A área ten como finalidade primeira a mellora da competencia comunicativa, utilizando a linguaxe como instrumento tanto de comunicación oral e escrita como de aprendizaxe e regulación de condutas e emocións. En consecuencia, as competencias clave ás que contribúe decisivamente o currículo desta área son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística (CCL): é a de maior relevancia que pode adquirirse nesta materia, xa que todos os seus contidos en todos os cursos da ESO están orientados á adquisición dos coñecementos, destrezas (escoitar, falar, ler e escribir) e actitudes propias das destrezas comunicativas (procedementos de uso e reflexión sobre o seu funcionamento), aspectos que se aplicarán para adquirir coñecementos noutras áreas, así como no desenvolvemento integral da persoa.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT): contribuirase a ela a través da proposición de textos de diversa tipoloxía relacionados cos grandes temas da ciencia e as matemáticas que dean a coñecer aos alumnado esta dimensión do coñecemento humano de maneira amena e divulgativa. Ademais, propoñeránselles diferentes actividades nas que teñan que aplicar os seus coñecementos matemáticos e tecnolóxicos para realizar cálculos sinxelos ou traballar con contidos relacionados con estas áreas desde a nosa materia co fin de reforzar estas materias desde a perspectiva lingüística e literaria.

Competencia dixital (CD): nesta materia a procura de información ten un papel relevante, polo que o alumno debe ser capaz de seleccionar aquela información que lle proporcione uns coñecementos, que, á súa vez, permítanlle a mellora das súas destrezas comunicativas. O uso da internet convértese, como non podería ser doutra maneira, nun instrumento privilexiado, aínda que non único, para esa finalidade. Pero, ademais, outros soportes electrónicos (DVD, CD- ROM…) e os procesadores de texto serán aliados na mellora da capacidade comunicativa do alumno, sobre todo porque o animarán na mellora de dúas facetas nas que máis dificultade adoita atopar, a de escribir e a de ler. Ao longo de toda esta etapa educativa o alumnado irá tomando contacto de forma paulatina coas novas tecnoloxías.

Competencia en aprender a aprender (CAA): mostra como uns determinados contidos (lingüísticos neste caso) serven para adquirir coñecementos de diferentes áreas, non en balde no código lingüístico está a base do coñecemento e do pensamento; en suma, a representación individual e social do mundo. Mentres o alumno ou alumna aprende contidos dunha determinada materia está a aprender tamén os propios da comunicación lingüística, só que en diferentes tipos de textos.

Competencias sociais e cívicas (CSC): no uso da lingua como instrumento de comunicación axudará a que o alumno desenvolva estas competencias, despois de que lle permitirán poñer en práctica habilidades sociais como a convivencia, o respecto, a tolerancia, etc., froito das súas relacións con outras persoas que non necesariamente deben ter visións do mundo iguais á súa (interactuar socialmente). Aínda que unha das finalidades desta materia é aprender lingua, tamén o é comprender e valorar mensaxes que se transmiten a través do código lingüístico, e mesmo apreciar o código cando non é propio dun (caso do estudo doutras linguas españolas ou estranxeiras). Desta forma, a lingua como sistema de comunicación pode facilitar que o alumnado coñeza realidades distintas ás do contexto social no que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades.

Competencia en sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE): no uso da lingua en contextos determinados non fai senón enfrontar ao alumnado a diversas situacións nas que debe analizar e resolver problemas relacionados coas destrezas comunicativas, o que redunda na súa capacidade para reflexionar autónomamente. Deste xeito facilítase a integración do alumnado como compoñente pleno da sociedade asumindo os valores éticos e sociais que nela imperan. O estudo específico das 6 variedades lingüísticas levado a cabo na materia contribuirá, en gran medida, a impulsar a autonomía do alumno, así como a súa capacidade de resposta #ante as distintas situacións que poida atopar na súa realidade cotiá.

Conciencia e expresións culturais (CCEC): Adquírese fundamentalmente, cando se achega ao alumnado a produción literaria para que coñeza os grandes temas que a literatura ten tratado ao longo do tempo como expoñentes das preocupacións que teñen interesado ao ser humano. Pero ademais, e no estudo do contexto no que foi elaborada unha obra literaria, poderá coñecer outras manifestacións artísticas e culturais que darán todo o seu sentido, precisamente, á creación literaria. A contribución desta competencia é constante e de aplicación paulatina ao lago dos catro cursos da ESO: a aprendizaxe da literatura vai desde unha primeira toma de contacto cos xéneros literarios e coa linguaxe especificamente artística nos dous primeiros cursos da ESO ata o estudo da Historia da Literatura organizado segundo unha orde temporal nos dous últimos.

1.1.Distribución da docencia:

No presente curso 2021-2022 o Departamento de Lingua Castelá e Literatura do IES Terra de Turonio ten asignada a seguinte carga horaria:

Lingua Castelá e Literatura 1º ESO:	12 horas (3 grupos)
Lingua Castelá e Literatura 2º ESO:	9 horas (3 grupos)
Lingua Castelá e Literatura 3º ESO:	9 horas (3 grupos)
Lingua Castelá e Literatura 4º ESO:	9 horas (3 grupos)
Latín 4º ESO:	3 horas (1 grupo)
Igualdade 1º ESO:	3 horas en 1º ESO
Reforzo de Lingua Castelá:	3 horas en 1º ESO
Xestión da Biblioteca:	3 horas
Titorías:	2 horas
Xefatura de Departamento:	1 hora
Total horas:	54 horas

1.2.Distribución de materias e grupos entre o profesorado:

Carmen Martínez Castro

3º ESO Lingua Castelá 9 horas (3 grupos)

2º ESO Lingua Castelá 6 horas (2 grupos)

1º ESO Reforzo 2 horas

17 horas

Yolanda Ribas Pérez

4º ESO Lingua Castelá 9 horas (3 grupos)

4º ESO Titoría 1 hora

4º ESO Latín 3 horas (1 grupo)

2º ESO Lingua Castelá 3 horas (1 grupo)

1º ESO Reforzo 1 hora

17 horas

Begoña Alonso Iglesias

1º ESO Lingua Castelá 12 horas (3 grupos)

1º ESO Titoría 1 hora

Igualdade 1º ESO 3 horas (3 grupos)

Biblioteca 3 horas

Jefatura departamento 1 hora

20 horas

2.CURSO: 1º ESO MATERIA: LINGUA CASTELÁ

2.1.Obxectivos xerais de curso 1º ESO

B1.1. Escoitar de forma activa e comprender o sentido global de textos orais.

B1.2. Valorar a importancia da conversa na vida social practicando actos de fala (contando, describindo, opinando, dialogando, etc.), en situacións comunicativas propias da actividade escolar.

B1.3. Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia e a cohesión do contido das producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais (acenos, movementos, ollada, etc.)

B1.4. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de xeito individual ou en grupo.

B1.5. Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal, e a representación de realidades, sentimentos e emocións.

B2.1. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en diferentes formatos e soportes.

B2.2. Procurar e manexar información, na biblioteca e noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun proceso de aprendizaxe continua.

B2.3. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

B2.4. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relación co ámbito de uso.

B3.1. Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e a revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos.

B3.2. Usar de forma efectiva os dicionarios e outras fontes de consulta, tanto en papel como en formato dixital, para resolver dúbidas en relación ao manexo da lingua e para enriquecer o propio vocabulario.

B3.3. Identificar os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna presentes nos textos, recoñecendo a súa función na organización do contido do discurso.

B3.4. Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.

B3.5. Participar en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.6. Recoñecer e valorar a diversidade lingüística, con especial atención á realidade do centro docnete e do ámbito social do alumnado.

B3.7. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura española e universal de todos os tempos, e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e ás propias afeccións, amosando interese pola lectura.

B4.2. Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes: como fonte de acceso ao coñecemento e como instrumento de lecer e diversión que permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.

B4.3. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

2.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe: temporalización, grao mínimo de consecución dos obxectivos, procedementos e instrumentos de avaliación e contribución ó desenvolvemento das competencias clave e elementos transversais de 1º ESO.

