ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
๑.
พฺรหฺมา จ โลกาธิปตี สหมฺปตี [สหมฺปติ (สฺยา. กํ.)], กตญฺชลี อนธิวรํ อยาจถ;
‘‘สนฺตีธ สตฺตาปฺปรชกฺขชาติกา, เทเสหิ ธมฺมํ อนุกมฺปิมํ ปชํ’’ฯ
๒.
สมฺปนฺนวิชฺชาจรณสฺส ตาทิโน, ชุตินฺธรสฺสนฺติมเทหธาริโน;
ตถาคตสฺสปฺปฎิปุคฺคลสฺส, อุปฺปชฺชิ การุญฺญตา สพฺพสเตฺตฯ
๓.
‘‘น เหเต ชานนฺติ สเทวมานุสา, พุโทฺธ อยํ กีทิสโก นรุตฺตโม;
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ กีทิสํ, พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส กีทิสํฯ
๔.
‘‘น เหเต ชานนฺติ สเทวมานุสา, พุโทฺธ อยํ เอทิสโก นรุตฺตโม;
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ เอทิสํ, พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส เอทิสํฯ
๕.
‘‘หนฺทาหํ ทสฺสยิสฺสามิ, พุทฺธพลมนุตฺตรํ;
จงฺกมํ มาปยิสฺสามิ, นเภ รตนมณฺฑิตํ’’ฯ
๖.
ภุมฺมา มหาราชิกา ตาวติํสา, ยามา จ เทวา ตุสิตา จ นิมฺมิตา;
ปรนิมฺมิตา เยปิ จ พฺรหฺมกายิกา, อานนฺทิตา วิปุลมกํสุ โฆสํฯ
๗.
โอภาสิตา จ ปถวี สเทวกา, ปุถู จ โลกนฺตริกา อสํวุตา;
ตโม จ ติโพฺพ วิหโต ตทา อหุ, ทิสฺวาน อเจฺฉรกํ ปาฎิหีรํฯ
๘.
สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขเส, อาภา อุฬารา วิปุลา อชายถ;
อิมสฺมิํ โลเก ปรสฺมิโญฺจภยสฺมิํ [ปรสฺมิํ จูภเย (สฺยา. กํ.)], อโธ จ อุทฺธํ ติริยญฺจ วิตฺถตํฯ
๙.
สตฺตุตฺตโม อนธิวโร วินายโก, สตฺถา อหู เทวมนุสฺสปูชิโต;
มหานุภาโว สตปุญฺญลกฺขโณ, ทเสฺสสิ อเจฺฉรกํ ปาฎิหีรํฯ
๑๐.
โส ยาจิโต เทววเรน จกฺขุมา, อตฺถํ สเมกฺขิตฺวา ตทา นรุตฺตโม;
จงฺกมํ [จงฺกมํ ตตฺถ (สี.)] มาปยิ โลกนายโก, สุนิฎฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํฯ
๑๑.
อิทฺธี จ อาเทสนานุสาสนี, ติปาฎิหีเร ภควา วสี อหุ;
จงฺกมํ มาปยิ โลกนายโก, สุนิฎฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํฯ
๑๒.
ทสสหสฺสีโลกธาตุยา, สิเนรุปพฺพตุตฺตเม;
ถเมฺภว ทเสฺสสิ ปฎิปาฎิยา, จงฺกเม รตนามเยฯ
๑๓.
ทสสหสฺสี อติกฺกมฺม, จงฺกมํ มาปยี ชิโน;
สพฺพโสณฺณมยา ปเสฺส, จงฺกเม รตนามเยฯ
๑๔.
ตุลาสงฺฆาฎานุวคฺคา , โสวณฺณผลกตฺถตา;
เวทิกา สพฺพโสวณฺณา, ทุภโต ปเสฺสสุ นิมฺมิตาฯ
๑๕.
มณิมุตฺตาวาลุกากิณฺณา, นิมฺมิโต รตนามโย;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, สตรํสีว อุคฺคโตฯ
๑๖.
ตสฺมิํ จงฺกมเน ธีโร, ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณ;
วิโรจมาโน สมฺพุโทฺธ, จงฺกเม จงฺกมี ชิโนฯ
๑๗.
ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ, ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ;
จงฺกมเน โอกิรนฺติ, สเพฺพ เทวา สมาคตาฯ
๑๘.
ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา, ทสสหสฺสี ปโมทิตา;
นมสฺสมานา นิปตนฺติ, ตุฎฺฐหฎฺฐา ปโมทิตาฯ
๑๙.
ตาวติํสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน;
อุทคฺคจิตฺตา สุมนา, ปสฺสนฺติ โลกนายกํฯ
๒๐.
สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขสา, นาคา สุปณฺณา อถ วาปิ กินฺนรา;
ปสฺสนฺติ ตํ โลกหิตานุกมฺปกํ, นเภว อจฺจุคฺคตจนฺทมณฺฑลํฯ
๒๑.
อาภสฺสรา สุภกิณฺหา, เวหปฺผลา อกนิฎฺฐา จ เทวตา;
สุสุทฺธสุกฺกวตฺถวสนา, ติฎฺฐนฺติ ปญฺชลีกตาฯ
๒๒.
มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ, มนฺทารวํ จนฺทนจุณฺณมิสฺสิตํ;
ภเมนฺติ เจลานิ จ อมฺพเร ตทา, ‘‘อโห ชิโน โลกหิตานุกมฺปโกฯ
๒๓.
‘‘ตุวํ สตฺถา จ เกตู จ, ธโช ยูโป จ ปาณินํ;
ปรายโน ปติฎฺฐา จ, ทีโป จ ทฺวิปทุตฺตโม [ทิปทุตฺตโม (สี. สฺยา.)]ฯ
๒๔.
‘‘ทสสหสฺสีโลกธาตุยา, เทวตาโย มหิทฺธิกา;
ปริวาเรตฺวา นมสฺสนฺติ, ตุฎฺฐหฎฺฐา ปโมทิตาฯ
๒๕.
‘‘เทวตา เทวกญฺญา จ, ปสนฺนา ตุฎฺฐมานสา;
ปญฺจวณฺณิกปุเปฺผหิ, ปูชยนฺติ นราสภํฯ
๒๖.
‘‘ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา, ปสนฺนา ตุฎฺฐมานสา;
ปญฺจวณฺณิกปุเปฺผหิ, ปูชยนฺติ นราสภํฯ
๒๗.
‘‘อโห อจฺฉริยํ โลเก, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
น เมทิสํ ภูตปุพฺพํ, อเจฺฉรํ โลมหํสนํ’’ฯ
๒๘.
สกสกมฺหิ ภวเน, นิสีทิตฺวาน เทวตา;
หสนฺติ ตา มหาหสิตํ, ทิสฺวานเจฺฉรกํ นเภฯ
๒๙.
อากาสฎฺฐา จ ภูมฎฺฐา, ติณปนฺถนิวาสิโน;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ, ตุฎฺฐหฎฺฐา ปโมทิตาฯ
๓๐.
เยปิ ทีฆายุกา นาคา, ปุญฺญวโนฺต มหิทฺธิกา;
ปโมทิตา นมสฺสนฺติ, ปูชยนฺติ นรุตฺตมํฯ
๓๑.
สงฺคีติโย ปวเตฺตนฺติ, อมฺพเร อนิลญฺชเส;
จมฺมนทฺธานิ วาเทนฺติ, ทิสฺวานเจฺฉรกํ นเภฯ
๓๒.
สงฺขา จ ปณวา เจว, อโถปิ ฑิณฺฑิมา [เฑณฺฑิมา (สี.)] พหู;
อนฺตลิกฺขสฺมิํ วชฺชนฺติ, ทิสฺวานเจฺฉรกํ นเภฯ
๓๓.
อพฺภุโต วต โน อชฺช, อุปฺปชฺชิ โลมหํสโน;
ธุวมตฺถสิทฺธิํ ลภาม, ขโณ โน ปฎิปาทิโตฯ
๓๔.
พุโทฺธติ เตสํ สุตฺวาน, ปีติ อุปฺปชฺชิ ตาวเท;
พุโทฺธ พุโทฺธติ กถยนฺตา, ติฎฺฐนฺติ ปญฺชลีกตาฯ
๓๕.
หิงฺการา สาธุการา จ [หิงฺการํ สาธุการญฺจ (สี. สฺยา.)], อุกฺกุฎฺฐิ สมฺปหํสนํ [สมฺปสาทนํ (สี.), สมฺปนาทนํ (สฺยา.)];
ปชา จ วิวิธา คคเน, วเตฺตนฺติ ปญฺชลีกตาฯ
๓๖.
คายนฺติ เสเฬนฺติ จ วาทยนฺติ จ, ภุชานิ โปเถนฺติ จ นจฺจยนฺติ จ;
มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ, มนฺทารวํ จนฺทนจุณฺณมิสฺสิตํฯ
๓๗.
‘‘ยถา ตุยฺหํ มหาวีร, ปาเทสุ จกฺกลกฺขณํ;
ธชวชิรปฎากา, วฑฺฒมานงฺกุสาจิตํฯ
๓๘.
‘‘รูเป สีเล สมาธิมฺหิ, ปญฺญาย จ อสาทิโส;
วิมุตฺติยา อสมสโม, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเนฯ
๓๙.
‘‘ทสนาคพลํ กาเย, ตุยฺหํ ปากติกํ พลํ;
อิทฺธิพเลน อสโม, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเนฯ
๔๐.
‘‘เอวํ สพฺพคุณูเปตํ, สพฺพงฺคสมุปาคตํ;
มหามุนิํ การุณิกํ, โลกนาถํ นมสฺสถฯ
๔๑.
‘‘อภิวาทนํ โถมนญฺจ, วนฺทนญฺจ ปสํสนํ;
นมสฺสนญฺจ ปูชญฺจ, สพฺพํ อรหสี ตุวํฯ
๔๒.
‘‘เย เกจิ โลเก วนฺทเนยฺยา, วนฺทนํ อรหนฺติ เย;
สพฺพเสโฎฺฐ มหาวีร, สทิโส เต น วิชฺชติฯ
๔๓.
‘‘สาริปุโตฺต มหาปโญฺญ, สมาธิชฺฌานโกวิโท;
คิชฺฌกูเฎ ฐิโตเยว, ปสฺสติ โลกนายกํฯ
๔๔.
‘‘สุผุลฺลํ สาลราชํว, จนฺทํว คคเน ยถา;
มชฺฌนฺหิเกว [มชฺฌนฺติเกว (สพฺพตฺถ)] สูริยํ, โอโลเกสิ นราสภํฯ
๔๕.
‘‘ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว, ตรุณสูริยํว อุคฺคตํ;
พฺยามปฺปภานุรญฺชิตํ, ธีรํ ปสฺสติ โลกนายกํฯ
๔๖.
‘‘ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ, กตกิจฺจาน ตาทินํ;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, ขเณน สนฺนิปาตยิฯ
๔๗.
‘‘โลกปฺปสาทนํ นาม, ปาฎิหีรํ นิทสฺสยิ;
อเมฺหปิ ตตฺถ คนฺตฺวาน, วนฺทิสฺสาม มยํ ชินํฯ
๔๘.
‘‘เอถ สเพฺพ คมิสฺสาม, ปุจฺฉิสฺสาม มยํ ชินํ;
กงฺขํ วิโนทยิสฺสาม, ปสฺสิตฺวา โลกนายกํ’’ฯ
๔๙.
สาธูติ เต ปฎิสฺสุตฺวา, นิปกา สํวุตินฺทฺริยา;
ปตฺตจีวรมาทาย, ตรมานา อุปาคมุํฯ
๕๐.
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ, ทเนฺตหิ อุตฺตเม ทเม;
สาริปุโตฺต มหาปโญฺญ, อิทฺธิยา อุปสงฺกมิฯ
๕๑.
เตหิ ภิกฺขูหิ ปริวุโต, สาริปุโตฺต มหาคณี;
ลฬโนฺต เทโวว คคเน, อิทฺธิยา อุปสงฺกมิฯ
๕๒.
อุกฺกาสิตญฺจ ขิปิตํ [อุกฺกาสิตญฺจ ขิปิตญฺจ (สฺยา. อฎฺฐ.)], อชฺฌุเปกฺขิย สุพฺพตา;
สคารวา สปฺปติสฺสา, สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํฯ
๕๓.
อุปสงฺกมิตฺวา ปสฺสนฺติ, สยมฺภุํ โลกนายกํ;
นเภ อจฺจุคฺคตํ ธีรํ, จนฺทํว คคเน ยถาฯ
๕๔.
ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว, วิชฺชุํว คคเน ยถา;
มชฺฌนฺหิเกว สูริยํ, ปสฺสนฺติ โลกนายกํฯ
๕๕.
ปญฺจภิกฺขุสตา สเพฺพ, ปสฺสนฺติ โลกนายกํ;
รหทมิว วิปฺปสนฺนํ, สุผุลฺลํ ปทุมํ ยถาฯ
๕๖.
อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, ตุฎฺฐหฎฺฐา ปโมทิตา;
นมสฺสมานา นิปตนฺติ, สตฺถุโน จกฺกลกฺขเณฯ
๕๗.
สาริปุโตฺต มหาปโญฺญ, โกรณฺฑสมสาทิโส;
สมาธิชฺฌานกุสโล, วนฺทเต โลกนายกํฯ
๕๘.
คชฺชิตา กาลเมโฆว, นีลุปฺปลสมสาทิโส;
อิทฺธิพเลน อสโม, โมคฺคลฺลาโน มหิทฺธิโกฯ
๕๙.
มหากสฺสโปปิ จ เถโร, อุตฺตตฺตกนกสนฺนิโภ;
ธุตคุเณ อคฺคนิกฺขิโตฺต, โถมิโต สตฺถุวณฺณิโตฯ
๖๐.
ทิพฺพจกฺขูนํ โย อโคฺค, อนุรุโทฺธ มหาคณี;
ญาติเสโฎฺฐ ภควโต, อวิทูเรว ติฎฺฐติฯ
๖๑.
อาปตฺติอนาปตฺติยา , สเตกิจฺฉาย โกวิโท;
วินเย อคฺคนิกฺขิโตฺต, อุปาลิ สตฺถุวณฺณิโตฯ
๖๒.
สุขุมนิปุณตฺถปฎิวิโทฺธ, กถิกานํ ปวโร คณี;
อิสิ มนฺตานิยา ปุโตฺต, ปุโณฺณ นามาติ วิสฺสุโตฯ
๖๓.
เอเตสํ จิตฺตมญฺญาย, โอปมฺมกุสโล มุนิ;
กงฺขเจฺฉโท มหาวีโร, กเถสิ อตฺตโน คุณํฯ
๖๔.
‘‘จตฺตาโร เต อสเงฺขยฺยา, โกฎิ เยสํ น นายติ;
สตฺตกาโย จ อากาโส, จกฺกวาฬา จนนฺตกา;
พุทฺธญาณํ อปฺปเมยฺยํ, น สกฺกา เอเต วิชานิตุํฯ
๖๕.
‘‘กิเมตํ อจฺฉริยํ โลเก, ยํ เม อิทฺธิวิกุพฺพนํ;
อเญฺญ พหู อจฺฉริยา, อพฺภุตา โลมหํสนาฯ
๖๖.
‘‘ยทาหํ ตุสิเต กาเย, สนฺตุสิโต นามหํ ตทา;
ทสสหสฺสี สมาคมฺม, ยาจนฺติ ปญฺชลี มมํฯ
๖๗.
‘‘‘กาโล โข เต [กาโล เทว (สี.), กาโลยํ เต (สฺยา. ก.)] มหาวีร, อุปฺปชฺช มาตุกุจฺฉิยํ;
สเทวกํ ตารยโนฺต, พุชฺฌสฺสุ อมตํ ปทํ’ฯ
๖๘.
‘‘ตุสิตา กายา จวิตฺวาน, ยทา โอกฺกมิ กุจฺฉิยํ;
ทสสหสฺสีโลกธาตุ, กมฺปิตฺถ ธรณี ตทาฯ
๖๙.
‘‘ยทาหํ มาตุกุจฺฉิโต, สมฺปชาโนว นิกฺขมิํ;
สาธุการํ ปวเตฺตนฺติ, ทสสหสฺสี ปกมฺปถฯ
๗๐.
‘‘โอกฺกนฺติํ เม สโม นตฺถิ, ชาติโต อภินิกฺขเม;
สโมฺพธิยํ อหํ เสโฎฺฐ, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเนฯ
๗๑.
‘‘อโห อจฺฉริยํ โลเก, พุทฺธานํ คุณมหนฺตตา;
ทสสหสฺสีโลกธาตุ, ฉปฺปการํ ปกมฺปถ;
โอภาโส จ มหา อาสิ, อเจฺฉรํ โลมหํสนํ’’ฯ
๗๒.
ภควา ตมฺหิ [ภควา จ ตมฺหิ (สี. สฺยา. ก.)] สมเย, โลกเชโฎฺฐ นราสโภ;
สเทวกํ ทสฺสยโนฺต, อิทฺธิยา จงฺกมี ชิโนฯ
๗๓.
จงฺกเม จงฺกมโนฺตว, กเถสิ โลกนายโก;
อนฺตรา น นิวเตฺตติ, จตุหเตฺถ จงฺกเม ยถาฯ
๗๔.
สาริปุโตฺต มหาปโญฺญ, สมาธิชฺฌานโกวิโท;
ปญฺญาย ปารมิปฺปโตฺต, ปุจฺฉติ โลกนายกํฯ
๗๕.
‘‘กีทิโส เต มหาวีร, อภินีหาโร นรุตฺตม;
กมฺหิ กาเล ตยา ธีร, ปตฺถิตา โพธิมุตฺตมาฯ
๗๖.
‘‘ทานํ สีลญฺจ เนกฺขมฺมํ, ปญฺญาวีริยญฺจ กีทิสํ;
ขนฺติสจฺจมธิฎฺฐานํ, เมตฺตุเปกฺขา จ กีทิสาฯ
๗๗.
‘‘ทส ปารมี ตยา ธีร, กีทิสี โลกนายก;
กถํ อุปปารมี ปุณฺณา, ปรมตฺถปารมี กถํ’’ฯ
๗๘.
ตสฺส ปุโฎฺฐ วิยากาสิ, กรวีกมธุรคิโร;
นิพฺพาปยโนฺต หทยํ, หาสยโนฺต สเทวกํฯ
๗๙.
อตีตพุทฺธานํ ชินานํ เทสิตํ, นิกีลิตํ [นิกีฬิตํ (ก.)] พุทฺธปรมฺปราคตํ;
ปุเพฺพนิวาสานุคตาย พุทฺธิยา, ปกาสยี โลกหิตํ สเทวเกฯ
๘๐.
‘‘ปีติปาโมชฺชชนนํ, โสกสลฺลวิโนทนํ;
สพฺพสมฺปตฺติปฎิลาภํ, จิตฺตีกตฺวา สุณาถ เมฯ
๘๑.
‘‘มทนิมฺมทนํ โสกนุทํ, สํสารปริโมจนํ;
สพฺพทุกฺขกฺขยํ มคฺคํ, สกฺกจฺจํ ปฎิปชฺชถา’’ติฯ
รตนจงฺกมนกโณฺฑ นิฎฺฐิโตฯ
๑.
กเปฺป จ สตสหเสฺส, จตุโร จ อสงฺขิเย;
อมรํ นาม นครํ, ทสฺสเนยฺยํ มโนรมํฯ
๒.
ทสหิ สเทฺทหิ อวิวิตฺตํ, อนฺนปานสมายุตํ;
หตฺถิสทฺทํ อสฺสสทฺทํ, เภริสงฺขรถานิ จ;
ขาทถ ปิวถ เจว, อนฺนปาเนน โฆสิตํฯ
๓.
นครํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ, สพฺพกมฺมมุปาคตํ;
สตฺตรตนสมฺปนฺนํ, นานาชนสมากุลํ;
สมิทฺธํ เทวนครํว, อาวาสํ ปุญฺญกมฺมินํฯ
๔.
นคเร อมรวติยา, สุเมโธ นาม พฺราหฺมโณ;
อเนกโกฎิสนฺนิจโย, ปหูตธนธญฺญวาฯ
๕.
อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;
ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สธเมฺม ปารมิํ คโตฯ
๖.
รโหคโต นิสีทิตฺวา, เอวํ จิเนฺตสหํ ตทา;
‘‘ทุโกฺข ปุนพฺภโว นาม, สรีรสฺส จ เภทนํฯ
๗.
‘‘ชาติธโมฺม ชราธโมฺม, พฺยาธิธโมฺม สหํ [จหํ (สี. สฺยา.)] ตทา;
อชรํ อมตํ เขมํ, ปริเยสิสฺสามิ นิพฺพุติํฯ
๘.
‘‘ยํนูนิมํ ปูติกายํ, นานากุณปปูริตํ;
ฉฑฺฑยิตฺวาน คเจฺฉยฺยํ, อนเปโกฺข อนตฺถิโกฯ
๙.
‘‘อตฺถิ เหหิติ โส มโคฺค, น โส สกฺกา น เหตุเย;
ปริเยสิสฺสามิ ตํ มคฺคํ, ภวโต ปริมุตฺติยาฯ
๑๐.
‘‘ยถาปิ ทุเกฺข วิชฺชเนฺต, สุขํ นามปิ วิชฺชติ;
เอวํ ภเว วิชฺชมาเน, วิภโวปิ อิจฺฉิตพฺพโกฯ
๑๑.
