ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
๑.
‘‘สุขํ สุปาหิ เถริเก, กตฺวา โจเฬน ปารุตา;
อุปสโนฺต หิ เต ราโค, สุกฺขฑากํ ว กุมฺภิย’’นฺติฯ
อิตฺถํ สุทํ อญฺญตรา เถรี อปญฺญาตา ภิกฺขุนี คาถํ อภาสิตฺถาติฯ
๒.
‘‘มุเตฺต มุจฺจสฺสุ โยเคหิ, จโนฺท ราหุคฺคหา อิว;
วิปฺปมุเตฺตน จิเตฺตน, อนณา ภุญฺช ปิณฺฑก’’นฺติฯ
อิตฺถํ สุทํ ภควา มุตฺตํ สิกฺขมานํ อิมาย คาถาย อภิณฺหํ โอวทตีติฯ
๓.
‘‘ปุเณฺณ ปูรสฺสุ ธเมฺมหิ, จโนฺท ปนฺนรเสริว;
ปริปุณฺณาย ปญฺญาย, ตโมขนฺธํ [ตโมกฺขนฺธํ (สี. สฺยา.)] ปทาลยา’’ติฯ
อิตฺถํ สุทํ ปุณฺณา เถรี คาถํ อภาสิตฺถาติฯ
๔.
‘‘ติเสฺส สิกฺขสฺสุ สิกฺขาย, มา ตํ โยคา อุปจฺจคุํ;
สพฺพโยควิสํยุตฺตา, จร โลเก อนาสวา’’ติฯ
… ติสฺสา เถรี…ฯ
๕.
‘‘ติเสฺส ยุญฺชสฺสุ ธเมฺมหิ, ขโณ ตํ มา อุปจฺจคา;
ขณาตีตา หิ โสจนฺติ, นิรยมฺหิ สมปฺปิตา’’ติฯ
… อญฺญตรา ติสฺสา เถรี…ฯ
๖.
‘‘ธีเร นิโรธํ ผุเสหิ [ผุเสฺสหิ (สี.)], สญฺญาวูปสมํ สุขํ;
อาราธยาหิ นิพฺพานํ, โยคเกฺขมมนุตฺตร’’นฺติ [โยคเกฺขมํ อนุตฺตรนฺติ (สี. สฺยา.)]ฯ
… ธีรา เถรี…ฯ
๗.
‘‘วีรา วีเรหิ [ธีรา ธีเรหิ (ก.)] ธเมฺมหิ, ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา;
ธาเรหิ อนฺติมํ เทหํ, เชตฺวา มารํ สวาหินิ’’นฺติ [สวาหนนฺติ (ก.)]ฯ
… วีรา เถรี…ฯ
๘.
‘‘สทฺธาย ปพฺพชิตฺวาน, มิเตฺต มิตฺตรตา ภว;
ภาเวหิ กุสเล ธเมฺม, โยคเกฺขมสฺส ปตฺติยา’’ติฯ
… มิตฺตา เถรี…ฯ
๙.
‘‘สทฺธาย ปพฺพชิตฺวาน, ภเทฺร ภทฺรรตา ภว;
ภาเวหิ กุสเล ธเมฺม, โยคเกฺขมมนุตฺตร’’นฺติฯ
… ภทฺรา เถรี…ฯ
๑๐.
‘‘อุปสเม ตเร โอฆํ, มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ;
ธาเรหิ อนฺติมํ เทหํ, เชตฺวา มารํ สวาหน’’นฺติฯ
… อุปสมา เถรี…ฯ
๑๑.
‘‘สุมุตฺตา สาธุมุตฺตามฺหิ, ตีหิ ขุเชฺชหิ มุตฺติยา;
อุทุกฺขเลน มุสเลน, ปตินา ขุชฺชเกน จ;
มุตฺตามฺหิ ชาติมรณา, ภวเนตฺติ สมูหตา’’ติฯ
… มุตฺตา เถรี…ฯ
๑๒.
‘‘ฉนฺทชาตา อวสายี, มนสา จ ผุฎา [ผุฎฺฐา (สฺยา.), ผุฐา (สี. อฎฺฐ.)] สิยา;
กาเมสุ อปฺปฎิพทฺธจิตฺตา [อปฺปฎิพนฺธจิตฺตา (ก.)], อุทฺธํโสตาติ วุจฺจตี’’ติ [อุทฺธํโสตา วิมุจฺจตีติ (สี. ปี.)]ฯ
… ธมฺมทินฺนา เถรี…ฯ
๑๓.
‘‘กโรถ พุทฺธสาสนํ, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ;
ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา, เอกมเนฺต นิสีทถา’’ติฯ
… วิสาขา เถรี…ฯ
๑๔.
‘‘ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวา, มา ชาติํ ปุนราคมิ;
ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวา, อุปสนฺตา จริสฺสสี’’ติฯ
… สุมนา เถรี…ฯ
๑๕.
‘‘กาเยน สํวุตา อาสิํ, วาจาย อุท เจตสา;
สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… อุตฺตรา เถรี…ฯ
๑๖.
‘‘สุขํ ตฺวํ วุฑฺฒิเก เสหิ, กตฺวา โจเฬน ปารูตา;
อุปสโนฺต หิ เต ราโค, สีติภูตาสิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… สุมนา วุฑฺฒปพฺพชิตา เถรี…ฯ
๑๗.
‘‘ปิณฺฑปาตํ จริตฺวาน, ทณฺฑโมลุพฺภ ทุพฺพลา;
เวธมาเนหิ คเตฺตหิ, ตเตฺถว นิปติํ ฉมา;
ทิสฺวา อาทีนวํ กาเย, อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม’’ติฯ
… ธมฺมา เถรี…ฯ
๑๘.
‘‘หิตฺวา ฆเร ปพฺพชิตฺวา [ปพฺพชิตา (สี. อฎฺฐ.)], หิตฺวา ปุตฺตํ ปสุํ ปิยํ;
หิตฺวา ราคญฺจ โทสญฺจ, อวิชฺชญฺจ วิราชิย;
สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห, อุปสนฺตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… สงฺฆา เถรี…ฯ
เอกกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๑๙.
[อป. เถรี ๒.๔.๑๕๗ อปทาเนปิ] ‘‘อาตุรํ อสุจิํ ปูติํ, ปสฺส นเนฺท สมุสฺสยํ;
อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํฯ
๒๐.
‘‘อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ, มานานุสยมุชฺชห;
ตโต มานาภิสมยา, อุปสนฺตา จริสฺสสี’’ติฯ
อิตฺถํ สุทํ ภควา อภิรูปนนฺทํ สิกฺขมานํ อิมาหิ คาถาหิ อภิณฺหํ โอวทตีติ [อิตฺถํ สุทํ ภควา อภิรูปนนฺทํ สิกฺขมานํ อิมาหิ คาถาหิ อภิณฺหํ โอวทตีติ (ก.)]ฯ
๒๑.
‘‘เย อิเม สตฺต โพชฺฌงฺคา, มคฺคา นิพฺพานปตฺติยา;
ภาวิตา เต มยา สเพฺพ, ยถา พุเทฺธน เทสิตาฯ
๒๒.
‘‘ทิโฎฺฐ หิ เม โส ภควา, อนฺติโมยํ สมุสฺสโย;
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ
อิตฺถํ สุทํ เชนฺตา เถรี คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
๒๓.
‘‘สุมุตฺติกา สุมุตฺติกา [สุมุตฺติเก สุมุตฺติเก (สี.), สุมุตฺติเก สุมุตฺติกา (สฺยา. ก.)], สาธุมุตฺติกามฺหิ มุสลสฺส;
อหิริโก เม ฉตฺตกํ วาปิ, อุกฺขลิกา เม เทฑฺฑุภํ วาติฯ
๒๔.
‘‘ราคญฺจ อหํ โทสญฺจ, จิจฺจิฎิ จิจฺจิฎีติ วิหนามิ;
สา รุกฺขมูลมุปคมฺม, อโห สุขนฺติ สุขโต ฌายามี’’ติฯ
… สุมงฺคลมาตา เถรี [อญฺญตรา เถรี ภิกฺขุนี อปญฺญาตา (สฺยา. ก.)]ฯ
๒๕.
‘‘ยาว กาสิชนปโท, สุโงฺก เม ตตฺถโก อหุ;
ตํ กตฺวา เนคโม อคฺฆํ, อเฑฺฒนคฺฆํ ฐเปสิ มํฯ
๒๖.
‘‘อถ นิพฺพินฺทหํ รูเป, นิพฺพินฺทญฺจ วิรชฺชหํ;
มา ปุน ชาติสํสารํ, สนฺธาเวยฺยํ ปุนปฺปุนํ;
ติโสฺส วิชฺชา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ
… อฑฺฒกาสิ เถรี…ฯ
๒๗.
‘‘กิญฺจาปิ โขมฺหิ กิสิกา, คิลานา พาฬฺหทุพฺพลา;
ทณฺฑโมลุพฺภ คจฺฉามิ, ปพฺพตํ อภิรูหิยฯ
๒๘.
‘‘สงฺฆาฎิํ นิกฺขิปิตฺวาน, ปตฺตกญฺจ นิกุชฺชิย;
เสเล ขเมฺภสิมตฺตานํ, ตโมขนฺธํ ปทาลิยา’’ติฯ
… จิตฺตา เถรี…ฯ
๒๙.
‘‘กิญฺจาปิ โขมฺหิ ทุกฺขิตา, ทุพฺพลา คตโยพฺพนา;
ทณฺฑโมลุพฺภ คจฺฉามิ, ปพฺพตํ อภิรูหิยฯ
๓๐.
‘‘นิกฺขิปิตฺวาน สงฺฆาฎิํ, ปตฺตกญฺจ นิกุชฺชิย;
นิสินฺนา จมฺหิ เสลมฺหิ, อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ
… เมตฺติกา เถรี…ฯ
๓๑.
‘‘จาตุทฺทสิํ ปญฺจทสิํ, ยา จ ปกฺขสฺส อฎฺฐมี;
ปาฎิหาริยปกฺขญฺจ, อฎฺฐงฺคสุสมาคตํฯ
๓๒.
‘‘อุโปสถํ อุปาคจฺฉิํ, เทวกายาภินนฺทินี;
สาชฺช เอเกน ภเตฺตน, มุณฺฑา สงฺฆาฎิปารุตา;
เทวกายํ น ปเตฺถหํ, วิเนยฺย หทเย ทร’’นฺติฯ
… มิตฺตา เถรี…ฯ
๓๓.
‘‘อุทฺธํ ปาทตลา อมฺม, อโธ เว เกสมตฺถกา;
ปจฺจเวกฺขสฺสุมํ กายํ, อสุจิํ ปูติคนฺธิกํฯ
๓๔.
‘‘เอวํ วิหรมานาย, สโพฺพ ราโค สมูหโต;
ปริฬาโห สมุจฺฉิโนฺน, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… อภยมาตุ เถรี…ฯ
๓๕.
‘‘อภเย ภิทุโร กาโย, ยตฺถ สตา ปุถุชฺชนา;
นิกฺขิปิสฺสามิมํ เทหํ, สมฺปชานา สตีมตีฯ
๓๖.
‘‘พหูหิ ทุกฺขธเมฺมหิ, อปฺปมาทรตาย เม;
ตณฺหกฺขโย อนุปฺปโตฺต, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ
… อภยา เถรี…ฯ
๓๗.
‘‘จตุกฺขตฺตุํ ปญฺจกฺขตฺตุํ, วิหารา อุปนิกฺขมิํ;
อลทฺธา เจตโส สนฺติํ, จิเตฺต อวสวตฺตินี;
ตสฺสา เม อฎฺฐมี รตฺติ, ยโต ตณฺหา สมูหตาฯ
๓๘.
‘‘พหูหิ ทุกฺขธเมฺมหิ, อปฺปมาทรตาย เม;
ตณฺหกฺขโย อนุปฺปโตฺต, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ
… สามา เถรี…ฯ
ทุกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๓๙.
‘‘ปณฺณวีสติวสฺสานิ , ยโต ปพฺพชิตาย เม;
นาภิชานามิ จิตฺตสฺส, สมํ ลทฺธํ กุทาจนํฯ
๔๐.
‘‘อลทฺธา เจตโส สนฺติํ, จิเตฺต อวสวตฺตินี;
ตโต สํเวคมาปาทิํ, สริตฺวา ชินสาสนํฯ
๔๑.
‘‘พหูหิ ทุกฺขธเมฺมหิ, อปฺปมาทรตาย เม;
ตณฺหกฺขโย อนุปฺปโตฺต, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ;
อชฺช เม สตฺตมี รตฺติ, ยโต ตณฺหา วิโสสิตา’’ติฯ
… อปรา สามา เถรี…ฯ
๔๒.
‘‘จตุกฺขตฺตุํ ปญฺจกฺขตฺตุํ, วิหารา อุปนิกฺขมิํ;
อลทฺธา เจตโส สนฺติํ, จิเตฺต อวสวตฺตินีฯ
๔๓.
‘‘สา ภิกฺขุนิํ อุปคจฺฉิํ, ยา เม สทฺธายิกา อหุ;
สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโยฯ
๔๔.
‘‘ตสฺสา ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ยถา มํ อนุสาสิ สา;
สตฺตาหํ เอกปลฺลเงฺกน, นิสีทิํ ปีติสุขสมปฺปิตา [นิสีทิํ สุขสมปฺปิตา (สี.)];
อฎฺฐมิยา ปาเท ปสาเรสิํ, ตโมขนฺธํ ปทาลิยา’’ติฯ
… อุตฺตมา เถรี…ฯ
๔๕.
‘‘เย อิเม สตฺต โพชฺฌงฺคา, มคฺคา นิพฺพานปตฺติยา;
ภาวิตา เต มยา สเพฺพ, ยถา พุเทฺธน เทสิตาฯ
๔๖.
‘‘สุญฺญตสฺสานิมิตฺตสฺส, ลาภินีหํ ยทิจฺฉกํ;
โอรสา ธีตา พุทฺธสฺส, นิพฺพานาภิรตา สทาฯ
๔๗.
‘‘สเพฺพ กามา สมุจฺฉินฺนา, เย ทิพฺพา เย จ มานุสา;
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ
… อปรา อุตฺตมา เถรี…ฯ
๔๘.
‘‘ทิวาวิหารา นิกฺขมฺม, คิชฺฌกูฎมฺหิ ปพฺพเต;
นาคํ โอคาหมุตฺติณฺณํ, นทีตีรมฺหิ อทฺทสํฯ
๔๙.
‘‘ปุริโส องฺกุสมาทาย, ‘เทหิ ปาท’นฺติ ยาจติ;
นาโค ปสารยี ปาทํ, ปุริโส นาคมารุหิฯ
๕๐.
‘‘ทิสฺวา อทนฺตํ ทมิตํ, มนุสฺสานํ วสํ คตํ;
ตโต จิตฺตํ สมาเธสิํ, ขลุ ตาย วนํ คตา’’ติฯ
… ทนฺติกา เถรี…ฯ
๕๑.
‘‘อมฺม ชีวาติ วนมฺหิ กนฺทสิ, อตฺตานํ อธิคจฺฉ อุพฺพิริ;
จุลฺลาสีติสหสฺสานิ [จูฬาสีติสหสฺสานิ (สี.)], สพฺพา ชีวสนามิกา;
เอตมฺหาฬาหเน ทฑฺฒา, ตาสํ กมนุโสจสิฯ
๕๒.
‘‘อพฺพหี [อพฺพุตี (สฺยา.), อพฺพุฬฺหํ (ก.)] วต เม สลฺลํ, ทุทฺทสํ หทยสฺสิตํ [หทยนิสฺสิตํ (สี. สฺยา.)];
ยํ เม โสกปเรตาย, ธีตุโสกํ พฺยปานุทิฯ
๕๓.
‘‘สาชฺช อพฺพูฬฺหสลฺลาหํ, นิจฺฉาตา ปรินิพฺพุตา;
พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ, อุเปมิ สรณํ มุนิ’’นฺติฯ
… อุพฺพิรี เถรี…ฯ
๕๔.
‘‘กิํเม กตา ราชคเห มนุสฺสา, มธุํ ปีตาว [มธุปีตาว (สี.)] อจฺฉเร;
เย สุกฺกํ น อุปาสนฺติ, เทเสนฺติํ พุทฺธสาสนํฯ
๕๕.
‘‘ตญฺจ อปฺปฎิวานียํ, อเสจนกโมชวํ;
ปิวนฺติ มเญฺญ สปฺปญฺญา, วลาหกมิวทฺธคูฯ
๕๖.
‘‘สุกฺกา สุเกฺกหิ ธเมฺมหิ, วีตราคา สมาหิตา;
ธาเรติ อนฺติมํ เทหํ, เชตฺวา มารํ สวาหน’’นฺติฯ
… สุกฺกา เถรี…ฯ
๕๗.
‘‘นตฺถิ นิสฺสรณํ โลเก, กิํ วิเวเกน กาหสิ;
ภุญฺชาหิ กามรติโย, มาหุ ปจฺฉานุตาปินี’’ฯ
๕๘.
