Y-sơ-ra-ên (Israel) là một dân tộc đặc biệt trong lịch sử nhân loại, không chỉ vì vai trò trung tâm trong Kinh Thánh mà còn bởi những biến cố quan trọng định hình nên bản sắc của họ. Bắt nguồn từ tổ phụ Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp, dân Y-sơ-ra-ên đã trải qua nhiều thăng trầm: từ thời kỳ nô lệ tại Ai Cập, hành trình vào đất hứa, đến thời kỳ các vua và sự chia cắt vương quốc.

Suốt dòng lịch sử, Y-sơ-ra-ên không chỉ nổi bật về mặt tôn giáo với niềm tin vào Đức Giê-hô-va và sự gìn giữ Luật pháp Môi-se mà còn có nền văn hóa đặc sắc, chính trị phức tạp và nền kinh tế phát triển dựa trên nông nghiệp, thương mại. Đặc biệt, sau hàng ngàn năm lưu lạc, Y-sơ-ra-ên đã tái lập quốc vào năm 1948, trở thành một quốc gia hiện đại nhưng vẫn giữ vững những giá trị truyền thống.

Bài viết này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về Y-sơ-ra-ên từ nguồn gốc, tôn giáo, văn hóa, chính trị, kinh tế cho đến hiện trạng ngày nay. Qua đó, chúng ta có thể nhìn thấy sự vận hành kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong lịch sử của dân tộc này.

MỤC ĐÍCH
Quyển sách "Các Dân Tộc và Tín Ngưỡng trong Kinh Thánh" được biên soạn nhằm mục đích cung cấp một cái nhìn tổng quát và sâu sắc về các dân tộc xuất hiện trong Kinh Thánh, cùng với hệ thống tín ngưỡng và tôn giáo của họ.

MỤC TIÊU
1. Giải thích về nguồn gốc và lịch sử các dân tộc trong Kinh Thánh

• Sách trình bày các dân tộc như Hê-bơ-rơ, Ai Cập, Ba-by-lôn, A-si-ri, Hê-tít, Mô-áp, Phi-li-tin, Hy Lạp, La Mã, v.v.
• Xác định vị trí lịch sử và địa lý của các dân tộc này.

2. Khám phá tín ngưỡng và nghi thức thờ phượng của các dân tộc

• Phân tích hệ thống đa thần giáo và độc thần giáo của từng dân tộc.
• So sánh tín ngưỡng ngoại giáo với niềm tin của dân Y-sơ-ra-ên và mặc khải của Đức Chúa Trời.

3. Tìm hiểu mối liên hệ giữa các dân tộc với Y-sơ-ra-ên

• Cách các dân tộc tương tác với dân Y-sơ-ra-ên trong lịch sử Kinh Thánh.
• Vai trò của các đế quốc lớn trong việc thực hiện chương trình của Đức Chúa Trời.

4. Phân tích ảnh hưởng của tín ngưỡng ngoại giáo đối với dân Y-sơ-ra-ên

• Cách dân Y-sơ-ra-ên bị ảnh hưởng bởi các hệ thống thờ thần tượng.
• Những cảnh báo của Đức Chúa Trời qua các tiên tri về sự bội đạo.

5. Nhấn mạnh sự khác biệt giữa đức tin Kinh Thánh và các tín ngưỡng ngoại giáo

• Giải thích tại sao Cơ Đốc giáo và đức tin Do Thái đặt nền tảng trên một Đức Chúa Trời chân thật.
• Nhấn mạnh lời hứa về Đấng Mê-si-a trong bối cảnh các tôn giáo khác.

Kết Luận
Quyển sách này nhằm giúp độc giả có cái nhìn toàn diện và khách quan về các dân tộc và tín ngưỡng trong thời Kinh Thánh, đồng thời hiểu được cách Đức Chúa Trời vận hành qua lịch sử để hoàn thành chương trình cứu chuộc nhân loại.

ĐỐI TƯỢNG

Quyển sách "Các Dân Tộc và Tín Ngưỡng trong Kinh Thánh" được biên soạn dành cho nhiều nhóm độc giả khác nhau, đặc biệt là những người quan tâm đến Kinh Thánh, lịch sử, thần học và khảo cổ học Kinh Thánh.

1. Mục sư, nhà truyền giáo, giáo viên Kinh Thánh

• Những người giảng dạy và truyền bá Lời Chúa cần có hiểu biết sâu sắc về bối cảnh lịch sử và tín ngưỡng của các dân tộc trong Kinh Thánh.
• Sách giúp họ giải thích rõ ràng hơn về mối quan hệ giữa các dân tộc và dân Y-sơ-ra-ên, cũng như ảnh hưởng của tín ngưỡng ngoại giáo đối với đức tin Kinh Thánh.