‘‘ยถาปิ อุเณฺห วิชฺชเนฺต, อปรํ วิชฺชติ สีตลํ;
เอวํ ติวิธคฺคิ วิชฺชเนฺต, นิพฺพานํ อิจฺฉิตพฺพกํฯ
๑๒.
‘‘ยถาปิ ปาเป วิชฺชเนฺต, กลฺยาณมปิ วิชฺชติ;
เอวเมว ชาติ วิชฺชเนฺต, อชาติปิจฺฉิตพฺพกํฯ
๑๓.
‘‘ยถา คูถคโต ปุริโส, ตฬากํ ทิสฺวาน ปูริตํ;
น คเวสติ ตํ ตฬากํ, น โทโส ตฬากสฺส โสฯ
๑๔.
‘‘เอวํ กิเลสมลโธว, วิชฺชเนฺต อมตนฺตเฬ;
น คเวสติ ตํ ตฬากํ, น โทโส อมตนฺตเฬฯ
๑๕.
‘‘ยถา อรีหิ ปริรุโทฺธ, วิชฺชเนฺต คมนมฺปเถ;
น ปลายติ โส ปุริโส, น โทโส อญฺชสสฺส โสฯ
๑๖.
‘‘เอวํ กิเลสปริรุโทฺธ, วิชฺชมาเน สิเว ปเถ;
น คเวสติ ตํ มคฺคํ, น โทโส สิวมญฺชเสฯ
๑๗.
‘‘ยถาปิ พฺยาธิโต ปุริโส, วิชฺชมาเน ติกิจฺฉเก;
น ติกิจฺฉาเปติ ตํ พฺยาธิํ, น โทโส โส ติกิจฺฉเกฯ
๑๘.
‘‘เอวํ กิเลสพฺยาธีหิ, ทุกฺขิโต ปริปีฬิโต;
น คเวสติ ตํ อาจริยํ, น โทโส โส วินายเกฯ
๑๙.
‘‘ยถาปิ กุณปํ ปุริโส, กเณฺฐ พนฺธํ ชิคุจฺฉิย;
โมจยิตฺวาน คเจฺฉยฺย, สุขี เสรี สยํวสีฯ
๒๐.
‘‘ตเถวิมํ ปูติกายํ, นานากุณปสญฺจยํ;
ฉฑฺฑยิตฺวาน คเจฺฉยฺยํ, อนเปโกฺข อนตฺถิโกฯ
๒๑.
‘‘ยถา อุจฺจารฎฺฐานมฺหิ, กรีสํ นรนาริโย;
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉนฺติ, อนเปกฺขา อนตฺถิกาฯ
๒๒.
‘‘เอวเมวาหํ อิมํ กายํ, นานากุณปปูริตํ;
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉิสฺสํ, วจฺจํ กตฺวา ยถา กุฎิํฯ
๒๓.
‘‘ยถาปิ ชชฺชรํ นาวํ, ปลุคฺคํ อุทคาหินิํ [อุทกคาหิณิํ (สี.), อุทกคาหินิํ (สฺยา.)];
สามี ฉเฑฺฑตฺวา คจฺฉนฺติ, อนเปกฺขา อนตฺถิกาฯ
๒๔.
‘‘เอวเมวาหํ อิมํ กายํ, นวจฺฉิทฺทํ ธุวสฺสวํ;
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉิสฺสํ, ชิณฺณนาวํว สามิกาฯ
๒๕.
‘‘ยถาปิ ปุริโส โจเรหิ, คจฺฉโนฺต ภณฺฑมาทิย;
ภณฺฑเจฺฉทภยํ ทิสฺวา, ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉติฯ
๒๖.
‘‘เอวเมว อยํ กาโย, มหาโจรสโม วิย;
ปหายิมํ คมิสฺสามิ, กุสลเจฺฉทนา ภยา’’ฯ
๒๗.
เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, เนกโกฎิสตํ ธนํ;
นาถานาถานํ ทตฺวาน, หิมวนฺตมุปาคมิํฯ
๒๘.
หิมวนฺตสฺสาวิทูเร, ธมฺมิโก นาม ปพฺพโต;
อสฺสโม สุกโต มยฺหํ, ปณฺณสาลา สุมาปิตาฯ
๒๙.
จงฺกมํ ตตฺถ มาเปสิํ, ปญฺจโทสวิวชฺชิตํ;
อฎฺฐคุณสมูเปตํ, อภิญฺญาพลมาหริํฯ
๓๐.
สาฎกํ ปชหิํ ตตฺถ, นวโทสมุปาคตํ;
วากจีรํ นิวาเสสิํ, ทฺวาทสคุณมุปาคตํฯ
๓๑.
อฎฺฐโทสสมากิณฺณํ , ปชหิํ ปณฺณสาลกํ;
อุปาคมิํ รุกฺขมูลํ, คุเณ ทสหุปาคตํฯ
๓๒.
วาปิตํ โรปิตํ ธญฺญํ, ปชหิํ นิรวเสสโต;
อเนกคุณสมฺปนฺนํ, ปวตฺตผลมาทิยิํฯ
๓๓.
ตตฺถปฺปธานํ ปทหิํ, นิสชฺชฎฺฐานจงฺกเม;
อพฺภนฺตรมฺหิ สตฺตาเห, อภิญฺญาพลปาปุณิํฯ
๓๔.
เอวํ เม สิทฺธิปฺปตฺตสฺส, วสีภูตสฺส สาสเน;
ทีปงฺกโร นาม ชิโน, อุปฺปชฺชิ โลกนายโกฯ
๓๕.
อุปฺปชฺชเนฺต จ ชายเนฺต, พุชฺฌเนฺต ธมฺมเทสเน;
จตุโร นิมิเตฺต นาทฺทสํ, ฌานรติสมปฺปิโตฯ
๓๖.
ปจฺจนฺตเทสวิสเย, นิมเนฺตตฺวา ตถาคตํ;
ตสฺส อาคมนํ มคฺคํ, โสเธนฺติ ตุฎฺฐมานสาฯ
๓๗.
อหํ เตน สมเยน, นิกฺขมิตฺวา สกสฺสมา;
ธุนโนฺต วากจีรานิ, คจฺฉามิ อมฺพเร ตทาฯ
๓๘.
เวทชาตํ ชนํ ทิสฺวา, ตุฎฺฐหฎฺฐํ ปโมทิตํ;
โอโรหิตฺวาน คคนา, มนุเสฺส ปุจฺฉิ ตาวเทฯ
๓๙.
‘‘ตุฎฺฐหโฎฺฐ ปมุทิโต, เวทชาโต มหาชโน;
กสฺส โสธียติ มโคฺค, อญฺชสํ วฎุมายนํ’’ฯ
๔๐.
เต เม ปุฎฺฐา วิยากํสุ, ‘‘พุโทฺธ โลเก อนุตฺตโร;
ทีปงฺกโร นาม ชิโน, อุปฺปชฺชิ โลกนายโก;
ตสฺส โสธียติ มโคฺค, อญฺชสํ วฎุมายนํ’’ฯ
๔๑.
พุโทฺธติวจนํ [พุโทฺธติ มม (สี. สฺยา. ก.)] สุตฺวาน, ปีติ อุปฺปชฺชิ ตาวเท;
พุโทฺธ พุโทฺธติ กถยโนฺต, โสมนสฺสํ ปเวทยิํฯ
๔๒.
ตตฺถ ฐตฺวา วิจิเนฺตสิํ, ตุโฎฺฐ สํวิคฺคมานโส;
‘‘อิธ พีชานิ โรปิสฺสํ, ขโณ เว มา อุปจฺจคาฯ
๔๓.
‘‘ยทิ พุทฺธสฺส โสเธถ, เอโกกาสํ ททาถ เม;
อหมฺปิ โสธยิสฺสามิ, อญฺชสํ วฎุมายนํ’’ฯ
๔๔.
อทํสุ เต มโมกาสํ, โสเธตุํ อญฺชสํ ตทา;
พุโทฺธ พุโทฺธติ จิเนฺตโนฺต, มคฺคํ โสเธมหํ ตทาฯ
๔๕.
อนิฎฺฐิเต มโมกาเส, ทีปงฺกโร มหามุนิ;
จตูหิ สตสหเสฺสหิ, ฉฬภิเญฺญหิ ตาทิหิ;
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ, ปฎิปชฺชิ อญฺชสํ ชิโนฯ
๔๖.
ปจฺจุคฺคมนา วตฺตนฺติ, วชฺชนฺติ เภริโย พหู;
อาโมทิตา นรมรู, สาธุการํ ปวตฺตยุํฯ
๔๗.
เทวา มนุเสฺส ปสฺสนฺติ, มนุสฺสาปิ จ เทวตา;
อุโภปิ เต ปญฺชลิกา, อนุยนฺติ ตถาคตํฯ
๔๘.
เทวา ทิเพฺพหิ ตุริเยหิ, มนุสฺสา มานุเสหิ จ [มานุสฺสเกหิ จ มานุสเกหิ จ (สฺยา. ก.)];
อุโภปิ เต วชฺชยนฺตา, อนุยนฺติ ตถาคตํฯ
๔๙.
ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ, ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ;
ทิโสทิสํ โอกิรนฺติ, อากาสนภคตา มรูฯ
๕๐.
ทิพฺพํ จนฺทนจุณฺณญฺจ, วรคนฺธญฺจ เกวลํ;
ทิโสทิสํ โอกิรนฺติ, อากาสนภคตา [อากาเส นภคา (สฺยา.)] มรูฯ
๕๑.
จมฺปกํ สรลํ นีปํ, นาคปุนฺนาคเกตกํ;
ทิโสทิสํ อุกฺขิปนฺติ, ภูมิตลคตา นราฯ
๕๒.
เกเส มุญฺจิตฺวาหํ ตตฺถ, วากจีรญฺจ จมฺมกํ;
กลเล ปตฺถริตฺวาน, อวกุโชฺช นิปชฺชหํฯ
๕๓.
‘‘อกฺกมิตฺวาน มํ พุโทฺธ, สห สิเสฺสหิ คจฺฉตุ;
มา นํ กลเล อกฺกมิตฺถ, หิตาย เม ภวิสฺสติ’’ฯ
๕๔.
ปถวิยํ นิปนฺนสฺส, เอวํ เม อาสิ เจตโส;
‘‘อิจฺฉมาโน อหํ อชฺช, กิเลเส ฌาปเย มมฯ
๕๕.
‘‘กิํ เม อญฺญาตเวเสน, ธมฺมํ สจฺฉิกเตนิธ;
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตฺวา, พุโทฺธ เหสฺสํ สเทวเกฯ
๕๖.
‘‘กิํ เม เอเกน ติเณฺณน, ปุริเสน ถามทสฺสินา;
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตฺวา, สนฺตาเรสฺสํ สเทวกํฯ
๕๗.
‘‘อิมินา เม อธิกาเรน, กเตน ปุริสุตฺตเม;
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตฺวา, ตาเรมิ ชนตํ พหุํฯ
๕๘.
‘‘สํสารโสตํ ฉินฺทิตฺวา, วิทฺธํเสตฺวา ตโย ภเว;
ธมฺมนาวํ สมารุยฺห, สนฺตาเรสฺสํ สเทวกํ’’ฯ
๕๙.
มนุสฺสตฺตํ ลิงฺคสมฺปตฺติ, เหตุ สตฺถารทสฺสนํ;
ปพฺพชฺชา คุณสมฺปตฺติ, อธิกาโร จ ฉนฺทตา;
อฎฺฐธมฺมสโมธานา, อภินีหาโร สมิชฺฌติฯ
๖๐.
ทีปงฺกโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฎิคฺคโห;
อุสฺสีสเก มํ ฐตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
๖๑.
‘‘ปสฺสถ อิมํ ตาปสํ, ชฎิลํ อุคฺคตาปนํ;
อปริเมยฺยิโต กเปฺป, พุโทฺธ โลเก ภวิสฺสติฯ
๖๒.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา, นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต;
ปธานํ ปทหิตฺวาน, กตฺวา ทุกฺกรการิกํฯ
๖๓.
‘‘อชปาลรุกฺขมูลสฺมิํ, นิสีทิตฺวา ตถาคโต;
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห, เนรญฺชรมุเปหิติฯ
๖๔.
‘‘เนรญฺชราย ตีรมฺหิ, ปายาสํ อท โส ชิโน;
ปฎิยตฺตวรมเคฺคน, โพธิมูลมุเปหิติฯ
๖๕.
‘‘ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา, โพธิมณฺฑํ อนุตฺตโร [อนุตฺตรํ (สฺยา. กํ.)];
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ, พุชฺฌิสฺสติ มหายโสฯ
๖๖.
‘‘อิมสฺส ชนิกา มาตา, มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุโทฺธทโน นาม, อยํ เหสฺสติ โคตโมฯ
๖๗.
‘‘อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โกลิโต อุปติโสฺส จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานโนฺท นามุปฎฺฐาโก, อุปฎฺฐิสฺสติมํ [อุปฎฺฐิสฺสติ ตํ (สี.)] ชินํฯ
๖๘.
‘‘เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อสฺสโตฺถติ ปวุจฺจติฯ
๖๙.
‘‘จิโตฺต จ หตฺถาฬวโก [หตฺถาลวโก (สี.)], อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐกา;
อุตฺตรา นนฺทมาตา จ, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐิกา’’ฯ
๗๐.
อิทํ สุตฺวาน วจนํ, อสมสฺส มเหสิโน;
อาโมทิตา นรมรู, พุทฺธพีชํ กิร [พุทฺธพีชงฺกุโร (สี. สฺยา.)] อยํฯ
๗๑.
อุกฺกุฎฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ, อโปฺผเฎนฺติ [อโปฺผเฐนฺติ (สี.)] หสนฺติ จ;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ, ทสสหสฺสี สเทวกาฯ
๗๒.
‘‘ยทิมสฺส โลกนาถสฺส, วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํฯ
๗๓.
‘‘ยถา มนุสฺสา นทิํ ตรนฺตา, ปฎิติตฺถํ วิรชฺฌิย;
เหฎฺฐาติเตฺถ คเหตฺวาน, อุตฺตรนฺติ มหานทิํฯ
๗๔.
‘‘เอวเมว มยํ สเพฺพ, ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๗๕.
ทีปงฺกโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฎิคฺคโห;
มม กมฺมํ ปกิเตฺตตฺวา, ทกฺขิณํ ปาทมุทฺธริฯ
๗๖.
เย ตตฺถาสุํ ชินปุตฺตา, ปทกฺขิณมกํสุ [สเพฺพ ปทกฺขิณมกํสุ (สฺยา. ก.)] มํ;
เทวา มนุสฺสา อสุรา จ, อภิวาเทตฺวาน ปกฺกมุํฯ
๗๗.
ทสฺสนํ เม อติกฺกเนฺต, สสเงฺฆ โลกนายเก;
สยนา วุฎฺฐหิตฺวาน, ปลฺลงฺกํ อาภุชิํ ตทาฯ
๗๘.
สุเขน สุขิโต โหมิ, ปาโมเชฺชน ปโมทิโต;
ปีติยา จ อภิสฺสโนฺน, ปลฺลงฺกํ อาภุชิํ ตทาฯ
๗๙.
ปลฺลเงฺกน นิสีทิตฺวา, เอวํ จิเนฺตสหํ ตทา;
‘‘วสีภูโต อหํ ฌาเน, อภิญฺญาสุ ปารมิํคโต [อภิญฺญาปารมิํ คโต (สี.)]ฯ
๘๐.
‘‘สหสฺสิยมฺหิ โลกมฺหิ, อิสโย นตฺถิ เม สมา;
อสโม อิทฺธิธเมฺมสุ, อลภิํ อีทิสํ สุขํฯ
๘๑.
‘‘ปลฺลงฺกาภุชเน มยฺหํ, ทสสหสฺสาธิวาสิโน;
มหานาทํ ปวเตฺตสุํ, ‘ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๒.
‘‘‘ยา ปุเพฺพ โพธิสตฺตานํ, ปลฺลงฺกวรมาภุเช;
นิมิตฺตานิ ปทิสฺสนฺติ, ตานิ อชฺช ปทิสฺสเรฯ
๘๓.
‘‘‘สีตํ พฺยปคตํ โหติ, อุณฺหญฺจ อุปสมฺมติ;
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๔.
‘‘‘ทสสหสฺสี โลกธาตู, นิสฺสทฺทา โหนฺติ นิรากุลา;
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๕.
‘‘‘มหาวาตา น วายนฺติ, น สนฺทนฺติ สวนฺติโย;
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๖.
‘‘‘ถลชา ทกชา ปุปฺผา, สเพฺพ ปุปฺผนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช ปุปฺผิตา [ปุปฺผิตานิ (อฎฺฐ.)] สเพฺพ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๗.
‘‘‘ลตา วา ยทิ วา รุกฺขา, ผลภารา โหนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช ผลิตา สเพฺพ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๘.
‘‘‘อากาสฎฺฐา จ ภูมฎฺฐา, รตนา โชตนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช รตนา โชตนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๘๙.
‘‘‘มานุสฺสกา จ ทิพฺพา จ, ตุริยา วชฺชนฺติ ตาวเท;
เตปชฺชุโภ อภิรวนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๐.
‘‘‘วิจิตฺรปุปฺผา คคนา, อภิวสฺสนฺติ ตาวเท;
เตปิ อชฺช ปวสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๑.
‘‘‘มหาสมุโทฺท อาภุชติ, ทสสหสฺสี ปกมฺปติ;
เตปชฺชุโภ อภิรวนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๒.
‘‘‘นิรเยปิ ทสสหเสฺส, อคฺคี นิพฺพนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช นิพฺพุตา อคฺคี, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๓.
‘‘‘วิมโล โหติ สูริโย, สพฺพา ทิสฺสนฺติ ตารกา;
เตปิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๔.
‘‘‘อโนวเฎฺฐน [อโนวุเฎฺฐน (สฺยา. ก.)] อุทกํ, มหิยา อุพฺภิชฺชิ ตาวเท;
ตมฺปชฺชุพฺภิชฺชเต มหิยา, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๕.
‘‘‘ตาราคณา วิโรจนฺติ, นกฺขตฺตา คคนมณฺฑเล;
วิสาขา จนฺทิมา ยุตฺตา, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๖.
‘‘‘พิลาสยา ทรีสยา, นิกฺขมนฺติ สกาสยา;
เตปชฺช อาสยา ฉุทฺธา, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๗.
‘‘‘น โหนฺติ อรตี สตฺตานํ, สนฺตุฎฺฐา โหนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช สเพฺพ สนฺตุฎฺฐา, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๘.
‘‘‘โรคา ตทุปสมฺมนฺติ, ชิฆจฺฉา จ วินสฺสติ;
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๙๙.
‘‘‘ราโค ตทา ตนุ โหติ, โทโส โมโห วินสฺสติ;
เตปชฺช วิคตา สเพฺพ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๐.
‘‘‘ภยํ ตทา น ภวติ, อชฺชเปตํ ปทิสฺสติ;
เตน ลิเงฺคน ชานาม, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๑.
‘‘‘รโชนุทฺธํสติ อุทฺธํ, อชฺชเปตํ ปทิสฺสติ;
เตน ลิเงฺคน ชานาม, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๒.
‘‘‘อนิฎฺฐคโนฺธ ปกฺกมติ, ทิพฺพคโนฺธ ปวายติ;
โสปชฺช วายติ คโนฺธ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๓.
‘‘‘สเพฺพ เทวา ปทิสฺสนฺติ, ฐปยิตฺวา อรูปิโน;
เตปชฺช สเพฺพ ทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๔.
‘‘‘ยาวตา นิรยา นาม, สเพฺพ ทิสฺสนฺติ ตาวเท;
เตปชฺช สเพฺพ ทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๕.
‘‘‘กุฎฺฎา [กุฑฺฑา (สี.)] กวาฎา เสลา จ, น โหนฺตาวรณา ตทา;
อากาสภูตา เตปชฺช, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๖.
‘‘‘จุตี จ อุปปตฺติ จ, ขเณ ตสฺมิํ น วิชฺชติ;
ตานิปชฺช ปทิสฺสนฺติ, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิฯ
๑๐๗.
‘‘‘ทฬฺหํ ปคฺคณฺห วีริยํ, มา นิวตฺต อภิกฺกม;
มยเมฺปตํ วิชานาม, ธุวํ พุโทฺธ ภวิสฺสสิ’’’ฯ
๑๐๘.
พุทฺธสฺส วจนํ สุตฺวา, ทสสหสฺสีนจูภยํ;
ตุฎฺฐหโฎฺฐ ปโมทิโต, เอวํ จิเนฺตสหํ ตทาฯ
๑๐๙.
‘‘อเทฺวชฺฌวจนา พุทฺธา, อโมฆวจนา ชินา;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๐.
‘‘ยถา ขิตฺตํ นเภ เลฑฺฑุ, ธุวํ ปตติ ภูมิยํ;
ตเถว พุทฺธเสฎฺฐานํ, วจนํ ธุวสสฺสตํ;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๑.
‘‘ยถาปิ สพฺพสตฺตานํ, มรณํ ธุวสสฺสตํ;
ตเถว พุทฺธเสฎฺฐานํ, วจนํ ธุวสสฺสตํ;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๒.
‘‘ยถา รตฺติกฺขเย ปเตฺต, สูริยุคฺคมนํ ธุวํ;
ตเถว พุทฺธเสฎฺฐานํ, วจนํ ธุวสสฺสตํ;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๓.
‘‘ยถา นิกฺขนฺตสยนสฺส, สีหสฺส นทนํ ธุวํ;
ตเถว พุทฺธเสฎฺฐานํ, วจนํ ธุวสสฺสตํ;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๔.