‘‘สตฺติสูลูปมา กามา, ขนฺธาสํ อธิกุฎฺฎนา;
ยํ ตฺวํ ‘กามรติํ’ พฺรูสิ, ‘อรตี’ ทานิ สา มมฯ
๕๙.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที [นนฺทิ (สี. สฺยา.)], ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกา’’ติฯ
… เสลา เถรี…ฯ
๖๐.
‘‘ยํ ตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพํ, ฐานํ ทุรภิสมฺภวํ;
น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺญาย, สกฺกา ปโปฺปตุมิตฺถิยา’’ฯ
๖๑.
‘‘อิตฺถิภาโว โน กิํ กยิรา, จิตฺตมฺหิ สุสมาหิเต;
ญาณมฺหิ วตฺตมานมฺหิ, สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตฯ
๖๒.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกา’’ติฯ
… โสมา เถรี…ฯ
ติกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๖๓.
‘‘ปุโตฺต พุทฺธสฺส ทายาโท, กสฺสโป สุสมาหิโต;
ปุเพฺพนิวาสํ โยเวทิ, สคฺคาปายญฺจ ปสฺสติฯ
๖๔.
‘‘อโถ ชาติกฺขยํ ปโตฺต, อภิญฺญาโวสิโต มุนิ;
เอตาหิ ตีหิ วิชฺชาหิ, เตวิโชฺช โหติ พฺราหฺมโณฯ
๖๕.
‘‘ตเถว ภทฺทา กาปิลานี, เตวิชฺชา มจฺจุหายินี;
ธาเรติ อนฺติมํ เทหํ, เชตฺวา มารํ สวาหนํฯ
๖๖.
‘‘ทิสฺวา อาทีนวํ โลเก, อุโภ ปพฺพชิตา มยํ;
ตฺยมฺห ขีณาสวา ทนฺตา, สีติภูตมฺห นิพฺพุตา’’ติฯ
… ภทฺทา กาปิลานี เถรี…ฯ
จตุกฺกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๖๗.
‘‘ปณฺณวีสติวสฺสานิ , ยโต ปพฺพชิตา อหํ;
นาจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ, จิตฺตสฺสูปสมชฺฌคํฯ
๖๘.
‘‘อลทฺธา เจตโส สนฺติํ, กามราเคนวสฺสุตา;
พาหา ปคฺคยฺห กนฺทนฺตี, วิหารํ ปาวิสิํ อหํฯ
๖๙.
‘‘สา ภิกฺขุนิํ อุปาคจฺฉิํ, ยา เม สทฺธายิกา อหุ;
สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโยฯ
๗๐.
‘‘ตสฺสา ธมฺมํ สุณิตฺวาน, เอกมเนฺต อุปาวิสิํ;
ปุเพฺพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํฯ
๗๑.
‘‘เจโตปริจฺจญาณญฺจ [เจโตปริยญาณญฺจ (ก.)], โสตธาตุ วิโสธิตา;
อิทฺธีปิ เม สจฺฉิกตา, ปโตฺต เม อาสวกฺขโย;
ฉฬภิญฺญา [ฉ เมภิญฺญา (สฺยา. ก.)] สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ
… อญฺญตรา เถรี …ฯ
๗๒.
‘‘มตฺตา วเณฺณน รูเปน, โสภเคฺคน ยเสน จ;
โยพฺพเนน จุปตฺถทฺธา, อญฺญาสมติมญฺญิหํฯ
๗๓.
‘‘วิภูเสตฺวา อิมํ กายํ, สุจิตฺตํ พาลลาปนํ;
อฎฺฐาสิํ เวสิทฺวารมฺหิ, ลุโทฺท ปาสมิโวฑฺฑิยฯ
๗๔.
‘‘ปิลนฺธนํ วิทํเสนฺตี, คุยฺหํ ปกาสิกํ พหุํ;
อกาสิํ วิวิธํ มายํ, อุชฺชคฺฆนฺตี พหุํ ชนํฯ
๗๕.
‘‘สาชฺช ปิณฺฑํ จริตฺวาน, มุณฺฑา สงฺฆาฎิปารุตา;
นิสินฺนา รุกฺขมูลมฺหิ, อวิตกฺกสฺส ลาภินีฯ
๗๖.
‘‘สเพฺพ โยคา สมุจฺฉินฺนา, เย ทิพฺพา เย จ มานุสา;
เขเปตฺวา อาสเว สเพฺพ, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… วิมลา ปุราณคณิกา เถรี…ฯ
๗๗.
‘‘อโยนิโส มนสิการา, กามราเคน อฎฺฎิตา;
อโหสิํ อุทฺธตา ปุเพฺพ, จิเตฺต อวสวตฺตินีฯ
๗๘.
‘‘ปริยุฎฺฐิตา เกฺลเสหิ, สุภสญฺญานุวตฺตินี;
สมํ จิตฺตสฺส น ลภิํ, ราคจิตฺตวสานุคาฯ
๗๙.
‘‘กิสา ปณฺฑุ วิวณฺณา จ, สตฺต วสฺสานิ จาริหํ;
นาหํ ทิวา วา รตฺติํ วา, สุขํ วินฺทิํ สุทุกฺขิตาฯ
๘๐.
‘‘ตโต รชฺชุํ คเหตฺวาน, ปาวิสิํ วนมนฺตรํ;
วรํ เม อิธ อุพฺพนฺธํ, ยญฺจ หีนํ ปุนาจเรฯ
๘๑.
‘‘ทฬฺหปาสํ [ทฬฺหํ ปาสํ (สี.)] กริตฺวาน, รุกฺขสาขาย พนฺธิย;
ปกฺขิปิํ ปาสํ คีวายํ, อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม’’ติฯ
… สีหา เถรี…ฯ
๘๒.
‘‘อาตุรํ อสุจิํ ปูติํ, ปสฺส นเนฺท สมุสฺสยํ;
อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํฯ
๘๓.
‘‘ยถา อิทํ ตถา เอตํ, ยถา เอตํ ตถา อิทํ;
ทุคฺคนฺธํ ปูติกํ วาติ, พาลานํ อภินนฺทิตํฯ
๘๔.
‘‘เอวเมตํ อเวกฺขนฺตี, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา;
ตโต สกาย ปญฺญาย, อภินิพฺพิชฺฌ [อภินิพฺพิชฺช (สี. สฺยา.)] ทกฺขิสํฯ
๘๕.
‘‘ตสฺสา เม อปฺปมตฺตาย, วิจินนฺติยา โยนิโส;
ยถาภูตํ อยํ กาโย, ทิโฎฺฐ สนฺตรพาหิโรฯ
๘๖.
‘‘อถ นิพฺพินฺทหํ กาเย, อชฺฌตฺตญฺจ วิรชฺชหํ;
อปฺปมตฺตา วิสํยุตฺตา, อุปสนฺตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… สุนฺทรีนนฺทา เถรี…ฯ
๘๗.
‘‘อคฺคิํ จนฺทญฺจ สูริยญฺจ, เทวตา จ นมสฺสิหํ;
นทีติตฺถานิ คนฺตฺวาน, อุทกํ โอรุหามิหํฯ
๘๘.
‘‘พหูวตสมาทานา , อฑฺฒํ สีสสฺส โอลิขิํ;
ฉมาย เสยฺยํ กเปฺปมิ, รตฺติํ ภตฺตํ น ภุญฺชหํฯ
๘๙.
‘‘วิภูสามณฺฑนรตา, นฺหาปนุจฺฉาทเนหิ จ;
อุปกาสิํ อิมํ กายํ, กามราเคน อฎฺฎิตาฯ
๙๐.
‘‘ตโต สทฺธํ ลภิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ทิสฺวา กายํ ยถาภูตํ, กามราโค สมูหโตฯ
๙๑.
‘‘สเพฺพ ภวา สมุจฺฉินฺนา, อิจฺฉา จ ปตฺถนาปิ จ;
สพฺพโยควิสํยุตฺตา, สนฺติํ ปาปุณิ เจตโส’’ติฯ
… นนฺทุตฺตรา เถรี…ฯ
๙๒.
‘‘สทฺธาย ปพฺพชิตฺวาน, อคารสฺมานคาริยํ;
วิจริํหํ เตน เตน, ลาภสกฺการอุสฺสุกาฯ
๙๓.
‘‘ริญฺจิตฺวา ปรมํ อตฺถํ, หีนมตฺถํ อเสวิหํ;
กิเลสานํ วสํ คนฺตฺวา, สามญฺญตฺถํ น พุชฺฌิหํฯ
๙๔.
‘‘ตสฺสา เม อหุ สํเวโค, นิสินฺนาย วิหารเก;
อุมฺมคฺคปฎิปนฺนามฺหิ, ตณฺหาย วสมาคตาฯ
๙๕.
‘‘อปฺปกํ ชีวิตํ มยฺหํ, ชรา พฺยาธิ จ มทฺทติ;
ปุรายํ ภิชฺชติ [ชราย ภิชฺชเต (สี.)] กาโย, น เม กาโล ปมชฺชิตุํฯ
๙๖.
‘‘ยถาภูตมเวกฺขนฺตี, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;
วิมุตฺตจิตฺตา อุฎฺฐาสิํ, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺตฺนฺตฺติฯ
… มิตฺตา กาฬี เถรี…ฯ
๙๗.
‘‘อคารสฺมิํ วสนฺตีหํ, ธมฺมํ สุตฺวาน ภิกฺขุโน;
อทฺทสํ วิรชํ ธมฺมํ, นิพฺพานํ ปทมจฺจุตํฯ
๙๘.
‘‘สาหํ ปุตฺตํ ธีตรญฺจ, ธนธญฺญญฺจ ฉฑฺฑิย;
เกเส เฉทาปยิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
๙๙.
‘‘สิกฺขมานา อหํ สนฺตี, ภาเวนฺตี มคฺคมญฺชสํ;
ปหาสิํ ราคโทสญฺจ, ตเทกเฎฺฐ จ อาสเวฯ
๑๐๐.
‘‘ภิกฺขุนี อุปสมฺปชฺช, ปุพฺพชาติมนุสฺสริํ;
ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ [วิโสธิตํ ทิพฺพจกฺขุ (สี.)], วิมลํ สาธุภาวิตํฯ
๑๐๑.
‘‘สงฺขาเร ปรโต ทิสฺวา, เหตุชาเต ปโลกิเต [ปโลกิเน (ก.)];
ปหาสิํ อาสเว สเพฺพ, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ
… สกุลา เถรี…ฯ
๑๐๒.
‘‘ทส ปุเตฺต วิชายิตฺวา, อสฺมิํ รูปสมุสฺสเย;
ตโตหํ ทุพฺพลา ชิณฺณา, ภิกฺขุนิํ อุปสงฺกมิํฯ
๑๐๓.
‘‘สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโย;
ตสฺสา ธมฺมํ สุณิตฺวาน, เกเส เฉตฺวาน ปพฺพชิํฯ
๑๐๔.
‘‘ตสฺสา เม สิกฺขมานาย, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
ปุเพฺพนิวาสํ ชานามิ, ยตฺถ เม วุสิตํ ปุเรฯ
๑๐๕.
‘‘อนิมิตฺตญฺจ ภาเวมิ, เอกคฺคา สุสมาหิตา;
อนนฺตราวิโมกฺขาสิํ, อนุปาทาย นิพฺพุตาฯ
๑๐๖.
‘‘ปญฺจกฺขนฺธา ปริญฺญาตา, ติฎฺฐนฺติ ฉินฺนมูลกา;
ธิ ตวตฺถุ ชเร ชเมฺม, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ
… โสณา เถรี…ฯ
๑๐๗.
‘‘ลูนเกสี ปงฺกธรี, เอกสาฎี ปุเร จริํ;
อวเชฺช วชฺชมตินี, วเชฺช จาวชฺชทสฺสินีฯ
๑๐๘.
‘‘ทิวาวิหารา นิกฺขมฺม, คิชฺฌกูฎมฺหิ ปพฺพเต;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํฯ
๑๐๙.
‘‘นิหจฺจ ชาณุํ วนฺทิตฺวา, สมฺมุขา อญฺชลิํ อกํ;
‘เอหิ ภเทฺท’ติ มํ อวจ, สา เม อาสูปสมฺปทาฯ
๑๑๐.
‘‘จิณฺณา องฺคา จ มคธา, วชฺชี กาสี จ โกสลา;
อนณา ปณฺณาสวสฺสานิ, รฎฺฐปิณฺฑํ อภุญฺชหํฯ
๑๑๑.
‘‘ปุญฺญํ วต ปสวิ พหุํ, สปฺปโญฺญ วตายํ อุปาสโก;
โย ภทฺทาย จีวรํ อทาสิ, วิปฺปมุตฺตาย สพฺพคเนฺถหี’’ติฯ
… ภทฺทา กุณฺฑลเกสา เถรี…ฯ
๑๑๒.
‘‘นงฺคเลหิ กสํ เขตฺตํ, พีชานิ ปวปํ ฉมา;
ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา, ธนํ วินฺทนฺติ มาณวาฯ
๑๑๓.
‘‘กิมหํ สีลสมฺปนฺนา, สตฺถุสาสนการิกา;
นิพฺพานํ นาธิคจฺฉามิ, อกุสีตา อนุทฺธตาฯ
๑๑๔.
‘‘ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน, อุทเกสุ กโรมหํ;
ปาโททกญฺจ ทิสฺวาน, ถลโต นินฺนมาคตํฯ
๑๑๕.
‘‘ตโต จิตฺตํ สมาเธสิํ, อสฺสํ ภทฺรํวชานิยํ;
ตโต ทีปํ คเหตฺวาน, วิหารํ ปาวิสิํ อหํ;
เสยฺยํ โอโลกยิตฺวาน, มญฺจกมฺหิ อุปาวิสิํฯ
๑๑๖.
‘‘ตโต สูจิํ คเหตฺวาน, วฎฺฎิํ โอกสฺสยามหํ;
ปทีปเสฺสว นิพฺพานํ, วิโมโกฺข อหุ เจตโส’’ติฯ
… ปฎาจารา เถรี…ฯ
๑๑๗.
‘‘‘มุสลานิ คเหตฺวาน, ธญฺญํ โกเฎฺฎนฺติ มาณวา [มานวา (สี.)];
ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา, ธนํ วินฺทนฺติ มาณวาฯ
๑๑๘.
‘‘‘กโรถ พุทฺธสาสนํ, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ;
ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา, เอกมเนฺต นิสีทถ;
เจโตสมถมนุยุตฺตา, กโรถ พุทฺธสาสนํ’ฯ
๑๑๙.
‘‘ตสฺสา ตา [ตํ (สี.)] วจนํ สุตฺวา, ปฎาจาราย สาสนํ;
ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน, เอกมนฺตํ อุปาวิสุํ;
เจโตสมถมนุยุตฺตา, อกํสุ พุทฺธสาสนํฯ
๑๒๐.
‘‘รตฺติยา ปุริเม ยาเม, ปุพฺพชาติมนุสฺสรุํ;
รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยุํ;
รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม, ตโมขนฺธํ ปทาลยุํฯ
๑๒๑.
‘‘อุฎฺฐาย ปาเท วนฺทิํสุ, ‘กตา เต อนุสาสนี;
อินฺทํว เทวา ติทสา, สงฺคาเม อปราชิตํ;
ปุรกฺขตฺวา วิหสฺสาม [วิหราม (สี.), วิหริสฺสาม (สฺยา.)], เตวิชฺชามฺห อนาสวา’’’ติฯ
อิตฺถํ สุทํ ติํสมตฺตา เถรี ภิกฺขุนิโย ปฎาจาราย สนฺติเก อญฺญํ พฺยากริํสูติฯ
๑๒๒.
‘‘ทุคฺคตาหํ ปุเร อาสิํ, วิธวา จ อปุตฺติกา;
วินา มิเตฺตหิ ญาตีหิ, ภตฺตโจฬสฺส นาธิคํฯ
๑๒๓.
‘‘ปตฺตํ ทณฺฑญฺจ คณฺหิตฺวา, ภิกฺขมานา กุลา กุลํ;
สีตุเณฺหน จ ฑยฺหนฺตี, สตฺต วสฺสานิ จาริหํฯ
๑๒๔.
‘‘ภิกฺขุนิํ ปุน ทิสฺวาน, อนฺนปานสฺส ลาภินิํ;
อุปสงฺกมฺม อโวจํ [อโวจิํ (ก.)], ‘ปพฺพชฺชํ อนคาริยํ’ฯ
๑๒๕.
‘‘สา จ มํ อนุกมฺปาย, ปพฺพาเชสิ ปฎาจารา;
ตโต มํ โอวทิตฺวาน, ปรมเตฺถ นิโยชยิฯ
๑๒๖.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, อกาสิํ อนุสาสนิํ;
อโมโฆ อยฺยาโยวาโท, เตวิชฺชามฺหิ อนาสวา’’ติฯ
… จนฺทา เถรี…ฯ
ปญฺจกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๑๒๗.
‘‘ยสฺส มคฺคํ น ชานาสิ, อาคตสฺส คตสฺส วา;
ตํ กุโต จาคตํ สตฺตํ [สนฺตํ (สี.), ปุตฺตํ (สฺยา.)], ‘มม ปุโตฺต’ติ โรทสิฯ
๑๒๘.