Estándares de Aprendizaxe 1º ESO	Competencias	Grao mínimo	Intrumentos e procedementos de avaliación	1	2	3ª
Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral.	CCL CSC	Emprega algunha vez as regras de intervención que regulan os debates	Proba oral (debate)	X	X	X
Intervén en actos comunicativos orais e valora a súa participación.	CCL CSIEE	Intervén algunha vez en actos comunicativos orais	Proba oral	X	X	X
Coñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	CCL CAA	Coñece algúns procedementos empregados no proceso de produción de discursos orais.	Proba oral	X	X	X
Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal, da xestión de tempos e do emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	CD CCL	Recoñece algúns aspectos prosódicos e da linguaxe non verbal e emprega axudas audiovisuais de xeito básico.	Proba oral: exposición dun tema	X	X	X
Recoñece os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.	CAA CD CCL	Recoñece algún erro na práctica oral ou allea aínda que non propoña unha alternativa para mellorala.	Rúbrica e escala de valoración	X	X	X
Realiza presentacións orais.	CCL CD	Realiza algunha presentación oral dun xeito básico: le e non sempre mira ó público.	Proba oral	X	X	X
Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación.	CSC	Dramatiza aínda que non improvisa algunha situación de comunicación.	Proba oral	X	X	X
Retén información e recoñece a idea principal e as ideas secundarias, comprendendo as relacións entre elas.	CCL	Recoñece só a idea principal	Proba escrita	X	X	X
Entende instrucións escritas de certa complexidade que lle permiten desenvolverse en situacións da vida cotiá e nos procesos de aprendizaxe.	CCL	Entende instrucións escritas non moi complexas e lle permiten desenvolverse en situacións da vida cotiá.	Proba escrita	X	X	X
Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas, fotografías, mapas conceptuais, esquemas, etc.	CMCCT	É capaz de deducir algunha información e explicala en fotografías, esquemas e mapas conceptuais	Proba escrita	X	X	X
Utiliza, de xeito autónomo, diversas fontes de información integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	CD	Utiliza, con axuda, algunha fonte de información e integra algún coñecemento no discurso escrito.	Proba escrita	X	X	X
Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital.	CD	Utiliza algunha vez dicionarios dixitais ou impresos.	Exercicio práctico	X	X	X
Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.	CD CAA	Coñece o funcionamento da biblioteca do centro, acode esporádicamente e é capaz de localizar libros en formato dixital en internet.	Exercicio práctico	X	X	X
Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.) e redacta borradores de escritura.	CSIE	Redacta textos dun xeito ordenado dividindo as ideas secundarias en diferentes parágrafos.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar ou educativo e social, imitando textos modelo.	CCL CAA	Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar ou educativo e social, imitando algúns rasgos de textos modelo.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando textos modelo.	CCL	Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando algúns rasgos de textos modelo e dun xeito básico.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Realiza esquemas e mapas, e explica por escrito o significado dos elementos visuais que poden aparecer nos textos.	CMCCT CD	Realiza esquemas e mapas de maneira básica e explica o significado de algúns elementos.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Recoñece e explica o uso das categorías gramaticais nos textos, e utiliza este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.	CCL	Recoñece algunha categoría gramatical e detecta algún erro de concordancia en textos propios e alleos.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	CCL	Recoñece e corrixe algún erro ortográfico e gramaticai en textos propios e alleos, aínda que non aplica moito os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Coñece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas súas producións orais e escritas.	CCL	Utiliza adecuadamente case todas as formas verbais aínda que só diferencia presente, pasado e futuro.	Proba escrita.	X	X	X
Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario.	CD	Utiliza algunha fonte de consulta para resolver dúbidas sobre o uso da lingua.	Exercicio práctico.	X	X	X
Recoñece, usa e explica os conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos), valorando a súa función na organización do contido do texto.	CCL	Usa algún conector de adición e contraste, elipse e substitución pronominal ou sinonímica.	Exercicio práctico de carácter escrito.	X	X	X
Recoñece a expresión da obxectividade ou subxectividade identificando as modalidades asertivas, interrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas e imperativas en relación coa intención comunicativa do emisor.	CSC CCL	Recoñece algunha das modalidades da subxectividade na oración como a interrogativa, exclamativa e a dubitativa.	Proba escrita.	X	X	X
Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	CCL CAA CSC CD	Emprega e valora o uso de varias linguas aínda que en ocasións as misture. Recoñece e evita algún estereotipo lingüístico ou cultural.	Exercicio práctico.	X	X	X
Coñece e valora a diversidade lingüística do seu grupo, do centro docente e do seu ámbito social próximo.	CSC	Mostra consciencia da existencia de diversas linguas ou rexistros lingüísticos e é quen de adaptarse á situación comunicativa na maioría das ocasións.	Probas de tipo oral E escrito traballando os diversos rexistros.	X	X	X
Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra, desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e produción dos textos traballados en calquera das outras.	CAA	Utiliza algúns dos coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra de xeito básico para mellorar a comprensión e produción dos textos.	Redacción e corrección de textos.	X	X	X
Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, ás súas afeccións e aos seus intereses.	CCL CCEC	Comprende de xeito básico algunha obra literaria.	Exercicio de carácter oral e observación na aula.	X	X	X
Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeiros e coas compañeiras.	CCEC	Comparte as súas imprensión sobre algún relato ou novela non moi extensa	Exercicio de carácter oral e observación na aula.	X	X	X
Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a expresión corporal como manifestación de sentimentos e emocións, respectando as producións das demais persoas.	CCEC CSC	Xesticula de xeito básico ó dramatizar fragmentos literarios breves.	Exercicio de carácter oral e observación na aula.	X	X	X
Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa.	CCL CCEC	Redacta textos persoais de intención literaria manexando recursos literarios básicos (como o símil) a partir de modelos dados seguindo as algunhas das convencións máis sinxelas do xénero con intención lúdica e creativa.	Realización de textos escritos de temática básica durante a clase ou na casa.	X	X	X
Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	CCEC CSIE	Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos nun grao básico, sen moita complexidade.	Realización de textos escritos de temática básica.	X	X	X

2.3. Contidos de 1º ESO

B1.1. Escoita activa e observación das normas básicas que favorecen a comunicación.

B1.2. Participación en debates, coloquios e conversas espontáneas respectando as normas básicas de interacción, intervención e cortesía que regulan estas prácticas orais.

B1.3. Coñecemento e uso progresivamente autónomo das estratexias necesarias para a produción e a avaliación de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

B1.4. Coñecemento, uso e aplicación das estratexias necesarias para falar en público: planificación do discurso, prácticas orais formais e informais, e avaliación progresiva.

B1.5. Creación de textos orais e audiovisuais que reproduzan situacións reais ou imaxinarias de comunicación.

B2.1. Lectura, comprensión, interpretación e valoración de textos escritos de ámbito persoal, educativo ou escolar, e de ámbito social.

B2.2. Utilización progresivamente autónoma da biblioteca escolar e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de obtención de información. Educación para o uso, o tratamento e a produción de información.

B2.3. Coñecemento e uso das técnicas e estratexias para a produción de textos escritos: planificación, obtención de datos, organización da información, redacción e revisión do texto. A escritura como proceso.

B2.4. Produción de textos escritos e audiovisuais relacionados co ámbito persoal, co educativo ou escolar e co social.

B2.5. Produción de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B3.1. Recoñecemento, uso e explicación das categorías gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante, pronome, verbo, adverbio, preposición, conxunción e interxección.

B3.2. Coñecemento, uso e valoración das normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas para conseguir unha comunicación eficaz.

B3.3. Manexo de dicionarios e outras fontes de consulta en papel e formato dixital sobre o uso da lingua.

B3.4. Recoñecemento, uso e explicación dos conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.

B3.5. Recoñecemento, uso e explicación dos recursos de modalización en función da persoa que fala ou escribe. Expresión da obxectividade e da subxectividade a través das modalidades oracionais e as referencias internas ao emisor e ao receptor nos textos.

B3.6. Participación en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.7. Recoñecemento da diversidade lingüística propia do ámbito persoal, social e mediático.

B3.8. Identificación e progresiva utilización dos coñecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B4.1. Lectura libre de obras da literatura española e universal, e da literatura xuvenil, como fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo, para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios, e a súa autonomía de lectura.

B4.2. Redacción de textos de intención literaria a partir da lectura de textos utilizando as convencións formais do xénero e con intención lúdica e creativa.

3.CURSO: 2º ESO MATERIA: LINGUA CASTELÁ

3.1.Obxectivos xerais de 2º ESO

B1.1. Escoitar de forma activa, comprender, interpretar e valorar textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo ou escolar, e social.

B1.2. Escoitar de xeito activo, comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

B1.3. Escoitar de xeito activo e comprender o sentido global de textos orais.

B1.4. Comprender o sentido global de textos orais.

B1.5. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de xeito individual ou en grupo.

B1.6. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas.

B2.1. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en diferentes formatos e soportes.

B2.3. Procurar e manexar información, na biblioteca e noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun proceso de aprendizaxe continua.

B2.4. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

B2.5. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relación co ámbito de uso.

B3.1. Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos, e para a composición e a revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos.

B3.2. Comprender o significado das palabras en toda a súa extensión para recoñecer e diferenciar os usos obxectivos dos subxectivos.

B3.3. Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

B3.4. Recoñecer os cambios de significado que afectan a palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

B3.5. Identificar os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna presentes nos textos, recoñecendo a súa función na organización do contido do discurso.

B3.6. Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.

B3.7. Participar en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.8. Recoñecer e valorar a diversidade lingüística, con especial atención á realidade galega.

B3.9. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e ás afeccións, amosando interese pola lectura.