‘‘ยถา อาปนฺนสตฺตานํ, ภารโมโรปนํ ธุวํ;
ตเถว พุทฺธเสฎฺฐานํ, วจนํ ธุวสสฺสตํ;
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ, ธุวํ พุโทฺธ ภวามหํฯ
๑๑๕.
‘‘หนฺท พุทฺธกเร ธเมฺม, วิจินามิ อิโต จิโต;
อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา, ยาวตา ธมฺมธาตุยา’’ฯ
๑๑๖.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ปฐมํ ทานปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อนุจิณฺณํ มหาปถํฯ
๑๑๗.
‘‘อิมํ ตฺวํ ปฐมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ทานปารมิตํ คจฺฉ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๑๘.
‘‘ยถาปิ กุโมฺภ สมฺปุโณฺณ, ยสฺส กสฺสจิ อโธ กโต;
วมเต วุทกํ นิเสฺสสํ, น ตตฺถ ปริรกฺขติฯ
๑๑๙.
‘‘ตเถว ยาจเก ทิสฺวา, หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม;
ททาหิ ทานํ นิเสฺสสํ, กุโมฺภ วิย อโธ กโตฯ
๑๒๐.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๒๑.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ทุติยํ สีลปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๒๒.
‘‘อิมํ ตฺวํ ทุติยํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
สีลปารมิตํ คจฺฉ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๒๓.
‘‘ยถาปิ จมรี วาลํ, กิสฺมิญฺจิ ปฎิลคฺคิตํ;
อุเปติ มรณํ ตตฺถ, น วิโกเปติ วาลธิํฯ
๑๒๔.
‘‘ตเถว ตฺวํ จตูสุ ภูมีสุ, สีลานิ ปริปูรย;
ปริรกฺข สพฺพทา สีลํ, จมรี วิย วาลธิํฯ
๑๒๕.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๒๖.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ตติยํ เนกฺขมฺมปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๒๗.
‘‘อิมํ ตฺวํ ตติยํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
เนกฺขมฺมปารมิตํ คจฺฉ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๒๘.
‘‘ยถา อนฺทุฆเร ปุริโส, จิรวุโตฺถ ทุขฎฺฎิโต;
น ตตฺถ ราคํ ชเนสิ, มุตฺติํเยว คเวสติฯ
๑๒๙.
‘‘ตเถว ตฺวํ สพฺพภเว, ปสฺส อนฺทุฆเร วิย;
เนกฺขมฺมาภิมุโข โหหิ, ภวโต ปริมุตฺติยาฯ
๑๓๐.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๓๑.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, จตุตฺถํ ปญฺญาปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๓๒.
‘‘อิมํ ตฺวํ จตุตฺถํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ปญฺญาปารมิตํ คจฺฉ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๓๓.
‘‘ยถาปิ ภิกฺขุ ภิกฺขโนฺต, หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม;
กุลานิ น วิวเชฺชโนฺต, เอวํ ลภติ ยาปนํฯ
๑๓๔.
‘‘ตเถว ตฺวํ สพฺพกาลํ, ปริปุจฺฉํ พุธํ ชนํ;
ปญฺญาปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๓๕.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๓๖.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ปญฺจมํ วีริยปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๓๗.
‘‘อิมํ ตฺวํ ปญฺจมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
วีริยปารมิตํ คจฺฉ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๓๘.
‘‘ยถาปิ สีโห มิคราชา, นิสชฺชฎฺฐานจงฺกเม;
อลีนวีริโย โหติ, ปคฺคหิตมโน สทาฯ
๑๓๙.
‘‘ตเถว ตฺวํ [ตฺวํปิ (สี.)] สพฺพภเว, ปคฺคณฺห วีริยํ ทฬฺหํ;
วีริยปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๔๐.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๔๑.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ฉฎฺฐมํ ขนฺติปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๔๒.
‘‘อิมํ ตฺวํ ฉฎฺฐมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ตตฺถ อเทฺวชฺฌมานโส, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๔๓.
‘‘ยถาปิ ปถวี นาม, สุจิมฺปิ อสุจิมฺปิ จ;
สพฺพํ สหติ นิเกฺขปํ, น กโรติ ปฎิฆํ ตยาฯ
๑๔๔.
‘‘ตเถว ตฺวมฺปิ สเพฺพสํ, สมฺมานาวมานกฺขโม;
ขนฺติปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๔๕.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๔๖.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, สตฺตมํ สจฺจปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๔๗.
‘‘อิมํ ตฺวํ สตฺตมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ตตฺถ อเทฺวชฺฌวจโน, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๔๘.
‘‘ยถาปิ โอสธี นาม, ตุลาภูตา สเทวเก;
สมเย อุตุวเสฺส วา, น โวกฺกมติ วีถิโตฯ
๑๔๙.
‘‘ตเถว ตฺวมฺปิ สเจฺจสุ, มา โวกฺกม หิ วีถิโต;
สจฺจปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๕๐.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๕๑.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, อฎฺฐมํ อธิฎฺฐานปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๕๒.
‘‘อิมํ ตฺวํ อฎฺฐมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ตตฺถ ตฺวํ อจโล หุตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๕๓.
‘‘ยถาปิ ปพฺพโต เสโล, อจโล สุปฺปติฎฺฐิโต;
น กมฺปติ ภุสวาเตหิ, สกฎฺฐาเนว ติฎฺฐติฯ
๑๕๔.
‘‘ตเถว ตฺวมฺปิ อธิฎฺฐาเน, สพฺพทา อจโล ภว;
อธิฎฺฐานปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๕๕.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๕๖.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, นวมํ เมตฺตาปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๕๗.
‘‘อิมํ ตฺวํ นวมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
เมตฺตาย อสโม โหหิ, ยทิ โพธิํ ปตฺตุมิจฺฉสิฯ
๑๕๘.
‘‘ยถาปิ อุทกํ นาม, กลฺยาเณ ปาปเก ชเน;
สมํ ผรติ สีเตน, ปวาเหติ รโชมลํฯ
๑๕๙.
‘‘ตเถว ตฺวํ หิตาหิเต, สมํ เมตฺตาย ภาวย;
เมตฺตาปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๖๐.
‘‘นเหเต เอตฺตกาเยว, พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร;
อเญฺญปิ วิจินิสฺสามิ, เย ธมฺมา โพธิปาจนา’’ฯ
๑๖๑.
วิจินโนฺต ตทา ทกฺขิํ, ทสมํ อุเปกฺขาปารมิํ;
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ, อาเสวิตนิเสวิตํฯ
๑๖๒.
‘‘อิมํ ตฺวํ ทสมํ ตาว, ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย;
ตุลาภูโต ทโฬฺห หุตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๖๓.
‘‘ยถาปิ ปถวี นาม, นิกฺขิตฺตํ อสุจิํ สุจิํ;
อุเปกฺขติ อุโภเปเต, โกปานุนยวชฺชิตาฯ
๑๖๔.
‘‘ตเถว ตฺวํ สุขทุเกฺข, ตุลาภูโต สทา ภว;
อุเปกฺขาปารมิตํ คนฺตฺวา, สโมฺพธิํ ปาปุณิสฺสสิฯ
๑๖๕.
‘‘เอตฺตกาเยว เต โลเก, เย ธมฺมา โพธิปาจนา;
ตตุทฺธํ นตฺถิ อญฺญตฺร, ทฬฺหํ ตตฺถ ปติฎฺฐห’’ฯ
๑๖๖.
อิเม ธเมฺม สมฺมสโต, สภาวสรสลกฺขเณ;
ธมฺมเตเชน วสุธา, ทสสหสฺสี ปกมฺปถฯ
๑๖๗.
จลตี รวตี ปถวี, อุจฺฉุยนฺตํว ปีฬิตํ;
เตลยเนฺต ยถา จกฺกํ, เอวํ กมฺปติ เมทนีฯ
๑๖๘.
ยาวตา ปริสา อาสิ, พุทฺธสฺส ปริเวสเน;
ปเวธมานา สา ตตฺถ, มุจฺฉิตา เสติ ภูมิยํฯ
๑๖๙.
ฆฎาเนกสหสฺสานิ, กุมฺภีนญฺจ สตา พหู;
สญฺจุณฺณมถิตา ตตฺถ, อญฺญมญฺญํ ปฆฎฺฎิตาฯ
๑๗๐.
อุพฺพิคฺคา ตสิตา ภีตา, ภนฺตา พฺยาถิตมานสา;
มหาชนา สมาคมฺม, ทีปงฺกรมุปาคมุํฯ
๑๗๑.
‘‘กิํ ภวิสฺสติ โลกสฺส, กลฺยาณมถ ปาปกํ;
สโพฺพ อุปทฺทุโต โลโก, ตํ วิโนเทหิ จกฺขุม’’ฯ
๑๗๒.
เตสํ ตทา สญฺญเปสิ, ทีปงฺกโร มหามุนิ;
‘‘วิสฎฺฐา โหถ มา เภถ [ภาถ (สพฺพตฺถ)], อิมสฺมิํ ปถวิกมฺปเนฯ
๑๗๓.
‘‘ยมหํ อชฺช พฺยากาสิํ, พุโทฺธ โลเก ภวิสฺสติ;
เอโส สมฺมสติ ธมฺมํ, ปุพฺพกํ ชินเสวิตํฯ
๑๗๔.
‘‘ตสฺส สมฺมสโต ธมฺมํ, พุทฺธภูมิํ อเสสโต;
เตนายํ กมฺปิตา ปถวี, ทสสหสฺสี สเทวเก’’ฯ
๑๗๕.
พุทฺธสฺส วจนํ สุตฺวา, มโน นิพฺพายิ ตาวเท;
สเพฺพ มํ อุปสงฺกมฺม, ปุนาปิ อภิวนฺทิสุํฯ
๑๗๖.
สมาทิยิตฺวา พุทฺธคุณํ, ทฬฺหํ กตฺวาน มานสํ;
ทีปงฺกรํ นมสฺสิตฺวา, อาสนา วุฎฺฐหิํ ตทาฯ
๑๗๗.
ทิพฺพํ มานุสกํ ปุปฺผํ, เทวา มานุสกา อุโภ;
สโมกิรนฺติ ปุเปฺผหิ, วุฎฺฐหนฺตสฺส อาสนาฯ
๑๗๘.
เวทยนฺติ จ เต โสตฺถิํ, เทวา มานุสกา อุโภ;
‘‘มหนฺตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ, ตํ ลภสฺสุ ยถิจฺฉิตํฯ
๑๗๙.
‘‘สพฺพีติโย วิวชฺชนฺตุ, โสโก โรโค วินสฺสตุ;
มา เต ภวนฺตฺวนฺตรายา [ภวตฺวนฺตราโย (สี. สฺยา.)], ผุส ขิปฺปํ โพธิมุตฺตมํฯ
๑๘๐.
‘‘ยถาปิ สมเย ปเตฺต, ปุปฺผนฺติ ปุปฺผิโน ทุมา;
ตเถว ตฺวํ มหาวีร, พุทฺธญาเณน ปุปฺผสิฯ
๑๘๑.
‘‘ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา, ปูรยุํ ทส ปารมี;
ตเถว ตฺวํ มหาวีร, ปูรย ทส ปารมีฯ
๑๘๒.
‘‘ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา, โพธิมณฺฑมฺหิ พุชฺฌเร;
ตเถว ตฺวํ มหาวีร, พุชฺฌสฺสุ ชินโพธิยํฯ
๑๘๓.
‘‘ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยุํ;
ตเถว ตฺวํ มหาวีร, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยฯ
๑๘๔.
‘‘ปุณฺณมาเย ยถา จโนฺท, ปริสุโทฺธ วิโรจติ;
ตเถว ตฺวํ ปุณฺณมโน, วิโรจ ทสสหสฺสิยํฯ
๑๘๕.
‘‘ราหุมุโตฺต ยถา สูริโย, ตาเปน อติโรจติ;
ตเถว โลกา มุญฺจิตฺวา, วิโรจ สิริยา ตุวํฯ
๑๘๖.
‘‘ยถา ยา กาจิ นทิโย, โอสรนฺติ มโหทธิํ;
เอวํ สเทวกา โลกา, โอสรนฺตุ ตวนฺติเก’’ฯ
๑๘๗.
เตหิ ถุตปฺปสโตฺถ โส, ทส ธเมฺม สมาทิย;
เต ธเมฺม ปริปูเรโนฺต, ปวนํ ปาวิสี ตทาติฯ
สุเมธปตฺถนากถา นิฎฺฐิตาฯ
๑.
ตทา เต โภชยิตฺวาน, สสงฺฆํ โลกนายกํ;
อุปคจฺฉุํ สรณํ ตสฺส, ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโนฯ
๒.
สรณาคมเน กญฺจิ, นิเวเสสิ ตถาคโต;
กญฺจิ ปญฺจสุ สีเลสุ, สีเล ทสวิเธ ปรํฯ
๓.
กสฺสจิ เทติ สามญฺญํ, จตุโร ผลมุตฺตเม;
กสฺสจิ อสเม ธเมฺม, เทติ โส ปฎิสมฺภิทาฯ
๔.
กสฺสจิ วรสมาปตฺติโย, อฎฺฐ เทติ นราสโภ;
ติโสฺส กสฺสจิ วิชฺชาโย, ฉฬภิญฺญา ปเวจฺฉติฯ
๕.
เตน โยเคน ชนกายํ, โอวทติ มหามุนิ;
เตน วิตฺถาริกํ อาสิ, โลกนาถสฺส สาสนํฯ
๖.
มหาหนุสภกฺขโนฺธ , ทีปงฺกรสฺส นามโก;
พหู ชเน ตารยติ, ปริโมเจติ ทุคฺคติํฯ
๗.
โพธเนยฺยํ ชนํ ทิสฺวา, สตสหเสฺสปิ โยชเน;
ขเณน อุปคนฺตฺวาน, โพเธติ ตํ มหามุนิฯ
๘.
ปฐมาภิสมเย พุโทฺธ, โกฎิสตมโพธยิ;
ทุติยาภิสมเย นาโถ, นวุติโกฎิมโพธยิฯ
๙.
ยทา จ เทวภวนมฺหิ, พุโทฺธ ธมฺมมเทสยิ;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๑๐.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๑๑.
ปุน นารทกูฎมฺหิ, ปวิเวกคเต ชิเน;
ขีณาสวา วีตมลา, สมิํสุ สตโกฎิโยฯ
๑๒.
ยมฺหิ กาเล มหาวีโร, สุทสฺสนสิลุจฺจเย;
นวโกฎิสหเสฺสหิ, ปวาเรสิ มหามุนิฯ
๑๓.
ทสวีสสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;
เอกทฺวินฺนํ อภิสมยา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๑๔.
วิตฺถาริกํ พาหุชญฺญํ, อิทฺธํ ผีตํ อหู ตทา;
ทีปงฺกรสฺส ภควโต, สาสนํ สุวิโสธิตํฯ
๑๕.
จตฺตาริ สตสหสฺสานิ, ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา;
ทีปงฺกรํ โลกวิทุํ, ปริวาเรนฺติ สพฺพทาฯ
๑๖.
เย เกจิ เตน สมเยน, ชหนฺติ มานุสํ ภวํ;
อปตฺตมานสา เสขา, ครหิตา ภวนฺติ เตฯ
๑๗.
สุปุปฺผิตํ ปาวจนํ, อรหเนฺตหิ ตาทิหิ;
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ, อุปโสภติ สพฺพทาฯ
๑๘.
นครํ รมฺมวตี นาม, สุเทโว นาม ขตฺติโย;
สุเมธา นาม ชนิกา, ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโนฯ
๑๙.
ทสวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ [อชฺฌาวสี ชิโน (สฺยา. ก.)];
หํสา โกญฺจา มยูรา จ, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๐.
ตีณิสตสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
ปทุมา นาม สา นารี, อุสภกฺขโนฺธ อตฺรโชฯ
๒๑.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ, ปธาเน ปทหี ชิโนฯ
๒๒.
ปธานจารํ จริตฺวาน, อพุชฺฌิ มานสํ มุนิ;
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ทีปงฺกโร มหามุนิฯ
๒๓.
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, นนฺทาราเม สิรีฆเร [สิรีธเร (สี.)];
นิสิโนฺน สิรีสมูลมฺหิ, อกา ติตฺถิยมทฺทนํฯ
๒๔.
สุมงฺคโล จ ติโสฺส จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สาคโต [โสภิโต (ก.)] นามุปฎฺฐาโก, ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโนฯ
๒๕.
นนฺทา เจว สุนนฺทา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, ปิปฺผลีติ ปวุจฺจติฯ
๒๖.
ตปุสฺสภลฺลิกา [ตปสฺสุภลฺลิกา (สี.)] นาม, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
สิริมา โกณา อุปฎฺฐิกา, ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโนฯ
๒๗.
อสีติหตฺถมุเพฺพโธ, ทีปงฺกโร มหามุนิ;
โสภติ ทีปรุโกฺขว, สาลราชาว ผุลฺลิโตฯ
๒๘.
สตสหสฺสวสฺสานิ, อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๙.
โชตยิตฺวาน สทฺธมฺมํ, สนฺตาเรตฺวา มหาชนํ;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๓๐.
สา จ อิทฺธิ โส จ ยโส, ตานิ จ ปาเทสุ จกฺกรตนานิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ [สมนฺตรหิตํ (สี. สฺยา. ก.)], นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา [สพฺพสงฺขาราติ (สพฺพตฺถ)]ฯ
๓๑.
ทีปงฺกโร ชิโน สตฺถา, นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, ฉตฺติํสุเพฺพธโยชโนติฯ
ทีปงฺกรสฺส ภควโต วํโส ปฐโมฯ
๑.
ทีปงฺกรสฺส อปเรน, โกณฺฑโญฺญ นาม นายโก;
อนนฺตเตโช อมิตยโส, อปฺปเมโยฺย ทุราสโทฯ
๒.
ธรณูปโม ขมเนน, สีเลน สาครูปโม;
สมาธินา เมรูปโม, ญาเณน คคนูปโมฯ
๓.
อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺค-มคฺคสจฺจปฺปกาสนํ;
ปกาเสสิ สทา พุโทฺธ, หิตาย สพฺพปาณินํฯ
๔.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, โกณฺฑเญฺญ โลกนายเก;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๕.
ตโต ปรมฺปิ เทเสเนฺต, นรมรูนํ สมาคเม;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
ติตฺถิเย อภิมทฺทโนฺต, ยทา ธมฺมมเทสยิ;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
ทุติโย โกฎิสหสฺสานํ, ตติโย นวุติโกฎินํฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, วิชิตาวี นาม ขตฺติโย;
สมุทฺทํ อนฺตมเนฺตน, อิสฺสริยํ วตฺตยามหํฯ
๑๐.
โกฎิสตสหสฺสานํ , วิมลานํ มเหสินํ;
สห โลกคฺคนาเถน, ปรมเนฺนน ตปฺปยิํฯ
๑๑.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, โกณฺฑโญฺญ โลกนายโก;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, พุโทฺธ โลเก ภวิสฺสติฯ
๑๒.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน, กตฺวา ทุกฺกรการิกํ;
อสฺสตฺถมูเล สมฺพุโทฺธ, พุชฺฌิสฺสติ มหายโสฯ
๑๓.
‘‘อิมสฺส ชนิกา มาตา, มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุโทฺธทโน นาม, อยํ เหสฺสติ โคตโมฯ
๑๔.
‘‘โกลิโต อุปติโสฺส จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานโนฺท นามุปฎฺฐาโก, อุปฎฺฐิสฺสติมํ ชินํฯ
๑๕.
‘‘เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อสฺสโตฺถติ ปวุจฺจติฯ
๑๖.
‘‘จิโตฺต จ หตฺถาฬวโก, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐิกา;
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส, โคตมสฺส ยสสฺสิโน’’ฯ
๑๗.
อิทํ สุตฺวาน วจนํ, อสมสฺส มเหสิโน;
อาโมทิตา นรมรู, พุทฺธพีชํ กิร อยํฯ
๑๘.
อุกฺกุฎฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ, อโปฺผเฎนฺติ หสนฺติ จ;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ, ทสสหสฺสิเทวตาฯ
๑๙.
‘‘ยทิมสฺส โลกนาถสฺส, วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํฯ
๒๐.
‘‘ยถา มนุสฺสา นทิํ ตรนฺตา, ปฎิติตฺถํ วิรชฺฌิย;
เหฎฺฐาติเตฺถ คเหตฺวาน, อุตฺตรนฺติ มหานทิํฯ
๒๑.
‘‘เอวเมว มยํ สเพฺพ, ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๒๒.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
ตเมว อตฺถํ สาเธโนฺต, มหารชฺชํ ชิเน อทํ;
มหารชฺชํ ททิตฺวาน [จชิตฺวา (สี.)], ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๒๓.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๒๔.
ตตฺถปฺปมโตฺต วิหรโนฺต, นิสชฺชฎฺฐานจงฺกเม;
อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคญฺฉหํฯ
๒๕.
นครํ รมฺมวตี นาม, สุนโนฺท นาม ขตฺติโย;
สุชาตา นาม ชนิกา, โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโนฯ
๒๖.
ทสวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ [อคารมเชฺฌ จ โส วสิ (สฺยา.)];
สุจิ สุรุจิ สุโภ จ, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๗.
ตีณิสตสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
รุจิเทวี นาม นารี, วิชิตเสโน อตฺรโชฯ
๒๘.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๙.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, โกณฺฑโญฺญ ทฺวิปทุตฺตโม;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, เทวานํ นครุตฺตเมฯ
๓๐.