‘‘มคฺคญฺจ โขสฺส [โข’ถ (สฺยา. ก.)] ชานาสิ, อาคตสฺส คตสฺส วา;
น นํ สมนุโสเจสิ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโนฯ
๑๒๙.
‘‘อยาจิโต ตตาคจฺฉิ, นานุญฺญาโต [อนนุญฺญาโต (สี. สฺยา.)] อิโต คโต;
กุโตจิ นูน อาคนฺตฺวา, วสิตฺวา กติปาหกํ;
อิโตปิ อเญฺญน คโต, ตโตปเญฺญน คจฺฉติฯ
๑๓๐.
‘‘เปโต มนุสฺสรูเปน, สํสรโนฺต คมิสฺสติ;
ยถาคโต ตถา คโต, กา ตตฺถ ปริเทวนา’’ฯ
๑๓๑.
‘‘อพฺพหี [อพฺพุยฺหํ (สฺยา.)] วต เม สลฺลํ, ทุทฺทสํ หทยสฺสิตํ;
ยา เม โสกปเรตาย, ปุตฺตโสกํ พฺยปานุทิฯ
๑๓๒.
‘‘สาชฺช อพฺพูฬฺหสลฺลาหํ, นิจฺฉาตา ปรินิพฺพุตา;
พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ, อุเปมิ สรณํ มุนิํ’’ฯ
อิตฺถํ สุทํ ปญฺจสตมตฺตา เถรี ภิกฺขุนิโย…เป.…ฯ
๑๓๓.
‘‘ปุตฺตโสเกนหํ อฎฺฎา, ขิตฺตจิตฺตา วิสญฺญินี;
นคฺคา ปกิณฺณเกสี จ, เตน เตน วิจาริหํฯ
๑๓๔.
‘‘วีถิ [วสิํ (สี.)] สงฺการกูเฎสุ, สุสาเน รถิยาสุ จ;
อจริํ ตีณิ วสฺสานิ, ขุปฺปิปาสาสมปฺปิตาฯ
๑๓๕.
‘‘อถทฺทสาสิํ สุคตํ, นครํ มิถิลํ ปติ [คตํ (ก.)];
อทนฺตานํ ทเมตารํ, สมฺพุทฺธมกุโตภยํฯ
๑๓๖.
‘‘สจิตฺตํ ปฎิลทฺธาน, วนฺทิตฺวาน อุปาวิสิํ;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย โคตโมฯ
๑๓๗.
‘‘ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ยุญฺชนฺตี สตฺถุวจเน, สจฺฉากาสิํ ปทํ สิวํฯ
๑๓๘.
‘‘สเพฺพ โสกา สมุจฺฉินฺนา, ปหีนา เอตทนฺติกา;
ปริญฺญาตา หิ เม วตฺถู, ยโต โสกาน สมฺภโว’’ติฯ
… วาเสฎฺฐี เถรี…ฯ
๑๓๙.
‘‘ทหรา ตฺวํ รูปวตี, อหมฺปิ ทหโร ยุวา;
ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน [ตูเรน (ก.)], เอหิ เขเม รมามเส’’ฯ
๑๔๐.
‘‘อิมินา ปูติกาเยน, อาตุเรน ปภงฺคุนา;
อฎฺฎิยามิ หรายามิ, กามตณฺหา สมูหตาฯ
๑๔๑.
‘‘สตฺติสูลูปมา กามา, ขนฺธาสํ อธิกุฎฺฎนา;
ยํ ‘ตฺวํ กามรติํ’ พฺรูสิ, ‘อรตี’ ทานิ สา มมฯ
๑๔๒.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกฯ
๑๔๓.
‘‘นกฺขตฺตานิ นมสฺสนฺตา, อคฺคิํ ปริจรํ วเน;
ยถาภุจฺจมชานนฺตา, พาลา สุทฺธิมมญฺญถฯ
๑๔๔.
‘‘อหญฺจ โข นมสฺสนฺตี, สมฺพุทฺธํ ปุริสุตฺตมํ;
ปมุตฺตา [ปริมุตฺตา (สี. สฺยา.)] สพฺพทุเกฺขหิ, สตฺถุสาสนการิกา’’ติฯ
… เขมา เถรี…ฯ
๑๔๕.
‘‘อลงฺกตา สุวสนา, มาลินี จนฺทโนกฺขิตา;
สพฺพาภรณสญฺฉนฺนา, ทาสีคณปุรกฺขตาฯ
๑๔๖.
‘‘อนฺนํ ปานญฺจ อาทาย, ขชฺชํ โภชฺชํ อนปฺปกํ;
เคหโต นิกฺขมิตฺวาน, อุยฺยานมภิหารยิํฯ
๑๔๗.
‘‘ตตฺถ รมิตฺวา กีฬิตฺวา, อาคจฺฉนฺตี สกํ ฆรํ;
วิหารํ ทฎฺฐุํ ปาวิสิํ, สาเกเต อญฺชนํ วนํฯ
๑๔๘.
‘‘ทิสฺวาน โลกปโชฺชตํ, วนฺทิตฺวาน อุปาวิสิํ;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย จกฺขุมาฯ
๑๔๙.
‘‘สุตฺวา จ โข มเหสิสฺส, สจฺจํ สมฺปฎิวิชฺฌหํ;
ตเตฺถว วิรชํ ธมฺมํ, ผุสยิํ อมตํ ปทํฯ
๑๕๐.
‘‘ตโต วิญฺญาตสทฺธมฺมา, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, อโมฆํ พุทฺธสาสน’’นฺติฯ
… สุชาตา เถรี…ฯ
๑๕๑.
‘‘อุเจฺจ กุเล อหํ ชาตา, พหุวิเตฺต มหทฺธเน;
วณฺณรูเปน สมฺปนฺนา, ธีตา มชฺฌสฺส [เมฆสฺส (สี.), เมฆิสฺส (สฺยา.)] อตฺรชาฯ
๑๕๒.
‘‘ปตฺถิตา ราชปุเตฺตหิ, เสฎฺฐิปุเตฺตหิ คิชฺฌิตา [เสฎฺฐิปุเตฺตหิ ภิชฺฌิตา (สี.)];
ปิตุ เม เปสยี ทูตํ, เทถ มยฺหํ อโนปมํฯ
๑๕๓.
‘‘ยตฺตกํ ตุลิตา เอสา, ตุยฺหํ ธีตา อโนปมา;
ตโต อฎฺฐคุณํ ทสฺสํ, หิรญฺญํ รตนานิ จฯ
๑๕๔.
‘‘สาหํ ทิสฺวาน สมฺพุทฺธํ, โลกเชฎฺฐํ อนุตฺตรํ;
ตสฺส ปาทานิ วนฺทิตฺวา, เอกมนฺตํ อุปาวิสิํฯ
๑๕๕.
‘‘โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย โคตโม;
นิสินฺนา อาสเน ตสฺมิํ, ผุสยิํ ตติยํ ผลํฯ
๑๕๖.
‘‘ตโต เกสานิ เฉตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
อชฺช เม สตฺตมี รตฺติ, ยโต ตณฺหา วิโสสิตา’’ติฯ
… อโนปมา เถรี…ฯ
๑๕๗.
‘‘พุทฺธ วีร นโม ตฺยตฺถุ, สพฺพสตฺตานมุตฺตม;
โย มํ ทุกฺขา ปโมเจสิ, อญฺญญฺจ พหุกํ ชนํฯ
๑๕๘.
‘‘สพฺพทุกฺขํ ปริญฺญาตํ, เหตุตณฺหา วิโสสิตา;
ภาวิโต อฎฺฐงฺคิโก [อริยฎฺฐงฺคิโก (สี. ก.), ภาวิตฎฺฐงฺคิโก (สฺยา.)] มโคฺค, นิโรโธ ผุสิโต มยาฯ
๑๕๙.
‘‘มาตา ปุโตฺต ปิตา ภาตา, อยฺยกา จ ปุเร อหุํ;
ยถาภุจฺจมชานนฺตี, สํสริํหํ อนิพฺพิสํฯ
๑๖๐.
‘‘ทิโฎฺฐ หิ เม โส ภควา, อนฺติโมยํ สมุสฺสโย;
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
๑๖๑.
‘‘อารทฺธวีริเย ปหิตเตฺต, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกเม;
สมเคฺค สาวเก ปเสฺส, เอสา พุทฺธาน วนฺทนาฯ
๑๖๒.
‘‘พหูนํ [พหุนฺนํ (สี. สฺยา.)] วต อตฺถาย, มายา ชนยิ โคตมํ;
พฺยาธิมรณตุนฺนานํ, ทุกฺขกฺขนฺธํ พฺยปานุที’’ติฯ
… มหาปชาปติโคตมี เถรี…ฯ
๑๖๓.
‘‘คุเตฺต ยทตฺถํ ปพฺพชฺชา, หิตฺวา ปุตฺตํ วสุํ ปิยํ;
ตเมว อนุพฺรูเหหิ, มา จิตฺตสฺส วสํ คมิฯ
๑๖๔.
‘‘จิเตฺตน วญฺจิตา สตฺตา, มารสฺส วิสเย รตา;
อเนกชาติสํสารํ, สนฺธาวนฺติ อวิทฺทสูฯ
๑๖๕.
‘‘กามจฺฉนฺทญฺจ พฺยาปาทํ, สกฺกายทิฎฺฐิเมว จ;
สีลพฺพตปรามาสํ, วิจิกิจฺฉญฺจ ปญฺจมํฯ
๑๖๖.
‘‘สํโยชนานิ เอตานิ, ปชหิตฺวาน ภิกฺขุนี;
โอรมฺภาคมนียานิ, นยิทํ ปุนเรหิสิฯ
๑๖๗.
‘‘ราคํ มานํ อวิชฺชญฺจ, อุทฺธจฺจญฺจ วิวชฺชิย;
สํโยชนานิ เฉตฺวาน, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสสิฯ
๑๖๘.
‘‘เขเปตฺวา ชาติสํสารํ, ปริญฺญาย ปุนพฺภวํ;
ทิเฎฺฐว ธเมฺม นิจฺฉาตา, อุปสนฺตา จริสฺสตี’’ติฯ
… คุตฺตา เถรี…ฯ
๑๖๙.
‘‘จตุกฺขตฺตุํ ปญฺจกฺขตฺตุํ, วิหารา อุปนิกฺขมิํ;
อลทฺธา เจตโส สนฺติํ, จิเตฺต อวสวตฺตินีฯ
๑๗๐.
‘‘ภิกฺขุนิํ อุปสงฺกมฺม, สกฺกจฺจํ ปริปุจฺฉหํ;
สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ธาตุอายตนานิ จฯ
๑๗๑.
‘‘จตฺตาริ อริยสจฺจานิ, อินฺทฺริยานิ พลานิ จ;
โพชฺฌงฺคฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยาฯ
๑๗๒.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, กโรนฺตี อนุสาสนิํ;
รตฺติยา ปุริเม ยาเม, ปุพฺพชาติมนุสฺสริํฯ
๑๗๓.
‘‘รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยิํ;
รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม, ตโมขนฺธํ ปทาลยิํฯ
๑๗๔.
‘‘ปีติสุเขน จ กายํ, ผริตฺวา วิหริํ ตทา;
สตฺตมิยา ปาเท ปสาเรสิํ, ตโมขนฺธํ ปทาลิยา’’ติฯ
… วิชยา เถรี…ฯ
ฉกฺกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๑๗๕.
‘‘‘มุสลานิ คเหตฺวาน, ธญฺญํ โกเฎฺฎนฺติ มาณวา;
ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา, ธนํ วินฺทนฺติ มาณวาฯ
๑๗๖.
‘‘‘ฆเฎถ พุทฺธสาสเน, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ;
ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา, เอกมนฺตํ นิสีทถฯ
๑๗๗.
‘‘‘จิตฺตํ อุปฎฺฐเปตฺวาน, เอกคฺคํ สุสมาหิตํ;
ปจฺจเวกฺขถ สงฺขาเร, ปรโต โน จ อตฺตโต’ฯ
๑๗๘.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ปฎาจารานุสาสนิํ;
ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน, เอกมเนฺต อุปาวิสิํฯ
๑๗๙.
‘‘รตฺติยา ปุริเม ยาเม, ปุพฺพชาติมนุสฺสริํ;
รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยิํฯ
๑๘๐.
‘‘รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม, ตโมกฺขนฺธํ ปทาลยิํ;
เตวิชฺชา อถ วุฎฺฐาสิํ, กตา เต อนุสาสนีฯ
๑๘๑.
‘‘สกฺกํว เทวา ติทสา, สงฺคาเม อปราชิตํ;
ปุรกฺขตฺวา วิหสฺสามิ, เตวิชฺชามฺหิ อนาสวา’’ฯ
… อุตฺตรา เถรี…ฯ
๑๘๒.
‘‘สติํ อุปฎฺฐเปตฺวาน, ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา;
ปฎิวิชฺฌิ ปทํ สนฺตํ, สงฺขารูปสมํ สุขํ’’ฯ
๑๘๓.
‘‘กํ นุ อุทฺทิสฺส มุณฺฑาสิ, สมณี วิย ทิสฺสสิ;
น จ โรเจสิ ปาสเณฺฑ, กิมิทํ จรสิ โมมุหา’’ฯ
๑๘๔.
‘‘อิโต พหิทฺธา ปาสณฺฑา, ทิฎฺฐิโย อุปนิสฺสิตา;
น เต ธมฺมํ วิชานนฺติ, น เต ธมฺมสฺส โกวิทาฯ
๑๘๕.
‘‘อตฺถิ สกฺยกุเล ชาโต, พุโทฺธ อปฺปฎิปุคฺคโล;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, ทิฎฺฐีนํ สมติกฺกมํฯ
๑๘๖.
‘‘ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ;
อริยํ จฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ
๑๘๗.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, วิหริํ สาสเน รตา;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๑๘๘.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตก’’ฯ
… จาลา เถรี…ฯ
๑๘๙.
‘‘สติมตี จกฺขุมตี, ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา;
ปฎิวิชฺฌิํ ปทํ สนฺตํ, อกาปุริสเสวิตํ’’ฯ
๑๙๐.
‘‘กิํ นุ ชาติํ น โรเจสิ, ชาโต กามานิ ภุญฺชติ;
ภุญฺชาหิ กามรติโย, มาหุ ปจฺฉานุตาปินี’’ฯ
๑๙๑.
‘‘ชาตสฺส มรณํ โหติ, หตฺถปาทาน เฉทนํ;
วธพนฺธปริเกฺลสํ, ชาโต ทุกฺขํ นิคจฺฉติฯ
๑๙๒.
‘‘อตฺถิ สกฺยกุเล ชาโต, สมฺพุโทฺธ อปราชิโต;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, ชาติยา สมติกฺกมํฯ
๑๙๓.
‘‘ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ;
อริยํ จฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ
๑๙๔.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, วิหริํ สาสเน รตา;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๑๙๕.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตก’’ฯ
… อุปจาลา เถรี…ฯ
สตฺตกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๑๙๖.
‘‘ภิกฺขุนี สีลสมฺปนฺนา, อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตา;
อธิคเจฺฉ ปทํ สนฺตํ, อเสจนกโมชวํ’’ฯ
๑๙๗.
‘‘ตาวติํสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน;
ตตฺถ จิตฺตํ ปณีเธหิ, ยตฺถ เต วุสิตํ ปุเร’’ฯ
๑๙๘.
‘‘ตาวติํสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโนฯ
๑๙๙.
‘‘กาลํ กาลํ ภวาภวํ, สกฺกายสฺมิํ ปุรกฺขตา;
อวีติวตฺตา สกฺกายํ, ชาติมรณสาริโนฯ
๒๐๐.
‘‘สโพฺพ อาทีปิโต โลโก, สโพฺพ โลโก ปทีปิโต;
สโพฺพ ปชฺชลิโต โลโก, สโพฺพ โลโก ปกมฺปิโตฯ
๒๐๑.
‘‘อกมฺปิยํ อตุลิยํ, อปุถุชฺชนเสวิตํ;
พุโทฺธ ธมฺมมเทเสสิ, ตตฺถ เม นิรโต มโนฯ
๒๐๒.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, วิหริํ สาสเน รตา;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๒๐๓.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตก’’ฯ
… สีสูปจาลา เถรี…ฯ
อฎฺฐกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๒๐๔.
‘‘มา สุ เต วฑฺฒ โลกมฺหิ, วนโถ อาหุ กุทาจนํ;
มา ปุตฺตก ปุนปฺปุนํ, อหุ ทุกฺขสฺส ภาคิมาฯ
๒๐๕.
‘‘สุขญฺหิ วฑฺฒ มุนโย, อเนชา ฉินฺนสํสยา;
สีติภูตา ทมปฺปตฺตา, วิหรนฺติ อนาสวาฯ
๒๐๖.
‘‘เตหานุจิณฺณํ อิสีภิ, มคฺคํ ทสฺสนปตฺติยา;
ทุกฺขสฺสนฺตกิริยาย, ตฺวํ วฑฺฒ อนุพฺรูหย’’ฯ
๒๐๗.
‘‘วิสารทาว ภณสิ, เอตมตฺถํ ชเนตฺติ เม;
มญฺญามิ นูน มามิเก, วนโถ เต น วิชฺชติ’’ฯ
๒๐๘.
‘‘เย เกจิ วฑฺฒ สงฺขารา, หีนา อุกฺกฎฺฐมชฺฌิมา;
อณูปิ อณุมโตฺตปิ, วนโถ เม น วิชฺชติฯ
๒๐๙.
‘‘สเพฺพ เม อาสวา ขีณา, อปฺปมตฺตสฺส ฌายโต;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
๒๑๐.
‘‘อุฬารํ วต เม มาตา, ปโตทํ สมวสฺสริ;
ปรมตฺถสญฺหิตา คาถา, ยถาปิ อนุกมฺปิกาฯ
๒๑๑.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, อนุสิฎฺฐิํ ชเนตฺติยา;
ธมฺมสํเวคมาปาทิํ, โยคเกฺขมสฺส ปตฺติยาฯ
๒๑๒.
‘‘โสหํ ปธานปหิตโตฺต, รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต;
มาตรา โจทิโต สโนฺต, อผุสิํ สนฺติมุตฺตมํ’’ฯ
… วฑฺฒมาตา เถรี…ฯ
นวกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๒๑๓.
‘‘กลฺยาณมิตฺตตา มุนินา, โลกํ อาทิสฺส วณฺณิตา;
กลฺยาณมิเตฺต ภชมาโน, อปิ พาโล ปณฺฑิโต อสฺสฯ
๒๑๔.
‘‘ภชิตพฺพา สปฺปุริสา, ปญฺญา ตถา วฑฺฒติ ภชนฺตานํ;
ภชมาโน สปฺปุริเส, สเพฺพหิปิ ทุเกฺขหิ ปมุเจฺจยฺยฯ
๒๑๕.
‘‘ทุกฺขญฺจ วิชาเนยฺย, ทุกฺขสฺส จ สมุทยํ นิโรธํ;
อฎฺฐงฺคิกญฺจ มคฺคํ, จตฺตาริปิ อริยสจฺจานิฯ
๒๑๖.
‘‘ทุโกฺข อิตฺถิภาโว, อกฺขาโต ปุริสทมฺมสารถินา;
สปตฺติกมฺปิ หิ ทุกฺขํ, อเปฺปกจฺจา สกิํ วิชาตาโยฯ
๒๑๗.
‘‘คลเก อปิ กนฺตนฺติ, สุขุมาลินิโย วิสานิ ขาทนฺติ;
ชนมารกมชฺฌคตา, อุโภปิ พฺยสนานิ อนุโภนฺติฯ
๒๑๘.
‘‘อุปวิชญฺญา คจฺฉนฺตี, อทฺทสาหํ ปติํ มตํ;
ปนฺถมฺหิ วิชายิตฺวาน, อปฺปตฺตาว สกํ ฆรํฯ
๒๑๙.
‘‘เทฺว ปุตฺตา กาลกตา, ปตี จ ปเนฺถ มโต กปณิกาย;
มาตา ปิตา จ ภาตา, ฑยฺหนฺติ จ เอกจิตกายํฯ
๒๒๐.
‘‘ขีณกุลีเน กปเณ, อนุภูตํ เต ทุขํ อปริมาณํ;
อสฺสู จ เต ปวตฺตํ, พหูนิ จ ชาติสหสฺสานิฯ
๒๒๑.
‘‘วสิตา สุสานมเชฺฌ, อโถปิ ขาทิตานิ ปุตฺตมํสานิ;
หตกุลิกา สพฺพครหิตา, มตปติกา อมตมธิคจฺฉิํฯ
๒๒๒.
‘‘ภาวิโต เม มโคฺค, อริโย อฎฺฐงฺคิโก อมตคามี;
นิพฺพานํ สจฺฉิกตํ, ธมฺมาทาสํ อเวกฺขิํหํ [อเปกฺขิหํ (สี.)]ฯ
๒๒๓.
‘‘อหมมฺหิ กนฺตสลฺลา, โอหิตภารา กตญฺหิ กรณียํ;
กิสา โคตมี เถรี, วิมุตฺตจิตฺตา อิมํ ภณี’’ติฯ
… กิสา โคตมี เถรี…ฯ
เอกาทสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๒๒๔.
‘‘อุโภ มาตา จ ธีตา จ, มยํ อาสุํ [อาภุํ (สี.)] สปตฺติโย;
ตสฺสา เม อหุ สํเวโค, อพฺภุโต โลมหํสโนฯ
๒๒๕.
‘‘ธิรตฺถุ กามา อสุจี, ทุคฺคนฺธา พหุกณฺฎกา;
ยตฺถ มาตา จ ธีตา จ, สภริยา มยํ อหุํฯ
๒๒๖.
‘‘กาเมสฺวาทีนวํ ทิสฺวา, เนกฺขมฺมํ ทฎฺฐุ เขมโต;
สา ปพฺพชฺชิํ ราชคเห, อคารสฺมานคาริยํฯ
๒๒๗.
‘‘ปุเพฺพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธิตํ;
เจโตปริจฺจญาณญฺจ, โสตธาตุ วิโสธิตาฯ
๒๒๘.
‘‘อิทฺธีปิ เม สจฺฉิกตา, ปโตฺต เม อาสวกฺขโย;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๒๒๙.
‘‘อิทฺธิยา อภินิมฺมิตฺวา, จตุรสฺสํ รถํ อหํ;
พุทฺธสฺส ปาเท วนฺทิตฺวา, โลกนาถสฺส ตาทิโน’’ [สิรีมโต (สฺยา. ก.)]ฯ
๒๓๐.
‘‘สุปุปฺผิตคฺคํ อุปคมฺม ปาทปํ, เอกา ตุวํ ติฎฺฐสิ สาลมูเล [รุกฺขมูเล (สฺยา. ก.)];
น จาปิ เต ทุติโย อตฺถิ โกจิ, น ตฺวํ พาเล ภายสิ ธุตฺตกานํ’’ฯ
๒๓๑.
‘‘สตํ สหสฺสานิปิ ธุตฺตกานํ, สมาคตา เอทิสกา ภเวยฺยุํ;
โลมํ น อิเญฺช นปิ สมฺปเวเธ, กิํ เม ตุวํ มาร กริสฺสเสโกฯ
๒๓๒.
‘‘เอสา อนฺตรธายามิ, กุจฺฉิํ วา ปวิสามิ เต;
ภมุกนฺตเร ติฎฺฐามิ, ติฎฺฐนฺติํ มํ น ทกฺขสิฯ
๒๓๓.
‘‘จิตฺตมฺหิ วสีภูตาหํ, อิทฺธิปาทา สุภาวิตา;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๒๓๔.
‘‘สตฺติสูลูปมา กามา, ขนฺธาสํ อธิกุฎฺฎนา;
ยํ ตฺวํ ‘กามรติํ’ พฺรูสิ, ‘อรตี’ ทานิ สา มมฯ
๒๓๕.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขโนฺธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกา’’ติฯ
… อุปฺปลวณฺณา เถรี…ฯ
ทฺวาทสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๒๓๖.
‘‘อุทหารี อหํ สีเต [อุทกมาหริํ สีเต (สี.)], สทา อุทกโมตริํ;
อยฺยานํ ทณฺฑภยภีตา, วาจาโทสภยฎฺฎิตาฯ
๒๓๗.
‘‘กสฺส พฺราหฺมณ ตฺวํ ภีโต, สทา อุทกโมตริ;
เวธมาเนหิ คเตฺตหิ, สีตํ เวทยเส ภุสํ’’ฯ
๒๓๘.
ชานนฺตี วต มํ [ชานนฺตี จ ตุวํ (ก.)] โภติ, ปุณฺณิเก ปริปุจฺฉสิ;
กโรนฺตํ กุสลํ กมฺมํ, รุนฺธนฺตํ กตปาปกํฯ
๒๓๙.
‘‘โย จ วุโฑฺฒ ทหโร วา, ปาปกมฺมํ ปกุพฺพติ;
ทกาภิเสจนา โสปิ, ปาปกมฺมา ปมุจฺจติ’’ฯ
๒๔๐.
‘‘โก นุ เต อิทมกฺขาสิ, อชานนฺตสฺส อชานโก;
ทกาภิเสจนา นาม, ปาปกมฺมา ปมุจฺจติฯ
๒๔๑.
‘‘สคฺคํ นูน คมิสฺสนฺติ, สเพฺพ มณฺฑูกกจฺฉปา;
นาคา [นกฺกา (สี.)] จ สุสุมารา จ, เย จเญฺญ อุทเก จราฯ
๒๔๒.
‘‘โอรพฺภิกา สูกริกา, มจฺฉิกา มิคพนฺธกา;
โจรา จ วชฺฌฆาตา จ, เย จเญฺญ ปาปกมฺมิโน;
ทกาภิเสจนา เตปิ, ปาปกมฺมา ปมุจฺจเรฯ
๒๔๓.
‘‘สเจ อิมา นทิโย เต, ปาปํ ปุเพฺพ กตํ วหุํ;
ปุญฺญมฺปิมา วเหยฺยุํ เต, เตน ตฺวํ ปริพาหิโรฯ
๒๔๔.
‘‘ยสฺส พฺราหฺมณ ตฺวํ ภีโต, สทา อุทกโมตริ;
ตเมว พฺรเหฺม มา กาสิ, มา เต สีตํ ฉวิํ หเน’’ฯ
๒๔๕.
‘‘กุมฺมคฺคปฎิปนฺนํ มํ, อริยมคฺคํ สมานยิ;
ทกาภิเสจนา โภติ, อิมํ สาฎํ ททามิ เต’’ฯ
๒๔๖.
‘‘ตุเยฺหว สาฎโก โหตุ, นาหมิจฺฉามิ สาฎกํ;
สเจ ภายสิ ทุกฺขสฺส, สเจ เต ทุกฺขมปฺปิยํฯ
๒๔๗.
‘‘มากาสิ ปาปกํ กมฺมํ, อาวิ วา ยทิ วา รโห;
สเจ จ ปาปกํ กมฺมํ, กริสฺสสิ กโรสิ วาฯ
๒๔๘.
‘‘น เต ทุกฺขา ปมุตฺยตฺถิ, อุเปจฺจาปิ [อุปฺปจฺจาปิ (อฎฺฐ. ปาฐนฺตรํ)] ปลายโต;
สเจ ภายสิ ทุกฺขสฺส, สเจ เต ทุกฺขมปฺปิยํฯ
๒๔๙.
‘‘อุเปหิ สรณํ พุทฺธํ, ธมฺมํ สงฺฆญฺจ ตาทินํ;
สมาทิยาหิ สีลานิ, ตํ เต อตฺถาย เหหิติ’’ฯ
๒๕๐.
‘‘อุเปมิ สรณํ พุทฺธํ, ธมฺมํ สงฺฆญฺจ ตาทินํ;
สมาทิยามิ สีลานิ, ตํ เม อตฺถาย เหหิติฯ
๒๕๑.
‘‘พฺรหฺมพนฺธุ ปุเร อาสิํ, อชฺชมฺหิ สจฺจพฺราหฺมโณ;
เตวิโชฺช เวทสมฺปโนฺน, โสตฺติโย จมฺหิ นฺหาตโก’’ติฯ
… ปุณฺณา เถรี…ฯ
โสฬสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๒๕๒.
‘‘กาฬกา ภมรวณฺณสาทิสา, เวลฺลิตคฺคา มม มุทฺธชา อหุํ;
เต ชราย สาณวากสาทิสา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๓.
‘‘วาสิโตว สุรภี กรณฺฑโก, ปุปฺผปูร มม อุตฺตมงฺคโช [อุตฺตมงฺคภูโต (ก.)]ฯ
ตํ ชรายถ สโลมคนฺธิกํ, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๔.
‘‘กานนํว สหิตํ สุโรปิตํ, โกจฺฉสูจิวิจิตคฺคโสภิตํ;
ตํ ชราย วิรลํ ตหิํ ตหิํ, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๕.
‘‘กณฺหขนฺธกสุวณฺณมณฺฑิตํ, โสภเต สุเวณีหิลงฺกตํ;
ตํ ชราย ขลิตํ สิรํ กตํ, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๖.
‘‘จิตฺตการสุกตาว เลขิกา, โสภเร สุ ภมุกา ปุเร มม;
ตา ชราย วลิภิปฺปลมฺพิตา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๗.
‘‘ภสฺสรา สุรุจิรา ยถา มณี, เนตฺตเหสุมภินีลมายตา;
เต ชรายภิหตา น โสภเร, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๘.
‘‘สณฺหตุงฺคสทิสี จ นาสิกา, โสภเต สุ อภิโยพฺพนํ ปติ;
สา ชราย อุปกูลิตา วิย, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๕๙.
‘‘กงฺกณํ ว สุกตํ สุนิฎฺฐิตํ, โสภเร สุ มม กณฺณปาฬิโย;
ตา ชราย วลิภิปฺปลมฺพิตา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๐.
‘‘ปตฺตลีมกุลวณฺณสาทิสา, โสภเร สุ ทนฺตา ปุเร มม;
เต ชราย ขณฺฑิตา จาสิตา [ปีตกา (สี.)], สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๑.
‘‘กานนมฺหิ วนสณฺฑจารินี, โกกิลาว มธุรํ นิกูชิหํ;
ตํ ชราย ขลิตํ ตหิํ ตหิํ, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๒.
‘‘สณฺหกมฺพุริว สุปฺปมชฺชิตา, โสภเต สุ คีวา ปุเร มม;
สา ชราย ภคฺคา [ภญฺชิตา (?)] วินามิตา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๓.
‘‘วฎฺฎปลิฆสทิโสปมา อุโภ, โสภเร สุ พาหา ปุเร มม;
ตา ชราย ยถ ปาฎลิพฺพลิตา [ยถา ปาฎลิปฺปลิตา (สี. สฺยา. ก.)], สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๔.
‘‘สณฺหมุทฺทิกสุวณฺณมณฺฑิตา, โสภเร สุ หตฺถา ปุเร มม;
เต ชราย ยถา มูลมูลิกา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๕.
‘‘ปีนวฎฺฎสหิตุคฺคตา อุโภ, โสภเร [โสภเต (อฎฺฐ.)] สุ ถนกา ปุเร มม;
เถวิกีว ลมฺพนฺติ โนทกา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๖.
‘‘กญฺจนสฺสผลกํว สมฺมฎฺฐํ, โสภเต สุ กาโย ปุเร มม;
โส วลีหิ สุขุมาหิ โอตโต, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๗.
‘‘นาคโภคสทิโสปมา อุโภ, โสภเร สุ อูรู ปุเร มม;
เต ชราย ยถา เวฬุนาฬิโย, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๘.
‘‘สณฺหนูปุรสุวณฺณมณฺฑิตา , โสภเร สุ ชงฺฆา ปุเร มม;
ตา ชราย ติลทณฺฑการิว, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๖๙.
‘‘ตูลปุณฺณสทิโสปมา อุโภ, โสภเร สุ ปาทา ปุเร มม;
เต ชราย ผุฎิตา วลีมตา, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถาฯ
๒๗๐.
‘‘เอทิโส อหุ อยํ สมุสฺสโย, ชชฺชโร พหุทุกฺขานมาลโย;
โสปเลปปติโต ชราฆโร, สจฺจวาทิวจนํ อนญฺญถา’’ฯ
… อมฺพปาลี เถรี…ฯ
๒๗๑.
‘‘‘สมณา’ติ โภติ สุปิ [โภติ ตฺวํ สยสิ (สี.), โภติ มํ วิปสฺสิ (สฺยา.)], ‘สมณา’ติ ปพุชฺฌสิ [ปฎิพุชฺฌสิ (สี. สฺยา.)];
สมณาเนว [สมณานเมว (สี. สฺยา.)] กิเตฺตสิ, สมณี นูน [สมณี นุ (ก.)] ภวิสฺสสิฯ
๒๗๒.
‘‘วิปุลํ อนฺนญฺจ ปานญฺจ, สมณานํ ปเวจฺจสิ [ปยจฺฉสิ (สี.)];
โรหินี ทานิ ปุจฺฉามิ, เกน เต สมณา ปิยาฯ
๒๗๓.
‘‘อกมฺมกามา อลสา, ปรทตฺตูปชีวิโน;
อาสํสุกา สาทุกามา, เกน เต สมณา ปิยา’’ฯ
๒๗๔.
‘‘จิรสฺสํ วต มํ ตาต, สมณานํ ปริปุจฺฉสิ;
เตสํ เต กิตฺตยิสฺสามิ, ปญฺญาสีลปรกฺกมํฯ
๒๗๕.
‘‘กมฺมกามา อนลสา, กมฺมเสฎฺฐสฺส การกา;
ราคํ โทสํ ปชหนฺติ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๗๖.