B4.2. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes (música, pintura, cine, etc.), como expresión do sentimento humano, analizando e interrelacionando obras literarias, musicais, arquitectónicas, etc. personaxes e temas de todas as épocas.

B4.3. Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes: como fonte de acceso ao coñecemento e como instrumento de lecer e diversión que permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.

B4.4. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

3.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe: temporalización, grao mínimo de consecución dos obxectivos procedementos e instrumentos de avaliación e contribución ó desenvolvemento das competencias clave de 2º ESO.

Estándares de aprendizaxe 2º ESO	Temporalización			Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
Estándares de aprendizaxe 2º ESO	1º	2º	3º
LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos orais propios do ámbito persoal, escolar/ educativo e social, identificando a estrutura, a información relevante e a intención comunicativa do/da falante.	X	X	X	LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos orais propios do ámbito persoal, escolar/ educativo e social, identificando a estrutura, a información relevante e a intención comunicativa do/da falante.	Resolución oral de cuestionarios	CCL
LCLB1.1.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	X	X	X	LCLB1.1.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	Resolución de cuestionarios e de resumos	CCL
LCLB1.1.3. Segue e interpreta instrucións orais respectando a xerarquía dada.	X	X	X	LCLB1.1.3. Segue e interpreta instrucións orais respectando a xerarquía dada.	Realización de traballos	CCL
LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante, así como a súa estrutura e as estratexias de cohesión textual oral.	X	X	X	LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante, así como a súa estrutura.	Realización de probas prácticas	CCL
LCLB1.2.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	X X	X X	X X	LCLB1.2.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	Resolución de cuestionarios e realización de resumos Realización de probas prácticas	CCL CSC
LCLB1.2.3. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o significado de palabras ou enunciados descoñecidos (demanda axuda, procura en dicionarios, lembra o contexto en que aparece, etc.).	X	X	X	LCLB1.2.3. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o significado de palabras ou enunciados descoñecidos (demanda axuda, procura en dicionarios, lembra o contexto en que aparece, etc.).	Resolución de cuestionarios	CCL
LCLB1.2.4. Resume textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	X	X	X	LCLB1.2.4. Resume textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	Realización de probas prácticas	CCL CAA
LCLB1.3.1. Observa e analiza as intervencións particulares de cada participante nun debate tendo en conta o ton empregado, a linguaxe que se utiliza, o contido e o grao de respecto cara ás opinións das demais persoas.	X	X	X	LCLB1.3.1. Observa e analiza as intervencións particulares de cada participante nun debate tendo en conta case sempre o ton empregado, a linguaxe que se utiliza, o contido e o grao de respecto cara ás opinións das demais persoas.	Realización de coloquios e debates	CCL CSC
LCLB1.4.1. Recoñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	X	X	X	LCLB1.4.1. Recoñece habitualmente o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	Realización de exposicións orais Realización de cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL
LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal e da xestión de tempos, e o emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	X	X	X	LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal e da xestión de tempos, e o emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios	CCL CD
LCLB1.4.3. Recoñece os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.	X	X	X	LCLB1.4.3. Recoñece habitualmente os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios	CCL CAA
LCLB1.5.1. Realiza presentacións orais.	X	X	X	LCLB1.5.1. Realiza presentacións orais.	Realización de cuestionarios de autoavaliación e avaliación das produccións propias e alleas	CCL CAA CD
LCLB1.5.2. Realiza intervencións non planificadas dentro da aula, analizando e comparando as similitudes e as diferenzas entre discursos formais e espontáneos.	X	X	X	LCLB1.5.2. Realiza intervencións non planificadas dentro da aula, analizando e comparando as similitudes e as diferenzas entre discursos formais e espontáneos.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	X	X	X	LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	Realización de cuestionarios de autoavaliación e avaliación das produccións propias e alleas	CCL CAA
LCLB1.5.4. Pronuncia con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	X	X	X	LCLB1.5.4. Pronuncia habitualmente con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	Lectura de textos variados	CCL
LCLB1.6.1. Cínguese ao tema, non divaga e atende as instrucións do/da moderador/a en debates e coloquios.	X	X	X	LCLB1.6.1. Cínguese ao tema, non divaga e atende habitualmente as instrucións do/da moderador/a en debates e coloquios.	Realización de debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.6.2. Respecta as normas de cortesía que deben dirixir as conversas orais axustándose á quenda de palabra, respectando o espazo, xesticulando adecuadamente, escoitando activamente as demais persoas e usando fórmulas de saúdo e despedida.	X	X	X	LCLB1.6.2. Respecta habitualmente as normas de cortesía que deben dirixir as conversas orais axustándose á quenda de palabra, respectando o espazo, xesticulando adecuadamente, escoitando activamente as demais persoas e usando fórmulas de saúdo e despedida.	Realización de cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL CAA CSC
LCLB2.1.1. Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto.	X	X	X	LCLB2.1.1. Pon en práctica de xeito habitual diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.1.2. Comprende o significado das palabras propias do nivel formal da lingua e incorpóraas ao seu repertorio léxico.	X	X	X	LCLB2.1.2. Comprende habitualmente o significado das palabras propias do nivel formal da lingua e incorpóraas ao seu repertorio léxico.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.1.3. Relaciona a información explícita e implícita dun texto, e pona en relación co contexto.	X	X	X	LCLB2.1.3. Relaciona con frecuencia a información explícita e implícita dun texto, e pona en relación co contexto.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.1.4. Deduce a idea principal dun texto e recoñece as ideas secundarias, comprendendo as relacións que se establecen entre elas.	X	X	X	LCLB2.1.4. Deduce habitualmente a idea principal dun texto e recoñece as ideas secundarias, comprendendo as relacións que se establecen entre elas.	Realización de esquemas	CCL
LCLB2.1.5. Fai inferencias e hipóteses sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña diferentes matices semánticos e que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica.	X	X	X	LCLB2.1.5. Fai habitualmente inferencias e hipóteses sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña diferentes matices semánticos e que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica.	Realización de comentarios de texto	CCL CAA
LCLB2.2.1. Localiza, relaciona e secuencia informacións explícitas e implícitas nun texto, e deduce informacións ou valoracións implícitas.	X	X	X	LCLB2.2.1. Case sempre localiza, relaciona e secuencia informacións explícitas e implícitas nun texto, e deduce informacións ou valoracións implícitas.	Realización de comentarios de texto	CCL CAA
LCLB2.2.2. Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas, fotografías, mapas conceptuais, esquemas, etc.	X	X	X	LCLB2.2.2. Con frecuencia interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas, fotografías, mapas conceptuais, esquemas, etc.	Realización de ensaios (composicións escritas)	CCL CAA CMCCT
LCLB2.3.1. Utiliza de xeito autónomo diversas fontes de información integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	X	X	X	LCLB2.3.1. Utiliza de xeito autónomo diversas fontes de información integrando habitualmente os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	Realización de traballos escritos	CCL CD CAA
LCLB2.3.2. Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.	X	X	X	LCLB2.3.2. Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.	Realización de prácticas en bibliotecas	CCL CSIEE
LCLB2.4.1. Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.) e redacta borradores de escritura.	X	X	X	LCLB2.4.1. Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.) e redacta borradores de escritura.	Realización de traballos Rúbricas de autoavaliación	CCL CAA
LCLB2.4.2. Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas e respectando as normas gramaticais e ortográficas.	X	X	X	LCLB2.4.2. Escribe textos usando case sempre o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas e respectando case sempre as normas gramaticais e ortográficas.	Realización de ensaios (composicións escritas)	CCL
LCLB2.5.1. Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar ou educativo e social, imitando textos modelo.	X	X	X	LCLB2.5.1. Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar ou educativo e social, imitando textos modelo.	Realización de ensaios (composicións escritas) Realización de traballos	CCL
LCLB2.5.2. Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando textos modelo.	X	X	X	LCLB2.5.2. Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando textos modelo.	Realización de ensaios (composicións escritas) variadas, tanto informativas como estéticas	CCEC
LCLB2.5.3. Realiza esquemas e mapas, e explica por escrito o significado dos elementos visuais que poden aparecer nos textos.	X	X	X	LCLB2.5.3. Realiza esquemas e mapas, e explica por escrito o significado dos elementos visuais que poden aparecer nos textos.	Realización de esquemas e de comentarios de texto	CCL CD CSC
LCLB3.1.1. Recoñece e explica o uso das categorías gramaticais nos textos, e utiliza este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.	X	X	X	LCLB3.1.1. Recoñece e explica habitualmente o uso das categorías gramaticais nos textos, e utiliza en ocasións este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.	Realización de probas prácticas	CCL
LCLB3.1.2. Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	X	X	X	LCLB3.1.2. Recoñece e corrixe habitualmente erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	Resolución de probas prácticas	CCL
LCLB3.1.3. Coñece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas súas producións orais e escritas.	X	X	X	LCLB3.1.3. Coñece e utiliza adecuadamente a maioría das formas verbais nas súas producións orais e escritas.	Resolución de probas prácticas	CCL
LCLB3.2.1. Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras dentro dunha frase ou un texto oral ou escrito.	X	X	X	LCLB3.2.1. Diferencia habitualmente os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras dentro dunha frase ou un texto oral ou escrito.	Realización de probas prácticas	CCL
LCLB3.3.1. Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra, e explica o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.	X	X	X	LCLB3.3.1. Recoñece e usa habitualmente sinónimos e antónimos dunha palabra, e explica o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.	Realización de probas específicas	CCL
LCLB3.4.1. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase ou nun texto oral ou escrito.	X	X	X	LCLB3.4.1. Recoñece e explica ás veces o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase ou nun texto oral ou escrito.	Realización de probas específicas	CCL CCEC
LCLB3.4.2. Recoñece e explica os fenómenos contextuais que afectan o significado global das palabras: tabú e eufemismo.	X	X	X	LCLB3.4.2. Recoñece e explica habitualmente os fenómenos contextuais que afectan o significado global das palabras: tabú e eufemismo.	Realización de probas específicas	CCL CAA
LCLB3.5.1. Recoñece, usa e explica os conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos), e valora a súa función na organización do contido do texto.	X	X	X	LCLB3.5.1. Recoñece, usa e explica algúns dos conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos).	Realización de probas específicas	CCL
LCLB3.6.1. Explica a diferenza significativa que implica o uso dos tempos e modos verbais.	X	X	X	LCLB3.6.1. Explica a diferenza significativa que implica o uso dos tempos e modos verbais.	Realización de probas específicas	CCL
LCLB3.7.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	X	X	X	LCLB3.7.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios Realización de ensaios	CCL
LCLB3.8.1. Coñece e valora a diversidade lingüística de Galicia.	X	X	X	LCLB3.8.1. Coñece e valora a diversidade lingüística de Galicia.	Realización de traballo	CCL
LCLB3.9.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra, desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	X	X	X	LCLB3.9.1. Utiliza habitualmente os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra, desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	Realización de comentarios de texto Realización de ensaios	CCL CCEC CAA
LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, ás súas afeccións e aos seus intereses.	X	X	X	LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, ás súas afeccións e aos seus intereses.	Realización de probas específicas Realización de traballos	CCL CCEC
LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine, etc.).	X	X	X	LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando con frecuencia a relación entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine, etc.).	Realización dun traballo Comentario de texto Coloquios	CCL CAA CSC CCEC
LCLB4.2.2. Recoñece e comenta o mantemento ou a evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos períodos histórico-literarios ata a actualidade.	X	X	X	LCLB4.2.2. Recoñece e comenta habitualmente o mantemento ou a evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos períodos histórico-literarios ata a actualidade.	Realización de comentario de texto Probas prácticas	CAA CCL CCEC
LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	X	X	X	LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	Participación en un blog Participación en coloquios	CCEC CSC CCL
LCLB4.3.2. Le en voz alta modulando, adecuando a voz, apoiándose en elementos da comunicación non verbal e potenciando a expresividade verbal.	X	X	X	LCLB4.3.2. Le en voz alta modulando, adecuando a voz, apoiándose en elementos da comunicación non verbal e potenciando a expresividade verba habitualmente.	Lectura de textos variados Recitados e dramatizacións	CCEC CCL
LCLB4.4.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.	X	X	X	LCLB4.4.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.	Creación de textos literarios	CCEC CSC CAA CCL
LCLB4.4.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	X	X	X	LCLB4.4.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	Creación de textos literarios	CCL CAA CCEC

3.3.Contidos de 2º ESO

B1.1. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación co ámbito de uso: ámbito persoal, educativo ou escolar, e social.

B1.2. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación coa súa finalidade: textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e textos argumentativos. Diálogo.

B1.3. Escoita activa e cumprimento das normas básicas que favorecen a comunicación.

B1.4. Coñecemento e uso progresivamente autónomo das estratexias necesarias para a produción e a avaliación de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

B1.5. Coñecemento, uso e aplicación das estratexias necesarias para falar en público: planificación do discurso, prácticas orais formais e informais, e avaliación progresiva.

B1.6. Participación en debates, coloquios e conversas espontáneas respectando as normas básicas de interacción, intervención e cortesía que regulan estas prácticas orais.

B1.7. Creación de textos orais e audiovisuais que reproduzan situacións reais ou imaxinarias de comunicación.

B2.1. Coñecemento e uso das técnicas e estratexias necesarias para a comprensión de textos escritos.

B2.2. Lectura, comprensión e interpretación de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos.

B2.3. Utilización progresivamente autónoma da biblioteca escolar e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de obtención de información. Educación para o uso, o tratamento e a produción de información.

B2.4. Coñecemento e uso das técnicas e as estratexias para a produción de textos escritos: planificación, obtención de datos, organización da información, redacción e revisión do texto. A escritura como proceso.

B2.5. Produción de textos escritos e audiovisuais relacionados co ámbito persoal, educativo ou escolar, e social.

B2.6. Produción de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, e escritura de textos dialogados.

B3.1. Recoñecemento, uso e explicación das categorías gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante, pronome, verbo, adverbio, preposición, conxunción e interxección.

B3.2. Coñecemento, uso e valoración das normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas para conseguir unha comunicación eficaz.

B3.3. Comprensión e interpretación dos compoñentes do significado das palabras: denotación e connotación.

B3.4. Coñecemento reflexivo das relacións semánticas que se establecen entre as palabras.

B3.5. Observación, reflexión e explicación dos cambios que afectan o significado das palabras: causas e mecanismos. Metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

B3.6. Recoñecemento, uso e explicación dos conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.

B3.7. Recoñecemento, uso e explicación dos recursos de modalización en función da persoa que fala ou escribe. Expresión da obxectividade e a subxectividade a través das modalidades oracionais e as referencias internas ao emisor e ao receptor nos textos.

B3.8. Participación en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.9. Recoñecemento da diversidade lingüística propia do ámbito persoal, social e mediático.

B3.10. Identificación e progresiva utilización dos coñecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B4.2. Redacción de textos de intención literaria a partir da lectura de textos, utilizando as convencións formais do xénero e con intención lúdica e creativa.

4 .CURSO: 3º ESO MATERIA: LINGUA CASTELÁ

4.1.Obxectivos xerais de curso de 3º ESO

1-Escoitar de xeito activo, comprender, interpretar e valorar textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo ou escolar, e social.

2-Escoitar de xeito activo, comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

3-Escoitar de xeito activo e comprender o sentido global de textos orais.

4-Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia e a cohesión do contido das producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais (acenos, movementos, ollada, etc.).

5-Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de xeito individual ou en grupo.

6-Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas.

7-Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

8-Ler, comprender, interpretar e valorar textos en diferentes formatos e soportes.

9-Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos a través dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de acordo ou desacordo, respectando en todo momento as opinións das demais persoas.

10-Procurar e manexar información, na biblioteca e noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun proceso de aprendizaxe continua.

11-Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

12-Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relación co ámbito de uso.

13-Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes e como estímulo do desenvolvemento persoal.

14-Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos, e para a composición e a revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos, utilizando a terminoloxía gramatical necesaria para a explicación dos usos da lingua.

15-Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás diversas categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.

16-Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxectivais, verbais, preposicionais e adverbiais dentro do marco da oración simple.

17-Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

18-Identificar os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna presentes nos textos, recoñecendo a súa función na organización do contido do discurso.

19-Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.

20-Interpretar adecuadamente os discursos orais e escritos tendo en conta os elementos lingüísticos, as relacións gramaticais e léxicas, a estrutura e a disposición dos contidos en función da intención comunicativa.

21-Coñecer a realidade plurilingüe de España, a distribución xeográfica das súas linguas e dos dialectos, as súas orixes históricas e algúns dos seus trazos diferenciais.

22-Participar en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

23-Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos.

24-Ler fragmentos ou obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e ás súas afeccións, amosando interese pola lectura.

25-Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e ás propias afeccións, contribuíndo á formación da personalidade literaria.

26-Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes (música, pintura, cine, etc.), como expresión do sentimento humano, analizando e relacionando obras literarias, musicais e arquitectónicas, e personaxes, temas, etc. de todas as épocas.

27-Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes: como fonte de acceso ao coñecemento e como instrumento de lecer e diversión que permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.

28-Comprender textos literarios representativos da literatura da Idade Media ao Século de Ouro recoñecendo a intención do/da autor/a, relacionando o seu contido e a súa forma cos contextos socioculturais e literarios da época, identificando o tema, recoñecendo a evolución dalgúns tópicos e formas literarias, e expresando esa relación con xuízos persoais razoados.

29-Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

30-Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas, para realizar un traballo educativo en soporte impreso ou dixital sobre un tema do currículo de literatura, adoptando un punto de vista crítico e persoal, e utilizando as tecnoloxías da información.

4.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe: temporalización, grao mínimo de consecución dos obxectivos, procedementos e instrumentos de avaliación e contribución ó desenvolvemento das competencias clave de 3º ESO

Estándares de aprendizaxe 3º ESO	Temporalización			Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
Estándares de aprendizaxe 3º ESO	1º	2º	3º	Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
§ LCLB1.1.1. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	X	X	X	Anticipa ideas e infire os datos máis relevantes do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	Resolución oral de cuestionarios	CCL
§ LCLB1.1.2. Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación, distinguindo a información da persuasión na publicidade e a información da opinión en noticias, reportaxes, etc., identificando as estratexias de enfatización e de expansión.	X	X	X	Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación, distinguindo a información da persuasión na publicidade e a información da opinión en noticias, reportaxes, etc.	Realización de traballos	CCL CSC
§ LCLB1.1.3. Resume textos, de forma oral, recollendo as ideas principais e integrándoas con claridade en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	X	X	X	Resume textos, de forma oral, recollendo as ideas principais.	Realización de resumos	CCL
§ LCLB1.2.2. Interpreta e valora aspectos concretos do contido e da estrutura de textos narrativos, descritivos, expositivos, argumentativos e instrutivos, emitindo xuízos razoados e relacionándoos con conceptos persoais, para xustificar un punto de vista particular.	X	X	X	Interpreta e valora aspectos concretos do contido e da estrutura de textos narrativos, descritivos, expositivos, argumentativos e instrutivos.	Realización de probas prácticas	CCL
§ LCLB1.3.1. Escoita, observa e explica o sentido global de debates, coloquios e conversas espontáneas identificando a información salientable, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa e a postura de cada participante, así como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios comunicativos formais e os intercambios comunicativos espontáneos.	X X	X X	X X	Escoita, observa e explica habitualmente o sentido global de debates, coloquios e conversas espontáneas identificando a información salientable, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa e a postura de cada participante, así como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios comunicativos formais e os intercambios comunicativos espontáneos.	Participación en debates Realización de porbas prácticas	CCL CSC
§ LCLB1.4.1. Coñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	X	X	X	Coñece os aspectos máis relevantes do proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	Realización de exposicións orais	CCL
§ LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal, da xestión de tempos e do emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	X	X	X	Recoñece habitualmente a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal, da xestión de tempos e do emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	Participación en coloquios Realización de probas prácticas	CCL CD
§ LCLB1.5.1. Realiza presentacións orais.	X	X	X	Realiza presentacións orais.	Realización de presentacións orais	CCL CD
§ LCLB1.5.2. Organiza o contido e elabora guións previos á intervención oral formal, seleccionando a idea central e o momento en que vai ser presentada ao seu auditorio, así como as ideas secundarias e os exemplos que van apoiar o seu desenvolvemento.	X	X	X	Organiza o contido e elabora guións previos á intervención oral formal, seleccionando a idea central e o momento en que vai ser presentada ao seu auditorio, así como as ideas secundarias e os exemplos que van apoiar o seu desenvolvemento.	Realización de exposicións orais Realización de cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL
§ LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	X	X	X	Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios	CCL
§ LCLB1.5.4. Pronuncia con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	X	X	X	Pronuncia a maioría das veces con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios	CCL
§ LCLB1.5.5. Avalía, por medio de guías, as producións propias e alleas, mellorando progresivamente as súas prácticas discursivas.	X	X	X	Avalía habitualmente, por medio de guías, as producións propias e alleas, mellorando progresivamente as súas prácticas discursivas.	Realización de cuestionarios de autoavaliación e avaliación das produccións propias e alleas	CAA
§ LCLB1.6.1. Participa activamente en debates e coloquios escolares respectando as regras de interacción, intervención e cortesía que os regulan, manifestando as súas opinións e respectando as opinións das demais persoas.	X	X	X	Participa activamente en debates e coloquios escolares respectando as regras de interacción, intervención e cortesía que os regulan, manifestando as súas opinións e respectando as opinións das demais persoas.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
§ LCLB1.6.2. Avalía as intervencións propias e alleas.	X	X	X	Avalía as intervencións propias e alleas.	Realización de cuestionarios de autoavaliación e avaliación das produccións propias e alleas	CCL CAA
§ LCLB2.1.1. Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto.	X	X	X	Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto.	Lectura de textos variados	CCL
§ LCLB2.1.2. Fai inferencias e hipóteses sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña matices semánticos e que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica.	X	X	X	Fai inferencias e hipóteses habitualmente acertadas sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña matices semánticos e que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica.	Realizacións de probas prácticas	CCL
§ LCLB2.1.3. Avalía o seu proceso de comprensión de lectura usando fichas sinxelas de autoavaliación.	X	X	X	Avalía o seu proceso de comprensión de lectura usando fichas sinxelas de autoavaliación.	Realización de cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL CAA
§ LCLB2.2.1. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos escritos propios do ámbito persoal e familiar, educativo ou escolar, e social (medios de comunicación), identificando a tipoloxía textual seleccionada, a organización do contido, as marcas lingüísticas e o formato utilizado.	X	X	X	Recoñece e expresa habitualmente o tema e a intención comunicativa de textos escritos propios do ámbito persoal e familiar, educativo ou escolar, e social (medios de comunicación), identificando a tipoloxía textual seleccionada, a organización do contido, as marcas lingüísticas e o formato utilizado.	Realización de comentarios de texto	CCL
§ LCLB2.2.2. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do contido.	X	X	X	Recoñece e expresa habitualmente o tema e a intención comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do contido.	Realización de comentarios de texto	CCL CCEC
§ LCLB2.3.1. Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.	X	X	X	Identifica e expresa de xeito elemental as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.	Realización de comentarios de texto	CCL
§ § LCLB2.3.2. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.	X	X	X	Elabora de xeito elemental a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.	Realización de comentarios de texto	CCL
§ LCLB2.3.3. Respecta as opinións das demais persoas.	X	X	X	Respecta as opinións das demais persoas.	Participación en debates e coloquios	CSC
§ LCLB2.4.1. Utiliza de forma autónoma diversas fontes de información, e integra os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	X	X	X	Utiliza habitualmente de forma autónoma diversas fontes de información, e integra de xeito elemental os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	Realización de traballos	CCL CD CAA
§ LCLB2.5.1. Revisa o texto en varias fases para aclarar problemas co contido (ideas e estrutura) ou a forma (puntuación, ortografía, gramática e presentación), e avalía a súa propia produción escrita ou a dos seus compañeiros e das súas compañeiras.	X	X	X	Revisa o texto en varias fases para aclarar problemas co contido (ideas e estrutura) ou a forma (puntuación, ortografía, gramática e presentación), e avalía a súa propia produción escrita ou a dos seus compañeiros e das súas compañeiras.	Realización de ensaios (composicións escritas) Resolución de cuestionarios de avaliación e autoavaliación	CAA
§ LCLB2.5.2. Reescribe textos propios e alleos aplicando as propostas de mellora que se deducen da avaliación da produción escrita e axustándose ás normas ortográficas e gramaticais que permiten unha comunicación fluída.	X	X	X	Reescribe textos propios e alleos aplicando as propostas de mellora que se deducen da avaliación da produción escrita e axustándose ás normas ortográficas e gramaticais que permiten unha comunicación fluída.	Realización de ensaios (composicións escritas)	CCL CAA
§ LCLB2.6.1. Escribe textos argumentativos con diferente organización secuencial, incorporando diversos tipos de argumento, imitando textos modelo.	X	X	X	Escribe textos argumentativos incorporando diversos tipos de argumento, imitando textos modelo.	Realización de comentarios de texto Realización de ensaios (composicións escritas) de carácter argumentativo	CCL
§ LCLB2.6.2. Utiliza variados organizadores textuais nas exposicións e nas argumentacións.	X	X	X	Utiliza de xeito elemental variados organizadores textuais nas exposicións e nas argumentacións.	Realización de ensaios (composicións escritas) de carácter expositivo e argumentativo	CCL
§ LCLB2.6.3. Resume textos xeneralizando termos que teñen trazos en común, globalizando a información e integrándoa en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente, evitando parafrasear o texto resumido.	X	X	X	Resume textos globalizando a información e integrándoa en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente, evitando parafrasear o texto resumido.	Realización de resumos	CCL CAA
§ LCLB2.7.1. Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz de organizar o seu pensamento.	X	X	X	Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz de organizar o seu pensamento.	Realización de ensaios (composicións escritas)	CCL
§ LCLB2.7.2. Utiliza nos seus escritos palabras propias do nivel formal da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñece a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse oralmente e por escrito con exactitude e precisión.	X	X	X	Utiliza de xeito elemental nos seus escritos palabras propias do nivel formal da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñece a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse oralmente e por escrito con exactitude e precisión.	Realización de ensaios (composicións escritas) Realización de traballos	CCL