ภโทฺท เจว สุภโทฺท จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อนุรุโทฺธ นามุปฎฺฐาโก, โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโนฯ
๓๑.
ติสฺสา จ อุปติสฺสา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
สาลกลฺยาณิโก โพธิ, โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโนฯ
๓๒.
โสโณ จ อุปโสโณ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
นนฺทา เจว สิรีมา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๓๓.
โส อฎฺฐาสีติ หตฺถานิ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
โสภเต อุฬุราชาว สูริโย มชฺฌนฺหิเก ยถาฯ
๓๔.
วสฺสสตสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๕.
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ, วิจิตฺตา อาสิ เมทนี;
ยถา คคนมุฬูหิ, เอวํ โส อุปโสภถฯ
๓๖.
เตปิ นาคา อปฺปเมยฺยา, อสโงฺขภา ทุราสทา;
วิชฺชุปาตํว ทเสฺสตฺวา, นิพฺพุตา เต มหายสาฯ
๓๗.
สา จ อตุลิยา ชินสฺส อิทฺธิ, ญาณปริภาวิโต จ สมาธิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๘.
โกณฺฑโญฺญ ปวโร พุโทฺธ, จนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถว เจติโย จิโตฺต, สตฺต โยชนมุสฺสิโตติฯ
โกณฺฑญฺญสฺส ภควโต วํโส ทุติโยฯ
๑.
โกณฺฑญฺญสฺส อปเรน, มงฺคโล นาม นายโก;
ตมํ โลเก นิหนฺตฺวาน, ธโมฺมกฺกมภิธารยิฯ
๒.
อตุลาสิ ปภา ตสฺส, ชิเนหเญฺญหิ อุตฺตริํ;
จนฺทสูริยปภํ หนฺตฺวา, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ
๓.
โสปิ พุโทฺธ ปกาเสสิ, จตุโร สจฺจวรุตฺตเม;
เต เต สจฺจรสํ ปีตฺวา, วิโนเทนฺติ มหาตมํฯ
๔.
ปตฺวาน โพธิมตุลํ, ปฐเม ธมฺมเทสเน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุฯ
๕.
สุรินฺทเทวภวเน , พุโทฺธ ธมฺมมเทสยิ;
ตทา โกฎิสหสฺสานํ [นวโกฎิสหสฺสานํ (สี.)], ทุติโย สมโย อหุฯ
๖.
ยทา สุนโนฺท จกฺกวตฺตี, สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมิ;
ตทา อาหนิ สมฺพุโทฺธ, ธมฺมเภริํ วรุตฺตมํฯ
๗.
สุนนฺทสฺสานุจรา ชนตา, ตทาสุํ นวุติโกฎิโย;
สเพฺพปิ เต นิรวเสสา, อเหสุํ เอหิ ภิกฺขุกาฯ
๘.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, มงฺคลสฺส มเหสิโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๙.
ทุติโย โกฎิสตสหสฺสานํ, ตติโย นวุติโกฎินํ;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, ตทา อาสิ สมาคโมฯ
๑๐.
อหํ เตน สมเยน, สุรุจี นาม พฺราหฺมโณ;
อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคูฯ
๑๑.
ตมหํ อุปสงฺกมฺม, สรณํ คนฺตฺวาน สตฺถุโน;
สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ, คนฺธมาเลน ปูชยิํ;
ปูเชตฺวา คนฺธมาเลน, ควปาเนน ตปฺปยิํฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, มงฺคโล ทฺวิปทุตฺตโม;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทส ปารมิปูริยาฯ
๑๕.
ตทา ปีติมนุพฺรูหโนฺต, สโมฺพธิวรปตฺติยา;
พุเทฺธ ทตฺวาน มํ เคหํ, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๑๖.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวา, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๑๗.
ตตฺถปฺปมโตฺต วิหรโนฺต, พฺรหฺมํ ภาเวตฺว ภาวนํ;
อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคจฺฉหํฯ
๑๘.
อุตฺตรํ นาม นครํ, อุตฺตโร นาม ขตฺติโย;
อุตฺตรา นาม ชนิกา, มงฺคลสฺส มเหสิโนฯ
๑๙.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
ยสวา สุจิมา สิรีมา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๐.
สมติํสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
ยสวตี นาม นารี, สีวโล นาม อตฺรโชฯ
๒๑.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, อสฺสยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, มงฺคโล นาม นายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, วเน สิรีวรุตฺตเมฯ
๒๓.
สุเทโว ธมฺมเสโน จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
ปาลิโต นามุปฎฺฐาโก, มงฺคลสฺส มเหสิโนฯ
๒๔.
สีวลา จ อโสกา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, นาครุโกฺขติ วุจฺจติฯ
๒๕.
นโนฺท เจว วิสาโข จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
อนุลา เจว สุตนา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๖.
อฎฺฐาสีติ รตนานิ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
ตโต นิทฺธาวตี รํสี, อเนกสตสหสฺสิโยฯ
๒๗.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๘.
ยถาปิ สาคเร อูมี, น สกฺกา ตา คเณตุเย;
ตเถว สาวกา ตสฺส, น สกฺกา เต คเณตุเยฯ
๒๙.
ยาว อฎฺฐาสิ สมฺพุโทฺธ, มงฺคโล โลกนายโก;
น ตสฺส สาสเน อตฺถิ, สกิเลสมรณํ [สํกิเลสมรณํ (สี.)] ตทาฯ
๓๐.
ธโมฺมกฺกํ ธารยิตฺวาน, สนฺตาเรตฺวา มหาชนํ;
ชลิตฺวา ธูมเกตูว, นิพฺพุโต โส มหายโสฯ
๓๑.
สงฺขารานํ สภาวตฺถํ, ทสฺสยิตฺวา สเทวเก;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว, สูริโย อตฺถงฺคโต ยถาฯ
๓๒.
อุยฺยาเน วสฺสเร นาม, พุโทฺธ นิพฺพายิ มงฺคโล;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, ติํสโยชนมุคฺคโตติฯ
มงฺคลสฺส ภควโต วํโส ตติโยฯ
๑.
มงฺคลสฺส อปเรน, สุมโน นาม นายโก;
สพฺพธเมฺมหิ อสโม, สพฺพสตฺตานมุตฺตโมฯ
๒.
ตทา อมตเภริํ โส, อาหนี เมขเล ปุเร;
ธมฺมสงฺขสมายุตฺตํ, นวงฺคํ ชินสาสนํฯ
๓.
นิชฺชินิตฺวา กิเลเส โส, ปตฺวา สโมฺพธิมุตฺตมํ;
มาเปสิ นครํ สตฺถา, สทฺธมฺมปุรวรุตฺตมํฯ
๔.
นิรนฺตรํ อกุฎิลํ, อุชุํ วิปุลวิตฺถตํ;
มาเปสิ โส มหาวีถิํ, สติปฎฺฐานวรุตฺตมํฯ
๕.
ผเล จตฺตาริ สามเญฺญ, จตโสฺส ปฎิสมฺภิทา;
ฉฬภิญฺญาฎฺฐสมาปตฺตี, ปสาเรสิ ตตฺถ วีถิยํฯ
๖.
เย อปฺปมตฺตา อขิลา, หิริวีริเยหุปาคตา;
เต เต อิเม คุณวเร, อาทิยนฺติ ยถา สุขํฯ
๗.
เอวเมเตน โยเคน, อุทฺธรโนฺต มหาชนํ;
โพเธสิ ปฐมํ สตฺถา, โกฎิสตสหสฺสิโยฯ
๘.
ยมฺหิ กาเล มหาวีโร, โอวที ติตฺถิเย คเณ;
โกฎิสหสฺสาภิสมิํสุ [โกฎิสตสหสฺสานิ (สฺยา. กํ.), โกฎิสตสหสฺสานํ (ก.)], ทุติเย ธมฺมเทสเนฯ
๙.
ยทา เทวา มนุสฺสา จ, สมคฺคา เอกมานสา;
นิโรธปญฺหํ ปุจฺฉิํสุ, สํสยญฺจาปิ มานสํฯ
๑๐.
ตทาปิ ธมฺมเทสเน, นิโรธปริทีปเน;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๑๑.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สุมนสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๑๒.
วสฺสํวุตฺถสฺส ภควโต, อภิฆุเฎฺฐ ปวารเณ;
โกฎิสตสหเสฺสหิ, ปวาเรสิ ตถาคโตฯ
๑๓.
ตโตปรํ สนฺนิปาเต, วิมเล กญฺจนปพฺพเต;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๔.
ยทา สโกฺก เทวราชา, พุทฺธทสฺสนุปาคมิ;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๕.
อหํ เตน สมเยน, นาคราชา มหิทฺธิโก;
อตุโล นาม นาเมน, อุสฺสนฺนกุสลสญฺจโยฯ
๑๖.
ตทาหํ นาคภาวนา, นิกฺขมิตฺวา สญาติภิ;
นาคานํ ทิพฺพตุริเยหิ, สสงฺฆํ ชินมุปฎฺฐหิํฯ
๑๗.
โกฎิสตสหสฺสานํ, อนฺนปาเนน ตปฺปยิํ;
ปเจฺจกทุสฺสยุคํ ทตฺวา, สรณํ ตมุปาคมิํฯ
๑๘.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สุมโน โลกนายโก;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๙.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๒๐.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๒๑.
นครํ เมขลํ นาม [เมขลํ นาม นครํ (สี. สฺยา.)], สุทโตฺต นาม ขตฺติโย;
สิริมา นาม ชนิกา, สุมนสฺส มเหสิโนฯ
๒๒.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
จโนฺท สุจโนฺท วฎํโส จ, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๓.
เตสฎฺฐิสตสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
วฎํสิกา นาม นารี, อนูปโม นาม อตฺรโชฯ
๒๔.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๕.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สุมโน โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, เมขเล ปุรมุตฺตเมฯ
๒๖.
สรโณ ภาวิตโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อุเทโน นามุปฎฺฐาโก, สุมนสฺส มเหสิโนฯ
๒๗.
โสณา จ อุปโสณา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โสปิ พุโทฺธ อมิตยโส, นาคมูเล อพุชฺฌถฯ
๒๘.
วรุโณ เจว สรโณ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
จาลา จ อุปจาลา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๙.
อุจฺจตฺตเนน [อุจฺจตเรน (ก.)] โส พุโทฺธ, นวุติหตฺถมุคฺคโต;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ
๓๐.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๑.
ตารณีเย ตารยิตฺวา, โพธนีเย จ โพธยิ;
ปรินิพฺพายิ สมฺพุโทฺธ, อุฬุราชาว อตฺถมิฯ
๓๒.
เต จ ขีณาสวา ภิกฺขู, โส จ พุโทฺธ อสาทิโส;
อตุลปฺปภํ ทสฺสยิตฺวา, นิพฺพุตา เย มหายสาฯ
๓๓.
ตญฺจ ญาณํ อตุลิยํ, ตานิ จ อตุลานิ รตนานิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๔.
สุมโน ยสธโร พุโทฺธ, องฺคารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถว ตสฺส ชินถูโป, จตุโยชนมุคฺคโตติฯ
สุมนสฺส ภควโต วํโส จตุโตฺถฯ
๑.
สุมนสฺส อปเรน, เรวโต นาม นายโก;
อนูปโม อสทิโส, อตุโล อุตฺตโม ชิโนฯ
๒.
โสปิ ธมฺมํ ปกาเสสิ, พฺรหฺมุนา อภิยาจิโต;
ขนฺธธาตุววตฺถานํ, อปฺปวตฺตํ ภวาภเวฯ
๓.
ตสฺสาภิสมยา ตีณิ, อเหสุํ ธมฺมเทสเน;
คณนาย น วตฺตโพฺพ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ยทา อรินฺทมํ ราชํ [ราชานํ (ก.)], วิเนสิ เรวโต มุนิ;
ตทา โกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
สตฺตาหํ ปฎิสลฺลานา, วุฎฺฐหิตฺวา นราสโภ;
โกฎิสตํ นรมรูนํ, วิเนสิ อุตฺตเม ผเลฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, เรวตสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สุวิมุตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
อติกฺกนฺตา คณนปถํ, ปฐมํ เย สมาคตา;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๘.
โยปิ [โย โส (สฺยา. กํ. ก.)] ปญฺญาย อสโม, ตสฺส จกฺกานุวตฺตโก;
โส ตทา พฺยาธิโต อาสิ, ปโตฺต ชีวิตสํสยํฯ
๙.
ตสฺส คิลานปุจฺฉาย, เย ตทา อุปคตา มุนี;
โกฎิสหสฺสา อรหโนฺต, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๐.
อหํ เตน สมเยน, อติเทโว นาม พฺราหฺมโณ;
อุปคนฺตฺวา เรวตํ พุทฺธํ, สรณํ ตสฺส คญฺฉหํฯ
๑๑.
ตสฺส สีลํ สมาธิญฺจ, ปญฺญาคุณมนุตฺตมํ;
โถมยิตฺวา ยถาถามํ, อุตฺตรียมทาสหํฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, เรวโต โลกนายโก;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๕.
ตทาปิ ตํ พุทฺธธมฺมํ, สริตฺวา อนุพฺรูหยิํ;
อาหริสฺสามิ ตํ ธมฺมํ, ยํ มยฺหํ อภิปตฺถิตํฯ
๑๖.
นครํ สุธญฺญวตี นาม [สุธมฺมกํ นาม (สี.), สุธญฺญกํ นาม (สฺยา.)], วิปุโล นาม ขตฺติโย;
วิปุลา นาม ชนิกา, เรวตสฺส มเหสิโนฯ
๑๗.
ฉ จ วสฺสสหสฺสานิ [ฉพฺพสฺสสหสฺสานิ (สี. สฺยา.)], อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สุทสฺสโน รตนคฺฆิ, อาเวโฬ จ วิภูสิโต;
ปุญฺญกมฺมาภินิพฺพตฺตา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๘.
เตตฺติํส จ สหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุทสฺสนา นาม นารี, วรุโณ นาม อตฺรโชฯ
๑๙.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนสตฺตมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๐.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, เรวโต โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, วรุณาราเม สิรีฆเรฯ
๒๑.
วรุโณ พฺรหฺมเทโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สมฺภโว นามุปฎฺฐาโก, เรวตสฺส มเหสิโนฯ
๒๒.
ภทฺทา เจว สุภทฺทา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, นาคมูเล อพุชฺฌถฯ
๒๓.
ปทุโม กุญฺชโร เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกา;
สิรีมา เจว ยสวตี, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๔.
อุจฺจตฺตเนน โส พุโทฺธ, อสีติหตฺถมุคฺคโต;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, อินฺทเกตุว อุคฺคโตฯ
๒๕.
ตสฺส สรีเร นิพฺพตฺตา, ปภามาลา อนุตฺตรา;
ทิวา วา ยทิ วา รตฺติํ, สมนฺตา ผรติ โยชนํฯ
๒๖.
สฎฺฐิวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๗.
ทสฺสยิตฺวา พุทฺธพลํ, อมตํ โลเก ปกาสยํ;
นิพฺพายิ อนุปาทาโน, ยถคฺคุปาทานสงฺขยาฯ
๒๘.
โส จ กาโย รตนนิโภ, โส จ ธโมฺม อสาทิโส;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๙.
เรวโต ยสธโร พุโทฺธ, นิพฺพุโต โส มหาปุเร;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
เรวตสฺส ภควโต วํโส ปญฺจโมฯ
๑.
เรวตสฺส อปเรน, โสภิโต นาม นายโก;
สมาหิโต สนฺตจิโตฺต, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโลฯ
๒.
โส ชิโน สกเคหมฺหิ, มานสํ วินิวตฺตยิ;
ปตฺวาน เกวลํ โพธิํ, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
๓.
ยาว เหฎฺฐา อวีจิโต, ภวคฺคา จาปิ อุทฺธโต;
เอตฺถนฺตเร เอกปริสา, อโหสิ ธมฺมเทสเนฯ
๔.
ตาย ปริสาย สมฺพุโทฺธ, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ;
คณนาย น วตฺตโพฺพ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๕.
ตโต ปรมฺปิ เทเสเนฺต, มรูนญฺจ สมาคเม;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
ปุนาปรํ ราชปุโตฺต, ชยเสโน นาม ขตฺติโย;
อารามํ โรปยิตฺวาน, พุเทฺธ นิยฺยาทยี ตทาฯ
๗.
ตสฺส ยาคํ ปกิเตฺตโนฺต, ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมา;
ตทา โกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๘.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, โสภิตสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๙.
อุคฺคโต นาม โส ราชา, ทานํ เทติ นรุตฺตเม;
ตมฺหิ ทาเน สมาคญฺฉุํ, อรหนฺตา [อรหตํ (ก.)] สตโกฎิโยฯ
๑๐.
ปุนาปรํ ปุรคโณ [ปุคคโณ (ก.)], เทติ ทานํ นรุตฺตเม;
ตทา นวุติโกฎีนํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๑.
เทวโลเก วสิตฺวาน, ยทา โอโรหตี ชิโน;
ตทา อสีติโกฎีนํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๒.
อหํ เตน สมเยน, สุชาโต นาม พฺราหฺมโณ;
ตทา สสาวกํ พุทฺธํ, อนฺนปาเนน ตปฺปยิํฯ
๑๓.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, โสภิโต โลกนายโก;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๔.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๕.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, หโฎฺฐ สํวิคฺคมานโส;
ตเมวตฺถมนุปฺปตฺติยา, อุคฺคํ ธิติมกาสหํฯ
๑๖.
สุธมฺมํ นาม นครํ, สุธโมฺม นาม ขตฺติโย;
สุธมฺมา นาม ชนิกา, โสภิตสฺส มเหสิโนฯ
๑๗.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
กุมุโท นาฬิโน ปทุโม, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๘.
สตฺตติํสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
มณิลา [มขิลา (อฎฺฐ.), สมงฺคี (สี.), มกิลา (สฺยา. กํ.)] นาม สา นารี, สีโห นามาสิ อตฺรโชฯ
๑๙.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, ปาสาเทนาภินิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ, จริตฺวา ปุริสุตฺตโมฯ
๒๐.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, โสภิโต โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, สุธมฺมุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๑.
อสโม จ สุเนโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อโนโม นามุปฎฺฐาโก, โสภิตสฺส มเหสิโนฯ
๒๒.
นกุลา จ สุชาตา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
พุชฺฌมาโน จ โส พุโทฺธ, นาคมูเล อพุชฺฌถฯ
๒๓.
รโมฺม เจว สุทโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
นกุลา เจว จิตฺตา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๔.
อฎฺฐปณฺณาสรตนํ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, สตรํสีว อุคฺคโตฯ
๒๕.
ยถา สุผุลฺลํ ปวนํ, นานาคเนฺธหิ ธูปิตํ;
ตเถว ตสฺส ปาวจนํ, สีลคเนฺธหิ ธูปิตํฯ
๒๖.
ยถาปิ สาคโร นาม, ทสฺสเนน อตปฺปิโย;
ตเถว ตสฺส ปาวจนํ, สวเณน อตปฺปิยํฯ
๒๗.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๘.
โอวาทํ อนุสิฎฺฐิญฺจ, ทตฺวาน เสสเก ชเน;
หุตาสโนว ตาเปตฺวา, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๙.
โส จ พุโทฺธ อสมสโม, เตปิ สาวกา พลปฺปตฺตา;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๐.
โสภิโต วรสมฺพุโทฺธ, สีหารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
โสภิตสฺส ภควโต วํโส ฉโฎฺฐฯ
๑.
โสภิตสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
อโนมทสฺสี อมิตยโส, เตชสฺสี ทุรติกฺกโมฯ
๒.
โส เฉตฺวา พนฺธนํ สพฺพํ, วิทฺธํเสตฺวา ตโย ภเว;
อนิวตฺติคมนํ มคฺคํ, เทเสสิ เทวมานุเสฯ
๓.
สาคโรว อสโงฺขโภ, ปพฺพโตว ทุราสโท;
อากาโสว อนโนฺต โส, สาลราชาว ผุลฺลิโตฯ
๔.
ทสฺสเนนปิ ตํ พุทฺธํ, โตสิตา โหนฺติ ปาณิโน;
พฺยาหรนฺตํ คิรํ สุตฺวา, อมตํ ปาปุณนฺติ เตฯ
๕.
ธมฺมาภิสมโย ตสฺส, อิโทฺธ ผีโต ตทา อหุ;
โกฎิสตานิ อภิสมิํสุ, ปฐเม ธมฺมเทสเนฯ
๖.
ตโต ปรํ อภิสมเย, วสฺสเนฺต ธมฺมวุฎฺฐิโย;
อสีติโกฎิโยภิสมิํสุ, ทุติเย ธมฺมเทสเนฯ
๗.
ตโตปรญฺหิ วสฺสเนฺต, ตปฺปยเนฺต จ ปาณินํ;
อฎฺฐสตฺตติโกฎีนํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๘.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ตสฺสาปิ จ มเหสิโน;
อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ, ปุปฺผิตานํ วิมุตฺติยาฯ
๙.
อฎฺฐสตสหสฺสานํ, สนฺนิปาโต ตทา อหุ;
ปหีนมทโมหานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๑๐.
สตฺตสตสหสฺสานํ , ทุติโย อาสิ สมาคโม;
อนงฺคณานํ วิรชานํ, อุปสนฺตาน ตาทินํฯ
๑๑.
ฉนฺนํ สตสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโม;
อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ, นิพฺพุตานํ ตปสฺสินํฯ
๑๒.
อหํ เตน สมเยน, ยโกฺข อาสิํ มหิทฺธิโก;
เนกานํ ยกฺขโกฎีนํ, วสวตฺติมฺหิ อิสฺสโรฯ
๑๓.