‘‘ตีณิ ปาปสฺส มูลานิ, ธุนนฺตฺนฺตฺติ สุจิการิโน;
สพฺพํ ปาปํ ปหีเนสํ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๗๗.
‘‘กายกมฺมํ สุจิ เนสํ, วจีกมฺมญฺจ ตาทิสํ;
มโนกมฺมํ สุจิ เนสํ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๗๘.
‘‘วิมลา สงฺขมุตฺตาว, สุทฺธา สนฺตรพาหิรา;
ปุณฺณา สุกฺกาน ธมฺมานํ [สุเกฺกหิ ธเมฺมหิ (สี. สฺยา. อฎฺฐ.)], เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๗๙.
‘‘พหุสฺสุตา ธมฺมธรา, อริยา ธมฺมชีวิโน;
อตฺถํ ธมฺมญฺจ เทเสนฺติ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๐.
‘‘พหุสฺสุตา ธมฺมธรา, อริยา ธมฺมชีวิโน;
เอกคฺคจิตฺตา สติมโนฺต, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๑.
‘‘ทูรงฺคมา สติมโนฺต, มนฺตภาณี อนุทฺธตา;
ทุกฺขสฺสนฺตํ ปชานนฺติ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๒.
‘‘ยสฺมา คามา ปกฺกมนฺติ, น วิโลเกนฺติ กิญฺจนํ;
อนเปกฺขาว คจฺฉนฺติ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๓.
‘‘น เตสํ โกเฎฺฐ โอเปนฺติ, น กุมฺภิํ น ขโฬปิยํ;
ปรินิฎฺฐิตเมสานา, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๔.
‘‘น เต หิรญฺญํ คณฺหนฺติ, น สุวณฺณํ น รูปิยํ;
ปจฺจุปฺปเนฺนน ยาเปนฺติ, เตน เม สมณา ปิยาฯ
๒๘๕.
‘‘นานากุลา ปพฺพชิตา, นานาชนปเทหิ จ;
อญฺญมญฺญํ ปิยายนฺติ [ปิหยนฺติ (ก.)], เตน เม สมณา ปิยา’’ฯ
๒๘๖.
‘‘อตฺถาย วต โน โภติ, กุเล ชาตาสิ โรหินี;
สทฺธา พุเทฺธ จ ธเมฺม จ, สเงฺฆ จ ติพฺพคารวาฯ
๒๘๗.
‘‘ตุวํ เหตํ ปชานาสิ, ปุญฺญเกฺขตฺตํ อนุตฺตรํ;
อมฺหมฺปิ เอเต สมณา, ปฎิคณฺหนฺติ ทกฺขิณํ’’ฯ
๒๘๘.
‘‘ปติฎฺฐิโต เหตฺถ ยโญฺญ, วิปุโล โน ภวิสฺสติ;
สเจ ภายสิ ทุกฺขสฺส, สเจ เต ทุกฺขมปฺปิยํฯ
๒๘๙.
‘‘อุเปหิ สรณํ พุทฺธํ, ธมฺมํ สงฺฆญฺจ ตาทินํ;
สมาทิยาหิ สีลานิ, ตํ เต อตฺถาย เหหิติ’’ฯ
๒๙๐.
‘‘อุเปมิ สรณํ พุทฺธํ, ธมฺมํ สงฺฆญฺจ ตาทินํ;
สมาทิยามิ สีลานิ, ตํ เม อตฺถาย เหหิติฯ
๒๙๑.
‘‘พฺรหฺมพนฺธุ ปุเร อาสิํ, โส อิทานิมฺหิ พฺราหฺมโณ;
เตวิโชฺช โสตฺติโย จมฺหิ, เวทคู จมฺหิ นฺหาตโก’’ฯ
… โรหินี เถรี…ฯ
๒๙๒.
‘‘ลฎฺฐิหโตฺถ ปุเร อาสิ, โส ทานิ มิคลุทฺทโก;
อาสาย ปลิปา โฆรา, นาสกฺขิ ปารเมตเวฯ
๒๙๓.
‘‘สุมตฺตํ มํ มญฺญมานา, จาปา ปุตฺตมโตสยิ;
จาปาย พนฺธนํ เฉตฺวา, ปพฺพชิสฺสํ ปุโนปหํฯ
๒๙๔.
‘‘มา เม กุชฺฌิ มหาวีร, มา เม กุชฺฌิ มหามุนิ;
น หิ โกธปเรตสฺส, สุทฺธิ อตฺถิ กุโต ตโปฯ
๒๙๕.
‘‘ปกฺกมิสฺสญฺจ นาฬาโต, โกธ นาฬาย วจฺฉติ;
พนฺธนฺตี อิตฺถิรูเปน, สมเณ ธมฺมชีวิโน’’ [ธมฺมชีวิเน (ก.)]ฯ
๒๙๖.
‘‘เอหิ กาฬ นิวตฺตสฺสุ, ภุญฺช กาเม ยถา ปุเร;
อหญฺจ เต วสีกตา, เย จ เม สนฺติ ญาตกา’’ฯ
๒๙๗.
‘‘เอโตฺต จาเป จตุพฺภาคํ, ยถา ภาสสิ ตฺวญฺจ เม;
ตยิ รตฺตสฺส โปสสฺส, อุฬารํ วต ตํ สิยา’’ฯ
๒๙๘.
‘‘กาฬงฺคินิํว ตกฺการิํ, ปุปฺผิตํ คิริมุทฺธนิ;
ผุลฺลํ ทาลิมลฎฺฐิํว, อโนฺตทีเปว ปาฎลิํฯ
๒๙๙.
‘‘หริจนฺทนลิตฺตงฺคิํ, กาสิกุตฺตมธารินิํ;
ตํ มํ รูปวติํ สนฺติํ, กสฺส โอหาย คจฺฉสิ’’ฯ
๓๐๐.
‘‘สากุนฺติโกว สกุณิํ [สกุณํ (สฺยา.)], ยถา พนฺธิตุมิจฺฉติ;
อาหริเมน รูเปน, น มํ ตฺวํ พาธยิสฺสสิ’’ฯ
๓๐๑.
‘‘อิมญฺจ เม ปุตฺตผลํ, กาฬ อุปฺปาทิตํ ตยา;
ตํ มํ ปุตฺตวติํ สนฺติํ, กสฺส โอหาย คจฺฉสิ’’ฯ
๓๐๒.
‘‘ชหนฺติ ปุเตฺต สปฺปญฺญา, ตโต ญาตี ตโต ธนํ;
ปพฺพชนฺติ มหาวีรา, นาโค เฉตฺวาว พนฺธนํ’’ฯ
๓๐๓.
‘‘อิทานิ เต อิมํ ปุตฺตํ, ทเณฺฑน ฉุริกาย วา;
ภูมิยํ วา นิสุมฺภิสฺสํ [นิสุเมฺภยฺยํ (สี.)], ปุตฺตโสกา น คจฺฉสิ’’ฯ
๓๐๔.
‘‘สเจ ปุตฺตํ สิงฺคาลานํ, กุกฺกุรานํ ปทาหิสิ;
น มํ ปุตฺตกเตฺต ชมฺมิ, ปุนราวตฺตยิสฺสสิ’’ฯ
๓๐๕.
‘‘หนฺท โข ทานิ ภทฺทเนฺต, กุหิํ กาฬ คมิสฺสสิ;
กตมํ คามนิคมํ, นครํ ราชธานิโย’’ฯ
๓๐๖.
‘‘อหุมฺห ปุเพฺพ คณิโน, อสฺสมณา สมณมานิโน;
คาเมน คามํ วิจริมฺห, นคเร ราชธานิโยฯ
๓๐๗.
‘‘เอโส หิ ภควา พุโทฺธ, นทิํ เนรญฺชรํ ปติ;
สพฺพทุกฺขปฺปหานาย, ธมฺมํ เทเสติ ปาณินํ;
ตสฺสาหํ สนฺติกํ คจฺฉํ, โส เม สตฺถา ภวิสฺสติ’’ฯ
๓๐๘.
‘‘วนฺทนํ ทานิ วชฺชาสิ, โลกนาถํ อนุตฺตรํ;
ปทกฺขิณญฺจ กตฺวาน, อาทิเสยฺยาสิ ทกฺขิณํ’’ฯ
๓๐๙.
‘‘เอตํ โข ลพฺภมเมฺหหิ, ยถา ภาสสิ ตฺวญฺจ เม;
วนฺทนํ ทานิ เต วชฺชํ, โลกนาถํ อนุตฺตรํ;
ปทกฺขิณญฺจ กตฺวาน, อาทิสิสฺสามิ ทกฺขิณํ’’ฯ
๓๑๐.
ตโต จ กาโฬ ปกฺกามิ, นทิํ เนรญฺชรํ ปติ;
โส อทฺทสาสิ สมฺพุทฺธํ, เทเสนฺตํ อมตํ ปทํฯ
๓๑๑.
ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ;
อริยํ จฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ
๓๑๒.
ตสฺส ปาทานิ วนฺทิตฺวา, กตฺวาน นํ [กตฺวานหํ (สี.)] ปทกฺขิณํ;
จาปาย อาทิสิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํ;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
… จาปา เถรี…ฯ
๓๑๓.
‘‘เปตานิ โภติ ปุตฺตานิ, ขาทมานา ตุวํ ปุเร;
ตุวํ ทิวา จ รโตฺต จ, อตีว ปริตปฺปสิฯ
๓๑๔.
‘‘สาชฺช สพฺพานิ ขาทิตฺวา, สตปุตฺตานิ [สตฺต ปุตฺตานิ (สฺยา.)] พฺราหฺมณี;
วาเสฎฺฐิ เกน วเณฺณน, น พาฬฺหํ ปริตปฺปสิ’’ฯ
๓๑๕.
‘‘พหูนิ ปุตฺตสตานิ, ญาติสงฺฆสตานิ จ;
ขาทิตานิ อตีตํเส, มม ตุยฺหญฺจ พฺราหฺมณฯ
๓๑๖.
‘‘สาหํ นิสฺสรณํ ญตฺวา, ชาติยา มรณสฺส จ;
น โสจามิ น โรทามิ, น จาปิ ปริตปฺปยิํ’’ฯ
๓๑๗.
‘‘อพฺภุตํ วต วาเสฎฺฐิ, วาจํ ภาสสิ เอทิสิํ;
กสฺส ตฺวํ ธมฺมมญฺญาย, คิรํ [ถิรํ (สี.)] ภาสสิ เอทิสิํ’’ฯ
๓๑๘.
‘‘เอส พฺราหฺมณ สมฺพุโทฺธ, นครํ มิถิลํ ปติ;
สพฺพทุกฺขปฺปหานาย, ธมฺมํ เทเสสิ ปาณินํฯ
๓๑๙.
‘‘ตสฺส พฺรเหฺม [พฺราหฺมณ (สี. สฺยา.)] อรหโต, ธมฺมํ สุตฺวา นิรูปธิํ;
ตตฺถ วิญฺญาตสทฺธมฺมา, ปุตฺตโสกํ พฺยปานุทิํ’’ฯ
๓๒๐.
‘‘โส อหมฺปิ คมิสฺสามิ, นครํ มิถิลํ ปติ;
อเปฺปว มํ โส ภควา, สพฺพทุกฺขา ปโมจเย’’ฯ
๓๒๑.
อทฺทส พฺราหฺมโณ พุทฺธํ, วิปฺปมุตฺตํ นิรูปธิํ;
สฺวสฺส ธมฺมมเทเสสิ, มุนิ ทุกฺขสฺส ปารคูฯ
๓๒๒.
ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ;
อริยํ จฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ
๓๒๓.
ตตฺถ วิญฺญาตสทฺธโมฺม, ปพฺพชฺชํ สมโรจยิ;
สุชาโต ตีหิ รตฺตีหิ, ติโสฺส วิชฺชา อผสฺสยิฯ
๓๒๔.
‘‘เอหิ สารถิ คจฺฉาหิ, รถํ นิยฺยาทยาหิมํ;
อาโรคฺยํ พฺราหฺมณิํ วชฺช [วชฺชา (สี.)], ‘ปพฺพชิ [ปพฺพชิโต (สี.)] ทานิ พฺราหฺมโณ;
สุชาโต ตีหิ รตฺตีหิ, ติโสฺส วิชฺชา อผสฺสยิ’’’ฯ
๓๒๕.
ตโต จ รถมาทาย, สหสฺสญฺจาปิ สารถิ;
อาโรคฺยํ พฺราหฺมณิโวจ, ‘‘ปพฺพชิ ทานิ พฺราหฺมโณ;
สุชาโต ตีหิ รตฺตีหิ, ติโสฺส วิชฺชา อผสฺสยิ’’ฯ
๓๒๖.
‘‘เอตญฺจาหํ อสฺสรถํ, สหสฺสญฺจาปิ สารถิ;
เตวิชฺชํ พฺราหฺมณํ สุตฺวา [ญตฺวา (สี.)], ปุณฺณปตฺตํ ททามิ เต’’ฯ
๓๒๗.
‘‘ตุเยฺหว โหตฺวสฺสรโถ, สหสฺสญฺจาปิ พฺราหฺมณิ;
อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามิ, วรปญฺญสฺส สนฺติเก’’ฯ
๓๒๘.
‘‘หตฺถี ควสฺสํ มณิกุณฺฑลญฺจ, ผีตญฺจิมํ คหวิภวํ ปหาย;
ปิตา ปพฺพชิโต ตุยฺหํ, ภุญฺช โภคานิ สุนฺทริ; ตุวํ ทายาทิกา กุเล’’ฯ
๓๒๙.
‘‘หตฺถี ควสฺสํ มณิกุณฺฑลญฺจ, รมฺมํ จิมํ คหวิภวํ ปหาย;
ปิตา ปพฺพชิโต มยฺหํ, ปุตฺตโสเกน อฎฺฎิโต;
อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามิ, ภาตุโสเกน อฎฺฎิตา’’ฯ
๓๓๐.
‘‘โส เต อิชฺฌตุ สงฺกโปฺป, ยํ ตฺวํ ปเตฺถสิ สุนฺทรี;
อุตฺติฎฺฐปิโณฺฑ อุโญฺฉ จ, ปํสุกูลญฺจ จีวรํ;
เอตานิ อภิสโมฺภนฺตี, ปรโลเก อนาสวา’’ฯ
๓๓๑.
‘‘สิกฺขมานาย เม อเยฺย, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
ปุเพฺพนิวาสํ ชานามิ, ยตฺถ เม วุสิตํ ปุเรฯ
๓๓๒.
‘‘ตุวํ นิสฺสาย กลฺยาณี, เถรี สงฺฆสฺส โสภเน;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
๓๓๓.
‘‘อนุชานาหิ เม อเยฺย, อิเจฺฉ สาวตฺถิ คนฺตเว;
สีหนาทํ นทิสฺสามิ, พุทฺธเสฎฺฐสฺส สนฺติเก’’ฯ
๓๓๔.
‘‘ปสฺส สุนฺทริ สตฺถารํ, เหมวณฺณํ หริตฺตจํ;
อทนฺตานํ ทเมตารํ, สมฺพุทฺธมกุโตภยํ’’ฯ
๓๓๕.
‘‘ปสฺส สุนฺทริมายนฺติํ, วิปฺปมุตฺตํ นิรูปธิํ;
วีตราคํ วิสํยุตฺตํ, กตกิจฺจมนาสวํฯ
๓๓๖.
‘‘พาราณสีโต นิกฺขมฺม, ตว สนฺติกมาคตา;
สาวิกา เต มหาวีร, ปาเท วนฺทติ สุนฺทรี’’ฯ
๓๓๗.
‘‘ตุวํ พุโทฺธ ตุวํ สตฺถา, ตุยฺหํ ธีตามฺหิ พฺราหฺมณ;
โอรสา มุขโต ชาตา, กตกิจฺจา อนาสวา’’ฯ
๓๓๘.
‘‘ตสฺสา เต สฺวาคตํ ภเทฺท, ตโต [อโถ (ก.)] เต อทุราคตํ;
เอวญฺหิ ทนฺตา อายนฺติ, สตฺถุ ปาทานิ วนฺทิกา;
วีตราคา วิสํยุตฺตา, กตกิจฺจา อนาสวา’’ฯ
… สุนฺทรี เถรี…ฯ
๓๓๙.
‘‘ทหราหํ สุทฺธวสนา, ยํ ปุเร ธมฺมมสฺสุณิํ;
ตสฺสา เม อปฺปมตฺตาย, สจฺจาภิสมโย อหุฯ
๓๔๐.
‘‘ตโตหํ สพฺพกาเมสุ, ภุสํ อรติมชฺฌคํ;
สกฺกายสฺมิํ ภยํ ทิสฺวา, เนกฺขมฺมเมว [เนกฺขมฺมเญฺญว (สี.), เนกฺขมฺมเสฺสว (สฺยา.)] ปีหเยฯ
๓๔๑.
‘‘หิตฺวานหํ ญาติคณํ, ทาสกมฺมกรานิ จ;
คามเขตฺตานิ ผีตานิ, รมณีเย ปโมทิเตฯ
๓๔๒.
