Korte teksten .doc

Inhoud:

________________________________

Alexander Beunder - Economielinks

12/3/’13

Jevons’ Paradox: meer energie-efficiëntie = meer energieconsumptie?

“The method ordinarily proposed to stop the wholesale devastation of irreplaceable natural resources, or of natural resources replaceable only with difficulty and long delay, is to forbid production at certain times and in certain regions or to hamper production by insisting that obsolete and inefficient methods be continued.” - Harold Hotelling (1931: 137)

Energie-efficiëntie wordt door beleidsmakers vaak gezien en gepresenteerd als een manier om onze CO2-uitstoot en totale energieverbruik te verminderen. Dat klinkt logisch: het efficiënter gebruik van energie klinkt als een besparing van energie. Maar de Jevons’ Paradox (wiki) zegt het tegenovergestelde; hoe energie-efficiënter (minder energie per dollar inkomen) we produceren, hoe meer energie we in totaal gaan consumeren. Meer energie-efficiëntie = meer totale energieconsumptie?

Uit empirisch onderzoek van Polimeni (2007, paper) blijkt er steun voor de Jevons Paradox in de data. Voor een sample van 18 Europese landen testte hij de Jevons Paradox voor de periode 1980 - 2004. In een model met totale energieconsumptie als afhankelijke variabele, blijkt ‘energy intensity’ (een proxy voor energie-efficiëntie) een groter effect te hebben op totale energieconsumptie dan BNP en populatie.

Polimeni (2007) stelt dan ook vraagtekens bij het beleid van bijvoorbeeld de EU dat erop gericht is energie-efficiëntie te vergroten in de naam van het milieu en klimaat. Mogelijk heeft energie-efficiëntie dus juist een averechts effect. Backfire wordt dit ook wel genoemd.

Waarom heerst er dan toch zo’n groot vertrouwen in het nut van energie-efficiëntie onder beleidsmakers? Volgens Polimeni (2008, boek) is er een dominantie van een neoklassiek economische paradigma waarin vertrouwd wordt op technologische vooruitgang en marktwerking als oplossing voor economische problemen. Dit zorgt ervoor dat we een echt fundamentele oplossing zo lang mogelijk uitstellen en vertrouwen op technologische veranderingen die de status quo niet al te veel bedreigen[1].

Meer:

________________________________

12/3/’13

Is kernenergie klimaatvriendelijk? Is zon en wind de oplossing?

Volgens Kristin Schrader-Frechette is nucleaire energie lang niet zo klimaatvriendelijk als we denken. In tegenstelling tot ‘public opinion’ kost nucleaire energie veel meer geld, grondstoffen en CO2-uitstoot dan we denken, legt ze uit in haar boek What will work? Fighting Climate Change with Renewable Energy, Not Nuclear Power (2011)[2] en in een audio-interview met Against the Grain. En in een paper uit 2009 stelt ze dat nucleaire energie ruwweg 3x zo duur is als windenergie. Waarom veel staten het dan toch zwaar subsidiëren is geen mysterie, legt ze uit: nucleaire energie dient vooral militaire doeleinden, wat door nucleaire wetenschappers openlijk wordt toegegeven[3]. Frechette pleit voor duurzamere en goedkopere energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen.

Maar is duurzame energie zoals zon en wind zo’n makkelijke oplossing? In het boek Green Illusions (2012) van Ozzie Zehner (geen tegenstander van windmolens/zonnepanelen) weerlegt hij het optimisme rond groene energie: ook deze technologie pakt vaak duurder uit dan gedacht. Er wordt, zegt Zehner, te optimistisch gezegd dat de zonne-energie die valt op een klein deel van de Sahara de hele wereld van energie kunnen voorzien. Maar hoeveel zou het kosten om deze energie daadwerkelijk te ‘oogsten’ met zonnepanelen? Volgens Zehner zou het in totaal - gebaseerd op de huidige technologie - rond de $123 triljoen kosten (ter vergelijking: het jaarlijkse BNP van de VS is momenteel zo’n $14 triljoen) plus zo’n $694 miljard per jaar aan onderhoud[4].

________________________________

18/1/’13

Wat is geld? Waar komt het vandaan?

Sinds enige tijd - sinds de financiële crisis vooral - vragen steeds meer mensen zich weer af ‘waar komt geld vandaan?’. Hoe wordt het gemaakt, wie maakt het, wat bepaalt de waarde ervan, etcetera. Van de Occupy beweging tot de meest gevarieerde internetstromingen klinkt in ieder geval één zekerheid: “money is debt”.