ตทาปิ ตํ พุทฺธวรํ, อุปคนฺตฺวา มเหสินํ;
อนฺนปาเนน ตเปฺปสิํ, สสงฺฆํ โลกนายกํฯ
๑๔.
โสปิ มํ ตทา พฺยากาสิ, วิสุทฺธนยโน มุนิ;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๕.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๖.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, หโฎฺฐ สํวิคฺคมานโส;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๗.
นครํ จนฺทวตี นาม, ยสวา นาม ขตฺติโย;
มาตา ยโสธรา นาม, อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๑๘.
ทสวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สิรี อุปสิรี วโฑฺฒ, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๙.
เตวีสติสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สิริมา นาม สา นารี, อุปวาโณ นาม อตฺรโชฯ
๒๐.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, สิวิกายาภินิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๑.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, อโนมทสฺสี มหามุนิ;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, อุยฺยาเน โส สุทสฺสเน [สุทสฺสนุยฺยานมุตฺตเม (สฺยา. กํ.)]ฯ
๒๒.
นิสโภ จ อโนโม จ [อโสโก จ (สี.)], อเหสุํ อคฺคสาวกา;
วรุโณ นามุปฎฺฐาโก, อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๒๓.
สุนฺทรี จ สุมนา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อชฺชุโนติ ปวุจฺจติฯ
๒๔.
นนฺทิวโฑฺฒ สิริวโฑฺฒ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
อุปฺปลา เจว ปทุมา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๕.
อฎฺฐปณฺณาสรตนํ , อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส, สตรํสีว อุคฺคโตฯ
๒๖.
วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๗.
สุปุปฺผิตํ ปาวจนํ, อรหเนฺตหิ ตาทิหิ;
วีตราเคหิ วิมเลหิ, โสภิตฺถ ชินสาสนํฯ
๒๘.
โส จ สตฺถา อมิตยโส, ยุคานิ ตานิ อตุลิยานิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๙.
อโนมทสฺสี ชิโน สตฺถา, ธมฺมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, อุเพฺพโธ ปญฺจวีสตีติฯ
อโนมทสฺสิสฺส ภควโต วํโส สตฺตโมฯ
๑.
อโนมทสฺสิสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
ปทุโม นาม นาเมน, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโลฯ
๒.
ตสฺสาปิ อสมํ สีลํ, สมาธิปิ อนนฺตโก;
อสเงฺขยฺยํ ญาณวรํ, วิมุตฺติปิ อนูปมาฯ
๓.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน;
อภิสมยา ตโย อาสุํ, มหาตมปวาหนาฯ
๔.
ปฐมาภิสมเย พุโทฺธ, โกฎิสตมโพธยิ;
ทุติยาภิสมเย ธีโร, นวุติโกฎิมโพธยิฯ
๕.
ยทา จ ปทุโม พุโทฺธ, โอวที สกมตฺรชํ;
ตทา อสีติโกฎีนํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ปทุมสฺส มเหสิโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๗.
กถินตฺถารสมเย , อุปฺปเนฺน กถินจีวเร;
ธมฺมเสนาปติตฺถาย, ภิกฺขู สิพฺพิํสุ [ยาจิํสุ (ก.)] จีวรํฯ
๘.
ตทา เต วิมลา ภิกฺขู, ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา;
ตีณิ สตสหสฺสานิ, สมิํสุ อปราชิตาฯ
๙.
ปุนาปรํ โส นราสโภ [นรวุสโภ (สฺยา. กํ.)], ปวเน วาสํ อุปาคมิ;
ตทา สมาคโม อาสิ, ทฺวินฺนํ สตสหสฺสินํฯ
๑๐.
อหํ เตน สมเยน, สีโห อาสิํ มิคาธิภู;
วิเวกมนุพฺรูหนฺตํ , ปวเน อทฺทสํ ชินํฯ
๑๑.
วนฺทิตฺวา สิรสา ปาเท, กตฺวาน ตํ ปทกฺขิณํ;
ติกฺขตฺตุํ อภินาทิตฺวา, สตฺตาหํ ชินมุปฎฺฐหํฯ
๑๒.
สตฺตาหํ วรสมาปตฺติยา, วุฎฺฐหิตฺวา ตถาคโต;
มนสา จินฺตยิตฺวาน, โกฎิภิกฺขู สมานยิฯ
๑๓.
ตทาปิ โส มหาวีโร, เตสํ มเชฺฌ วิยากริ;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๔.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๕.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๖.
จมฺปกํ นาม นครํ, อสโม นาม ขตฺติโย;
อสมา นาม ชนิกา, ปทุมสฺส มเหสิโนฯ
๑๗.
ทสวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
นนฺทาวสุยสุตฺตรา , ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๘.
เตตฺติํส จ สหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
อุตฺตรา นาม สา นารี, รโมฺม นามาสิ อตฺรโชฯ
๑๙.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๐.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ปทุโม โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, ธนญฺจุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๑.
สาโล จ อุปสาโล จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
วรุโณ นามุปฎฺฐาโก, ปทุมสฺส มเหสิโนฯ
๒๒.
ราธา เจว สุราธา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาโสโณติ วุจฺจติฯ
๒๓.
ภิโยฺย เจว อสโม จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
รุจี จ นนฺทรามา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๔.
อฎฺฐปณฺณาสรตนํ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส, อสมา สพฺพโส ทิสาฯ
๒๕.
จนฺทปฺปภา สูริยปฺปภา, รตนคฺคิมณิปฺปภา;
สพฺพาปิ ตา หตา โหนฺติ, ปตฺวา ชินปภุตฺตมํฯ
๒๖.
วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๗.
ปริปกฺกมานเส สเตฺต, โพธยิตฺวา อเสสโต;
เสสเก อนุสาสิตฺวา, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๘.
อุรโคว ตจํ ชิณฺณํ, วทฺธปตฺตํว ปาทโป;
ชหิตฺวา สพฺพสงฺขาเร, นิพฺพุโต โส ยถา สิขีฯ
๒๙.
ปทุโม ชินวโร สตฺถา, ธมฺมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
ปทุมสฺส ภควโต วํโส อฎฺฐโมฯ
๑.
ปทุมสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
นารโท นาม นาเมน, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโลฯ
๒.
โส พุโทฺธ จกฺกวตฺติสฺส, เชโฎฺฐ ทยิตโอรโส;
อามุกฺกมาลาภรโณ, อุยฺยานํ อุปสงฺกมิฯ
๓.
ตตฺถาสิ รุโกฺข ยสวิปุโล, อภิรูโป พฺรหา สุจิ;
ตมชฺฌปตฺวา อุปนิสีทิ, มหาโสณสฺส เหฎฺฐโตฯ
๔.
ตตฺถ ญาณวรุปฺปชฺชิ, อนนฺตํ วชิรูปมํ;
เตน วิจินิ สงฺขาเร, อุกฺกุชฺชมวกุชฺชกํ [กุชฺชตํ (สฺยา. กํ.)]ฯ
๕.
ตตฺถ สพฺพกิเลสานิ, อเสสมภิวาหยิ;
ปาปุณี เกวลํ โพธิํ, พุทฺธญาเณ จ จุทฺทสฯ
๖.
ปาปุณิตฺวาน สโมฺพธิํ, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๗.
มหาโทณํ นาคราชํ, วินยโนฺต มหามุนิ;
ปาฎิเหรํ ตทากาสิ, ทสฺสยโนฺต สเทวเกฯ
๘.
ตทา เทวมนุสฺสานํ, ตมฺหิ ธมฺมปฺปกาสเน;
นวุติโกฎิสหสฺสานิ, ตริํสุ สพฺพสํสยํฯ
๙.
ยมฺหิ กาเล มหาวีโร, โอวที สกมตฺรชํ;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๑๐.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, นารทสฺส มเหสิโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๑๑.
ยทา พุโทฺธ พุทฺธคุณํ, สนิทานํ ปกาสยิ;
นวุติโกฎิสหสฺสานิ, สมิํสุ วิมลา ตทาฯ
๑๒.
ยทา เวโรจโน นาโค, ทานํ ททาติ สตฺถุโน;
ตทา สมิํสุ ชินปุตฺตา, อสีติสตสหสฺสิโยฯ
๑๓.
อหํ เตน สมเยน, ชฎิโล อุคฺคตาปโน;
อนฺตลิกฺขจโร อาสิํ, ปญฺจาภิญฺญาสุ ปารคูฯ
๑๔.
ตทาปาหํ อสมสมํ, สสงฺฆํ สปริชฺชนํ;
อนฺนปาเนน ตเปฺปตฺวา, จนฺทเนนาภิปูชยิํฯ
๑๕.
โสปิ มํ ตทา พฺยากาสิ, นารโท โลกนายโก;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๖.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๗.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย หาเสตฺว มานสํ;
อธิฎฺฐหิํ วตํ อุคฺคํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๘.
นครํ ธญฺญวตี นาม, สุเทโว นาม ขตฺติโย;
อโนมา นาม ชนิกา, นารทสฺส มเหสิโนฯ
๑๙.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
ชิโต วิชิตาภิราโม, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๐.
ติจตฺตารีสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
วิชิตเสนา นาม นารี, นนฺทุตฺตโร นาม อตฺรโชฯ
๒๑.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, ปทสา คมเนน นิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโม [โลกนายโก (สี. ก.)]ฯ
๒๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, นารโท โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, ธนญฺจุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๓.
ภทฺทสาโล ชิตมิโตฺต, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
วาเสโฎฺฐ นามุปฎฺฐาโก, นารทสฺส มเหสิโนฯ
๒๔.
อุตฺตรา ผคฺคุนี เจว, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาโสโณติ วุจฺจติฯ
๒๕.
อุคฺคริโนฺท วสโภ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
อินฺทาวรี จ วณฺฑี [อุนฺที (สี.), คณฺฑี (สฺยา. กํ.)] จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๖.
อฎฺฐาสีติรตนานิ , อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ
๒๗.
ตสฺส พฺยามปฺปภา กายา, นิทฺธาวติ ทิโสทิสํ;
นิรนฺตรํ ทิวารตฺติํ, โยชนํ ผรเต สทาฯ
๒๘.
น เกจิ เตน สมเยน, สมนฺตา โยชเน ชนา;
อุกฺกาปทีเป อุชฺชาเลนฺติ, พุทฺธรํสีหิ โอตฺถฎาฯ
๒๙.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๐.
ยถา อุฬูหิ คคนํ, วิจิตฺตํ อุปโสภติ;
ตเถว สาสนํ ตสฺส, อรหเนฺตหิ โสภติฯ
๓๑.
สํสารโสตํ ตรณาย, เสสเก ปฎิปนฺนเก;
ธมฺมเสตุํ ทฬฺหํ กตฺวา, นิพฺพุโต โส นราสโภฯ
๓๒.
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, เตปิ ขีณาสวา อตุลเตชา;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๓.
นารโท ชินวสโภ, นิพฺพุโต สุทสฺสเน ปุเร;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, จตุโยชนมุคฺคโตติฯ
นารทสฺส ภควโต วํโส นวโมฯ
๑.
นารทสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, อโกฺขโภ สาครูปโมฯ
๒.
มณฺฑกโปฺปว โส อาสิ, ยมฺหิ พุโทฺธ อชายถ;
อุสฺสนฺนกุสลา ชนตา, ตมฺหิ กเปฺป อชายถฯ
๓.
ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต, ปฐเม ธมฺมเทสเน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ตโต ปรมฺปิ วสฺสเนฺต, ตปฺปยเนฺต จ ปาณิเน;
สตฺตติํสสตสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ยมฺหิ กาเล มหาวีโร, อานนฺทํ อุปสงฺกมิ;
ปิตุสนฺติกํ อุปคนฺตฺวา, อาหนี อมตทุนฺทุภิํฯ
๖.
อาหเต อมตเภริมฺหิ, วสฺสเนฺต ธมฺมวุฎฺฐิยา;
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
โอวาทโก วิญฺญาปโก, ตารโก สพฺพปาณินํ;
เทสนากุสโล พุโทฺธ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๘.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๙.
ยทา พุโทฺธ อสมสโม, วสิ เวภารปพฺพเต;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๐.
ปุน จาริกํ ปกฺกเนฺต, คามนิคมรฎฺฐโต;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๑.
อหํ เตน สมเยน, ชฎิโล นาม รฎฺฐิโก;
สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ, สภตฺตํ ทุสฺสมทาสหํฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สงฺฆมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘สตสหสฺสิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐหิํ;
อกาสิํ อุคฺคทฬฺหํ ธิติํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๕.
พฺยาหตา ติตฺถิยา สเพฺพ, วิมนา ทุมฺมนา ตทา;
น เตสํ เกจิ ปริจรนฺติ, รฎฺฐโต นิจฺฉุภนฺติ เตฯ
๑๖.
สเพฺพ ตตฺถ สมาคนฺตฺวา, อุปคจฺฉุํ พุทฺธสนฺติเก;
ตุวํ นาโถ มหาวีร, สรณํ โหหิ จกฺขุมฯ
๑๗.
อนุกมฺปโก การุณิโก, หิเตสี สพฺพปาณินํ;
สมฺปเตฺต ติตฺถิเย สเพฺพ, ปญฺจสีเล ปติฎฺฐปิฯ
๑๘.
เอวํ นิรากุลํ อาสิ, สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ ตํ;
วิจิตฺตํ อรหเนฺตหิ, วสีภูเตหิ ตาทิหิฯ
๑๙.
นครํ หํสวตี นาม, อานโนฺท นาม ขตฺติโย;
สุชาตา นาม ชนิกา, ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโนฯ
๒๐.
ทสวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
นรวาหโน ยโส วสวตฺตี [นาริวาหโน ยสวตี (สฺยา. กํ.)], ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๑.
ติจตฺตารีสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
วสุทตฺตา นาม นารี, อุตฺตโม นาม อตฺรโชฯ
๒๒.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, ปาสาเทนาภินิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๒๓.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ปทุมุตฺตโร วินายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิถิลุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๔.
เทวโล จ สุชาโต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สุมโน นามุปฎฺฐาโก, ปทุมุตฺตรสฺส มเหสิโนฯ
๒๕.
อมิตา จ อสมา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, สลโลติ ปวุจฺจติฯ
๒๖.
วิติโณฺณ เจว [อมิโต เจว (สฺยา.)] ติโสฺส จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
หฎฺฐา เจว วิจิตฺตา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๗.
อฎฺฐปณฺณาสรตนํ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณฯ
๒๘.
กุฎฺฎา กวาฎา ภิตฺตี จ, รุกฺขา นคสิลุจฺจยา;
น ตสฺสาวรณํ อตฺถิ, สมนฺตา ทฺวาทสโยชเนฯ
๒๙.
วสฺสสตสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๐.
สนฺตาเรตฺวา พหุชนํ, ฉินฺทิตฺวา สพฺพสํสยํ;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๓๑.
ปทุมุตฺตโร ชิโน พุโทฺธ, นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, ทฺวาทสุเพฺพธโยชโนติฯ
ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต วํโส ทสโมฯ
๑.
ปทุมุตฺตรสฺส อปเรน, สุเมโธ นาม นายโก;
ทุราสโท อุคฺคเตโช, สพฺพโลกุตฺตโม มุนิฯ
๒.
ปสนฺนเนโตฺต สุมุโข, พฺรหา อุชุ ปตาปวา;
หิเตสี สพฺพสตฺตานํ, พหู โมเจสิ พนฺธนาฯ
๓.
ยทา พุโทฺธ ปาปุณิตฺวา, เกวลํ โพธิมุตฺตมํ;
สุทสฺสนมฺหิ นคเร, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
๔.
ตสฺสาปิ อภิสมยา ตีณิ, อเหสุํ ธมฺมเทสเน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๕.
ปุนาปรํ กุมฺภกณฺณํ, ยกฺขํ โส ทมยี ชิโน;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
ปุนาปรํ อมิตยโส, จตุสจฺจํ ปกาสยิ;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สุเมธสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
สุทสฺสนํ นาม นครํ, อุปคญฺฉิ ชิโน ยทา;
ตทา ขีณาสวา ภิกฺขู, สมิํสุ สตโกฎิโยฯ
๙.
ปุนาปรํ เทวกูเฎ, ภิกฺขูนํ กถินตฺถเต;
ตทา นวุติโกฎีนํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๐.
ปุนาปรํ ทสพโล, ยทา จรติ จาริกํ;
ตทา อสีติโกฎีนํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๑.
อหํ เตน สมเยน, อุตฺตโร นาม มาณโว;
อสีติโกฎิโย มยฺหํ, ฆเร สนฺนิจิตํ ธนํฯ
๑๒.
เกวลํ สพฺพํ ทตฺวาน, สสเงฺฆ โลกนายเก;
สรณํ ตสฺสุปคญฺฉิํ, ปพฺพชฺชญฺจาภิโรจยิํฯ
๑๓.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, กโรโนฺต อนุโมทนํ;
‘‘ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๔.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๕.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๖.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๑๗.
ตตฺถปฺปมโตฺต วิหรโนฺต, นิสชฺชฎฺฐานจงฺกเม;
อภิญฺญาสุ ปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคญฺฉหํฯ
๑๘.
สุทสฺสนํ นาม นครํ, สุทโตฺต นาม ขตฺติโย;
สุทตฺตา นาม ชนิกา, สุเมธสฺส มเหสิโนฯ
๑๙.
นววสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สุจนฺทกญฺจนสิริวฑฺฒา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๐.
ติโสฬสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุมนา นาม สา นารี, ปุนพฺพสุ นาม อตฺรโชฯ
๒๑.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนกํ อฑฺฒมาสํ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สุเมโธ โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, สุทสฺสนุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๓.
สรโณ สพฺพกาโม จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สาคโร นามุปฎฺฐาโก, สุเมธสฺส มเหสิโนฯ
๒๔.
รามา เจว สุรามา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหานีโปติ วุจฺจติฯ
๒๕.
อุรุเวลา ยสวา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
ยโสธรา สิริมา จ [ยสา นาม สิริมา จ (สฺยา. กํ.)], อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๖.
อฎฺฐาสีติรตนานิ, อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, จโนฺท ตารคเณ ยถาฯ
๒๗.
จกฺกวตฺติมณี นาม, ยถา ตปติ โยชนํ;
ตเถว ตสฺส รตนํ, สมนฺตา ผรติ โยชนํฯ
๒๘.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๙.
เตวิชฺชฉฬภิเญฺญหิ, พลปฺปเตฺตหิ ตาทิหิ;
สมากุลมิทํ อาสิ, อรหเนฺตหิ สาธุหิฯ
๓๐.
เตปิ สเพฺพ อมิตยสา, วิปฺปมุตฺตา นิรูปธี;
ญาณาโลกํ ทสฺสยิตฺวา, นิพฺพุตา เต มหายสาฯ
๓๑.
สุเมโธ ชินวโร พุโทฺธ, เมธารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
สุเมธสฺส ภควโต วํโส เอกาทสโมฯ
๑.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, สุชาโต นาม นายโก;
สีหหนุสภกฺขโนฺธ, อปฺปเมโยฺย ทุราสโทฯ
๒.
จโนฺทว วิมโล สุโทฺธ, สตรํสีว ปตาปวา;
เอวํ โสภติ สมฺพุโทฺธ, ชลโนฺต สิริยา สทาฯ
๓.
ปาปุณิตฺวาน สมฺพุโทฺธ, เกวลํ โพธิมุตฺตมํ;
สุมงฺคลมฺหิ นคเร, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
๔.
เทเสเนฺต [เทเสโนฺต (สฺยา. กํ.)] ปวรํ ธมฺมํ, สุชาเต โลกนายเก [สุชาโต โลกนายโก (สฺยา. กํ.)];
อสีติโกฎี อภิสมิํสุ, ปฐเม ธมฺมเทสเนฯ
๕.
ยทา สุชาโต อมิตยโส, เทเว วสฺสํ อุปาคมิ;
สตฺตติํสสตสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
ยทา สุชาโต อสมสโม, อุปคจฺฉิ ปิตุสนฺติกํ;
สฎฺฐิสตสหสฺสานํ [สตฺตติํสสหสฺสานํ (สี.)], ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สุชาตสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ , อปฺปตฺตานํ ภวาภเว;
สฎฺฐิสตสหสฺสานิ, ปฐมํ สนฺนิปติํสุ เตฯ
๙.
ปุนาปรํ สนฺนิปาเต, ติทิโวโรหเณ ชิเน;
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๑๐.
อุปสงฺกมโนฺต นราสภํ, ตสฺส โย อคฺคสาวโก;
จตูหิ สตสหเสฺสหิ, สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมิฯ
๑๑.
อหํ เตน สมเยน, จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร;
อนฺตลิกฺขจโร อาสิํ, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ
๑๒.
โลเก อจฺฉริยํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
อุปคนฺตฺวาน วนฺทิํ โส, สุชาตํ โลกนายกํฯ
๑๓.
จตุทีเป มหารชฺชํ, รตเน สตฺต อุตฺตเม;
พุเทฺธ นิยฺยาทยิตฺวาน, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๑๔.
อารามิกา ชนปเท, อุฎฺฐานํ ปฎิปิณฺฑิย;
อุปเนนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ปจฺจยํ สยนาสนํฯ
๑๕.
โสปิ มํ พุโทฺธ [ตทา (สฺยา. กํ.)] พฺยากาสิ, ทสสหสฺสิมฺหิ อิสฺสโร;
‘‘ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๖.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๗.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย หาสํ ชเนสหํ;
อธิฎฺฐหิํ วตํ อุคฺคํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๘.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๑๙.