‘‘ปหายหํ ปพฺพชิตา, สาปเตยฺยมนปฺปกํ;
เอวํ สทฺธาย นิกฺขมฺม, สทฺธเมฺม สุปฺปเวทิเตฯ
๓๔๓.
‘‘เนตํ [น เมตํ (สี. สฺยา.)] อสฺส ปติรูปํ, อากิญฺจญฺญญฺหิ ปตฺถเย;
โย [ยา (สฺยา.)] ชาตรูปํ รชตํ, ฉเฑฺฑตฺวา [ถเปตฺวา (ก.)] ปุนราคเม [ปุนราคเห (ก.)]ฯ
๓๔๔.
‘‘รชตํ ชาตรูปํ วา, น โพธาย น สนฺติยา;
เนตํ สมณสารุปฺปํ, น เอตํ อริยทฺธนํฯ
๓๔๕.
‘‘โลภนํ มทนเญฺจตํ, โมหนํ รชวฑฺฒนํ;
สาสงฺกํ พหุอายาสํ, นตฺถิ เจตฺถ ธุวํ ฐิติฯ
๓๔๖.
‘‘เอตฺถ รตฺตา ปมตฺตา จ, สงฺกิลิฎฺฐมนา นรา;
อญฺญมเญฺญน พฺยารุทฺธา, ปุถุ กุพฺพนฺติ เมธคํฯ
๓๔๗.
‘‘วโธ พโนฺธ ปริเกฺลโส, ชานิ โสกปริทฺทโว;
กาเมสุ อธิปนฺนานํ, ทิสฺสเต พฺยสนํ พหุํฯ
๓๔๘.
‘‘ตํ มํ ญาตี อมิตฺตาว, กิํ โว กาเมสุ ยุญฺชถ;
ชานาถ มํ ปพฺพชิตํ, กาเมสุ ภยทสฺสินิํฯ
๓๔๙.
‘‘น หิรญฺญสุวเณฺณน, ปริกฺขียนฺติ อาสวา;
อมิตฺตา วธกา กามา, สปตฺตา สลฺลพนฺธนาฯ
๓๕๐.
‘‘ตํ มํ ญาตี อมิตฺตาว, กิํ โว กาเมสุ ยุญฺชถ;
ชานาถ มํ ปพฺพชิตํ, มุณฺฑํ สงฺฆาฎิปารุตํฯ
๓๕๑.
‘‘อุตฺติฎฺฐปิโณฺฑ อุโญฺฉ จ, ปํสุกูลญฺจ จีวรํ;
เอตํ โข มม สารุปฺปํ, อนคารูปนิสฺสโยฯ
๓๕๒.
‘‘วนฺตา มเหสีหิ กามา, เย ทิพฺพา เย จ มานุสา;
เขมฎฺฐาเน วิมุตฺตา เต, ปตฺตา เต อจลํ สุขํฯ
๓๕๓.
‘‘มาหํ กาเมหิ สงฺคจฺฉิํ, เยสุ ตาณํ น วิชฺชติ;
อมิตฺตา วธกา กามา, อคฺคิกฺขนฺธูปมา ทุขาฯ
๓๕๔.
‘‘ปริปโนฺถ เอส ภโย, สวิฆาโต สกณฺฎโก;
เคโธ สุวิสโม เจโส [เลโป (สี.)], มหโนฺต โมหนามุโขฯ
๓๕๕.
‘‘อุปสโคฺค ภีมรูโป, กามา สปฺปสิรูปมา;
เย พาลา อภินนฺทนฺติ, อนฺธภูตา ปุถุชฺชนาฯ
๓๕๖.
‘‘กามปเงฺกน สตฺตา หิ, พหู โลเก อวิทฺทสู;
ปริยนฺตํ น ชานนฺติ, ชาติยา มรณสฺส จฯ
๓๕๗.
‘‘ทุคฺคติคมนํ มคฺคํ, มนุสฺสา กามเหตุกํ;
พหุํ เว ปฎิปชฺชนฺติ, อตฺตโน โรคมาวหํฯ
๓๕๘.
‘‘เอวํ อมิตฺตชนนา, ตาปนา สํกิเลสิกา;
โลกามิสา พนฺธนียา, กามา มรณพนฺธนา [จรณพนฺธนา (สี.)]ฯ
๓๕๙.
‘‘อุมฺมาทนา อุลฺลปนา, กามา จิตฺตปฺปมทฺทิโน;
สตฺตานํ สงฺกิเลสาย, ขิปฺปํ [ขิปํ (สี.)] มาเรน โอฑฺฑิตํฯ
๓๖๐.
‘‘อนนฺตาทีนวา กามา, พหุทุกฺขา มหาวิสา;
อปฺปสฺสาทา รณกรา, สุกฺกปกฺขวิโสสนา [วิโสสกา (สี.)]ฯ
๓๖๑.
‘‘สาหํ เอตาทิสํ กตฺวา, พฺยสนํ กามเหตุกํ;
น ตํ ปจฺจาคมิสฺสามิ, นิพฺพานาภิรตา สทาฯ
๓๖๒.
‘‘รณํ กริตฺวา [ตริตฺวา (สี.)] กามานํ, สีติภาวาภิกงฺขินี;
อปฺปมตฺตา วิหสฺสามิ, สพฺพสํโยชนกฺขเยฯ
๓๖๓.
‘‘อโสกํ วิรชํ เขมํ, อริยฎฺฐงฺคิกํ อุชุํ;
ตํ มคฺคํ อนุคจฺฉามิ, เยน ติณฺณา มเหสิโน’’ฯ
๓๖๔.
อิมํ ปสฺสถ ธมฺมฎฺฐํ, สุภํ กมฺมารธีตรํ;
อเนชํ อุปสมฺปชฺช, รุกฺขมูลมฺหิ ฌายติฯ
๓๖๕.
อชฺชฎฺฐมี ปพฺพชิตา, สทฺธา สทฺธมฺมโสภนา;
วินีตุปฺปลวณฺณาย, เตวิชฺชา มจฺจุหายินีฯ
๓๖๖.
สายํ ภุชิสฺสา อนณา, ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา;
สพฺพโยควิสํยุตฺตา, กตกิจฺจา อนาสวาฯ
๓๖๗.
ตํ สโกฺก เทวสเงฺฆน, อุปสงฺกมฺม อิทฺธิยา;
นมสฺสติ ภูตปติ, สุภํ กมฺมารธีตรนฺติฯ
… สุภา กมฺมารธีตา เถรี…ฯ
วีสตินิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๓๖๘.
ชีวกมฺพวนํ รมฺมํ, คจฺฉนฺติํ ภิกฺขุนิํ สุภํ;
ธุตฺตโก สนฺนิวาเรสิ [ตํ นิวาเรสิ (ก.)], ตเมนํ อพฺรวี สุภาฯ
๓๖๙.
‘‘กิํ เต อปราธิตํ มยา, ยํ มํ โอวริยาน ติฎฺฐสิ;
น หิ ปพฺพชิตาย อาวุโส, ปุริโส สมฺผุสนาย กปฺปติฯ
๓๗๐.
‘‘ครุเก มม สตฺถุสาสเน, ยา สิกฺขา สุคเตน เทสิตา;
ปริสุทฺธปทํ อนงฺคณํ, กิํ มํ โอวริยาน ติฎฺฐสิฯ
๓๗๑.
‘‘อาวิลจิโตฺต อนาวิลํ, สรโช วีตรชํ อนงฺคณํ;
สพฺพตฺถ วิมุตฺตมานสํ, กิํ มํ โอวริยาน ติฎฺฐสิ’’ฯ
๓๗๒.
‘‘ทหรา จ อปาปิกา จสิ, กิํ เต ปพฺพชฺชา กริสฺสติ;
นิกฺขิป กาสายจีวรํ, เอหิ รมาม สุปุปฺผิเต [รมามเส ปุปฺผิเต (สี. สฺยา.)] วเนฯ
๓๗๓.
‘‘มธุรญฺจ ปวนฺติ สพฺพโส, กุสุมรเชน สมุฎฺฐิตา ทุมา;
ปฐมวสโนฺต สุโข อุตุ, เอหิ รมาม สุปุปฺผิเต วเนฯ
๓๗๔.
‘‘กุสุมิตสิขรา จ ปาทปา, อภิคชฺชนฺติว มาลุเตริตา;
กา ตุยฺหํ รติ ภวิสฺสติ, ยทิ เอกา วนโมคหิสฺสสิ [วนโมตริสฺสสิ (สี.), วนโมคาหิสฺสสิ (สฺยา. ก.)]ฯ
๓๗๕.
‘‘วาฬมิคสงฺฆเสวิตํ , กุญฺชรมตฺตกเรณุโลฬิตํ;
อสหายิกา คนฺตุมิจฺฉสิ, รหิตํ ภิํสนกํ มหาวนํฯ
๓๗๖.
‘‘ตปนียกตาว ธีติกา, วิจรสิ จิตฺตลเตว อจฺฉรา;
กาสิกสุขุเมหิ วคฺคุภิ, โสภสี สุวสเนหิ นูปเมฯ
๓๗๗.
‘‘อหํ ตว วสานุโค สิยํ, ยทิ วิหเรมเส [ยทิปิ วิหเรสิ (ก.)] กานนนฺตเร;
น หิ มตฺถิ ตยา ปิยตฺตโร, ปาโณ กินฺนริมนฺทโลจเนฯ
๓๗๘.
‘‘ยทิ เม วจนํ กริสฺสสิ, สุขิตา เอหิ อคารมาวส;
ปาสาทนิวาตวาสินี, ปริกมฺมํ เต กโรนฺตุ นาริโยฯ
๓๗๙.
‘‘กาสิกสุขุมานิ ธารย, อภิโรเปหิ [อภิโรเหหิ (สี.)] จ มาลวณฺณกํ;
กญฺจนมณิมุตฺตกํ พหุํ, วิวิธํ อาภรณํ กโรมิ เตฯ
๓๘๐.
‘‘สุโธตรชปจฺฉทํ สุภํ, โคณกตูลิกสนฺถตํ นวํ;
อภิรุห สยนํ มหารหํ, จนฺทนมณฺฑิตสารคนฺธิกํ;
๓๘๑.
‘‘อุปฺปลํ จุทกา สมุคฺคตํ, ยถา ตํ อมนุสฺสเสวิตํ;
เอวํ ตฺวํ พฺรหฺมจารินี, สเกสเงฺคสุ ชรํ คมิสฺสสิ’’ฯ
๓๘๒.
‘‘กิํ เต อิธ สารสมฺมตํ, กุณปปูรมฺหิ สุสานวฑฺฒเน;
เภทนธเมฺม กเฬวเร [กเลวเร (สี. ก.)], ยํ ทิสฺวา วิมโน อุทิกฺขสิ’’ฯ
๓๘๓.
‘‘อกฺขีนิ จ ตุริยาริว, กินฺนริยาริว ปพฺพตนฺตเร;
ตว เม นยนานิ ทกฺขิย, ภิโยฺย กามรตี ปวฑฺฒติฯ
๓๘๔.
‘‘อุปฺปลสิขโรปมานิ เต, วิมเล หาฎกสนฺนิเภ มุเข;
ตว เม นยนานิ ทกฺขิย [นยนานุทิกฺขิย (สี.)], ภิโยฺย กามคุโณ ปวฑฺฒติฯ
๓๘๕.
‘‘อปิ ทูรคตา สรมฺหเส, อายตปเมฺห วิสุทฺธทสฺสเน;
น หิ มตฺถิ ตยา ปิยตฺตรา, นยนา กินฺนริมนฺทโลจเน’’ฯ
๓๘๖.
‘‘อปเถน ปยาตุมิจฺฉสิ, จนฺทํ กีฬนกํ คเวสสิ;
เมรุํ ลเงฺฆตุมิจฺฉสิ, โย ตฺวํ พุทฺธสุตํ มคฺคยสิฯ
๓๘๗.
‘‘นตฺถิ หิ โลเก สเทวเก, ราโค ยตฺถปิ ทานิ เม สิยา;
นปิ นํ ชานามิ กีริโส, อถ มเคฺคน หโต สมูลโกฯ
๓๘๘.
‘‘อิงฺคาลกุยาว [อิงฺฆาฬขุยาว (สฺยา.)] อุชฺฌิโต, วิสปโตฺตริว อคฺคิโต กโต [อคฺฆโต หโต (สี.)];
นปิ นํ ปสฺสามิ กีริโส, อถ มเคฺคน หโต สมูลโกฯ
๓๘๙.
‘‘ยสฺสา สิยา อปจฺจเวกฺขิตํ, สตฺถา วา อนุปาสิโต สิยา;
ตฺวํ ตาทิสิกํ ปโลภย, ชานนฺติํ โส อิมํ วิหญฺญสิฯ
๓๙๐.
‘‘มยฺหญฺหิ อกฺกุฎฺฐวนฺทิเต, สุขทุเกฺข จ สตี อุปฎฺฐิตา;
สงฺขตมสุภนฺติ ชานิย, สพฺพเตฺถว มโน น ลิมฺปติฯ
๓๙๑.
‘‘สาหํ สุคตสฺส สาวิกา, มคฺคฎฺฐงฺคิกยานยายินี;
อุทฺธฎสลฺลา อนาสวา, สุญฺญาคารคตา รมามหํฯ
๓๙๒.
‘‘ทิฎฺฐา หิ มยา สุจิตฺติตา, โสมฺภา ทารุกปิลฺลกานิ วา;
ตนฺตีหิ จ ขีลเกหิ จ, วินิพทฺธา วิวิธํ ปนจฺจกาฯ
๓๙๓.
‘‘ตมฺหุทฺธเฎ ตนฺติขีลเก, วิสฺสเฎฺฐ วิกเล ปริกฺริเต [ปริปกฺขีเต (สี.), ปริปกฺกเต (สฺยา.)];
น วิเนฺทยฺย ขณฺฑโส กเต, กิมฺหิ ตตฺถ มนํ นิเวสเยฯ
๓๙๔.
‘‘ตถูปมา เทหกานิ มํ, เตหิ ธเมฺมหิ วินา น วตฺตนฺติ;
ธเมฺมหิ วินา น วตฺตติ, กิมฺหิ ตตฺถ มนํ นิเวสเยฯ
๓๙๕.
‘‘ยถา หริตาเลน มกฺขิตํ, อทฺทส จิตฺติกํ ภิตฺติยา กตํ;
ตมฺหิ เต วิปรีตทสฺสนํ, สญฺญา มานุสิกา นิรตฺถิกาฯ
๓๙๖.
‘‘มายํ วิย อคฺคโต กตํ, สุปินเนฺตว สุวณฺณปาทปํ;
อุปคจฺฉสิ อนฺธ ริตฺตกํ, ชนมเชฺฌริว รุปฺปรูปกํ [รูปรูปกํ (ก.)]ฯ
๓๙๗.
‘‘วฎฺฎนิริว โกฎโรหิตา, มเชฺฌ ปุพฺพุฬกา สอสฺสุกา;
ปีฬโกฬิกา เจตฺถ ชายติ, วิวิธา จกฺขุวิธา จ ปิณฺฑิตา’’ฯ
๓๙๘.
อุปฺปาฎิย จารุทสฺสนา, น จ ปชฺชิตฺถ อสงฺคมานสา;
‘‘หนฺท เต จกฺขุํ หรสฺสุ ตํ’’, ตสฺส นรสฺส อทาสิ ตาวเทฯ
๓๙๙.
ตสฺส จ วิรมาสิ ตาวเท, ราโค ตตฺถ ขมาปยี จ นํ;
‘‘โสตฺถิ สิยา พฺรหฺมจารินี, น ปุโน เอทิสกํ ภวิสฺสติ’’ฯ
๔๐๐.
‘‘อาสาทิย [อาหนิย (สฺยา. ก.)] เอทิสํ ชนํ, อคฺคิํ ปชฺชลิตํ ว ลิงฺคิย;
คณฺหิย อาสีวิสํ วิย, อปิ นุ โสตฺถิ สิยา ขเมหิ โน’’ฯ
๔๐๑.
มุตฺตา จ ตโต สา ภิกฺขุนี, อคมี พุทฺธวรสฺส สนฺติกํ;
ปสฺสิย วรปุญฺญลกฺขณํ, จกฺขุ อาสิ ยถา ปุราณกนฺติฯ
… สุภา ชีวกมฺพวนิกา เถรี…ฯ
ติํสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๔๐๒.
นครมฺหิ กุสุมนาเม, ปาฎลิปุตฺตมฺหิ ปถวิยา มเณฺฑ;
สกฺยกุลกุลีนาโย, เทฺว ภิกฺขุนิโย หิ คุณวติโยฯ
๔๐๓.
อิสิทาสี ตตฺถ เอกา, ทุติยา โพธีติ สีลสมฺปนฺนา จ;
ฌานชฺฌายนรตาโย, พหุสฺสุตาโย ธุตกิเลสาโยฯ
๔๐๔.
ตา ปิณฺฑาย จริตฺวา, ภตฺตตฺถํ [ภตฺตตฺตํ (สี.)] กริย โธตปตฺตาโย;
รหิตมฺหิ สุขนิสินฺนา, อิมา คิรา อพฺภุทีเรสุํฯ
๔๐๕.
‘‘ปาสาทิกาสิ อเยฺย, อิสิทาสิ วโยปิ เต อปริหีโน;
กิํ ทิสฺวาน พฺยาลิกํ, อถาสิ เนกฺขมฺมมนุยุตฺตา’’ฯ
๔๐๖.
เอวมนุยุญฺชิยมานา สา, รหิเต ธมฺมเทสนากุสลา;
อิสิทาสี วจนมพฺรวิ, ‘‘สุณ โพธิ ยถามฺหิ ปพฺพชิตาฯ
๔๐๗.
‘‘อุเชฺชนิยา ปุรวเร, มยฺหํ ปิตา สีลสํวุโต เสฎฺฐิ;
ตสฺสมฺหิ เอกธีตา, ปิยา มนาปา จ ทยิตา จฯ
๔๐๘.
‘‘อถ เม สาเกตโต วรกา, อาคจฺฉุมุตฺตมกุลีนา;
เสฎฺฐี ปหูตรตโน, ตสฺส มมํ สุณฺหมทาสิ ตาโตฯ
๔๐๙.
‘‘สสฺสุยา สสฺสุรสฺส จ, สายํ ปาตํ ปณามมุปคมฺม;
สิรสา กโรมิ ปาเท, วนฺทามิ ยถามฺหิ อนุสิฎฺฐาฯ
๔๑๐.
‘‘ยา มยฺหํ สามิกสฺส, ภคินิโย ภาตุโน ปริชโน วา;
ตเมกวรกมฺปิ ทิสฺวา, อุพฺพิคฺคา อาสนํ เทมิฯ
๔๑๑.
‘‘อเนฺนน จ ปาเนน จ, ขเชฺชน จ ยญฺจ ตตฺถ สนฺนิหิตํ;
ฉาเทมิ อุปนยามิ จ, เทมิ จ ยํ ยสฺส ปติรูปํฯ
๔๑๒.
‘‘กาเลน อุปฎฺฐหิตฺวา [อุฎฺฐหิตฺวา (สฺยา. ก.), อุปฎฺฐหิตุํ (?)], ฆรํ สมุปคมามิ อุมฺมาเร;
โธวนฺตี หตฺถปาเท, ปญฺชลิกา สามิกมุเปมิฯ
๔๑๓.
‘‘โกจฺฉํ ปสาทํ อญฺชนิญฺจ, อาทาสกญฺจ คณฺหิตฺวา;
ปริกมฺมการิกา วิย, สยเมว ปติํ วิภูเสมิฯ
๔๑๔.
‘‘สยเมว โอทนํ สาธยามิ, สยเมว ภาชนํ โธวนฺตี;
มาตาว เอกปุตฺตกํ, ตถา [ตทา (สี.)] ภตฺตารํ ปริจรามิฯ
๔๑๕.
‘‘เอวํ มํ ภตฺติกตํ, อนุรตฺตํ การิกํ นิหตมานํ;
อุฎฺฐายิกํ [อุฎฺฐาหิกํ (ก.)] อนลสํ, สีลวติํ ทุสฺสเต ภตฺตาฯ
๔๑๖.
‘‘โส มาตรญฺจ ปิตรญฺจ, ภณติ ‘อาปุจฺฉหํ คมิสฺสามิ;
อิสิทาสิยา น สห วจฺฉํ, เอกาคาเรหํ [เอกฆเรป’หํ (?)] สห วตฺถุํ’ฯ
๔๑๗.
‘‘‘มา เอวํ ปุตฺต อวจ, อิสิทาสี ปณฺฑิตา ปริพฺยตฺตา;
อุฎฺฐายิกา อนลสา, กิํ ตุยฺหํ น โรจเต ปุตฺต’ฯ
๔๑๘.
‘‘‘น จ เม หิํสติ กิญฺจิ, น จหํ อิสิทาสิยา สห วจฺฉํ;
เทสฺสาว เม อลํ เม, อปุจฺฉาหํ [อาปุจฺฉาหํ (สฺยา.), อาปุจฺฉหํ-นาปุจฺฉหํ (?)] คมิสฺสามิ’ฯ
๔๑๙.
‘‘ตสฺส วจนํ สุณิตฺวา, สสฺสุ สสุโร จ มํ อปุจฺฉิํสุ;
‘กิสฺส [กิํส (?)] ตยา อปรทฺธํ, ภณ วิสฺสฎฺฐา ยถาภูตํ’ฯ
๔๒๐.
‘‘‘นปิหํ อปรชฺฌํ กิญฺจิ, นปิ หิํเสมิ น ภณามิ ทุพฺพจนํ;
กิํ สกฺกา กาตุเยฺย, ยํ มํ วิเทฺทสฺสเต ภตฺตา’ฯ
๔๒๑.
‘‘เต มํ ปิตุฆรํ ปฎินยิํสุ, วิมนา ทุเขน อธิภูตา;
‘ปุตฺตมนุรกฺขมานา, ชิตามฺหเส รูปินิํ ลกฺขิํ’ฯ
๔๒๒.
‘‘อถ มํ อทาสิ ตาโต, อฑฺฒสฺส ฆรมฺหิ ทุติยกุลิกสฺส;
ตโต อุปฑฺฒสุเงฺกน, เยน มํ วินฺทถ เสฎฺฐิฯ
๔๒๓.
‘‘ตสฺสปิ ฆรมฺหิ มาสํ, อวสิํ อถ โสปิ มํ ปฎิจฺฉรยิ [ปฎิจฺฉสิ (สี. ก.), ปฎิจฺฉติ (สฺยา.), ปฎิจฺฉรติ (ก.)];
ทาสีว อุปฎฺฐหนฺติํ, อทูสิกํ สีลสมฺปนฺนํฯ
๔๒๔.
‘‘ภิกฺขาย จ วิจรนฺตํ, ทมกํ ทนฺตํ เม ปิตา ภณติ;
‘โหหิสิ [โสหิสิ (สพฺพตฺถ)] เม ชามาตา, นิกฺขิป โปฎฺฐิญฺจ [โปนฺติํ (สี. สฺยา.)] ฆฎิกญฺจ’ฯ
๔๒๕.
‘‘โสปิ วสิตฺวา ปกฺขํ [ปกฺกมถ (สี.)], อถ ตาตํ ภณติ ‘เทหิ เม โปฎฺฐิํ;
ฆฎิกญฺจ มลฺลกญฺจ, ปุนปิ ภิกฺขํ จริสฺสามิ’ฯ
๔๒๖.
‘‘อถ นํ ภณตี ตาโต, อมฺมา สโพฺพ จ เม ญาติคณวโคฺค;
‘กิํ เต น กีรติ อิธ, ภณ ขิปฺปํ ตํ เต กริหิ’ติฯ
๔๒๗.
‘‘เอวํ ภณิโต ภณติ, ‘ยทิ เม อตฺตา สโกฺกติ อลํ มยฺหํ;
อิสิทาสิยา น สห วจฺฉํ, เอกฆเรหํ สห วตฺถุํ’ฯ
๔๒๘.
‘‘วิสฺสชฺชิโต คโต โส, อหมฺปิ เอกากินี วิจิเนฺตมิ;
‘อาปุจฺฉิตูน คจฺฉํ, มริตุเย [มริตาเย (สี.), มริตุํ (สฺยา.)] วา ปพฺพชิสฺสํ วา’ฯ
๔๒๙.
‘‘อถ อยฺยา ชินทตฺตา, อาคจฺฉี โคจราย จรมานา;
ตาตกุลํ วินยธรี, พหุสฺสุตา สีลสมฺปนฺนาฯ
๔๓๐.
‘‘ตํ ทิสฺวาน อมฺหากํ, อุฎฺฐายาสนํ ตสฺสา ปญฺญาปยิํ;
นิสินฺนาย จ ปาเท, วนฺทิตฺวา โภชนมทาสิํฯ
๔๓๑.
‘‘อเนฺนน จ ปาเนน จ, ขเชฺชน จ ยญฺจ ตตฺถ สนฺนิหิตํ;
สนฺตปฺปยิตฺวา อวจํ, ‘อเยฺย อิจฺฉามิ ปพฺพชิตุํ’ฯ
๔๓๒.
‘‘อถ มํ ภณตี ตาโต, ‘อิเธว ปุตฺตก [ปุตฺติเก (สฺยา. ก.)] จราหิ ตฺวํ ธมฺมํ;
อเนฺนน จ ปาเนน จ, ตปฺปย สมเณ ทฺวิชาตี จ’ฯ
๔๓๓.
‘‘อถหํ ภณามิ ตาตํ, โรทนฺตี อญฺชลิํ ปณาเมตฺวา;
‘ปาปญฺหิ มยา ปกตํ, กมฺมํ ตํ นิชฺชเรสฺสามิ’ฯ
๔๓๔.
‘‘อถ มํ ภณตี ตาโต, ‘ปาปุณ โพธิญฺจ อคฺคธมฺมญฺจ;
นิพฺพานญฺจ ลภสฺสุ, ยํ สจฺฉิกรี ทฺวิปทเสโฎฺฐ’ฯ
๔๓๕.
‘‘มาตาปิตู อภิวาทยิตฺวา, สพฺพญฺจ ญาติคณวคฺคํ;
สตฺตาหํ ปพฺพชิตา, ติโสฺส วิชฺชา อผสฺสยิํฯ
๔๓๖.
‘‘ชานามิ อตฺตโน สตฺต, ชาติโย ยสฺสยํ ผลวิปาโก;
ตํ ตว อาจิกฺขิสฺสํ, ตํ เอกมนา นิสาเมหิฯ
๔๓๗.
‘‘นครมฺหิ เอรกเจฺฉ [เอรกกเจฺฉ (สฺยา. ก.)], สุวณฺณกาโร อหํ ปหูตธโน;
โยพฺพนมเทน มโตฺต โส, ปรทารํ อเสวิหํฯ
๔๓๘.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, นิรยมฺหิ อปจฺจิสํ จิรํ;
ปโกฺก ตโต จ อุฎฺฐหิตฺวา, มกฺกฎิยา กุจฺฉิโมกฺกมิํฯ
๔๓๙.
‘‘สตฺตาหชาตกํ มํ, มหากปิ ยูถโป นิลฺลเจฺฉสิ;
ตเสฺสตํ กมฺมผลํ, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
๔๔๐.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, กาลํ กริตฺวา สินฺธวารเญฺญ;
กาณาย จ ขญฺชาย จ, เอฬกิยา กุจฺฉิโมกฺกมิํฯ
๔๔๑.
‘‘ทฺวาทส วสฺสานิ อหํ, นิลฺลจฺฉิโต ทารเก ปริวหิตฺวา;
กิมินาวโฎฺฎ อกโลฺล, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
๔๔๒.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, โควาณิชกสฺส คาวิยา ชาโต;
วโจฺฉ ลาขาตโมฺพ, นิลฺลจฺฉิโต ทฺวาทเส มาเสฯ
๔๔๓.
‘‘โวฒูน [เต ปุน (สฺยา. ก.), โวธุน (ก. อฎฺฐ.)] นงฺคลมหํ, สกฎญฺจ ธารยามิ;
อโนฺธวโฎฺฎ อกโลฺล, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
๔๔๔.
‘‘โสหํ ตโต จวิตฺวา, วีถิยา ทาสิยา ฆเร ชาโต;
เนว มหิลา น ปุริโส, ยถาปิ คนฺตฺวาน ปรทารํฯ
๔๔๕.
‘‘ติํสติวสฺสมฺหิ มโต, สากฎิกกุลมฺหิ ทาริกา ชาตา;
กปณมฺหิ อปฺปโภเค, ธนิก [อณิก (อฎฺฐ.), ตํสํวณฺณนายมฺปิ อตฺถยุตฺติ คเวสิตพฺพา] ปุริสปาตพหุลมฺหิฯ
๔๔๖.
‘‘ตํ มํ ตโต สตฺถวาโห, อุสฺสนฺนาย วิปุลาย วฑฺฒิยา;
โอกฑฺฒติ วิลปนฺติํ, อจฺฉินฺทิตฺวา กุลฆรสฺมาฯ
๔๔๗.
‘‘อถ โสฬสเม วเสฺส, ทิสฺวา มํ ปตฺตโยพฺพนํ กญฺญํ;
โอรุนฺธตสฺส ปุโตฺต, คิริทาโส นาม นาเมนฯ
๔๔๘.
‘‘ตสฺสปิ อญฺญา ภริยา, สีลวตี คุณวตี ยสวตี จ;
อนุรตฺตา [อนุวตฺตา (ก.)] ภตฺตารํ, ตสฺสาหํ [ตสฺส ตํ (?)] วิเทฺทสนมกาสิํฯ
๔๔๙.
‘‘ตเสฺสตํ กมฺมผลํ, ยํ มํ อปกีริตูน คจฺฉนฺติ;
ทาสีว อุปฎฺฐหนฺติํ, ตสฺสปิ อโนฺต กโต มยา’’ติฯ
… อิสิทาสี เถรี…ฯ
จตฺตาลีสนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
๔๕๐.
มนฺตาวติยา นคเร, รโญฺญ โกญฺจสฺส อคฺคมเหสิยา;
ธีตา อาสิํ สุเมธา, ปสาทิตา สาสนกเรหิฯ
๔๕๑.
สีลวตี จิตฺตกถา, พหุสฺสุตา พุทฺธสาสเน วินีตา;
มาตาปิตโร อุปคมฺม, ภณติ ‘‘อุภโย นิสาเมถฯ
๔๕๒.
‘‘นิพฺพานาภิรตาหํ, อสสฺสตํ ภวคตํ ยทิปิ ทิพฺพํ;
กิมงฺคํ ปน [กิมงฺค ปน (สี. สฺยา.), กิํ ปน (?)] ตุจฺฉา กามา, อปฺปสฺสาทา พหุวิฆาตาฯ
๔๕๓.
‘‘กามา กฎุกา อาสีวิสูปมา, เยสุ มุจฺฉิตา พาลา;
เต ทีฆรตฺตํ นิรเย, สมปฺปิตา หญฺญเนฺต ทุกฺขิตา [หญฺญเร ทุขิตา (?)]ฯ
๔๕๔.
‘‘โสจนฺติ ปาปกมฺมา, วินิปาเต ปาปวทฺธิโน สทา;
กาเยน จ วาจาย จ, มนสา จ อสํวุตา พาลาฯ
๔๕๕.
‘‘พาลา เต ทุปฺปญฺญา, อเจตนา ทุกฺขสมุทโยรุทฺธา;
เทสเนฺต อชานนฺตา, น พุชฺฌเร อริยสจฺจานิฯ
๔๕๖.
‘‘สจฺจานิ อมฺม พุทฺธวรเทสิตานิ, เต พหุตรา อชานนฺตา เย;
อภินนฺทนฺติ ภวคตํ, ปิเหนฺติ เทเวสุ อุปปตฺติํฯ
๔๕๗.
‘‘เทเวสุปิ อุปปตฺติ, อสสฺสตา ภวคเต อนิจฺจมฺหิ;
น จ สนฺตสนฺติ พาลา, ปุนปฺปุนํ ชายิตพฺพสฺสฯ
๔๕๘.
‘‘จตฺตาโร วินิปาตา, ทุเว [เทฺว (สพฺพตฺถ)] จ คติโย กถญฺจิ ลพฺภนฺติ;
น จ วินิปาตคตานํ, ปพฺพชฺชา อตฺถิ นิรเยสุฯ
๔๕๙.
‘‘อนุชานาถ มํ อุภโย, ปพฺพชิตุํ ทสพลสฺส ปาวจเน;
อโปฺปสฺสุกฺกา ฆฎิสฺสํ, ชาติมรณปฺปหานายฯ
๔๖๐.
‘‘กิํ ภวคเต [ภวคเตน (สฺยา.)] อภินนฺทิเตน, กายกลินา อสาเรน;
ภวตณฺหาย นิโรธา, อนุชานาถ ปพฺพชิสฺสามิฯ
๔๖๑.
‘‘พุทฺธานํ อุปฺปาโท วิวชฺชิโต, อกฺขโณ ขโณ ลโทฺธ;
สีลานิ พฺรหฺมจริยํ, ยาวชีวํ น ทูเสยฺยํ’’ฯ
๔๖๒.
เอวํ ภณติ สุเมธา, มาตาปิตโร ‘‘น ตาว อาหารํ;
อาหริสฺสํ [อาหริยามิ (สี.), อาหาริสํ (?)] คหฎฺฐา, มรณวสํ คตาว เหสฺสามิ’’ฯ
๔๖๓.
มาตา ทุกฺขิตา โรทติ ปิตา จ, อสฺสา สพฺพโส สมภิหโต;
ฆเฎนฺติ สญฺญาเปตุํ, ปาสาทตเล ฉมาปติตํฯ
๔๖๔.
‘‘อุเฎฺฐหิ ปุตฺตก กิํ โสจิเตน, ทินฺนาสิ วารณวติมฺหิ;
ราชา อนีกรโตฺต [อณีกทโตฺต (สี. สฺยา.)], อภิรูโป ตสฺส ตฺวํ ทินฺนาฯ
๔๖๕.