Ok, maar dan? De meest spraakmakende auteur van deze tijd over dit onderwerp is misschien wel de antropoloog David Graeber die uitlegt dat geld schuld is, een ‘I owe you’, en sinds mensen geld hebben en dus schuld, hebben samenlevingen de traditie om schulden kwijt te schelden. De zogenaamde ‘jubilees’, zoals de bijbel ze beschrijft. De meeste volksopstanden uit de geschiedenis zijn zelfs gerelateerd aan schuld, aldus Graeber. En als er nog iets van onze democratie over is, dan zouden we nu een dialoog hebben over schuldkwijtschelding (zie video), in plaats van de eindeloze pogingen om schulden te innen (zoals nu van Griekenland en van een hoop ontwikkelingslanden gedurende de afgelopen decennia), aldus Graeber, vrij vertaald.

Andere interessante bronnen komen uit Engeland, zoals de NGO Positive Money die het mainstream verhaal (en vooral de ‘money multiplier’) wat elke economiestudent in een monetaire-economiecursus leert ter discussie stelt in een videoserie. En bijvoorbeeld een nieuw boek van de New Economics Foundation: Where does money come from (2012).

Meer:

________________________________

7/1/’13

Hoeveel wordt er eigenlijk bezuinigd in Nederland? 46 miljard?

Hoeveel wordt er nou eigenlijk bezuinigd? 16 miljard? Nee, want ook 12 miljard van de Kunduzcoalitie. Plus de 18 miljard van Rutte-Verhagen. Dus 46 miljard zoals Ewald Engelen zegt? Maar over welke tijd precies? Waarop precies? Ik wil het weten. Heb je suggesties of bronnen? Stuur ze me op: economielinks@gmail.com

Het huidige kabinet Rutte-Samson kondigde 16 miljard aan bezuinigingen aan[5]. Op pagina 59 van de Miljoenennota 2013 wordt een overzicht gegeven van het geplande tijdsschema van deze bezuinigingsmaatregelen van het kabinet Rutte-Samson:

Echter, deze 16 miljard komt bovenop de al afgesproken 30 miljard geplande bezuinigingen van het kabinet Rutte-Verhagen (18 mld) en de Kunduz-coalitie (12 miljard), waarover meer in de 30 miljard monitor van de Rijksoverheid. En op pagina 5 staat een grafisch overzicht van “de totale besparing [...] van de maatregelen uit zowel het Regeerakkoord van het kabinet Rutte-Verhagen (inclusief het 3,2 miljard euro pakket van het kabinet Balkenende-IV) als het Begrotingsakkoord 2013”:

________________________________

Alexander Beunder - Economielinks

[1] “within [the neoclassical economic paradigm] what is relevant is the willingness to pay to develop silver bullets and policies capable of preserving our own identity for as long as possible. But this paradigm leads to a dangerous form of denial of the obvious fact that humans have a responsibility over the choices that are made. According to the neoclassical economic paradigm, the process of becoming of humankind should be driven by the market and technological progress. By accepting this paradigm we can just keep doing what we are doing without thinking or reflecting on the consequences of our choices”. - Polimeni (2008: 177).

[2] En zie een lijst publicaties van Frechette hier.

[3] “Second, one might ask why countries use fission-generated electricity, if reactors are so expensive. However, most nations began this technology for military reasons, and (as discussed) all countries heavily subsidize it. China, France, India, Iraq, Israel, Pakistan, South Africa, the Soviet Union, UK, US, and other nations wanted ‘‘to open a nuclear-weapons option’’ (Sweet 2006). They have a ‘‘not too hidden agenda’’ of using commercial-nuclear technology so they can develop weapons; both the Joint Committee on Atomic Energy and nuclear scientists admit these facts (Makhijani 2007; Oppenheimer 1963).”

[4] Uit een online gratis hoofdstuk (p.9): “But first, let’s establish how much it might actually cost to build a solar array capable of powering the planet with today’s technology (saying nothing yet about the potential for future cost reductions). By comparing global energy consumption with the most rosy photovoltaic cost estimates, courtesy of solar proponents themselves, we can roughly sketch a total expense. The solar cells would cost about $59 trillion; the mining, processing, and manufacturing facilities to build them would cost about $44 trillion; and the batteries to store power for evening use would cost $20 trillion; bringing the total to about $123 trillion plus about $694 billion per year for maintenance. Keep in mind that the entire gross domestic product (GDP) of the United States, which includes all food, rent, industrial investments, government expenditures, military purchasing, exports, and so on, is only about $14 trillion. This means that if every American were to go without food, shelter, protection, and everything else while working hard every day, naked, we might just be able to build a photovoltaic array to power the planet in about a decade. But, unfortunately, these estimations are optimistic.”

[5] Regeerakkoord bevat 16 miljard aan extra bezuinigingen - ‘ideeenstrijd terug in de politiek’ (29/10/’13, NRC)