§ LCLB2.7.3. Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a escritura.	X	X	X	Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a escritura.	Realización de ensaios (composicións escritas) variadas, tanto informativas como estéticas	CCEC
§ LCLB2.7.4. Coñece e utiliza ferramentas das tecnoloxías da información e da comunicación, participando, intercambiando opinións, comentando e valorando escritos alleos, ou escribindo e dando a coñecer os seus propios.	X	X	X	Coñece e utiliza habitualmente ferramentas das tecnoloxías da información e da comunicación, participando, intercambiando opinións, comentando e valorando escritos alleos, ou escribindo e dando a coñecer os seus propios.	Creación dun blog Participación nun blog	CCL CD CSC
§ LCLB3.1.1. Recoñece e explica o uso das categorías gramaticais nos textos e utiliza este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.	X	X	X	Recoñece e explica habitualmente o uso das categorías gramaticais nos textos e utiliza este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.	Realización de probas específicas	CCL
§ LCLB3.1.2. Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	X	X	X	Recoñece e corrixe habitualmente erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.	Realización de probas prácticas Realización de ensaios Realización de exposicións orais	CCL
§ LCLB3.2.1. Recoñece e explica os elementos constitutivos da palabra (raíz e afixos), e aplica este coñecemento á mellora da comprensión de textos escritos e ao enriquecemento do seu vocabulario activo.	X	X	X	Recoñece e explica habitualmente os elementos constitutivos da palabra (raíz e afixos), e aplica este coñecemento á mellora da comprensión de textos escritos e ao enriquecemento do seu vocabulario activo.	Resolución de probas prácticas	CCL
§ LCLB3.2.2. Explica os procedementos de formación de palabras, distinguindo as compostas, as derivadas, as siglas e os acrónimos.	X	X	X	Explica de xeito elemental os procedementos de formación de palabras, distinguindo as compostas, as derivadas, as siglas e os acrónimos.	Resolución de probas prácticas	CCL
§ LCLB3.3.1. Identifica os grupos de palabras en frases e textos, diferenciando a palabra nuclear do resto de palabras que o forman, e explica o seu funcionamento no marco da oración simple.	X	X	X	Identifica a maior parte dos grupos de palabras en frases e textos, diferenciando a palabra nuclear do resto de palabras que o forman, e explica o seu funcionamento no marco da oración simple.	Realización de probas prácticas	CCL
§ LCLB3.3.2. Recoñece e explica nos textos o funcionamento sintáctico do verbo a partir do seu significado, distinguindo os grupos de palabras que poden funcionar como complementos verbais argumentais e adxuntos.	X	X	X	Recoñece o funcionamento sintáctico do verbo distinguindo os grupos de palabras que poden funcionar como complementos verbais.	Realización de probas específicas	CCL
§ LCLB3.4.1. Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple, diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza ou a ausencia do suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.	X	X	X	Recoñece e explica nos textos a maioría dos elementos constitutivos da oración simple, diferenciando suxeito e predicado.	Realización de probas específicas	CCL
§ LCLB3.4.2. Transforma oracións activas en pasivas e viceversa, e explica os papeis semánticos do suxeito (axente, paciente e causa).	X	X	X	Transforma habitualmente oracións activas en pasivas e viceversa, e explica os papeis semánticos do suxeito (axente, paciente e causa).	Realización de probas específicas	CCL CAA
§ LCLB3.4.3. Amplía oracións nun texto usando diferentes grupos de palabras, utilizando os nexos adecuados e creando oracións novas con sentido completo.	X	X	X	Amplía oracións nun texto usando diferentes grupos de palabras, utilizando os nexos adecuados e creando oracións novas con sentido completo.	Realización de probas específicas	CCL
§ LCLB3.5.1. Recoñece, usa e explica os conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos), valorando a súa función na organización do contido do texto.	X	X	X	Recoñece, usa e explica a maioría dos conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos), valorando a súa función na organización do contido do texto.	Realización de probas específicas Realización de ensaios	CCL
§ LCLB3.6.1. Identifica e usa en textos orais ou escritos as formas lingüísticas que fan referencia ao emisor e ao receptor ou á audiencia (persoa gramatical, uso de pronomes, suxeito axente ou paciente, oracións impersoais, etc.).	X	X	X	Identifica e usa en textos orais ou escritos as principais formas lingüísticas que fan referencia ao emisor e ao receptor ou á audiencia (persoa gramatical, uso de pronomes, suxeito axente ou paciente, oracións impersoais, etc.).	Realización de exposicións orais Participación en debates e coloquios Realización de ensaios	CCL
§ LCLB3.7.1. Recoñece a coherencia dun discurso atendendo á intención comunicativa do emisor, identificando a estrutura e a disposición de contidos.	X	X	X	Recoñece habitualmente a coherencia dun discurso atendendo á intención comunicativa do emisor, identificando a estrutura e a disposición de contidos.	Realización de comentarios de texto	CCL
§ LCLB3.7.2. Identifica estruturas textuais (narración, descrición, explicación e diálogo), explica os mecanismos lingüísticos que as diferencian e aplica os coñecementos adquiridos na produción e na mellora de textos propios e alleos.	X	X	X	Identifica habitualmente estruturas textuais (narración, descrición, explicación e diálogo), explica os mecanismos lingüísticos que as diferencian e aplica os coñecementos adquiridos na produción e na mellora de textos propios e alleos.	Realización de comentarios de texto Realización de ensaios	CCL CCEC CAA
§ LCLB3.8.1. Localiza nun mapa as linguas de España e explica algunha das súas características diferenciais, comparando varios textos, recoñece as súas orixes históricas e describe algúns dos seus trazos diferenciais.	X	X	X	Localiza nun mapa as linguas de España e explica algunha das súas características diferenciais, comparando varios textos, recoñece as súas orixes históricas e describe algúns dos seus trazos diferenciais.	Realización de probas específicas Realización de traballos	CSC
§ LCLB3.8.2. Recoñece as variedades xeográficas do castelán dentro e fóra de España.	X	X	X	Recoñece as variedades xeográficas do castelán dentro e fóra de España.	Realización de probas específicas Realización de traballos	CSC
§ LCLB3.9.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	X	X	X	Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	Realización dun traballo	CCL CD CAA CSC
§ LCLB3.10.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	X	X	X	Utiliza de xeito básico os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	Realización dun traballo	CAA CCL
§ LCLB4.1.1. Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis chamaron a súa atención e o que a lectura lle achegou como experiencia persoal.	X	X	X	Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis chamaron a súa atención e o que a lectura lle achegou como experiencia persoal.	Realización dun traballo Participación en coloquios	CCEC
§ LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente o seu propio criterio estético perseguindo como única finalidade o pracer pola lectura.	X	X	X	Desenvolve progresivamente o seu propio criterio estético perseguindo como única finalidade o pracer pola lectura.	Participación en coloquios Participación en blogs	CCEC
§ LCLB4.3.1. Compara textos literarios e pezas dos medios de comunicación que respondan a un mesmo tópico, observando, analizando e explicando os puntos de vista segundo o medio, a época ou a cultura, e valorando e criticando o que le ou ve.	X	X	X	Compara habitualmente textos literarios e pezas dos medios de comunicación que respondan a un mesmo tópico, observando, analizando e explicando os puntos de vista segundo o medio, a época ou a cultura, e valorando e criticando o que le ou ve.	Realización de traballos Participación en coloquios	CCEC CSC CAA
§ LCLB4.4.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	X	X	X	Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	Participación en coloquios	CCL CCEC
§ LCLB4.4.2. Traballa en equipo determinados aspectos das lecturas propostas ou seleccionadas polo alumnado, investigando e experimentando de forma progresivamente autónoma.	X	X	X	Traballa en equipo determinados aspectos das lecturas propostas ou seleccionadas polo alumnado, investigando e experimentando de forma progresivamente autónoma.	Realización de traballos en equipo	CCEC CSC CSIEE CAA
§ LCLB4.5.1. Le e comprende unha selección de textos literarios, en versión orixinal ou adaptados, e representativos da literatura da Idade Media ao Século de Ouro, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.	X	X	X	Le e comprende na súa meirande parte unha selección de textos literarios, en versión adaptada, e representativos da literatura da Idade Media ao Século de Ouro, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.	Realización de comentarios de texto Resolución de cuestionarios Recitado de poemas Realización de probas específicas	CCL CCEC
§ LCLB4.5.2. Expresa a relación entre o contido da obra, a intención do/da autor/a e o contexto, e o mantemento de temas e formas, emitindo xuízos persoais razoados.	X	X	X	Expresa habitualmente a relación entre o contido da obra, a intención do/da autor/a e o contexto, e o mantemento de temas e formas, emitindo xuízos persoais razoados.	Realización de comentarios de texto Participación en coloquios	CCEC CCL
§ LCLB4.6.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.	X	X	X	Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.	Participación en obradoiros de creación literaria	CCL CCEC CAA
§ LCLB4.6.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	X	X	X	Desenvolve progresivamente o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	Participación en obradoiros de creación literaria	CAA
§ LCLB4.7.1. Achega nos seus traballos escritos ou orais conclusións e puntos de vista persoais e críticos sobre as obras literarias estudadas, expresándose con rigor, claridade e coherencia.	X	X	X	Achega habitualmente nos seus traballos escritos ou orais conclusións e puntos de vista persoais e críticos sobre as obras literarias estudadas, expresándose con rigor, claridade e coherencia.	Realización de comentarios de texto Realización de traballos	CCL CAA CSIEE
§ LCLB4.7.2. Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e da comunicación para a realización dos seus traballos educativos.	X	X	X	Utiliza progresivamente recursos variados das tecnoloxías da información e da comunicación para a realización dos seus traballos educativos.	Realización de presentacións orais Realización de exposicións escritas	CD CAA

4.3.Contidos 3º ESO

B1.1. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación co ámbito de uso: persoal, educativo ou escolar, e social.

