie zullen de steden van Israel niet hebben bereikt voordat de Zoon des mensen verschijnt.” (hoofdstuk 10)
“Het evangelie moet worden gebracht aan alle volken, en dan komt het einde.” (hoofdstuk 24)
en verderop:
Zg. termijnuitspraken:
(Je zou hieruit kunnen opmaken dat het tijdstip van de komst van ‘het koninkrijk’ opschuift. Dat is het gevolg als je uitspraken al te letterlijk neemt…)
Behold, I tell you a mystery
God = Geest
God = Liefde
Geest = Liefde
Theologische algebra: