Tác giả: Truyền thống cho là Ê-xơ-ra
Thời điểm viết: Sau thời kỳ lưu đày, khoảng thế kỷ 5 TCN
Mục tiêu:

• Trình bày lịch sử vương quốc Giu-đa từ Sa-lô-môn đến lưu đày.

• Nhấn mạnh vai trò thờ phượng tại Đền Thờ và sự vâng phục Đức Chúa Trời.

• Khích lệ dân sau lưu đày trở lại tôn thờ Đức Giê-hô-va cách đúng đắn.

• Chương 1: Cầu xin sự khôn ngoan.

• Chương 2-7: Xây dựng và cung hiến Đền Thờ.

• Chương 8-9: Sa-lô-môn vinh hiển, tiếp khách quốc tế.

Trọng tâm: Vua nào trung tín thì được phước; vua nào gian ác thì vương quốc suy vong.
Chỉ tập trung vào Giu-đa (không kể chi tiết về vương quốc Y-sơ-ra-ên phía Bắc).

Một số vua tiêu biểu:

• Chương 10--12: Vương quốc chia đôi; lúc vâng lời, lúc phản loạn.

• Chương 14--16: Làm điều ngay lành, cải cách.

• Chương 17--20: Hợp tác với Y-sơ-ra-ên → bị khiển trách; lập thầy tế lễ dạy dân Luật Pháp.

• Chương 23--24: Bắt đầu tốt, về sau rời bỏ Chúa.

• Chương 29--32: Phục hưng, sửa sang Đền Thờ.

• Chương 33: Tà ác nhưng ăn năn cuối đời.

• Chương 34--35: Tìm thấy sách Luật, phục hưng lớn.

• Chương 36: Cứng lòng, dẫn đến lưu đày Ba-by-lôn.

1. Đền Thờ và sự thờ phượng -- là trung tâm đời sống dân sự và thuộc linh.

2. Vai trò của các thầy tế lễ và Lê-vi -- là trụ cột cho sự dẫn dắt thuộc linh.

3. Lòng trung tín với Đức Giê-hô-va -- quyết định vận mệnh quốc gia.

4. Sự khiêm nhường và ăn năn -- mang lại sự thương xót và phục hồi.

5. Tái lập hy vọng cho người sau lưu đày -- kết thúc bằng lời mở (36:22-23).

• Trình bày sự khởi đầu trị vì của vua Sa-lô-môn -- một khởi đầu với lòng tìm kiếm Đức Chúa Trời và nhu cầu được khôn ngoan để cai trị dân sự Ngài.

• Nhấn mạnh sự chọn lựa đúng đắn của Sa-lô-môn: đặt sự khôn ngoan lên trên tài sản, danh vọng và quyền lực.

• Khẳng định Đức Chúa Trời ban phước cách dư dật khi con người ưu tiên điều đẹp lòng Ngài.

a. Sa-lô-môn củng cố vương quốc (1:1)

• "Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, được vững mạnh trong nước mình, và Giê-hô-va Đức Chúa Trời ở cùng người, làm cho người rất tôn trọng."

• Đây là sự xác nhận thiên thượng về quyền cai trị, không phải chỉ là sự kế thừa chính trị.

b. Dân sự nhóm lại tại Ghi-bê-ôn để thờ phượng (1:2--6)

• Sa-lô-môn và toàn dân nhóm lại tại Ghi-bê-ôn, nơi Đền Tạm của Môi-se và bàn thờ bằng đồng vẫn còn.

• Sa-lô-môn dâng 1.000 của lễ thiêu trên bàn thờ -- bày tỏ lòng kính sợ và tôn trọng Đức Chúa Trời.

• Dù Hòm Giao Ước đã được Đa-vít đưa về Giê-ru-sa-lem (1 Sử Ký 16), Sa-lô-môn vẫn giữ truyền thống dân sự thờ phượng ở nơi bàn thờ xưa.

c. Sa-lô-môn được hiện thấy trong chiêm bao ban đêm (1:7--10)

• Đức Chúa Trời hiện ra và ban quyền chọn lựa: "Hãy xin điều ngươi muốn Ta ban cho."