• Sinh viên học tại các viện thần học, trường Kinh Thánh, hoặc những người tự nghiên cứu sẽ tìm thấy nhiều tư liệu hữu ích trong sách.
• Giúp họ nắm vững các yếu tố lịch sử, địa lý, và tôn giáo của thời Kinh Thánh để có cái nhìn sâu sắc hơn khi nghiên cứu Lời Chúa.

3. Tín hữu muốn hiểu sâu hơn về Kinh Thánh

• Những người yêu mến Kinh Thánh và muốn tìm hiểu kỹ hơn về bối cảnh lịch sử và văn hóa của các dân tộc được đề cập trong Kinh Thánh.
• Sách giúp độc giả nâng cao nhận thức về ý nghĩa của Lời Chúa trong bối cảnh thời đại.

4. Học giả và nhà nghiên cứu lịch sử, khảo cổ học Kinh Thánh

• Những ai quan tâm đến khảo cổ học Kinh Thánh và lịch sử Cận Đông cổ đại sẽ tìm thấy nhiều thông tin hữu ích trong sách.
• Sách giúp liên kết các nguồn tài liệu Kinh Thánh với các phát hiện khảo cổ học, từ đó mang đến một cái nhìn khách quan và khoa học.

5. Người tìm hiểu về Cơ Đốc giáo và lịch sử tôn giáo

• Những người chưa phải là tín hữu nhưng muốn tìm hiểu nguồn gốc và sự phát triển của tôn giáo trong lịch sử nhân loại.
• Sách giúp họ so sánh niềm tin của Kinh Thánh với các tôn giáo ngoại giáo trong thời cổ đại.

Kết Luận
Quyển sách này là tài liệu giá trị và cần thiết cho bất kỳ ai muốn hiểu rõ hơn về các dân tộc và tín ngưỡng trong Kinh Thánh, giúp độc giả có cái nhìn tổng thể và khách quan hơn về lịch sử, tôn giáo và kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời qua các thời đại.

I. DÂN TỘC ĐƯỢC CHÚA CHỌN

Y-sơ-ra-ên (Israel)

1. Nguồn gốc: Dân Y-sơ-ra-ên thờ phượng Đức Giê-hô-va và sống theo Luật pháp Môi-se, được ban bố trên núi Si-na-i. Hệ thống tế lễ, các ngày lễ trọng và luật lệ nghiêm ngặt giúp họ duy trì sự biệt riêng giữa các dân tộc khác.

2. Tôn giáo: Dân Y-sơ-ra-ên thờ phượng Đức Giê-hô-va và sống theo Luật pháp Môi-se, được ban bố trên núi Si-na-i. Hệ thống tế lễ, các ngày lễ trọng và luật lệ nghiêm ngặt giúp họ duy trì sự biệt riêng giữa các dân tộc khác.

3. Đạo đức: Dân Y-sơ-ra-ên, được Đức Chúa Trời chọn làm dân giao ước, phải sống theo các tiêu chuẩn đạo đức mà Ngài đã ban qua Luật pháp Môi-se. Những nguyên tắc này không chỉ hướng dẫn đời sống cá nhân mà còn ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội, gia đình, và cộng đồng.

a. Nền tảng đạo đức: Đức Giê-hô-va là trung tâm

• Chỉ thờ phượng Đức Chúa Trời duy nhất: "Ngươi chớ có các thần khác trước mặt ta" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3).
• Tình yêu và sự vâng phục Đức Chúa Trời: "Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi" (Phục Truyền Luật Lệ Ký 6:5).
• Đức tin và sự trông cậy nơi Chúa: Họ phải sống bằng đức tin và không dựa vào sức riêng (Thi Thiên 37:3-5).

b. Đạo đức cá nhân: Thánh khiết và công chính

• Thánh khiết trong đời sống: "Các ngươi phải nên thánh, vì ta, Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi, là thánh" (Lê-vi Ký 19:2).
• Trung thực và ngay thẳng: "Ngươi chớ nói chứng dối cho kẻ lân cận mình" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:16).
• Tiết độ và khiêm nhường: Chúa dạy dân Ngài không chạy theo sự tham lam và kiêu ngạo (Châm Ngôn 16:18).
• Lòng thương xót và tha thứ: "Hãy yêu kẻ lân cận như mình" (Lê-vi Ký 19:18).