‘‘อคฺคมเหสี ภวิสฺสสิ, อนิกรตฺตสฺส ราชิโน ภริยา;
สีลานิ พฺรหฺมจริยํ, ปพฺพชฺชา ทุกฺกรา ปุตฺตกฯ
๔๖๖.
‘‘รเชฺช อาณาธนมิสฺสริยํ, โภคา สุขา ทหริกาสิ;
ภุญฺชาหิ กามโภเค, วาเรยฺยํ โหตุ เต ปุตฺต’’ฯ
๔๖๗.
อถ เน ภณติ สุเมธา, ‘‘มา เอทิสิกานิ ภวคตมสารํ;
ปพฺพชฺชา วา โหหิติ, มรณํ วา เม น เจว วาเรยฺยํฯ
๔๖๘.
‘‘กิมิว ปูติกายมสุจิํ, สวนคนฺธํ ภยานกํ กุณปํ;
อภิสํวิเสยฺยํ ภสฺตํ, อสกิํ ปคฺฆริตํ อสุจิปุณฺณํฯ
๔๖๙.
‘‘กิมิว ตาหํ ชานนฺตี, วิกุลกํ มํสโสณิตุปลิตฺตํ;
กิมิกุลาลยํ สกุณภตฺตํ, กเฬวรํ กิสฺส ทิยฺยติฯ
๔๗๐.
‘‘นิพฺพุยฺหติ สุสานํ, อจิรํ กาโย อเปตวิญฺญาโณ;
ฉุโทฺธ [ฉฑฺฑิโต (สฺยา.), ฉุโฎฺฐ (ก.)] กฬิงฺครํ วิย, ชิคุจฺฉมาเนหิ ญาตีหิฯ
๔๗๑.
‘‘ฉุทฺธูน [ฉฑฺฑูน (สฺยา.), ฉุฎฺฐูน (ก.)] นํ สุสาเน, ปรภตฺตํ นฺหายนฺติ [นฺหายเร (?)] ชิคุจฺฉนฺตา;
นิยกา มาตาปิตโร, กิํ ปน สาธารณา ชนตาฯ
๔๗๒.
‘‘อโชฺฌสิตา อสาเร, กเฬวเร อฎฺฐินฺหารุสงฺฆาเต;
เขฬสฺสุจฺจารสฺสว, ปริปุเณฺณ [เขฬสฺสุจฺจารปสฺสวปริปุเณฺณ (สี.)] ปูติกายมฺหิฯ
๔๗๓.
‘‘โย นํ วินิพฺภุชิตฺวา, อพฺภนฺตรมสฺส พาหิรํ กยิรา ;
คนฺธสฺส อสหมานา, สกาปิ มาตา ชิคุเจฺฉยฺยฯ
๔๗๔.
‘‘ขนฺธธาตุอายตนํ, สงฺขตํ ชาติมูลกํ ทุกฺขํ;
โยนิโส อนุวิจินนฺตี, วาเรยฺยํ กิสฺส อิเจฺฉยฺยํฯ
๔๗๕.
‘‘ทิวเส ทิวเส ติสตฺติ, สตานิ นวนวา ปเตยฺยุํ กายมฺหิ;
วสฺสสตมฺปิ จ ฆาโต, เสโยฺย ทุกฺขสฺส เจวํ ขโยฯ
๔๗๖.
‘‘อชฺฌุปคเจฺฉ ฆาตํ, โย วิญฺญาเยวํ สตฺถุโน วจนํ;
‘ทีโฆ เตสํ [โว (ก.)] สํสาโร, ปุนปฺปุนํ หญฺญมานานํ’ฯ
๔๗๗.
‘‘เทเวสุ มนุเสฺสสุ จ, ติรจฺฉานโยนิยา อสุรกาเย;
เปเตสุ จ นิรเยสุ จ, อปริมิตา ทิสฺสเร ฆาตาฯ
๔๗๘.
‘‘ฆาตา นิรเยสุ พหู, วินิปาตคตสฺส ปีฬิยมานสฺส [กิลิสฺสมานสฺส (สฺยา. ก.)];
เทเวสุปิ อตฺตาณํ, นิพฺพานสุขา ปรํ นตฺถิฯ
๔๗๙.
‘‘ปตฺตา เต นิพฺพานํ, เย ยุตฺตา ทสพลสฺส ปาวจเน;
อโปฺปสฺสุกฺกา ฆเฎนฺติ, ชาติมรณปฺปหานายฯ
๔๘๐.
‘‘อเชฺชว ตาตภินิกฺขมิสฺสํ, โภเคหิ กิํ อสาเรหิ;
นิพฺพินฺนา เม กามา, วนฺตสมา ตาลวตฺถุกตา’’ฯ
๔๘๑.
สา เจวํ ภณติ ปิตรมนีกรโตฺต จ ยสฺส สา ทินฺนา;
อุปยาสิ วารณวเต, วาเรยฺยมุปฎฺฐิเต กาเลฯ
๔๘๒.
อถ อสิตนิจิตมุทุเก, เกเส ขเคฺคน ฉินฺทิย สุเมธา;
ปาสาทํ ปิทหิตฺวา [ปิเธตฺวา (สี. สฺยา.), ปิธิตฺวา (ก.)], ปฐมชฺฌานํ สมาปชฺชิฯ
๔๘๓.
สา จ ตหิํ สมาปนฺนา, อนีกรโตฺต จ อาคโต นครํ;
ปาสาเท จ [ปาสาเทว (สี. สฺยา.)] สุเมธา, อนิจฺจสญฺญํ [อนิจฺจสญฺญา (สพฺพตฺถ)] สุภาเวติฯ
๔๘๔.
สา จ มนสิ กโรติ, อนีกรโตฺต จ อารุหี ตุริตํ;
มณิกนกภูสิตโงฺค, กตญฺชลี ยาจติ สุเมธํฯ
๔๘๕.
‘‘รเชฺช อาณาธนมิสฺสริยํ, โภคา สุขา ทหริกาสิ;
ภุญฺชาหิ กามโภเค, กามสุขา ทุลฺลภา โลเกฯ
๔๘๖.
‘‘นิสฺสฎฺฐํ เต รชฺชํ, โภเค ภุญฺชสฺสุ เทหิ ทานานิ;
มา ทุมฺมนา อโหสิ, มาตาปิตโร เต ทุกฺขิตา’’ [มาตาปิตโร จ เต ทุขิตา (?)]ฯ
๔๘๗.
ตํ ตํ ภณติ สุเมธา, กาเมหิ อนตฺถิกา วิคตโมหา;
‘‘มา กาเม อภินนฺทิ, กาเมสฺวาทีนวํ ปสฺสฯ
๔๘๘.
‘‘จาตุทฺทีโป ราชา มนฺธาตา, อาสิ กามโภคิน มโคฺค;
อติโตฺต กาลงฺกโต, น จสฺส ปริปูริตา อิจฺฉาฯ
๔๘๙.
‘‘สตฺต รตนานิ วเสฺสยฺย, วุฎฺฐิมา ทสทิสา สมเนฺตน;
น จตฺถิ ติตฺติ กามานํ, อติตฺตาว มรนฺติ นราฯ
๔๙๐.
‘‘อสิสูนูปมา กามา, กามา สปฺปสิโรปมา;
อุโกฺกปมา อนุทหนฺติ, อฎฺฐิกงฺกล [กงฺขล (สี.)] สนฺนิภาฯ
๔๙๑.
‘‘อนิจฺจา อทฺธุวา กามา, พหุทุกฺขา มหาวิสา;
อโยคุโฬว สนฺตโตฺต, อฆมูลา ทุขปฺผลาฯ
๔๙๒.
‘‘รุกฺขปฺผลูปมา กามา, มํสเปสูปมา ทุขา;
สุปิโนปมา วญฺจนิยา, กามา ยาจิตกูปมาฯ
๔๙๓.
‘‘สตฺติสูลูปมา กามา, โรโค คโณฺฑ อฆํ นิฆํ;
องฺคารกาสุสทิสา, อฆมูลํ ภยํ วโธฯ
๔๙๔.
‘‘เอวํ พหุทุกฺขา กามา, อกฺขาตา อนฺตรายิกา;
คจฺฉถ น เม ภควเต, วิสฺสาโส อตฺถิ อตฺตโนฯ
๔๙๕.
‘‘กิํ มม ปโร กริสฺสติ, อตฺตโน สีสมฺหิ ฑยฺหมานมฺหิ;
อนุพเนฺธ ชรามรเณ, ตสฺส ฆาตาย ฆฎิตพฺพํ’’ฯ
๔๙๖.
ทฺวารํ อปาปุริตฺวานหํ [อวาปุริตฺวาหํ (สี.)], มาตาปิตโร อนีกรตฺตญฺจ;
ทิสฺวาน ฉมํ นิสิเนฺน, โรทเนฺต อิทมโวจํฯ
๔๙๗.
‘‘ทีโฆ พาลานํ สํสาโร, ปุนปฺปุนญฺจ โรทตํ;
อนมตเคฺค ปิตุ มรเณ, ภาตุ วเธ อตฺตโน จ วเธฯ
๔๙๘.
‘‘อสฺสุ ถญฺญํ รุธิรํ, สํสารํ อนมตคฺคโต สรถ;
สตฺตานํ สํสรตํ, สราหิ อฎฺฐีนญฺจ สนฺนิจยํฯ
๔๙๙.
‘‘สร จตุโรทธี [สรสฺสุ จตุโร อุทธี (?)], อุปนีเต อสฺสุถญฺญรุธิรมฺหิ;
สร เอกกปฺปมฎฺฐีนํ, สญฺจยํ วิปุเลน สมํฯ
๕๐๐.
‘‘อนมตเคฺค สํสรโต, มหิํ [มหามหิํ (?)] ชมฺพุทีปมุปนีตํ;
โกลฎฺฐิมตฺตคุฬิกา, มาตา มาตุเสฺวว นปฺปโหนฺติฯ
๕๐๑.
‘‘ติณกฎฺฐสาขาปลาสํ [สร ติณกฎฺฐสาขาปลาสํ (สี.)], อุปนีตํ อนมตคฺคโต สร;
จตุรงฺคุลิกา ฆฎิกา, ปิตุปิตุเสฺวว นปฺปโหนฺติฯ
๕๐๒.
‘‘สร กาณกจฺฉปํ ปุพฺพสมุเทฺท, อปรโต จ ยุคฉิทฺทํ;
สิรํ [สร (สี.)] ตสฺส จ ปฎิมุกฺกํ, มนุสฺสลาภมฺหิ โอปมฺมํฯ
๕๐๓.
‘‘สร รูปํ เผณปิโณฺฑปมสฺส, กายกลิโน อสารสฺส;
ขเนฺธ ปสฺส อนิเจฺจ, สราหิ นิรเย พหุวิฆาเตฯ
๕๐๔.
‘‘สร กฎสิํ วเฑฺฒเนฺต, ปุนปฺปุนํ ตาสุ ตาสุ ชาตีสุ;
สร กุมฺภีลภยานิ จ, สราหิ จตฺตาริ สจฺจานิฯ
๕๐๕.
‘‘อมตมฺหิ วิชฺชมาเน, กิํ ตว ปญฺจกฎุเกน ปีเตน;
สพฺพา หิ กามรติโย, กฎุกตรา ปญฺจกฎุเกนฯ
๕๐๖.
‘‘อมตมฺหิ วิชฺชมาเน, กิํ ตว กาเมหิ เย ปริฬาหา [สปริฬาหา (สี. อฎฺฐ.)];
สพฺพา หิ กามรติโย, ชลิตา กุถิตา กมฺปิตา สนฺตาปิตาฯ
๕๐๗.
‘‘อสปตฺตมฺหิ สมาเน, กิํ ตว กาเมหิ เย พหุสปตฺตา;
ราชคฺคิโจรอุทกปฺปิเยหิ, สาธารณา กามา พหุสปตฺตาฯ
๕๐๘.
‘‘โมกฺขมฺหิ วิชฺชมาเน, กิํ ตว กาเมหิ เยสุ วธพโนฺธ;
กาเมสุ หิ อสกามา, วธพนฺธทุขานิ อนุโภนฺติฯ
๕๐๙.
‘‘อาทีปิตา ติณุกฺกา, คณฺหนฺตํ ทหนฺติ เนว มุญฺจนฺตํ;
อุโกฺกปมา หิ กามา, ทหนฺติ เย เต น มุญฺจนฺติฯ
๕๑๐.
‘‘มา อปฺปกสฺส เหตุ, กามสุขสฺส วิปุลํ ชหี สุขํ;
มา ปุถุโลโมว พฬิสํ, คิลิตฺวา ปจฺฉา วิหญฺญสิฯ
๕๑๑.
‘‘กามํ กาเมสุ ทมสฺสุ, ตาว สุนโขว สงฺขลาพโทฺธ;
กาหินฺติ ขุ ตํ กามา, ฉาตา สุนขํว จณฺฑาลาฯ
๕๑๒.
‘‘อปริมิตญฺจ ทุกฺขํ, พหูนิ จ จิตฺตโทมนสฺสานิ;
อนุโภหิสิ กามยุโตฺต, ปฎินิสฺสช [ปฎินิสฺสร (สี.)] อทฺธุเว กาเมฯ
๕๑๓.
‘‘อชรมฺหิ วิชฺชมาเน, กิํ ตว กาเมหิ [เยสุ ชราย จ; มรณพฺยาธิหิ คหิตา (?)] เยสุ ชรา;
มรณพฺยาธิคหิตา [เยสุ ชราย จ; มรณพฺยาธิหิ คหิตา (?)], สพฺพา สพฺพตฺถ ชาติโยฯ
๕๑๔.
‘‘อิทมชรมิทมมรํ [อิทํ อชรํ อิทํ อมรํ (?)], อิทมชรามรํ ปทมโสกํ;
อสปตฺตมสมฺพาธํ, อขลิตมภยํ นิรุปตาปํฯ
๕๑๕.
‘‘อธิคตมิทํ พหูหิ, อมตํ อชฺชาปิ จ ลภนียมิทํ;
โย โยนิโส ปยุญฺชติ, น จ สกฺกา อฆฎมาเนน’’ฯ
๕๑๖.
เอวํ ภณติ สุเมธา, สงฺขารคเต รติํ อลภมานา;
อนุเนนฺตี อนิกรตฺตํ, เกเส จ ฉมํ ขิปิ สุเมธาฯ
๕๑๗.
อุฎฺฐาย อนิกรโตฺต, ปญฺชลิโก ยาจิตสฺสา ปิตรํ โส;
‘‘วิสฺสเชฺชถ สุเมธํ, ปพฺพชิตุํ วิโมกฺขสจฺจทสฺสา’’ฯ
๕๑๘.
วิสฺสชฺชิตา มาตาปิตูหิ, ปพฺพชิ โสกภยภีตา;
ฉ อภิญฺญา สจฺฉิกตา, อคฺคผลํ สิกฺขมานายฯ
๕๑๙.
อจฺฉริยมพฺภุตํ ตํ, นิพฺพานํ อาสิ ราชกญฺญาย;
ปุเพฺพนิวาสจริตํ, ยถา พฺยากริ ปจฺฉิเม กาเลฯ
๕๒๐.
‘‘ภควติ โกณาคมเน, สงฺฆารามมฺหิ นวนิเวสมฺหิ;
สขิโย ติโสฺส ชนิโย, วิหารทานํ อทาสิมฺหฯ
๕๒๑.
‘‘ทสกฺขตฺตุํ สตกฺขตฺตุํ, ทสสตกฺขตฺตุํ สตานิ จ สตกฺขตฺตุํ;
เทเวสุ อุปฺปชฺชิมฺห, โก ปน วาโท มนุเสฺสสุฯ
๕๒๒.
‘‘เทเวสุ มหิทฺธิกา อหุมฺห, มานุสกมฺหิ โก ปน วาโท;
สตฺตรตนสฺส มเหสี, อิตฺถิรตนํ อหํ อาสิํฯ
๕๒๓.
‘‘โส เหตุ โส ปภโว, ตํ มูลํ สาว สาสเน ขนฺตี;
ตํ ปฐมสโมธานํ, ตํ ธมฺมรตาย นิพฺพานํ’’ฯ
๕๒๔.
เอวํ กโรนฺติ เย สทฺทหนฺติ, วจนํ อโนมปญฺญสฺส;
นิพฺพินฺทนฺติ ภวคเต, นิพฺพินฺทิตฺวา วิรชฺชนฺตีติฯ
อิตฺถํ สุทํ สุเมธา เถรี คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
มหานิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
สมตฺตา เถรีคาถาโยฯ
คาถาสตานิ จตฺตาริ, อสีติ ปุน จุทฺทส [คาถาสงฺขฺยา อิธ อนุกฺกมณิกคณนาวเสน ปากฎา];
เถริเยกุตฺตรสตา [เถรีเยกุตฺตรฉสตา (?) ติํสมตฺตาปิ ปญฺจสตมตฺตาปิ เถริโย เอกโต อาคตา มนสิกาตพฺพา], สพฺพา ตา อาสวกฺขยาติฯ
เถรีคาถาปาฬิ นิฎฺฐิตาฯ