• Sa-lô-môn khiêm nhường nhận mình còn trẻ và chưa đủ khả năng, xin Chúa ban sự khôn ngoan để xét đoán dân sự đông đúc của Ngài.

• Đây là dấu hiệu của một người lãnh đạo biết ưu tiên trách nhiệm thiêng liêng hơn danh lợi cá nhân.

d. Đức Chúa Trời ban cho hơn điều Sa-lô-môn xin (1:11--12)

• Chúa đẹp lòng vì Sa-lô-môn không xin:

  • Sự giàu sang,

  • Tuổi thọ,

  • Cái chết của kẻ thù.

• Ngài ban sự khôn ngoan, và cộng thêm cả sự giàu có, danh tiếng, và địa vị vượt hơn mọi vua trước và sau.

e. Sa-lô-môn củng cố nền kinh tế và quân sự (1:13--17)

• Vua trở về Giê-ru-sa-lem, củng cố vương quốc, tập trung vào:

  • Gia tăng chiến xa và kỵ binh.

  • Phát triển thương mại quốc tế -- buôn bán ngựa và xe với Ai Cập và các nước lân cận.

• Đặt nền móng cho thời đại thịnh vượng nhất trong lịch sử Y-sơ-ra-ên.

• II Sử Ký chương 1 khẳng định: sự khôn ngoan bắt đầu từ lòng kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 1:7).

• Sa-lô-môn là hình mẫu của người lãnh đạo biết chọn điều đúng khi đứng trước quyền chọn lựa -- và đó là nền tảng cho một vương quốc được Chúa ban phước.

• Một đời sống lãnh đạo khôn ngoan không đến từ sự thông minh tự nhiên, mà từ sự tìm kiếm Đức Chúa Trời cách chân thành và trọn vẹn.

• Đền Thờ được xây dựng như nơi cư ngụ của danh Đức Giê-hô-va giữa dân Y-sơ-ra-ên.

• Nhấn mạnh lòng vâng phục, tinh thần thờ phượng, và sự hiện diện vinh hiển của Chúa.

• Thể hiện sự khôn ngoan lãnh đạo và lòng kính sợ Chúa của vua Sa-lô-môn.

1. Bối cảnh và mục đích

• Sau khi được Chúa ban cho sự khôn ngoan (chương 1), Sa-lô-môn bắt đầu thực hiện ước mơ và di sản của vua Đa-vít: xây một Đền Thờ cho Đức Giê-hô-va.

• Chương này không chỉ nói đến công tác chuẩn bị vật chất, mà còn bày tỏ tấm lòng thờ phượng, khiêm nhường và tầm nhìn thuộc linh của vị vua trẻ tuổi.

2. Nội dung chi tiết

a. Gửi sứ điệp đến vua Hi-ram xứ Ty-rơ (2:1--10)

• Sa-lô-môn biết rằng người Ty-rơ có kỹ nghệ giỏi (nhất là trong việc xây dựng và chế tác gỗ).

• Ông nhờ vua Hi-ram:

  • Cung cấp gỗ bá hương, gỗ tùng và gỗ bạch đàn từ núi Li-ban.

  • Gửi một thợ tay nghề cao, có kinh nghiệm với vàng, bạc, đồng, sắt, vải và nghệ thuật chạm khắc (so sánh II Sử Ký 2:7 với Xuất Ê-díp-tô Ký 31:1--6).

• Ông hứa sẽ trả công hậu hĩnh bằng lúa mì, rượu, dầu (2:10), thể hiện sự tôn trọng liên minh.

b. Mục đích xây Đền Thờ (2:4)
"Đây là đền thờ mà tôi xây cho danh của Giê-hô-va Đức Chúa Trời tôi, để dâng hương trước mặt Ngài, dâng bánh bày ra hằng ngày, dâng tế lễ thiêu sáng tối, vào các ngày Sa-bát, ngày sóc và lễ định của Giê-hô-va."

• Đền Thờ không phải là nơi phô trương, mà là nơi thờ phượng liên tục và trung tâm thuộc linh của cả dân tộc.