c. Đạo đức xã hội: Công bình và nhân ái

• Tôn trọng công lý: "Chớ làm sai lẽ công bình, chớ thiên vị người nghèo, cũng đừng thiên vị người giàu, nhưng hãy xử đoán công minh" (Lê-vi Ký 19:15).
• Chăm sóc người nghèo và khách ngoại bang: "Ngươi chớ làm khổ khách lạ, vì các ngươi đã làm khách lạ trong đất Ai Cập" (Xuất Ê-díp-tô Ký 22:21).
• Trung tín trong hôn nhân: "Chớ phạm tội tà dâm" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:14).
• Công bằng trong lao động: "Chớ trì hoãn trả công của người làm thuê" (Phục Truyền Luật Lệ Ký 24:14-15).

d. Đạo đức tôn giáo: Thờ phượng và giữ ngày Sa-bát

• Thờ phượng Đức Chúa Trời với lòng chân thành: Không thờ hình tượng hay theo tà thần (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5).
• Giữ ngày Sa-bát: "Trong sáu ngày ngươi sẽ làm công việc mình, nhưng ngày thứ bảy là ngày nghỉ của Giê-hô-va" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-10).
• Dâng phần mười và giúp đỡ người thiếu thốn: Một phần thu hoạch phải dành để giúp đỡ người nghèo, người mồ côi, góa phụ (Phục Truyền Luật Lệ Ký 14:28-29).

e. Hình phạt và hậu quả khi vi phạm đạo đức

• Khi Y-sơ-ra-ên vâng lời Đức Chúa Trời, họ được ban phước (Phục Truyền Luật Lệ Ký 28:1-14).
• Khi họ từ bỏ Ngài và sống trái với đạo đức Kinh Thánh, họ bị trừng phạt qua chiến tranh, lưu đày và mất đất nước (II Các Vua 17:6-23, II Sử Ký 36:14-21).

4. Văn hóa: Nền văn hóa của dân Y-sơ-ra-ên được hình thành và phát triển dựa trên mối quan hệ giao ước giữa họ với Đức Chúa Trời. Từ những lễ nghi tôn giáo, phong tục xã hội đến hệ thống giáo dục Kinh Thánh, tất cả đều phản ánh đặc tính của một dân tộc được biệt riêng để thờ phượng Ngài.

A. Lễ nghi tôn giáo
Hệ thống lễ nghi của dân Y-sơ-ra-ên rất phong phú, chủ yếu xoay quanh sự thờ phượng Đức Chúa Trời và kỷ niệm các sự kiện quan trọng trong lịch sử của họ. Các yếu tố chính trong nghi thức thờ phượng của Y-sơ-ra-ên:

• Thờ phượng Đức Chúa Trời duy nhất (YHWH) -- Đức Chúa Trời phán rằng không có thần nào khác ngoài Ngài (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3).

• Lễ Tế -- Hệ thống tế lễ trong đền tạm và đền thờ nhằm xóa tội và tôn vinh Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 1-7).

• Lễ Vượt Qua (Passover) -- Kỷ niệm sự giải cứu khỏi Ai Cập (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:14-17).

• Ngày Sa-bát -- Một ngày nghỉ ngơi và biệt riêng cho sự thờ phượng Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11).

• Lễ Lều Tạm, Lễ Ngũ Tuần, Lễ Chuộc Tội -- Những kỳ lễ quan trọng để nhắc nhở dân sự về sự thánh khiết và sự giải cứu của Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 23).

• Thờ phượng tại Đền Thờ -- Ban đầu dân Y-sơ-ra-ên thờ phượng tại đền tạm, sau đó tại Đền Thờ Giê-ru-sa-lem do Sa-lô-môn xây dựng (1 Các Vua 8:1-11).

Ngoài ra, còn có nhiều nghi lễ khác như dâng tế lễ, dâng con đầu lòng, và nghi thức thanh tẩy, tất cả nhằm duy trì mối quan hệ giữa dân sự và Đức Chúa Trời.

Quan Điểm Về Sau Khi Chết: Dân Y-sơ-ra-ên tin rằng có sự tồn tại sau khi chết, nhưng quan điểm này phát triển theo thời gian. Các giai đoạn phát triển của quan niệm về sự sống sau khi chết:

Thời kỳ đầu (thời kỳ tổ phụ và luật pháp Môi-se):

• Sheol (Âm phủ) -- Nơi linh hồn người chết đi xuống, nơi tối tăm và không có sự hiện diện của Đức Chúa Trời (Thi Thiên 88:3-6).
• Không có khái niệm rõ ràng về thiên đàng hay địa ngục -- Người công chính và kẻ gian ác đều đi vào Sheol.

Thời kỳ các tiên tri:

• Niềm hy vọng về sự giải cứu khỏi (Âm phủ) -- Đức Chúa Trời có thể cứu người công chính khỏi Sheol (Thi Thiên 49:15).