ตตฺถปฺปมโตฺต วิหรโนฺต, พฺรหฺมํ ภาเวตฺว ภาวนํ;
อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคญฺฉหํฯ
๒๐.
สุมงฺคลํ นาม นครํ, อุคฺคโต นาม ขตฺติโย;
มาตา ปภาวตี นาม, สุชาตสฺส มเหสิโนฯ
๒๑.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สิรี อุปสิรี นโนฺท, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๒.
เตวีสติสหสฺสานิ , นาริโย สมลงฺกตา;
สิรินนฺทา นาม นารี, อุปเสโน นาม อตฺรโชฯ
๒๓.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, อสฺสยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนนวมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๔.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สุชาโต โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, สุมงฺคลุยฺยานมุตฺตเมฯ
๒๕.
สุทสฺสโน สุเทโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
นารโท นามุปฎฺฐาโก, สุชาตสฺส มเหสิโนฯ
๒๖.
นาคา จ นาคสมาลา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาเวฬูติ วุจฺจติฯ
๒๗.
โส จ รุโกฺข ฆนกฺขโนฺธ [ฆนรุจิโร (สี. ก.)], อจฺฉิโทฺท โหติ ปตฺติโก;
อุชุ วํโส พฺรหา โหติ, ทสฺสนีโย มโนรโมฯ
๒๘.
เอกกฺขโนฺธ ปวฑฺฒิตฺวา, ตโต สาขา ปภิชฺชติ;
ยถา สุพโทฺธ โมรหโตฺถ, เอวํ โสภติ โส ทุโมฯ
๒๙.
น ตสฺส กณฺฎกา โหนฺติ, นาปิ ฉิทฺทํ มหา อหุ;
วิตฺถิณฺณสาโข อวิรโล, สนฺทจฺฉาโย มโนรโมฯ
๓๐.
สุทโตฺต เจว จิโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
สุภทฺทา จ ปทุมา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๓๑.
ปญฺญาสรตโน อาสิ, อุจฺจตฺตเนน โส ชิโน;
สพฺพาการวรูเปโต, สพฺพคุณมุปาคโตฯ
๓๒.
ตสฺส ปภา อสมสมา, นิทฺธาวติ สมนฺตโต;
อปฺปมาโณ อตุลิโย, โอปเมฺมหิ อนูปโมฯ
๓๓.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ , อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๔.
ยถาปิ สาคเร อูมี, คคเน ตารกา ยถา;
เอวํ ตทา ปาวจนํ, อรหเนฺตหิ จิตฺติตํ [จิตฺตกํ (สฺยา. กํ.)]ฯ
๓๕.
โส จ พุโทฺธ อสมสโม, คุณานิ จ ตานิ อตุลิยานิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๖.
สุชาโต ชินวโร พุโทฺธ, สิลารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถว ตสฺส เจติโย [ตเตฺถว เจติโย สตฺถุ (สฺยา. กํ.)], ตีณิคาวุตมุคฺคโตติฯ
สุชาตสฺส ภควโต วํโส ทฺวาทสโมฯ
๑.
สุชาตสฺส อปเรน, สยมฺภู โลกนายโก;
ทุราสโท อสมสโม, ปิยทสฺสี มหายโสฯ
๒.
โสปิ พุโทฺธ อมิตยโส, อาทิโจฺจว วิโรจติ;
สพฺพํ ตมํ นิหนฺตฺวาน, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
๓.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, อเหสุํ อภิสมยา ตโย;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
สุทสฺสโน เทวราชา, มิจฺฉาทิฎฺฐิมโรจยิ;
ตสฺส ทิฎฺฐิํ วิโนเทโนฺต, สตฺถา ธมฺมมเทสยิฯ
๕.
ชนสนฺนิปาโต อตุโล, มหาสนฺนิปตี ตทา;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
ยทา โทณมุขํ หตฺถิํ, วิเนสิ นรสารถิ;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ตสฺสาปิ ปิยทสฺสิโน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๘.
ตโต ปรํ นวุติโกฎี, สมิํสุ เอกโต มุนี;
ตติเย สนฺนิปาตมฺหิ, อสีติโกฎิโย อหูฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, กสฺสโป นาม พฺราหฺมโณ [มานโว (สฺยา. กํ.)];
อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคูฯ
๑๐.
ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปสาทํ ชนยิํ อหํ;
โกฎิสตสหเสฺสหิ, สงฺฆารามํ อมาปยิํฯ
๑๑.
ตสฺส ทตฺวาน อารามํ, หโฎฺฐ สํวิคฺคมานโส;
สรเณ ปญฺจ สีเล จ [สรณํ ปญฺจสีลญฺจ (สี.)], ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิยิํฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สงฺฆมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘อฎฺฐารเส กปฺปสเต, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๕.
สุธญฺญํ นาม นครํ, สุทโตฺต นาม ขตฺติโย;
จนฺทา นามาสิ ชนิกา, ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๑๖.
นววสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สุนิมฺมลวิมลคิริคุหา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๗.
เตตฺติํสสหสฺสานิ จ, นาริโย สมลงฺกตา;
วิมลา นาม นารี จ, กญฺจนาเวโฬ นาม อตฺรโชฯ
๑๘.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
ฉมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๑๙.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ปิยทสฺสี มหามุนิ;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, อุสภุยฺยาเน มโนรเมฯ
๒๐.
ปาลิโต สพฺพทสฺสี จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
โสภิโต นามุปฎฺฐาโก, ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๒๑.
สุชาตา ธมฺมทินฺนา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, กกุโธติ ปวุจฺจติฯ
๒๒.
สนฺธโก ธมฺมโก เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
วิสาขา ธมฺมทินฺนา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๓.
โสปิ พุโทฺธ อมิตยโส, ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณ;
อสีติหตฺถมุเพฺพโธ, สาลราชาว ทิสฺสติฯ
๒๔.
อคฺคิจนฺทสูริยานํ, นตฺถิ ตาทิสิกา ปภา;
ยถา อหุ ปภา ตสฺส, อสมสฺส มเหสิโนฯ
๒๕.
ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส, อายุ ตาวตกํ อหุ;
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, โลเก อฎฺฐาสิ จกฺขุมาฯ
๒๖.
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, ยุคานิปิ ตานิ อตุลิยานิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๗.
ปิยทสฺสี มุนิวโร, อสฺสตฺถารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, ตีณิโยชนมุคฺคโตติฯ
ปิยทสฺสิสฺส ภควโต วํโส เตรสโมฯ
๑.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, อตฺถทสฺสี มหายโส;
มหาตมํ นิหนฺตฺวาน, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ;
อมเตน ตปฺปยี โลกํ, ทสสหสฺสิสเทวกํฯ
๓.
ตสฺสาปิ โลกนาถสฺส, อเหสุํ อภิสมยา ตโย;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ยทา พุโทฺธ อตฺถทสฺสี, จรเต เทวจาริกํ;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ปุนาปรํ ยทา พุโทฺธ, เทเสสิ ปิตุสนฺติเก;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ตสฺสาปิ จ มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
อฎฺฐนวุติสหสฺสานํ , ปฐโม อาสิ สมาคโม;
อฎฺฐาสีติสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๘.
อฎฺฐสตฺตติสตสหสฺสานํ , ตติโย อาสิ สมาคโม;
อนุปาทา วิมุตฺตานํ, วิมลานํ มเหสินํฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, ชฎิโล อุคฺคตาปโน;
สุสีโม นาม นาเมน, มหิยา เสฎฺฐสมฺมโตฯ
๑๐.
ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ, ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ;
เทวโลกาหริตฺวาน, สมฺพุทฺธมภิปูชยิํฯ
๑๑.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, อตฺถทสฺสี มหามุนิ;
‘‘อฎฺฐารเส กปฺปสเต, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๒.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๓.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, หโฎฺฐ [ตุโฎฺฐ (สฺยา. กํ.)] สํวิคฺคมานโส;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๔.
โสภณํ นาม นครํ, สาคโร นาม ขตฺติโย;
สุทสฺสนา นาม ชนิกา, อตฺถทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๑๕.
ทสวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
อมรคิริ สุคิริ วาหนา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๖.
เตตฺติํสญฺจ สหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
วิสาขา นาม นารี จ, เสโล นามาสิ อตฺรโชฯ
๑๗.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, อสฺสยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๑๘.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, อตฺถทสฺสี มหายโส;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, อโนมุยฺยาเน นราสโภฯ
๑๙.
สโนฺต จ อุปสโนฺต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อภโย นามุปฎฺฐาโก, อตฺถทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๒๐.
ธมฺมา เจว สุธมฺมา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, จมฺปโกติ ปวุจฺจติฯ
๒๑.
นกุโล จ นิสโภ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
มกิลา จ สุนนฺทา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๒.
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, อสีติหตฺถมุคฺคโต;
โสภเต สาลราชาว, อุฬุราชาว ปูริโตฯ
๒๓.
ตสฺส ปากติกา รํสี, อเนกสตโกฎิโย;
อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา, ผรนฺติ โยชนํ สทาฯ
๒๔.
โสปิ พุโทฺธ นราสโภ, สพฺพสตฺตุตฺตโม มุนิ;
วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฎฺฐาสิ จกฺขุมาฯ
๒๕.
อตุลํ ทเสฺสตฺวา โอภาสํ, วิโรเจตฺวา สเทวเก [อตุลํ ทสฺสยิตฺวาน, โอภาเสตฺวา สเทวเก (สี. ก.)];
โสปิ อนิจฺจตํ ปโตฺต, ยถคฺคุปาทานสงฺขยาฯ
๒๖.
อตฺถทสฺสี ชินวโร, อโนมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต วํโส จุทฺทสโมฯ
๑.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, ธมฺมทสฺสี มหายโส;
ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา, อติโรจติ สเทวเกฯ
๒.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๓.
ยทา พุโทฺธ ธมฺมทสฺสี, วิเนสิ สญฺชยํ อิสิํ;
ตทา นวุติโกฎีนํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๔.
ยทา สโกฺก อุปาคญฺฉิ, สปริโส วินายกํ;
ตทา อสีติโกฎีนํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส, สนฺนิปาตา ตโย อหุํ [อาสุํ (สี. สฺยา.)];
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๖.
ยทา พุโทฺธ ธมฺมทสฺสี, สรเณ วสฺสํ อุปาคมิ;
ตทา โกฎิสตสหสฺสานํ [โกฎิสหสฺสานํ (สี. สฺยา. กํ.)], ปฐโม อาสิ สมาคโมฯ
๗.
ปุนาปรํ ยทา พุโทฺธ, เทวโต เอติ มานุสํ;
ตทาปิ สตโกฎีนํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๘.
ปุนาปรํ ยทา พุโทฺธ, ปกาเสสิ ธุเต คุเณ;
ตทา อสีติโกฎีนํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, สโกฺก อาสิํ ปุรินฺทโท;
ทิเพฺพน คนฺธมาเลน, ตุริเยนาภิปูชยิํฯ
๑๐.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, เทวมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘อฎฺฐารเส กปฺปสเต, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๑.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๒.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๓.
สรณํ นาม นครํ, สรโณ นาม ขตฺติโย;
สุนนฺทา นาม ชนิกา, ธมฺมทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๑๔.
อฎฺฐวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
อรโช วิรโช สุทสฺสโน, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๕.
ติจตฺตารีสสหสฺสานิ [จตฺตาลีสสหสฺสานิ (สฺยา. กํ.)], นาริโย สมลงฺกตา;
วิจิโกฬิ นาม นารี, อตฺรโช ปุญฺญวฑฺฒโนฯ
๑๖.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, ปาสาเทนาภินิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๑๗.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ธมฺมทสฺสี นราสโภ;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๑๘.
ปทุโม ผุสฺสเทโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สุเนโตฺต [สุทโตฺต (สฺยา. กํ.)] นามุปฎฺฐาโก, ธมฺมทสฺสิสฺส สตฺถุโนฯ
๑๙.
เขมา จ สจฺจนามา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, พิมฺพิชาโลติ วุจฺจติฯ
๒๐.
สุภโทฺท กฎิสฺสโห เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
สาฬิยา [สาลิสา (สฺยา. กํ.)] จ กฬิยา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๑.
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, อสีติหตฺถมุคฺคโต;
อติโรจติ เตเชน, ทสสหสฺสิมฺหิ ธาตุยาฯ
๒๒.
สุผุโลฺล สาลราชาว, วิชฺชูว คคเน ยถา;
มชฺฌนฺหิเกว สูริโย, เอวํ โส อุปโสภถฯ
๒๓.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, สมกํ อาสิ ชีวิตํ;
วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฎฺฐาสิ จกฺขุมาฯ
๒๔.
โอภาสํ ทสฺสยิตฺวาน, วิมลํ กตฺวาน สาสนํ;
จวิ จโนฺทว คคเน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๕.
ธมฺมทสฺสี มหาวีโร, สาลารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, ตีณิโยชนมุคฺคโตติฯ
ธมฺมทสฺสิสฺส ภควโต วํโส ปนฺนรสโมฯ
๑.
ธมฺมทสฺสิสฺส อปเรน, สิทฺธโตฺถ นาม นายโก;
นิหนิตฺวา ตมํ สพฺพํ, สูริโย อพฺภุคฺคโต ยถาฯ
๒.
โสปิ ปตฺวาน สโมฺพธิํ, สนฺตาเรโนฺต สเทวกํ;
อภิวสฺสิ ธมฺมเมเฆน, นิพฺพาเปโนฺต สเทวกํฯ
๓.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, อเหสุํ อภิสมยา ตโย;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ปุนาปรํ ภีมรเถ [หิมรเฎฺฐ (ก.)], ยทา อาหนิ ทุนฺทุภิํ;
ตทา นวุติโกฎีนํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ยทา พุโทฺธ ธมฺมํ เทเสสิ, เวภาเร โส ปุรุตฺตเม;
ตทา นวุติโกฎีนํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ตสฺมิมฺปิ ทฺวิปทุตฺตเม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
โกฎิสตานํ นวุตีนํ [นวุติยา (สฺยา. กํ.)], อสีติยาปิ จ โกฎินํ;
เอเต อาสุํ ตโย ฐานา, วิมลานํ สมาคเมฯ
๘.
อหํ เตน สมเยน, มงฺคโล นาม ตาปโส;
อุคฺคเตโช ทุปฺปสโห, อภิญฺญาพลสมาหิโตฯ
๙.
ชมฺพุโต ผลมาเนตฺวา [ผลมาหตฺวา (สี. สฺยา.)] สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ;
ปฎิคฺคเหตฺวา สมฺพุโทฺธ, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
๑๐.
‘‘ปสฺสถ อิมํ ตาปสํ, ชฎิลํ อุคฺคตาปนํ;
จตุนฺนวุติโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๑.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๒.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๓.
เวภารํ นาม นครํ, อุเทโน นาม ขตฺติโย;
สุผสฺสา นาม ชนิกา, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโนฯ
๑๔.
ทสวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
โกกาสุปฺปลโกกนทา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๕.
ติโสฬสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
โสมนสฺสา นาม สา นารี, อนุปโม นาม อตฺรโชฯ
๑๖.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, สิวิกายาภินิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๑๗.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สิทฺธโตฺถ โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๑๘.
สมฺพโล จ สุมิโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
เรวโต นามุปฎฺฐาโก, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโนฯ
๑๙.
สีวลา จ สุรามา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, กณิกาโรติ วุจฺจติฯ
๒๐.
สุปฺปิโย จ สมุโทฺท จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
รมฺมา เจว สุรมฺมา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๑.
โส พุโทฺธ สฎฺฐิรตนํ, อโหสิ นภมุคฺคโต;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ
๒๒.
โสปิ พุโทฺธ อสมสโม, อตุโล อปฺปฎิปุคฺคโล;
วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฎฺฐาสิ จกฺขุมาฯ
๒๓.
วิปุลํ ปภํ ทสฺสยิตฺวา, ปุปฺผาเปตฺวาน สาวเก;
วิลาเสตฺวา สมาปตฺยา, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๔.
สิทฺธโตฺถ มุนิวโร พุโทฺธ, อโนมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, จตุโยชนมุคฺคโตติฯ
สิทฺธตฺถสฺส ภควโต วํโส โสฬสโมฯ
๑.
สิทฺธตฺถสฺส อปเรน, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโล;
อนนฺตเตโช อมิตยโส, ติโสฺส โลกคฺคนายโกฯ
๒.
ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา, โอภาเสตฺวา สเทวกํ;
อนุกมฺปโก มหาวีโร, โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ
๓.
ตสฺสาปิ อตุลา อิทฺธิ, อตุลํ สีลํ สมาธิ จ;
สพฺพตฺถ ปารมิํ คนฺตฺวา, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
๔.
โส พุโทฺธ ทสสหสฺสิมฺหิ, วิญฺญาเปสิ คิรํ สุจิํ;
โกฎิสตานิ อภิสมิํสุ, ปฐเม ธมฺมเทสเนฯ
๕.
ทุติโย นวุติโกฎีนํ, ตติโย สฎฺฐิโกฎิโย;
พนฺธนาโต ปโมเจสิ, สเตฺต [สมฺปเตฺต (ก.)] นรมรู ตทาฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ติเสฺส โลกคฺคนายเก;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
ขีณาสวสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
นวุติสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๘.
อสีติสตสหสฺสานํ , ตติโย อาสิ สมาคโม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, ปุปฺผิตานํ วิมุตฺติยาฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, สุชาโต นาม ขตฺติโย;
มหาโภคํ ฉฑฺฑยิตฺวา, ปพฺพชิํ อิสิปพฺพชํฯ
๑๐.
มยิ ปพฺพชิเต สเนฺต, อุปฺปชฺชิ โลกนายโก;
พุโทฺธติ สทฺทํ สุตฺวาน, ปีติ เม อุปปชฺชถฯ
๑๑.
ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ, ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ;
อุโภ หเตฺถหิ ปคฺคยฺห, ธุนมาโน อุปาคมิํฯ
๑๒.
จตุวณฺณปริวุตํ, ติสฺสํ โลกคฺคนายกํ;
ตมหํ ปุปฺผํ คเหตฺวา, มตฺถเก ธารยิํ ชินํฯ
๑๓.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, ชนมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘เทฺวนวุเต อิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๔.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๕.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๖.
เขมกํ นาม นครํ, ชนสโนฺธ นาม ขตฺติโย;
ปทุมา นาม ชนิกา, ติสฺสสฺส จ มเหสิโนฯ
๑๗.
สตฺตวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
คุหาเสล นาริสย นิสภา [กุมุโท นาฬิโย ปทุโม (ก.)], ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๘.
สมติํสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุภทฺทานามิกา นารี, อานโนฺท นาม อตฺรโชฯ
๑๙.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, อสฺสยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๐.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ติโสฺส โลกคฺคนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, ยสวติยมุตฺตเมฯ
๒๑.
พฺรหฺมเทโว อุทโย จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สมโงฺค นามุปฎฺฐาโก, ติสฺสสฺส จ มเหสิโนฯ
๒๒.
ผุสฺสา เจว สุทตฺตา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อสโนติ ปวุจฺจติฯ
๒๓.
สมฺพโล จ สิริมา เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
กิสาโคตมี อุปเสนา, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๔.
โส พุโทฺธ สฎฺฐิรตโน, อหุ อุจฺจตฺตเน ชิโน;
อนูปโม อสทิโส, หิมวา วิย ทิสฺสติฯ
๒๕.
ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, อายุ อาสิ อนุตฺตโร;
วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฎฺฐาสิ จกฺขุมาฯ
๒๖.
อุตฺตมํ ปวรํ เสฎฺฐํ, อนุโภตฺวา มหายสํ;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๗.
วลาหโกว อนิเลน, สูริเยน วิย อุสฺสโว;
อนฺธกาโรว ปทีเปน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๘.
ติโสฺส ชินวโร พุโทฺธ, นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, ตีณิโยชนมุคฺคโตติฯ
ติสฺสสฺส ภควโต วํโส สตฺตรสโมฯ
๑.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, อหุ สตฺถา อนุตฺตโร;
อนุปโม อสมสโม, ผุโสฺส โลกคฺคนายโกฯ
๒.
โสปิ สพฺพํ ตมํ หนฺตฺวา, วิชเฎตฺวา มหาชฎํ;
สเทวกํ ตปฺปยโนฺต, อภิวสฺสิ อมตมฺพุนาฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, ผุเสฺส นกฺขตฺตมงฺคเล;
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
นวุติสตสหสฺสานํ , ทุติยาภิสมโย อหุ;
อสีติสตสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ผุสฺสสฺสาปิ มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๖.
สฎฺฐิสตสหสฺสานํ , ปฐโม อาสิ สมาคโม;
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๗.
จตฺตารีสสตสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโม;
อนุปาทา วิมุตฺตานํ, โวจฺฉินฺนปฎิสนฺธินํฯ
๘.
อหํ เตน สมเยน, วิชิตาวี นาม ขตฺติโย;
ฉฑฺฑยิตฺวา มหารชฺชํ, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๙.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, ผุโสฺส โลกคฺคนายโก;
‘‘เทฺวนวุเต อิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๐.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๑.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๒.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวา, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๑๓.
ตตฺถปฺปมโตฺต วิหรโนฺต, พฺรหฺมํ ภาเวตฺว ภาวนํ;
อภิญฺญาสุ ปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกมคญฺฉหํฯ
๑๔.
กาสิกํ นาม นครํ, ชยเสโน นาม ขตฺติโย;
สิริมา นาม ชนิกา, ผุสฺสสฺสาปิ มเหสิโนฯ
๑๕.
นววสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
ครุฬปกฺข หํส สุวณฺณภารา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๖.
ติํสอิตฺถิสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
กิสาโคตมี นาม นารี, อนูปโม นาม อตฺรโชฯ
๑๗.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
ฉมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๑๘.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ผุโสฺส โลกคฺคนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๑๙.
สุรกฺขิโต ธมฺมเสโน, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สภิโย นามุปฎฺฐาโก, ผุสฺสสฺสาปิ มเหสิโนฯ
๒๐.
จาลา จ อุปจาลา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อามโณฺฑติ ปวุจฺจติฯ
๒๑.
ธนญฺจโย วิสาโข จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
ปทุมา เจว นาคา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๒.
อฎฺฐปณฺณาสรตนํ , โสปิ อจฺจุคฺคโต มุนิ;
โสภเต สตรํสีว, อุฬุราชาว ปูริโตฯ
๒๓.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๔.
โอวทิตฺวา พหู สเตฺต, สนฺตาเรตฺวา พหู ชเน;
โสปิ สตฺถา อตุลยโส, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๕.
ผุโสฺส ชินวโร สตฺถา, เสนารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
ผุสฺสสฺส ภควโต วํโส อฎฺฐารสโมฯ
๑.
ผุสฺสสฺส จ อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
วิปสฺสี นาม นาเมน, โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ
๒.
อวิชฺชํ สพฺพํ ปทาเลตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํ;
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตตุํ, ปกฺกามิ พนฺธุมตีปุรํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตตฺวา, อุโภ โพเธสิ นายโก;
คณนาย น วตฺตโพฺพ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ปุนาปรํ อมิตยโส, ตตฺถ สจฺจํ ปกาสยิ;
จตุราสีติสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
จตุราสีติสหสฺสานิ , สมฺพุทฺธํ อนุปพฺพชุํ;
เตสมารามปตฺตานํ, ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมาฯ
๖.
สพฺพากาเรน ภาสโต, สุตฺวา อุปนิสาทิโน [อุปนิสฺสา ชิโน (สฺยา. กํ.)];
เตปิ ธมฺมวรํ คนฺตฺวา, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, วิปสฺสิสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
อฎฺฐสฎฺฐิสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
ภิกฺขุสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๙.
อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโม;
ตตฺถ ภิกฺขุคณมเชฺฌ, สมฺพุโทฺธ อติโรจติฯ
๑๐.
อหํ เตน สมเยน, นาคราชา มหิทฺธิโก;
อตุโล นาม นาเมน, ปุญฺญวโนฺต ชุตินฺธโรฯ
๑๑.
เนกานํ นาคโกฎีนํ, ปริวาเรตฺวานหํ ตทา;
วชฺชโนฺต ทิพฺพตุริเยหิ, โลกเชฎฺฐํ อุปาคมิํฯ
๑๒.
อุปสงฺกมิตฺวา สมฺพุทฺธํ, วิปสฺสิํ โลกนายกํ;
มณิมุตฺตรตนขจิตํ, สพฺพาภรณวิภูสิตํ;
นิมเนฺตตฺวา ธมฺมราชสฺส, สุวณฺณปีฐมทาสหํฯ
๑๓.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สงฺฆมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘เอกนวุติโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๔.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา, นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต;
ปธานํ ปทหิตฺวาน, กตฺวา ทุกฺกรการิกํฯ
๑๕.
‘‘อชปาลรุกฺขมูลสฺมิํ , นิสีทิตฺวา ตถาคโต;
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห, เนรญฺชรมุเปหิติฯ
๑๖.
‘‘เนรญฺชราย ตีรมฺหิ, ปายาสํ อท โส ชิโน;
ปฎิยตฺตวรมเคฺคน, โพธิมูลมุเปหิติฯ
๑๗.
‘‘ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา, โพธิมณฺฑํ อนุตฺตโร;
อสฺสตฺถมูเล สโมฺพธิํ, พุชฺฌิสฺสติ มหายโสฯ
๑๘.
‘‘อิมสฺส ชนิกา มาตา, มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุโทฺธทโน นาม, อยํ เหสฺสติ โคตโมฯ
๑๙.
‘‘อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โกลิโต อุปติโสฺส จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานโนฺท นามุปฎฺฐาโก, อุปฎฺฐิสฺสติมํ ชินํฯ
๒๐.
‘‘เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อสฺสโตฺถติ ปวุจฺจติฯ
๒๑.
‘‘จิโตฺต จ หตฺถาฬวโก, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐิกา;
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส, โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ
๒๒.
‘‘อิทํ สุตฺวาน วจนํ…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๒๓.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๒๔.
นครํ พนฺธุมตี นาม, พนฺธุมา นาม ขตฺติโย;
มาตา พนฺธุมตี นาม, วิปสฺสิสฺส มเหสิโนฯ
๒๕.
อฎฺฐวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
นโนฺท สุนโนฺท สิริมา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๖.
ติจตฺตารีสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุทสฺสนา นาม สา นารี, สมวตฺตกฺขโนฺธ นาม อตฺรโชฯ
๒๗.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๒๘.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, วิปสฺสี โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๒๙.
ขโณฺฑ จ ติสฺสนาโม จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อโสโก นามุปฎฺฐาโก, วิปสฺสิสฺส มเหสิโนฯ
๓๐.
จนฺทา จ จนฺทมิตฺตา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, ปาฎลีติ ปวุจฺจติฯ
๓๑.
ปุนพฺพสุมิโตฺต นาโค จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
สิริมา อุตฺตรา เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๓๒.
อสีติหตฺถมุเพฺพโธ , วิปสฺสี โลกนายโก;
ปภา นิทฺธาวติ ตสฺส, สมนฺตา สตฺตโยชเนฯ
๓๓.
อสีติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ พุทฺธสฺส ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓๔.
พหุเทวมนุสฺสานํ, พนฺธนา ปริโมจยิ;
มคฺคามคฺคญฺจ อาจิกฺขิ, อวเสสปุถุชฺชเนฯ
๓๕.
อาโลกํ ทสฺสยิตฺวาน, เทเสตฺวา อมตํ ปทํ;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๓๖.
อิทฺธิวรํ ปุญฺญวรํ, ลกฺขณญฺจ กุสุมิตํ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๗.
วิปสฺสี ชินวโร พุโทฺธ, สุมิตฺตารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, สตฺตโยชนมุสฺสิโตติฯ
วิปสฺสิสฺส ภควโต วํโส เอกูนวีสติโมฯ
๑.
วิปสฺสิสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
สิขิวฺหโย อาสิ ชิโน, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโลฯ
๒.
มารเสนํ ปมทฺทิตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํ;
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตสิ, อนุกมฺปาย ปาณินํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, สิขิมฺหิ ชินปุงฺคเว [มุนิปุงฺคเว (สี.)];
โกฎิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
อปรมฺปิ ธมฺมํ เทเสเนฺต, คณเสเฎฺฐ นรุตฺตเม;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ยมกปาฎิหาริยญฺจ [ยมกํ ปาฎิหีรญฺจ (สี.)], ทสฺสยเนฺต สเทวเก;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สิขิสฺสาปิ มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
ภิกฺขุสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๘.
สตฺตติภิกฺขุสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโม;
อนุปลิโตฺต ปทุมํว, โตยมฺหิ สมฺปวฑฺฒิตํฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, อรินฺทโม นาม ขตฺติโย;
สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ, อนฺนปาเนน ตปฺปยิํฯ
๑๐.
พหุํ ทุสฺสวรํ ทตฺวา, ทุสฺสโกฎิํ อนปฺปกํ;
อลงฺกตํ หตฺถิยานํ, สมฺพุทฺธสฺส อทาสหํฯ
๑๑.
หตฺถิยานํ นิมฺมินิตฺวา, กปฺปิยํ อุปนามยิํ;
ปูรยิํ มานสํ มยฺหํ, นิจฺจํ ทฬฺหมุปฎฺฐิตํฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สิขี โลกคฺคนายโก;
‘‘เอกติํเส อิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๕.
นครํ อรุณวตี นาม, อรุโณ นาม ขตฺติโย;
ปภาวตี นาม ชนิกา, สิขิสฺสาปิ มเหสิโนฯ
๑๖.
สตฺตวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สุจนฺทโก คิริ วสโภ [สุจโนฺท คิริวหโน (สี.)], ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๗.
จตุวีสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สพฺพกามา นาม นารี, อตุโล นาม อตฺรโชฯ
๑๘.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
อฎฺฐมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๑๙.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สิขี โลกคฺคนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๒๐.
อภิภู สมฺภโว เจว, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
เขมงฺกโร นามุปฎฺฐาโก, สิขิสฺสาปิ มเหสิโนฯ
๒๑.
สขิลา จ ปทุมา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, ปุณฺฑรีโกติ วุจฺจติฯ
๒๒.
สิริวโฑฺฒ จ นโนฺท จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
จิตฺตา เจว สุคุตฺตา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๓.
อุจฺจตฺตเนน โส พุโทฺธ, สตฺตติหตฺถมุคฺคโต;
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณฯ
๒๔.
ตสฺสาปิ พฺยามปฺปภา กายา, ทิวารตฺติํ นิรนฺตรํ;
ทิโสทิสํ นิจฺฉรนฺติ, ตีณิโยชนโส ปภาฯ
๒๕.
สตฺตติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๖.
ธมฺมเมฆํ ปวเสฺสตฺวา, เตมยิตฺวา สเทวเก;
เขมนฺตํ ปาปยิตฺวาน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๗.
อนุพฺยญฺชนสมฺปนฺนํ, ทฺวตฺติํสวรลกฺขณํ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๘.
สิขี มุนิวโร พุโทฺธ, อสฺสารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, ตีณิโยชนมุคฺคโตติฯ
สิขิสฺส ภควโต วํโส วีสติโมฯ
๑.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโล;
เวสฺสภู นาม นาเมน, โลเก อุปฺปชฺชิ นายโก [โส ชิโน (สฺยา. กํ. ก.)]ฯ
๒.
อาทิตฺตํ วต ราคคฺคิ, ตณฺหานํ วิชิตํ ตทา;
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, เวสฺสภูโลกนายเก;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ปกฺกเนฺต จาริกํ รเฎฺฐ, โลกเชเฎฺฐ นราสเภ;
สตฺตติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
มหาทิฎฺฐิํ วิโนเทโนฺต, ปาฎิเหรํ กโรติ โส;
สมาคตา นรมรู, ทสสหสฺสี สเทวเกฯ
๖.
มหาอจฺฉริยํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
เทวา เจว มนุสฺสา จ, พุชฺฌเร สฎฺฐิโกฎิโยฯ
๗.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, เวสฺสภุสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
สตฺตติภิกฺขุสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
๙.
สฎฺฐิภิกฺขุสหสฺสานํ , ตติโย อาสิ สมาคโม;
ชราทิภยภีตานํ, โอรสานํ มเหสิโนฯ
๑๐.
อหํ เตน สมเยน, สุทสฺสโน นาม ขตฺติโย;
นิมเนฺตตฺวา มหาวีรํ, ทานํ ทตฺวา มหารหํ;
อนฺนปาเนน วเตฺถน, สสงฺฆํ ชิน ปูชยิํฯ
๑๑.
ตสฺส พุทฺธสฺส อสมสฺส, จกฺกํ วตฺติตมุตฺตมํ;
สุตฺวาน ปณิตํ ธมฺมํ, ปพฺพชฺชมภิโรจยิํฯ
๑๒.
มหาทานํ ปวเตฺตตฺวา, รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต;
ปพฺพชฺชํ คุณสมฺปนฺนํ, ปพฺพชิํ ชินสนฺติเกฯ
๑๓.
อาจารคุณสมฺปโนฺน, วตฺตสีลสมาหิโต;
สพฺพญฺญุตํ คเวสโนฺต, รมามิ ชินสาสเนฯ
๑๔.
สทฺธาปีติํ อุปคนฺตฺวา, พุทฺธํ วนฺทามิ สตฺถรํ;
ปีติ อุปฺปชฺชติ มยฺหํ, โพธิยาเยว การณาฯ
๑๕.
อนิวตฺตมานสํ ญตฺวา, สมฺพุโทฺธ เอตทพฺรวิ;
‘‘เอกติํเส อิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๖.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๗.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๘.
อโนมํ นาม นครํ, สุปฺปตีโต นาม ขตฺติโย;
มาตา ยสวตี นาม, เวสฺสภุสฺส มเหสิโนฯ
๑๙.
ฉ จ วสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
รุจิ สุรุจิ รติวฑฺฒโน, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๒๐.
อนูนติํสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุจิตฺตา นาม สา นารี, สุปฺปพุโทฺธ นาม อตฺรโชฯ
๒๑.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, สิวิกายาภินิกฺขมิ;
ฉมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๒๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, เวสฺสภูโลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, อรุณาราเม นรุตฺตโมฯ
๒๓.
โสโณ จ อุตฺตโร เจว, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อุปสโนฺต นามุปฎฺฐาโก, เวสฺสภุสฺส มเหสิโนฯ
๒๔.
รามา [ทามา (สี.)] เจว สมาลา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาสาโลติ วุจฺจติฯ
๒๕.
โสตฺถิโก เจว รโมฺภ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
โคตมี สิริมา เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๖.
สฎฺฐิรตนมุเพฺพโธ, เหมยูปสมูปโม;
กายา นิจฺฉรติ รสฺมิ, รตฺติํว ปพฺพเต สิขีฯ
๒๗.
สฎฺฐิวสฺสสหสฺสานิ, อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๘.
ธมฺมํ วิตฺถาริกํ กตฺวา, วิภชิตฺวา มหาชนํ;
ธมฺมนาวํ ฐเปตฺวาน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๙.
ทสฺสเนยฺยํ สพฺพชนํ, วิหารํ อิริยาปถํ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๓๐.
เวสฺสภู ชินวโร สตฺถา, เขมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
เวสฺสภุสฺส ภควโต วํโส เอกวีสติโมฯ
๑.
เวสฺสภุสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
กกุสโนฺธ นาม นาเมน, อปฺปเมโยฺย ทุราสโทฯ
๒.
อุคฺฆาเฎตฺวา สพฺพภวํ, จริยาย ปารมิํ คโต;
สีโหว ปญฺชรํ เภตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, กกุสเนฺธ โลกนายเก;
จตฺตารีสโกฎิสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุฯ
๔.
อนฺตลิกฺขมฺหิ อากาเส, ยมกํ กตฺวา วิกุพฺพนํ;
ติํสโกฎิสหสฺสานํ, โพเธสิ เทวมานุเสฯ
๕.
นรเทวสฺส ยกฺขสฺส, จตุสจฺจปฺปกาสเน;
ธมฺมาภิสมโย ตสฺส, คณนาโต อสงฺขิโยฯ
๖.
กกุสนฺธสฺส ภควโต, เอโก อาสิ สมาคโม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๗.
จตฺตาลีสสหสฺสานํ, ตทา อาสิ สมาคโม;
ทนฺตภูมิมนุปฺปตฺตานํ, อาสวาริคณกฺขยาฯ
๘.
อหํ เตน สมเยน, เขโม นามาสิ ขตฺติโย;
ตถาคเต ชินปุเตฺต, ทานํ ทตฺวา อนปฺปกํฯ
๙.
ปตฺตญฺจ จีวรํ ทตฺวา, อญฺชนํ มธุลฎฺฐิกํ;
อิเมตํ ปตฺถิตํ สพฺพํ, ปฎิยาเทมิ วรํ วรํฯ
๑๐.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, กกุสโนฺธ วินายโก;
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๑.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๒.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๓.
นครํ เขมาวตี นาม, เขโม นามาสหํ ตทา;
สพฺพญฺญุตํ คเวสโนฺต, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๑๔.
พฺราหฺมโณ อคฺคิทโตฺต จ, อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา;
วิสาขา นาม ชนิกา, กกุสนฺธสฺส สตฺถุโนฯ
๑๕.
วสเต ตตฺถ เขเม ปุเร, สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํ;
นรานํ ปวรํ เสฎฺฐํ, ชาติมนฺตํ มหายสํฯ
๑๖.
จตุวสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
กาม -กามวณฺณ-กามสุทฺธินามา [สุจิ สุรุจิ รติวทฺธนนามกา (สี.)], ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๗.
สมติํสสหสฺสานิ , นาริโย สมลงฺกตา;
โรจินี นาม สา นารี, อุตฺตโร นาม อตฺรโชฯ
๑๘.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนอฎฺฐมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
๑๙.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, กกุสโนฺธ วินายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๒๐.
วิธุโร จ สญฺชีโว จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
พุทฺธิโช นามุปฎฺฐาโก, กกุสนฺธสฺส สตฺถุโนฯ
๒๑.
สามา จ จมฺปานามา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, สิรีโสติ ปวุจฺจติฯ
๒๒.
อจฺจุโต จ สุมโน จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
นนฺทา เจว สุนนฺทา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๓.
จตฺตาลีสรตนานิ , อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
กนกปฺปภา นิจฺฉรติ, สมนฺตา ทสโยชนํฯ
๒๔.
จตฺตาลีสวสฺสสหสฺสานิ, อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๕.
ธมฺมาปณํ ปสาเรตฺวา, นรนารีนํ สเทวเก;
นทิตฺวา สีหนาทํว, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๖.
อฎฺฐงฺควจนสมฺปโนฺน, อจฺฉิทฺทานิ นิรนฺตรํ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๗.
กกุสโนฺธ ชินวโร, เขมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ถูปวโร, คาวุตํ นภมุคฺคโตติฯ
กกุสนฺธสฺส ภควโต วํโส ทฺวาวีสติโมฯ
๑.
กกุสนฺธสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
โกณาคมโน นาม ชิโน, โลกเชโฎฺฐ นราสโภฯ
๒.
ทสธเมฺม ปูรยิตฺวาน, กนฺตารํ สมติกฺกมิ;
ปวาหิย มลํ สพฺพํ, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, โกณาคมนนายเก;
ติํสโกฎิสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
ปาฎิหีรํ กโรเนฺต จ, ปรวาทปฺปมทฺทเน;
วีสติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ตโต วิกุพฺพนํ กตฺวา, ชิโน เทวปุรํ คโต;
วสเต ตตฺถ สมฺพุโทฺธ, สิลาย ปณฺฑุกมฺพเลฯ
๖.
ปกรเณ สตฺต เทเสโนฺต, วสฺสํ วสติ โส มุนิ;
ทสโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๗.
ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส, เอโก อาสิ สมาคโม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๘.
ติํสภิกฺขุสหสฺสานํ , ตทา อาสิ สมาคโม;
โอฆานมติกฺกนฺตานํ, ภิชฺชิตานญฺจ มจฺจุยาฯ
๙.
อหํ เตน สมเยน, ปพฺพโต นาม ขตฺติโย;
มิตฺตามเจฺจหิ สมฺปโนฺน, อนนฺตพลวาหโนฯ
๑๐.
สมฺพุทฺธทสฺสนํ คนฺตฺวา, สุตฺวา ธมฺมมนุตฺตรํ;
นิมเนฺตตฺวา สชินสงฺฆํ, ทานํ ทตฺวา ยทิจฺฉกํฯ
๑๑.
ปฎฺฎุณฺณํ จีนปฎฺฎญฺจ, โกเสยฺยํ กมฺพลมฺปิ จ;
โสวณฺณปาทุกเญฺจว, อทาสิํ สตฺถุสาวเกฯ
๑๒.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สงฺฆมเชฺฌ นิสีทิย;
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๓.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๑๔.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๑๕.
สพฺพญฺญุตํ คเวสโนฺต, ทานํ ทตฺวา นรุตฺตเม;
โอหายาหํ มหารชฺชํ, ปพฺพชิํ ชินสนฺติเก [ตสฺส สนฺติเก (สี.)]ฯ
๑๖.
นครํ โสภวตี นาม, โสโภ นามาสิ ขตฺติโย;
วสเต ตตฺถ นคเร, สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํฯ
๑๗.
พฺราหฺมโณ ยญฺญทโตฺต จ, อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา;
อุตฺตรา นาม ชนิกา, โกณาคมนสฺส สตฺถุโนฯ
๑๘.
ตีณิ วสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
ตุสิตสนฺตุสิตสนฺตุฎฺฐา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๙.
อนูนโสฬสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
รุจิคตฺตา นาม นารี, สตฺถวาโห นาม อตฺรโชฯ
๒๐.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
ฉมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๒๑.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, โกณาคมนนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๒๒.
ภิยฺยโส อุตฺตโร นาม, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
โสตฺถิโช นามุปฎฺฐาโก, โกณาคมนสฺส สตฺถุโนฯ
๒๓.
สมุทฺทา อุตฺตรา เจว, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อุทุมฺพโรติ ปวุจฺจติฯ
๒๔.
อุโคฺค จ โสมเทโว จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
สีวลา เจว สามา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๒๕.
อุจฺจตฺตเนน โส พุโทฺธ, ติํสหตฺถสมุคฺคโต;
อุกฺกามุเข ยถา กมฺพุ, เอวํ รํสีหิ มณฺฑิโตฯ
๒๖.
ติํสวสฺสสหสฺสานิ, อายุ พุทฺธสฺส ตาวเท;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๒๗.
ธมฺมเจติํ สมุเสฺสตฺวา, ธมฺมทุสฺสวิภูสิตํ;
ธมฺมปุปฺผคุฬํ กตฺวา, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๒๘.
มหาวิลาโส ตสฺส ชโน, สิริธมฺมปฺปกาสโน;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๒๙.