B1.2. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación coa súa finalidade: textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos.

B1.3. Observación, reflexión, comprensión e valoración do sentido global dos debates, os coloquios e as conversas espontáneas, da intención comunicativa de cada interlocutor/a, e aplicación das normas básicas que os regulan.

B1.4. Coñecemento e uso progresivamente autónomo das estratexias necesarias para a produción e a avaliación de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

B1.5. Coñecemento, uso e aplicación das estratexias necesarias para falar en público: planificación do discurso, prácticas orais formais e informais, e avaliación progresiva.

B1.6. Participación en debates, coloquios e conversas espontáneas respectando as normas básicas de interacción, intervención e cortesía que regulan estas prácticas orais.

B2.1. Coñecemento e uso das técnicas e as estratexias necesarias para a comprensión de textos escritos.

B2.2. Lectura, comprensión e interpretación de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos.

B2.3. Actitude progresivamente crítica e reflexiva ante a lectura organizando razoadamente as ideas e expóndoas, respectando as ideas das demais persoas.

B2.4. Utilización progresivamente autónoma da biblioteca escolar e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de obtención de información. Educación para o uso, o tratamento e a produción de información.

B2.5. Coñecemento e uso das técnicas e estratexias para a produción de textos escritos: planificación, obtención de datos, organización da información, redacción e revisión do texto. A escritura como proceso.

B2.6. Produción de textos escritos e audiovisuais relacionados co ámbito persoal, educativo ou escolar, e social.

B2.7. Produción de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B2.8. Interese crecente pola composición escrita como fonte de información e aprendizaxe e como xeito de comunicar sentimentos, experiencias, coñecementos e emocións.

B3.1. Recoñecemento, uso e explicación das categorías gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante, pronome, verbo, adverbio, preposición, conxunción e interxección.

B3.2. Coñecemento, uso e valoración das normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas para conseguir unha comunicación eficaz.

B3.3. Recoñecemento, uso e explicación dos elementos constitutivos da palabra. Procedementos para formar palabras.

B3.4. Recoñecemento, identificación e explicación do uso dos grupos de palabras (nominal, adxectival, preposicional, verbal e adverbial) e das relacións que se establecen entre os elementos que os conforman no marco da oración simple.

B3.5. Recoñecemento, uso e explicación dos elementos constitutivos da oración simple: suxeito e predicado. Oracións impersoais, activas e pasivas.

B3.6. Recoñecemento, uso e explicación dos conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.

B3.8. Explicación progresiva da coherencia do discurso, tendo en conta as relacións gramaticais e léxicas que se establecen no interior do texto e a súa relación co contexto.

B3.9. Coñecemento das orixes históricas da realidade plurilingüe de España, e valoración como fonte de enriquecemento persoal e como mostra da riqueza do noso patrimonio histórico e cultural.

B3.10. Participación en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.11. Identificación e progresiva utilización dos coñecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B4.2. Aproximación aos xéneros literarios e ás obras máis representativas da literatura española da Idade Media ao Século de Ouro a través da lectura e explicación de fragmentos significativos e, de ser o caso, textos completos. Reflexión e superación de estereotipos de xénero, clase, crenzas, etc.

B4.3. Redacción de textos de intención literaria a partir da lectura de textos, utilizando as convencións formais do xénero e con intención lúdica e creativa.

B4.4. Consulta e utilización de fontes e recursos variados de información para a realización de traballos.

5. CURSO: 4º ESO MATERIA: LINGUA CASTELÁ

5.1.Obxectivos xerais de 4º ESO

B1.1. Comprender, interpretar e valorar textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo ou escolar, e social.

B1.2. Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

B1.3. Comprender o sentido global e a intención de textos orais.

B1.4. Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente as producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais (xestos, movementos, ollada, etc.).

B1.5. Valorar a lingua oral como instrumento de aprendizaxe, como medio para transmitir coñecementos, ideas e sentimentos, e como ferramenta para regular a conduta.

B1.6. Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de xeito individual ou en grupo.

B1.7. Coñecer, comparar, usar e valorar as normas de cortesía nas intervencións orais propias da actividade educativa, tanto espontáneas como planificadas, e nas prácticas discursivas orais propias dos medios de comunicación.

B1.8. Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal, e a representación de realidades, sentimentos e emocións.

B2.1. Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos

B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos escritos en diferentes soportes e formatos.

B2.3. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de acordo ou desacordo, respectando sempre as opinións dos demais.

B2.4. Seleccionar os coñecementos que se obteñan das bibliotecas ou de calquera outra fonte de información impresa en papel ou dixital, integrándoos nun proceso de aprendizaxe continua.

B2.5. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

B2.6. Escribir textos en relación co ámbito de uso.

B2.7. Valorar a importancia da lectura e a escritura como ferramentas de adquisición das aprendizaxes e como estímulo do desenvolvemento persoal.

B3.1. Recoñecer e explicar os valores expresivos que adquiren determinadas categorías gramaticais en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen, con especial atención a adxectivos, determinantes e pronomes.

B3.2. Recoñecer e explicar os valores expresivos que adquiren as formas verbais en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.

B3.3. Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos, e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras, identificando os que proceden do latín e do grego.

B3.4. Identificar os niveis de significado de palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito onde aparecen.

B3.5. Usar correcta e eficazmente os dicionarios e outras fontes de consulta, tanto en papel como en formato dixital, para resolver dúbidas sobre o uso correcto da lingua e para progresar na aprendizaxe autónoma.

B3.6. Explicar e describir os trazos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

B3.7. Aplicar os coñecementos sobre a lingua para resolver problemas de comprensión e expresión de textos orais e escritos e para a revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos.

B3.8. Identificar e explicar as estruturas dos xéneros textuais, con especial atención ás estruturas expositivas e argumentativas, para utilizalas nas súas producións orais e escritas.

B3.9. Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas producións propias orais e escritas os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.

B3.10. Recoñecer e utilizar os rexistros lingüísticos en función dos ámbitos sociais, valorando a importancia de utilizar o rexistro adecuado a cada momento.

B3.11. Participar en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.12. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos.

B4.1. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil.

B4.2. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes.

B4.4. Comprender textos literarios representativos desde o século XVlll aos nosos días, recoñecendo a intención do/da autor/a, o tema e os trazos propios do xénero ao que pertence, e relacionando o seu contido co contexto sociocultural e literario da época, ou doutras épocas, e expresando a relación con xuízos persoais razoados.

B4.5. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

B4.6. Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo educativo en soporte impreso ou dixital sobre un tema do currículo de literatura, adoptando un punto de vista crítico e persoal, e utilizando as tecnoloxías da información.