Thời kỳ hậu lưu đày (thời Đa-ni-ên và về sau):

• Quan niệm về sự phán xét sau khi chết xuất hiện -- Người công chính sẽ sống lại để hưởng sự sống đời đời, kẻ gian ác sẽ chịu sự đoán phạt (Đa-ni-ên 12:2).

Quan Điểm Về Sự Sống Lại
Dân Y-sơ-ra-ên, đặc biệt là sau thời kỳ lưu đày, bắt đầu có niềm tin mạnh mẽ về sự sống lại thân thể. Các quan điểm chính về sự sống lại:

• Sự sống lại của người công chính -- Người công chính sẽ sống lại để hưởng sự sống đời đời với Đức Chúa Trời (Ê-sai 26:19).

• Sự phán xét của Đức Chúa Trời -- Kẻ gian ác cũng sẽ sống lại nhưng để chịu sự đoán phạt đời đời (Đa-ni-ên 12:2).

• Niềm tin về sự sống lại lan rộng trong thời Tân Ước -- Pha-ri-si tin vào sự sống lại, nhưng Sa-đu-sê thì không (Ma-thi-ơ 22:23).

• Sự sống lại được hoàn tất trong Đấng Mê-si-a -- Chúa Giê-xu giảng dạy rằng Ngài chính là sự sống lại và sự sống (Giăng 11:25-26).

Kết Luận
Dân Y-sơ-ra-ên có hệ thống thờ phượng đặc biệt, chỉ thờ một Đức Chúa Trời chân thật, khác biệt hoàn toàn với các dân tộc ngoại bang. Ban đầu, họ tin rằng sau khi chết, linh hồn đi vào Sheol, nhưng dần dần họ phát triển niềm tin về sự sống lại và sự phán xét đời sau. Chúa Giê-xu Christ đã xác nhận sự sống lại và sự sống đời đời chỉ có qua Ngài (Giăng 11:25).

B. Phong tục tập quán

Dân Y-sơ-ra-ên có nhiều phong tục đặc trưng phản ánh đời sống đức tin và văn hóa của họ, bao gồm:

• Cắt bì: Là dấu hiệu giao ước giữa Đức Chúa Trời và Áp-ra-ham, được thực hiện trên mỗi bé trai tám ngày tuổi (Sáng Thế Ký 17:9-14).

• Giữ ngày Sa-bát: Mỗi tuần, ngày thứ bảy được biệt riêng làm ngày nghỉ ngơi và thờ phượng Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11).

• Luật ăn uống (Kosher): Người Y-sơ-ra-ên phải tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt về thực phẩm theo Lê-vi Ký 11, bao gồm kiêng thịt heo, hải sản không có vảy, và không ăn thịt chung với sữa.

• Tôn kính cha mẹ: Đây là một điều răn quan trọng trong Luật pháp Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12).

• Trang phục: Người Y-sơ-ra-ên truyền thống mặc tallit (áo choàng có tua) để nhắc nhở họ về các điều răn của Đức Chúa Trời (Dân Số Ký 15:38-40).

Các phong tục này giúp họ duy trì bản sắc dân tộc và giữ vững niềm tin vào Đức Chúa Trời qua nhiều thế hệ.

C. Giáo dục Kinh Thánh
Dân Y-sơ-ra-ên đặc biệt coi trọng việc giáo dục con cái về Kinh Thánh và Luật pháp của Đức Chúa Trời.

• Truyền dạy Kinh Thánh trong gia đình: Phụ huynh có trách nhiệm dạy dỗ con cái về Đức Chúa Trời, như lời phán trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 6:6-7: "Những lời phán dạy này mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở trong lòng ngươi. Ngươi phải dạy dỗ điều đó cho con cái mình, phải nói đến khi ngươi ngồi trong nhà, lúc đi đường, lúc nằm, và lúc thức dậy."

• Học thuộc Kinh Thánh: Thanh thiếu niên Y-sơ-ra-ên phải học thuộc nhiều phần trong Kinh Thánh, đặc biệt là Sách Luật pháp (Ngũ Kinh).

• Hệ thống giáo dục tại hội đường: Vào thời Tân Ước, hội đường trở thành trung tâm giáo dục, nơi người ta học hỏi và thảo luận về Kinh Thánh.

• Rabi và hệ thống giáo dục tôn giáo: Các thầy Rabi (giáo sư Kinh Thánh) đóng vai trò quan trọng trong việc giảng dạy và hướng dẫn dân sự.

Nhờ sự nhấn mạnh vào giáo dục Kinh Thánh, dân Y-sơ-ra-ên có một nền tảng đạo đức vững chắc và giữ được đức tin qua nhiều thế hệ.