โกณาคมโน สมฺพุโทฺธ, ปพฺพตารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
โกณาคมนสฺส ภควโต วํโส เตวีสติโมฯ
๑.
โกณาคมนสฺส อปเรน, สมฺพุโทฺธ ทฺวิปทุตฺตโม;
กสฺสโป นาม โคเตฺตน, ธมฺมราชา ปภงฺกโรฯ
๒.
สญฺฉฑฺฑิตํ กุลมูลํ, พหฺวนฺนปานโภชนํ;
ทตฺวาน ยาจเก ทานํ, ปูรยิตฺวาน มานสํ;
อุสโภว อาฬกํ เภตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๓.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, กสฺสเป โลกนายเก;
วีสโกฎิสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๔.
จตุมาสํ ยทา พุโทฺธ, โลเก จรติ จาริกํ;
ทสโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
ยมกํ วิกุพฺพนํ กตฺวา, ญาณธาตุํ ปกิตฺตยิ;
ปญฺจโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๖.
สุธมฺมา เทวปุเร รเมฺม, ตตฺถ ธมฺมํ ปกิตฺตยิ;
ตีณิโกฎิสหสฺสานํ, เทวานํ โพธยี ชิโนฯ
๗.
นรเทวสฺส ยกฺขสฺส, อปเร ธมฺมเทสเน;
เอเตสานํ อภิสมยา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๘.
ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส, เอโก อาสิ สมาคโม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
๙.
วีสภิกฺขุสหสฺสานํ, ตทา อาสิ สมาคโม;
อติกฺกนฺตภวนฺตานํ, หิริสีเลน ตาทินํฯ
๑๐.
อหํ ตทา มาณวโก, โชติปาโลติ วิสฺสุโต;
อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคูฯ
๑๑.
ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สธเมฺม ปารมิํ คโต;
ภูมนฺตลิกฺขกุสโล, กตวิโชฺช อนาวโยฯ
๑๒.
กสฺสปสฺส ภควโต, ฆฎิกาโร นามุปฎฺฐาโก;
สคารโว สปฺปติโสฺส, นิพฺพุโต ตติเย ผเลฯ
๑๓.
อาทาย มํ ฆฎีกาโร, อุปคญฺฉิ กสฺสปํ ชินํ;
ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเกฯ
๑๔.
อารทฺธวีริโย หุตฺวา, วตฺตาวเตฺตสุ โกวิโท;
น กฺวจิ ปริหายามิ, ปูเรสิํ ชินสาสนํฯ
๑๕.
ยาวตา พุทฺธภณิตํ, นวงฺคํ ชินสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน, โสภยิํ ชินสาสนํฯ
๑๖.
มม อจฺฉริยํ ทิสฺวา, โสปิ พุโทฺธ วิยากริ;
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
๑๗.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา, นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต;
ปธานํ ปทหิตฺวาน, กตฺวา ทุกฺกรการิกํฯ
๑๘.
‘‘อชปาลรุกฺขมูเล, นิสีทิตฺวา ตถาคโต;
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห, เนรญฺชรมุเปหิติฯ
๑๙.
‘‘เนรญฺชราย ตีรมฺหิ, ปายาสํ ปริภุญฺชิย;
ปฎิยตฺตวรมเคฺคน, โพธิมูลมุเปหิติฯ
๒๐.
‘‘ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา, โพธิมณฺฑํ อนุตฺตโร;
อปราชิตฎฺฐานมฺหิ [อปราชิตนิสภฎฺฐาเน (ก.)], โพธิปลฺลงฺกมุตฺตเม;
ปลฺลเงฺกน นิสีทิตฺวา, พุชฺฌิสฺสติ มหายโสฯ
๒๑.
‘‘อิมสฺส ชนิกา มาตา, มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุโทฺธทโน นาม, อยํ เหสฺสติ โคตโมฯ
๒๒.
‘‘อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โกลิโต อุปติโสฺส จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานโนฺท นามุปฎฺฐาโก, อุปฎฺฐิสฺสติมํ ชินํฯ
๒๓.
‘‘เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
อนาสวา สนฺตจิตฺตา, วีตราคา สมาหิตา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, อสฺสโตฺถติ ปวุจฺจติฯ
๒๔.
‘‘จิโตฺต หตฺถาฬวโก จ, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา, อคฺคา เหสฺสนฺตุปฎฺฐิกา’’ฯ
๒๕.
อิทํ สุตฺวาน วจนํ, อสฺสมสฺส มเหสิโน;
อาโมทิตา นรมรู, พุทฺธพีชํ กิร อยํฯ
๒๖.
อุกฺกุฎฺฐิสทฺทา ปวตฺตนฺติ, อโปฺผเฎนฺติ หสนฺติ จ;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ, ทสสหสฺสี สเทวกาฯ
๒๗.
‘‘ยทิมสฺส โลกนาถสฺส, วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํฯ
๒๘.
‘‘ยถา มนุสฺสา นทิํ ตรนฺตา, ปฎิติตฺถํ วิรชฺฌิย;
เหฎฺฐา ติเตฺถ คเหตฺวาน, อุตฺตรนฺติ มหานทิํฯ
๒๙.
‘‘เอวเมว มยํ สเพฺพ, ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
๓๐.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
๓๑.
เอวมหํ สํสริตฺวา, ปริวเชฺชโนฺต อนาจรํ;
ทุกฺกรญฺจ กตํ มยฺหํ, โพธิยาเยว การณาฯ
๓๒.
นครํ พาราณสี นาม, กิกี นามาสิ ขตฺติโย;
วสเต ตตฺถ นคเร, สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํฯ
๓๓.
พฺราหฺมโณ พฺรหฺมทโตฺตว, อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา;
ธนวตี นาม ชนิกา, กสฺสปสฺส มเหสิโนฯ
๓๔.
ทุเว วสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
หํโส ยโส สิรินโนฺท, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๓๕.
ติโสฬสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
สุนนฺทา นาม สา นารี, วิชิตเสโน นาม อตฺรโชฯ
๓๖.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, ปาสาเทนาภินิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
๓๗.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, กสฺสโป โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ
๓๘.
ติโสฺส จ ภารทฺวาโช จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สพฺพมิโตฺต นามุปฎฺฐาโก, กสฺสปสฺส มเหสิโนฯ
๓๙.
อนุฬา อุรุเวฬา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต, นิโคฺรโธติ ปวุจฺจติฯ
๔๐.
สุมงฺคโล ฆฎิกาโร จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
วิจิตเสนา ภทฺทา [ภทฺรา (ก.)] จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
๔๑.
อุจฺจตฺตเนน โส พุโทฺธ, วีสติรตนุคฺคโต;
วิชฺชุลฎฺฐีว อากาเส, จโนฺทว คหปูริโตฯ
๔๒.
วีสติวสฺสสหสฺสานิ , อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๔๓.
ธมฺมตฬากํ มาปยิตฺวา, สีลํ ทตฺวา วิเลปนํ;
ธมฺมทุสฺสํ นิวาเสตฺวา, ธมฺมมาลํ วิภชฺชิยฯ
๔๔.
ธมฺมวิมลมาทาสํ, ฐปยิตฺวา มหาชเน;
เกจิ นิพฺพานํ ปเตฺถนฺตา, ปสฺสนฺตุ เม อลงฺกรํฯ
๔๕.
สีลกญฺจุกํ ทตฺวาน, ฌานกวจวมฺมิตํ;
ธมฺมจมฺมํ ปารุปิตฺวา, ทตฺวา สนฺนาหมุตฺตมํฯ
๔๖.
สติผลกํ ทตฺวาน, ติขิณญาณกุนฺติมํ;
ธมฺมขคฺควรํ ทตฺวา, สีลสํสคฺคมทฺทนํฯ
๔๗.
เตวิชฺชาภูสนํ ทตฺวาน, อาเวฬํ จตุโร ผเล;
ฉฬภิญฺญาภรณํ ทตฺวา, ธมฺมปุปฺผปิฬนฺธนํฯ
๔๘.
สทฺธมฺมปณฺฑรจฺฉตฺตํ, ทตฺวา ปาปนิวารณํ;
มาปยิตฺวาภยํ ปุปฺผํ, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
๔๙.
เอโส หิ สมฺมาสมฺพุโทฺธ, อปฺปเมโยฺย ทุราสโท;
เอโส หิ ธมฺมรตโน, สฺวากฺขาโต เอหิปสฺสิโกฯ
๕๐.
เอโส หิ สงฺฆรตโน, สุปฺปฎิปโนฺน อนุตฺตโร;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
๕๑.
มหากสฺสโป ชิโน สตฺถา, เสตพฺยารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตเตฺถวสฺส ชินถูโป, โยชนุเพฺพธมุคฺคโตติฯ
กสฺสปสฺส ภควโต วํโส จตุวีสติโมฯ
๑.
อหเมตรหิ สมฺพุโทฺธ [พุโทฺธ (สี.)], โคตโม สกฺยวฑฺฒโน;
ปธานํ ปทหิตฺวาน, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
๒.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิํ;
อฎฺฐารสนฺนํ โกฎีนํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
๓.
ตโต ปรญฺจ เทเสเนฺต, นรเทวสมาคเม;
คณนาย น วตฺตโพฺพ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
๔.
อิเธวาหํ เอตรหิ, โอวทิํ มม อตฺรชํ;
คณนาย น วตฺตโพฺพ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
๕.
เอโกสิ สนฺนิปาโต เม, สาวกานํ มเหสินํ;
อฑฺฒเตฬสสตานํ, ภิกฺขูนาสิ สมาคโมฯ
๖.
วิโรจมาโน วิมโล, ภิกฺขุสงฺฆสฺส มชฺฌโค;
ททามิ ปตฺถิตํ สพฺพํ, มณีว สพฺพกามโทฯ
๗.
ผลมากงฺขมานานํ , ภวจฺฉนฺทชเหสินํ;
จตุสจฺจํ ปกาเสมิ, อนุกมฺปาย ปาณินํฯ
๘.
ทสวีสสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;
เอกทฺวินฺนํ อภิสมโย, คณนาโต อสงฺขิโยฯ
๙.
วิตฺถาริกํ พาหุชญฺญํ, อิทฺธํ ผีตํ สุผุลฺลิตํ;
อิธ มยฺหํ สกฺยมุนิโน, สาสนํ สุวิโสธิตํฯ
๑๐.
อนาสวา วีตราคา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
ภิกฺขูเนกสตา สเพฺพ, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ
๑๑.
อิทานิ เย เอตรหิ, ชหนฺติ มานุสํ ภวํ;
อปฺปตฺตมานสา เสขา, เต ภิกฺขู วิญฺญุครหิตาฯ
๑๒.
อริยญฺจ สํโถมยนฺตา, สทา ธมฺมรตา ชนา;
พุชฺฌิสฺสนฺติ สติมโนฺต, สํสารสริตํ คตาฯ
๑๓.
นครํ กปิลวตฺถุ เม, ราชา สุโทฺธทโน ปิตา;
มยฺหํ ชเนตฺติกา มาตา, มายาเทวีติ วุจฺจติฯ
๑๔.
เอกูนติํสวสฺสานิ , อคารํ อชฺฌหํ วสิํ;
รโมฺม สุรโมฺม สุภโก, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
๑๕.
จตฺตารีสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
ภทฺทกญฺจนา นาม นารี, ราหุโล นาม อตฺรโชฯ
๑๖.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, อสฺสยาเนน นิกฺขมิํ;
ฉพฺพสฺสํ ปธานจารํ, อจริํ ทุกฺกรํ อหํฯ
๑๗.
พาราณสิยํ อิสิปตเน, จกฺกํ ปวตฺติตํ มยา;
อหํ โคตมสมฺพุโทฺธ, สรณํ สพฺพปาณินํฯ
๑๘.
โกลิโต อุปติโสฺส จ, เทฺว ภิกฺขู อคฺคสาวกา;
อานโนฺท นามุปฎฺฐาโก, สนฺติกาวจโร มม;
เขมา อุปฺปลวณฺณา จ, ภิกฺขุนี อคฺคสาวิกาฯ
๑๙.
จิโตฺต หตฺถาฬวโก จ, อคฺคุปฎฺฐากุปาสกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา, อคฺคุปฎฺฐิกุปาสิกาฯ
๒๐.
อหํ อสฺสตฺถมูลมฺหิ, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํ;
พฺยามปฺปภา สทา มยฺหํ, โสฬสหตฺถมุคฺคตาฯ
๒๑.
อปฺปํ วสฺสสตํ อายุ, อิทาเนตรหิ วิชฺชติ;
ตาวตา ติฎฺฐมาโนหํ, ตาเรมิ ชนตํ พหุํฯ
๒๒.
ฐปยิตฺวาน ธมฺมุกฺกํ, ปจฺฉิมํ ชนโพธนํ;
อหมฺปิ นจิรเสฺสว, สทฺธิํ สาวกสงฺฆโต;
อิเธว ปรินิพฺพิสฺสํ, อคฺคี วาหารสงฺขยาฯ
๒๓.
ตานิ จ อตุลเตชานิ, อิมานิ จ ทสพลานิ [ยสพลานิ (อฎฺฐ.)];
อยญฺจ คุณธารโณ เทโห, ทฺวตฺติํสวรลกฺขณวิจิโตฺตฯ
๒๔.
ทส ทิสา ปภาเสตฺวา, สตรํสีว ฉปฺปภา;
สพฺพํ ตมนฺตรหิสฺสนฺติ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติฯ
โคตมสฺส ภควโต วํโส ปญฺจวีสติโมฯ
๑.
อปริเมยฺยิโต กเปฺป, จตุโร อาสุํ วินายกา;
ตณฺหงฺกโร เมธงฺกโร, อโถปิ สรณงฺกโร;
ทีปงฺกโร จ สมฺพุโทฺธ, เอกกปฺปมฺหิ เต ชินาฯ
๒.
ทีปงฺกรสฺส อปเรน, โกณฺฑโญฺญ นาม นายโก;
เอโกว เอกกปฺปมฺหิ, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๓.
ทีปงฺกรสฺส ภควโต, โกณฺฑญฺญสฺส จ สตฺถุโน;
เอเตสํ อนฺตรา กปฺปา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๔.
โกณฺฑญฺญสฺส อปเรน, มงฺคโล นาม นายโก;
เตสมฺปิ อนฺตรา กปฺปา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๕.
มงฺคโล จ สุมโน จ, เรวโต โสภิโต มุนิ;
เตปิ พุทฺธา เอกกเปฺป, จกฺขุมโนฺต ปภงฺกราฯ
๖.
โสภิตสฺส อปเรน, อโนมทสฺสี มหายโส;
เตสมฺปิ อนฺตรา กปฺปา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๗.
อโนมทสฺสี ปทุโม, นารโท จาปิ นายโก;
เตปิ พุทฺธา เอกกเปฺป, ตมนฺตการกา มุนีฯ
๘.
นารทสฺส อปเรน, ปทุมุตฺตโร นาม นายโก;
เอกกปฺปมฺหิ อุปฺปโนฺน, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
๙.
นารทสฺส ภควโต, ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโน;
เตสมฺปิ อนฺตรา กปฺปา, คณนาโต อสงฺขิยาฯ
๑๐.
กปฺปสตสหสฺสมฺหิ , เอโก อาสิ มหามุนิ;
ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฎิคฺคโหฯ
๑๑.
ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ, ทุเว อาสุํ วินายกา [อาสิํสุ นายกา (สฺยา. ก.)];
สุเมโธ จ สุชาโต จ, โอรโต ปทุมุตฺตราฯ
๑๒.
อฎฺฐารเส กปฺปสเต, ตโย อาสุํ วินายกา [อาสิํสุ นายกา (สฺยา. ก.)];
ปิยทสฺสี อตฺถทสฺสี, ธมฺมทสฺสี จ นายกาฯ
๑๓.
โอรโต จ สุชาตสฺส, สมฺพุทฺธา ทฺวิปทุตฺตมา;
เอกกปฺปมฺหิ เต พุทฺธา, โลเก อปฺปฎิปุคฺคลาฯ
๑๔.
จตุนฺนวุติโต กเปฺป, เอโก อาสิ มหามุนิ;
สิทฺธโตฺถ โส โลกวิทู, สลฺลกโตฺต อนุตฺตโรฯ
๑๕.
เทฺวนวุเต อิโต กเปฺป, ทุเว อาสุํ วินายกา;
ติโสฺส ผุโสฺส จ สมฺพุทฺธา, อสมา อปฺปฎิปุคฺคลาฯ
๑๖.
เอกนวุติโต กเปฺป, วิปสฺสี นาม นายโก;
โสปิ พุโทฺธ การุณิโก, สเตฺต โมเจสิ พนฺธนาฯ
๑๗.
เอกติํเส อิโต กเปฺป, ทุเว อาสุํ วินายกา;
สิขี จ เวสฺสภู เจว, อสมา อปฺปฎิปุคฺคลาฯ
๑๘.
อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺป, ตโย อาสุํ วินายกา;
กกุสโนฺธ โกณาคมโน, กสฺสโป จาปิ นายโกฯ
๑๙.
อหเมตรหิ สมฺพุโทฺธ, เมเตฺตโยฺย จาปิ เหสฺสติ;
เอเตปิเม ปญฺจ พุทฺธา, ธีรา โลกานุกมฺปกาฯ
๒๐.
เอเตสํ ธมฺมราชูนํ, อเญฺญสํเนกโกฎินํ;
อาจิกฺขิตฺวาน ตํ มคฺคํ, นิพฺพุตา เต สสาวกาติฯ
พุทฺธปกิณฺณกกณฺฑํ นิฎฺฐิตํฯ
๑.
มหาโคตโม ชินวโร, กุสินารมฺหิ นิพฺพุโต;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตฯ
๒.
เอโก อชาตสตฺตุสฺส, เอโก เวสาลิยา ปุเร;
เอโก กปิลวตฺถุสฺมิํ, เอโก จ อลฺลกปฺปเกฯ
๓.
เอโก จ รามคามมฺหิ, เอโก จ เวฐทีปเก;
เอโก ปาเวยฺยเก มเลฺล, เอโก จ โกสินารเกฯ
๔.
กุมฺภสฺส ถูปํ กาเรสิ, พฺราหฺมโณ โทณสวฺหโย;
องฺคารถูปํ กาเรสุํ, โมริยา ตุฎฺฐมานสาฯ
๕.
อฎฺฐ สารีริกา ถูปา, นวโม กุมฺภเจติโย;
องฺคารถูโป ทสโม, ตทาเยว ปติฎฺฐิโตฯ
๖.
อุณฺหีสํ จตโสฺส ทาฐา, อกฺขกา เทฺว จ ธาตุโย;
อสมฺภินฺนา อิมา สตฺต, เสสา ภินฺนาว ธาตุโยฯ
๗.
มหนฺตา มุคฺคมตฺตา จ [มุคฺคมาสาว (ก.)], มชฺฌิมา ภินฺนตณฺฑุลา;
ขุทฺทกา สาสปมตฺตา จ, นานาวณฺณา จ ธาตุโยฯ
๘.
มหนฺตา สุวณฺณวณฺณา จ, มุตฺตวณฺณา จ มชฺฌิมา;
ขุทฺทกา มกุลวณฺณา จ, โสฬสโทณมตฺติกาฯ
๙.
มหนฺตา ปญฺจ นาฬิโย, นาฬิโย ปญฺจ มชฺฌิมา;
ขุทฺทกา ฉ นาฬี เจว, เอตา สพฺพาปิ ธาตุโยฯ
๑๐.
อุณฺหีสํ สีหเฬ ทีเป, พฺรหฺมโลเก จ วามกํ;
สีหเฬ ทกฺขิณกฺขญฺจ, สพฺพาเปตา ปติฎฺฐิตาฯ
๑๑.
เอกา ทาฐา ติทสปุเร, เอกา นาคปุเร อหุ;
เอกา คนฺธารวิสเย, เอกา กลิงฺคราชิโนฯ
๑๒.
จตฺตาลีสสมา ทนฺตา, เกสา โลมา จ สพฺพโส;
เทวา หริํสุ เอเกกํ, จกฺกวาฬปรมฺปราฯ
๑๓.
วชิรายํ ภควโต, ปโตฺต ทณฺฑญฺจ จีวรํ;
นิวาสนํ กุลฆเร, ปจฺจตฺถรณํ กปิลวฺหเย [สิลวฺหเย (สฺยา.)]ฯ
๑๔.
ปาฎลิปุตฺตปุรมฺหิ, กรณํ กายพนฺธนํ;
จมฺปายุทกสาฎิยํ, อุณฺณโลมญฺจ โกสเลฯ
๑๕.
กาสาวํ พฺรหฺมโลเก จ, เวฐนํ ติทเส ปุเร;
นิสีทนํ อวนฺตีสุ, รเฎฺฐ [เทวรเฎฺฐ (สฺยา.)] อตฺถรณํ ตทาฯ
๑๖.
อรณี จ มิถิลายํ, วิเทเห ปริสาวนํ;
วาสิ สูจิฆรญฺจาปิ, อินฺทปตฺถปุเร ตทาฯ
๑๗.
ปริกฺขารา อวเสสา, ชนปเท อปรนฺตเก;
ปริภุตฺตานิ มุนินา, อกํสุ มนุชา ตทาฯ
๑๘.
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, โคตมสฺส มเหสิโน;
ปาณีนํ อนุกมฺปาย, อหุ โปราณิกํ ตทาติฯ
ธาตุภาชนียกถา นิฎฺฐิตาฯ
พุทฺธวํโส นิฎฺฐิโตฯ