Ca-na-an

1. Nguồn Gốc
Dân Ca-na-an là hậu duệ của Ca-na-an, con trai của Cham, cháu của Nô-ê (Sáng Thế Ký 10:6,15-19). Họ cư ngụ tại vùng đất Ca-na-an, nơi sau này trở thành Đất Hứa của dân Y-sơ-ra-ên.

2. Tôn Giáo
Dân Ca-na-an thờ nhiều thần ngoại bang, nổi bật là:

• Ba-anh: Thần mưa và mùa màng (Các Quan Xét 2:11-13).
• A-sê-ra: Nữ thần sinh sản (1 Các Vua 14:23-24).
• Mo-lóc: Thần lửa, họ hiến tế con trẻ cho thần này (Lê-vi Ký 18:21).

Nghi Thức Thờ Phượng:
Dân Ca-na-an có hệ thống tôn giáo đa thần giáo, với các nghi thức thờ cúng gắn liền với lễ tế, nghi lễ huyền bí, và tục thờ thần tượng. Các yếu tố chính trong nghi thức thờ phượng:

• Thờ thần Ba-anh: Thần mưa và phì nhiêu (Các Quan Xét 2:11-13).
• Thờ A-sê-ra: Nữ thần sinh sản và mẹ của các vị thần (1 Các Vua 14:23-24).
• Hiến tế con trẻ: Một thực hành tàn bạo dành cho thần Mo-lóc (Lê-vi Ký 18:21).
• Tục giao hợp tôn giáo: Các đền thờ Ba-anh có "kỹ nữ đền thờ", thực hành giao hợp để cầu mong mùa màng tốt tươi.

Quan Điểm Về Sau Khi Chết:
Dân Ca-na-an tin rằng cái chết không phải là kết thúc, nhưng họ có một quan điểm tiêu cực về thế giới bên kia. Các quan điểm chính:

• "Sheol" (Âm phủ): Dân Ca-na-an tin rằng sau khi chết, linh hồn xuống "Sheol", một nơi tối tăm và không có niềm vui (Giê-sa-bê 3:19).
• Không có sự phán xét hoặc phần thưởng: Khác với người Ai Cập, dân Ca-na-an không có quan niệm rõ ràng về sự phán xét hay phần thưởng trong thế giới bên kia.
• Sự cúng tế người chết: Họ thực hành các nghi thức tế lễ để vinh danh tổ tiên và cầu xin phước lành.

Quan Điểm Về Sự Sống Lại:
Dân Ca-na-an không có niềm tin vào sự sống lại theo cách của người Ai Cập hay Do Thái. Các quan điểm chính:

• Linh hồn tiếp tục tồn tại ở Sheol, nhưng không có khái niệm về sự phục sinh thân thể.
• Thờ cúng tổ tiên để duy trì sự kết nối giữa người sống và người chết.
• Một số ảnh hưởng từ nền văn hóa xung quanh, nhưng không có hệ thống niềm tin rõ ràng về sự sống lại.

Ngược lại, Kinh Thánh dạy rằng sự sống lại đến từ Đức Chúa Trời, không phải từ nghi lễ hay thờ cúng.

Kết Luận
Dân Ca-na-an có một hệ thống thờ phượng thần tượng suy đồi, với các nghi thức tàn bạo như hiến tế con trẻ và giao hợp tôn giáo. Họ có quan điểm tiêu cực về cái chết, nhưng không có hy vọng về sự sống lại. Kinh Thánh cho thấy rằng chỉ qua Đức Chúa Trời mới có sự sống đời đời và sự sống lại thật sự (Giăng 11:25).

3. Đạo Đức

• Tà dâm và bại hoại: Họ thực hành mại dâm tôn giáo và loạn luân (Lê-vi Ký 18:24-25).
• Hiến tế con trẻ: Một phong tục phổ biến của họ bị Đức Chúa Trời lên án (Phục truyền luật lệ ký 12:31).
• Bị Đức Chúa Trời đoán phạt: Ngài ra lệnh tiêu diệt họ để thanh tẩy vùng đất (Phục truyền luật lệ ký 7:1-5).

4. Văn Hóa

• Phát triển thành nhiều thành bang như Giê-ri-cô, Hết-bôn, và La-ki (Dân số ký 13:29).
• Nghệ thuật và kiến trúc chịu ảnh hưởng từ Ai Cập và Lưỡng Hà.
• Nhiều lễ nghi tôn giáo suy đồi, bao gồm hiến tế người.

5. Chính Trị

• Cấu trúc liên bang lỏng lẻo, mỗi thành bang có vua riêng (Giô-suê 10:1-5).
• Thường xuyên liên minh để chống Y-sơ-ra-ên, nhưng thất bại.
• Bị đánh bại bởi Giô-suê, và đất bị phân chia cho 12 chi phái Y-sơ-ra-ên (Giô-suê 11:23).

6. Kinh Tế

• Nông nghiệp phát triển, trồng nho, ô-liu, và lúa mì.
• Xuất khẩu thủy tinh, nhuộm màu tím và hàng gốm.
• Thương mại phát triển, buôn bán với Ai Cập, Hittites và Phoenicia.

7. Địa Lý
Dân Ca-na-an sinh sống tại Đất Ca-na-an, ngày nay thuộc Israel, Palestine, Lebanon, và Syria. Vùng đất này có địa hình đa dạng, bao gồm đồng bằng màu mỡ, vùng núi, sa mạc, và bờ biển, tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp, thương mại và giao lưu văn hóa.

Diện Tích: Ước tính diện tích vùng đất Ca-na-an thời cổ đại khoảng 150.000 - 180.000 km², trải dài từ Địa Trung Hải đến sông Jordan và từ Lebanon đến sa mạc Negev.

Dân Số: Do tính chất du cư và chiến binh, dân số A-ma-léc không lớn như các dân định cư, nhưng có thể dao động trong khoảng 50.000 - 100.000 người trong thời kỳ đỉnh cao.

• Quy mô quân đội: Trong cuộc chiến với Y-sơ-ra-ên, họ có một lực lượng chiến đấu đáng kể nhưng không phải là một đế chế hùng mạnh (Xuất Ê-díp-tô Ký 17:8-16).
• Sự suy giảm: Sau nhiều thất bại quân sự dưới thời Sau-lơ và Đa-vít, dân số A-ma-léc bị suy giảm nghiêm trọng (1 Sa-mu-ên 15:7-8, 30:1-18).