UNHA LEMBRANZA PARA O LADO ESCURO

Estou seguro de que ó longo deste curso todos e todas vós pasastes moi bos momentos neste reino máxico, tan pequeno que cabe nunha árbore vermella, pero tan grande que nos enche a todos o corazón, e que ten a sorte de estar gobernado polas tres raíñas mais fermosas do mundo (a Rania de Xordania esa que se chinche). E tamén estou certo de que ó longo da vosa estadía neste reino atopastes un pouco (ou un moito) de todo o que hai de fermoso no mundo dos libros, das artes e da música: a alegría, a ledicia, a esperanza, o amor e un millón de cousas máis.

Pero agora eu non vos quero falar desas cousas, máis que nada porque sei que nunca podería facelo tan ben coma as nosas tres raíñas. Pola contra, quérovos falar dese lado escuro que tamén forma parte do mundo dos libros, das artes e da música, do mesmo xeito que forma parte das nosas vidas e de todos nós. Vouvos falar do fracaso, do medo, do desengano e da dor, desas cousas sen as cales quizais seriamos máis felices, pero non estariamos completos. Desas cousas das que non podemos buscar o remedio na fuxida ou na ignorancia, senón na comprensión e na loita. Pois unha das grandes tarefas da literatura e das outras formas de expresión artística é precisamente amosarnos ese lado escuro das persoas e das cousas, para que poidamos, mediante o seu coñecemento, aprender a enfrontarnos a el. E non debemos desprezar nin esquecer ós que caen na loita, pois eles son coma nós e os seus erros tamén poden ser os nosos.

Nos libros eu aprendín moitas cousas sobre ese mundo aínda a medio explorar que é a alma humana, cousas do lado luminoso e tamén do lado escuro. Aprendín nos contos de Bécquer que o medo do Alén tamén pode estar presente nesta vida e nos de Maupassant que o monstro mais terrorífico que poidas imaxinar sempre se agocha dentro de ti. Baixei ós infernos psicolóxicos e sociais da man de Fiodor Dostoievski, e subín con Edgar Poe ás torres negras dende as cales seguen axexando os terrores do mundo primixenio. Emily Brönte agasalloume cun barco para navegar sobre os abismos das paixóns máis terribles e Dashiell Hammett prestoume uns prismáticos para albiscar a maldade que se agocha detrás dos rostros máis inocentes. Aprendín en Graham Greene que a veces tes que elixir entre traizoar ó teu mellor amigo ou traizoarte a ti mesmo, e que, sexa cal sexa a túa elección, esta vaiche doer durante toda a túa vida. Toquei coa man de H. P. Llovecraft as gadoupas dos montros máis terribles e sentín ó facelo a fría lisura dun espello. Coñecín as negras sombras de Rosalía e aprendín nos Evanxeos que non hai esperanza sen angustia nin redención sen dor.

Todo isto e moito máis pódese aprender na lectura. Nos libros, coma nos soños, pódense agochar lexións de cousas sinistras. A veces son os mesmos medos da vida diaria reflexados nun espello deformante, outras veces son medos inda máis fondos e primitivos, ós que chamamos con nomes de monstros e pantasmas porque non coñecemos, ou non nos atrevemos a coñecer, os seus verdadeiros nomes. Pero estou convencido de que, se queremos loitar contra o mal, non debemos rexeitar a aprendizaxe do lado escuro, senón mergullarnos nela, do mesmo xeito que para non afogar a solución non está en fuxir da auga, senón en aprender a nadar, por moi duro que sexa. Dito doutra maneira, e lembrando un pouco a canción dunha serie de debuxos animados moi querida por min dende a miña infancia: debemos estar dispostos a todo, a meternos na boca do lobo, inda que nos devore… porque a boca do lobo tamén forma parte de nós, o lobo tamén somos nós, e alí e en todas partes teremos que loitar pola esperanza e pola felicidade. E cantos máis obstáculos atopemos máis digna será a nosa loita e máis auténtica a nosa aposta polo lado luminoso, do mesmo xeito que é no medio das tebras onde máis se nota a luz. E, se nalgún momento viaxades ó corazón das tebras, non apaguedes nunca esa luz que sodes vós mesmos, pois é entón cando con máis forza teredes que brillar, non só para alumar o camiño de saída, senón tamén para amosarlle ó mundo que ata nas peores situacións hai unhas luces que non morren xamais, e que o mal non pode nada contra un corazón valente que refulxe mesmo no máis fondo da escuridade.

Para rematar, quérovos desexar a tod@s vós un bo fin de curso e un verán fenomenal, renderlles unha merecida homenaxe ás tres raíñas do lado luminoso que vos guiaron, e vos seguirán guiando, nas vosas visitas ó reino da Árbore Vermella, e adicarlle este texto á memoria dun grande explorador do lado escuro chamado Ernesto Sábato (1911-2011). Moitas grazas a tod@s.