D. Văn hóa của dân Y-sơ-ra-ên gắn liền với mối quan hệ giao ước với Đức Chúa Trời. Các lễ nghi, phong tục tập quán và hệ thống giáo dục Kinh Thánh giúp họ giữ vững đức tin và bản sắc dân tộc. Đây cũng là một bài học quý giá cho chúng ta về tầm quan trọng của việc duy trì sự thờ phượng, truyền dạy đức tin, và sống theo lời Đức Chúa Trời.

5. Chính trị: Hệ thống chính trị của Y-sơ-ra-ên trải qua nhiều giai đoạn:

• Thời kỳ Các quan xét: Dân sự được lãnh đạo bởi các thẩm phán do Đức Chúa Trời lập lên.

• Thời kỳ các vua: Sau khi xin có vua như các dân tộc khác, Y-sơ-ra-ên có vua Sau-lơ, kế đến là vua Đa-vít và vua Sa-lô-môn.

• Chia vương quốc: Sau thời Sa-lô-môn, vương quốc bị chia thành Y-sơ-ra-ên (miền bắc) và Giu-đa (miền nam).

6. Kinh tế: Kinh tế Y-sơ-ra-ên chủ yếu dựa vào nông nghiệp, chăn nuôi và thương mại. Dân sự trồng lúa mì, nho, ô-liu và chăn nuôi chiên, bò. Các tuyến đường thương mại quan trọng đi qua Y-sơ-ra-ên giúp họ giao thương với các nước lân cận.

7. Địa lý: Y-sơ-ra-ên nằm ở Trung Đông, trên vùng đất hứa mà Đức Chúa Trời đã ban cho dân sự Ngài. Đây là vùng đất có địa hình đa dạng gồm sa mạc, đồi núi, thung lũng và bờ biển.

Diện Tích
Dân Y-sơ-ra-ên sinh sống tại Đất Hứa, khu vực được Đức Chúa Trời hứa ban cho dòng dõi Áp-ra-ham, bao gồm Ca-na-an cổ đại, ngày nay thuộc Israel, Palestine, một phần Jordan, Lebanon và Syria.

Ước tính diện tích:

• Dưới thời Môi-se và Giô-suê (thời kỳ chinh phục Ca-na-an): khoảng 26.000 - 30.000 km² (Giô-suê 11:23).

• Dưới thời Vua Đa-vít và Sa-lô-môn (giai đoạn đỉnh cao của vương quốc): khoảng 80.000 - 100.000 km², bao gồm Israel, Judah và các lãnh thổ chư hầu như Mô-áp và Ê-đôm (1 Các Vua 4:21).

• Thời kỳ bị chia cắt (Vương quốc Israel và Vương quốc Giu-đa, khoảng 931 TCN):
  • Vương quốc Israel (miền bắc): khoảng 25.000 km².
  • Vương quốc Giu-đa (miền nam): khoảng 23.000 km.

Dân Số
Dân số Y-sơ-ra-ên thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử:

• Khi Xuất Ai Cập (~1446 TCN): Kinh Thánh ghi lại có khoảng 600.000 đàn ông trưởng thành, suy ra tổng dân số có thể từ 2 - 2,5 triệu người (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:37).

• Khi vào Đất Hứa (~1400 TCN): Khoảng 2 - 3 triệu người (Dân số ký 26:51).

• Thời kỳ Vua Đa-vít (~1000 TCN): Dân số tăng lên khoảng 5 - 6 triệu người, bao gồm các vùng lãnh thổ chư hầu (2 Sa-mu-ên 24:9).

• Thời kỳ Chia Cắt (~931 TCN):
  • Vương quốc Israel (miền bắc): khoảng 3 - 4 triệu người.
  • Vương quốc Giu-đa (miền nam): khoảng 1 - 2 triệu người.

• Thời kỳ Lưu Đày (586 TCN): Dân số giảm mạnh do chiến tranh và lưu đày, chỉ còn vài trăm ngàn người.

Sự Suy Giảm và Gia Tăng Dân Số

• Bị lưu đày sang A-si-ri (722 TCN) -- Mất đi 10 chi phái miền bắc (2 Các Vua 17:6).
• Bị lưu đày sang Ba-by-lôn (586 TCN) -- Giu-đa bị tiêu diệt (2 Các Vua 25:11).
• Thời kỳ phục hồi dưới thời Ê-xơ-ra và Nê-hê-mi (~450 TCN) -- Dân số hồi phục nhưng vẫn nhỏ hơn thời kỳ vương quốc thống nhất.