• Tập trung vào sự liên hệ giao ước giữa Đức Chúa Trời và dân Ngài qua các nghi lễ và của lễ.

c. Tinh thần khiêm nhường của Sa-lô-môn (2:5--6)
"Vì  nhà mà tôi xây sẽ lớn lắm, vì Đức Chúa Trời chúng tôi lớn hơn tất cả các thần. Nhưng ai có thể xây nhà cho Ngài? Vì các từng trời, và các từng trời cao hơn trời còn không chứa nổi Ngài, huống chi là tôi xây nhà cho Ngài sao? -- ấy chỉ để dâng hương trước mặt Ngài thôi!"

• Sa-lô-môn thừa nhận tính bất toàn của con người trong nỗ lực dâng điều gì xứng đáng cho Chúa.

• Đây là bài học sâu sắc về sự kính sợ Chúa và hiểu biết thần học đúng đắn: Đền Thờ không thể chứa Chúa, nhưng là dấu hiệu vâng phục và tấm lòng tôn thờ.

3. Bài học thần học & ứng dụng

4. Tổng kết

• Chương 2 là nền móng thuộc linh trước khi đặt nền móng vật lý cho Đền Thờ.

• Sa-lô-môn không hành động hấp tấp, mà chuẩn bị với sự tôn kính, chiến lược, và lòng biết ơn.

• Đây là mô hình cho mọi người phục vụ Chúa: trước khi bắt tay vào việc lớn, hãy chuẩn bị tâm linh lớn hơn.

• Sau khi chuẩn bị đầy đủ vật liệu và nhân sự (chương 2), Sa-lô-môn bắt đầu khởi công xây dựng Đền Thờ — công trình trung tâm của đức tin Y-sơ-ra-ên.

• Sự kiện này không chỉ mang tính kiến trúc, mà là biểu tượng của sự hiện diện và vương quyền Đức Chúa Trời giữa dân Ngài.

a. Địa điểm thiêng liêng — Núi Mô-ri-a (3:1)

• "Sa-lô-môn khởi xây cất đền Đức Giê-hô-va tại Giê-ru-sa-lem, trên núi Mô-ri-a, nơi Đức Giê-hô-va đã hiện ra với Đa-vít, cha người..."

• Ý nghĩa lịch sử:

  • Nơi Áp-ra-ham dâng Y-sác (Sáng 22:2).

  • Nơi Đa-vít lập bàn thờ sau dịch lệ (I Sử 21).

• Thần học: Đền Thờ không chỉ là công trình vật chất, mà là sự tiếp nối giao ước giữa Chúa và dân Ngài.

b. Mô tả kiến trúc (3:2–9)

• Kích thước:

  • Dài 60 cubit (~27m), rộng 20 cubit (~9m).

  • Phòng Chí Thánh (Nơi Cực Thánh): hình khối vuông (20x20x20 cubit), tượng trưng sự hoàn hảo.

• Vật liệu:

  • Gỗ bá hương dát vàng ròng, tường chạm hình chê-ru-bim và hoa (3:5–7).

  • Lượng vàng sử dụng: 600 ta-lâng (~20 tấn) — thể hiện sự tôn kính tối cao.

c. Hai trụ đồng: Gia-kin và Bô-át (3:15–17)

• Gia-kin ("Chúa thiết lập") và Bô-át ("Trong Ngài có sức mạnh").

• Chi tiết:

  • Cao 35 cubit (~16m), đỉnh trụ trang trí hoa loa kèn và lưới dây.

  • Ý nghĩa:

    • Nhắc nhở dân Chúa rằng Ngài là nền tảng và nguồn sức mạnh.

    • Không có chức năng chống đỡ, chỉ mang tính biểu tượng thuộc linh.

• Chương 3 không chỉ ghi lại quy trình xây dựng, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hiện diện Chúa.

• Đền Thờ là hình bóng về Đấng Christ — nơi con người gặp gỡ Đức Chúa Trời (Giăng 2:19–21).

• Bài học cho Hội Thánh ngày nay:

  • Mọi công việc Chúa phải xuất phát từ sự vâng lời và tôn cao Ngài.

  • Đời sống Cơ Đốc nhân phải là "đền thờ thiêng liêng" (I Cô-rinh-tô 3:16).