5.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe: temporalización, grao mínimo de consecución dos obxectivos, procedementos e instrumentos de avaliación e contribución ó desenvolvemento das competencias clave de 4º ESO

Estándares de aprendizaxe 4º ESO	Temporalización			Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
Estándares de aprendizaxe 4º ESO	1º	2º	3º	Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo e laboral, identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante.	X	X	X	LCLB1.1.1. Comprende habitualmente o sentido global de textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo e laboral, identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante.	Resolución oral de cuestionarios	CCL
LCLB1.1.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	X	X	X	LCLB1.1.2. Anticipa algunhas ideas e infire algún dato do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	Resolución oral de cuestionarios	CCL
LCLB1.1.3. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	X	X	X	LCLB1.1.3. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	Realización de resumos	CCL CAA
LCLB1.1.4. Distingue as partes en que se estruturan as mensaxes orais e a relación entre discurso e contexto.	X	X	X	LCLB1.1.4. Distingue habitualmente as partes en que se estruturan as mensaxes orais e a relación entre discurso e contexto.	Realización de probas prácticas	CCL
LCLB1.1.5. Distingue entre información e opinión en mensaxes procedentes dos medios de comunicación, e entre información e persuasión en mensaxes publicitarias orais, identificando as estratexias de enfatización e expansión.	X X	X X	X X	LCLB1.1.5. Distingue habitualmente entre información e opinión en mensaxes procedentes dos medios de comunicación, e entre información e persuasión en mensaxes publicitarias orais, identificando as estratexias de enfatización e expansión.	Participación en debates Realización de comentario de textos	CCL CSC
LCLB1.1.6. Segue e interpreta instrucións orais.	X	X	X	LCLB1.1.6. Segue e interpreta instrucións orais.	Proba práctica	CCL
LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a estrutura e a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante.	X	X	X	LCLB1.2.1. Comprende habitualmente o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a estrutura e a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante.	Comentario de textos Realización de probas prácticas	CCL
LCLB1.2.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	X	X	X	LCLB1.2.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto, analizando fontes de procedencia non verbal.	Comentario de textos	CCL
LCLB1.2.3. Retén información relevante e extrae informacións concretas.	X	X	X	LCLB1.2.3. Retén a maior parte da información relevante e extrae informacións concretas.	Realización de cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL CAA
LCLB1.2.4. Interpreta e valora aspectos concretos do contido de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, emitindo xuízos razoados e relacionándoos con conceptos persoais, para xustificar un punto de vista particular.	X	X	X	LCLB1.2.4. Interpreta e valora habitualmente aspectos concretos do contido de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, emitindo xuízos razoados e relacionándoos con conceptos persoais, para xustificar un punto de vista particular.	Comentario de textos	CCL CAA
LCLB1.2.5. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o significado de palabras ou enunciados descoñecidos (demanda axuda, busca en dicionarios, lembra o contexto en que aparece, etc.).	X	X	X	LCLB1.2.5. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o significado de palabras ou enunciados descoñecidos (demanda axuda, busca en dicionarios, lembra o contexto en que aparece, etc.).	Realización de probas prácticas	CCL CAA
LCLB1.2.6. Resume textos narrativos, descritivos, expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	X	X	X	LCLB1.2.6. Resume textos narrativos, descritivos, expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	Realización de comentarios de texto	CAA
LCLB1.3.1. Escoita, observa e interpreta o sentido global de debates, coloquios e conversas espontáneas identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa e a postura de cada participante, así como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios comunicativos formais e os espontáneos.	X	X	X	LCLB1.3.1. Escoita, observa e interpreta habitualmente o sentido global de debates, coloquios e conversas espontáneas identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa e a postura de cada participante, así como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios comunicativos formais e os espontáneos.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.3.2. Recoñece e explica as características da linguaxe conversacional (cooperación, espontaneidade, economía e subxectividade) nas conversas espontáneas.	X	X	X	LCLB1.3.2. Recoñece e explica as principais características da linguaxe conversacional (cooperación, espontaneidade, economía e subxectividade) nas conversas espontáneas.	Realización de cuestionarios de autoavaliación	CCL CAA
LCLB1.3.3. Observa e analiza as intervencións particulares de cada participante nun debate, coloquio ou conversa espontánea tendo en conta o ton empregado, a linguaxe que utiliza, o contido e o grao de respecto cara ás opinións das demais persoas.	X	X	X	LCLB1.3.3. Observa e analiza as intervencións particulares de cada participante nun debate, coloquio ou conversa espontánea tendo en conta o ton empregado, a linguaxe que utiliza, o contido e o grao de respecto cara ás opinións das demais persoas.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.3.4. Identifica o propósito, a tese e os argumentos das persoas participantes en debates, faladoiros e entrevistas procedentes dos medios de comunicación audiovisual, valorando de forma crítica aspectos concretos da súa forma e o seu contido.	X	X	X	LCLB1.3.4. Identifica habitualmente o propósito, a tese e os argumentos das persoas participantes en debates, faladoiros e entrevistas procedentes dos medios de comunicación audiovisual, valorando de forma crítica aspectos concretos da súa forma e o seu contido.	Realizacións de probas prácticas Comentario de textos	CCL
LCLB1.3.5. Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral.	X	X	X	LCLB1.3.5. Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.4.1. Coñece o proceso de produción de discursos orais e valora a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	X	X	X	LCLB1.4.1. Coñece os aspectos básicos do proceso de produción de discursos orais e valora a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre, volume, etc.) a ollada, a colocación, a linguaxe corporal, a xestión de tempos e o emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	X	X	X	LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dalgúns aspectos prosódicos (entoación, pausas, ton, timbre, volume, etc.) a ollada, a colocación, a linguaxe corporal, a xestión de tempos e o emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.	Realización de exposicións orais Dramatizacións Recitados	CCL
LCLB1.4.3. Recoñece os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.	X	X	X	LCLB1.4.3. Recoñece habitualmente os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.	Cuestionarios de autoavaliación (rúbricas)	CCL CAA
LCLB1.5.1. Utiliza e valora a lingua como un medio para adquirir, procesar e transmitir novos coñecementos, para expresar ideas e sentimentos, e para regular a conduta.	X	X	X	LCLB1.5.1. Utiliza e valora a lingua como un medio para adquirir, procesar e transmitir novos coñecementos, para expresar ideas e sentimentos, e para regular a conduta.	Participación en coloquios Realización de traballos Creacións literarias	CCL CAA
LCLB1.6.1. Realiza presentacións orais de forma individual ou en grupo, planificando o proceso de oralidade, organizando o contido, consultando fontes de información diversas, xestionando o tempo e transmitindo a información de xeito coherente, aproveitando vídeos, gravacións ou outros soportes dixitais.	X	X	X	LCLB1.6.1. Realiza presentacións orais de forma individual ou en grupo, planificando o proceso de oralidade, organizando o contido, consultando fontes de información diversas, xestionando o tempo e transmitindo a información de xeito coherente, aproveitando vídeos, gravacións ou outros soportes dixitais.	Presentacións orais	CD CCL
LCLB1.6.2. Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula, analizando e comparando as similitudes e as diferenzas entre discursos formais e espontáneos.	X	X	X	LCLB1.6.2. Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula, analizando e comparando as similitudes e as diferenzas entre discursos formais e espontáneos.	Participación en coloquios	CCL
LCLB1.6.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	X	X	X	LCLB1.6.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.	Presentacións orais	CCL
LCLB1.6.4. Pronuncia con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	X	X	X	LCLB1.6.4. Pronuncia con corrección e claridade, modulando e adaptando habitualmente a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.	Participación en coloquios Presentacións orais	CCL
LCLB1.6.5. Resume oralmente exposicións, argumentacións, intervencións públicas, etc., recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	X	X	X	LCLB1.6.5. Resume oralmente exposicións, argumentacións, intervencións públicas, etc., recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.	Realización de resumos	CCL
LCLB1.6.6. Aplica os coñecementos gramaticais á avaliación e á mellora da expresión oral, recoñecendo en exposicións orais propias ou alleas as dificultades expresivas (incoherencias, repeticións, ambigüidades, impropiedades léxicas, pobreza e repetición de conectores etc.).	X	X	X	LCLB1.6.6. Aplica os coñecementos gramaticais á avaliación e á mellora da expresión oral, recoñecendo en exposicións orais propias ou alleas as principais dificultades expresivas (incoherencias, repeticións, ambigüidades, impropiedades léxicas, pobreza e repetición de conectores etc.).	Realización de presentación orais Cuestionarios de autoavaliación	CCL CAA
LCLB1.7.1. Coñece, valora e aplica as normas que rexen a cortesía na comunicación oral.	X	X	X	LCLB1.7.1. Coñece, valora e aplica as normas que rexen a cortesía na comunicación oral.	Participación en debates e coloquios	CCL CSC
LCLB1.7.2. Analiza criticamente debates e faladoiros procedentes dos medios de comunicación, recoñecendo neles a validez dos argumentos e valorando criticamente a súa forma e o seu contido.	X	X	X	LCLB1.7.2. Analiza criticamente debates e faladoiros procedentes dos medios de comunicación, recoñecendo neles a validez dos argumentos e valorando criticamente a súa forma e o seu contido.	Realización de comentario de textos	CCL CSC
LCLB1.7.3. Participa activamente nos debates escolares, respectando as regras de intervención, interacción e cortesía que os regulan, utilizando unha linguaxe non discriminatoria.	X	X	X	LCLB1.7.3. Participa habitualmente nos debates escolares, respectando as regras de intervención, interacción e cortesía que os regulan, utilizando unha linguaxe non discriminatoria.	Participación en debates	CCL CSC
LCLB1.8.1. Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación.	X	X	X	LCLB1.8.1. Dramatiza e improvisa algunhas situacións reais ou imaxinarias de comunicación.	Dramatizacións	CCL CCEC
LCLB2.1.1. Comprende textos de diversa índole pondo en práctica diferentes estratexias de lectura e autoavaliación da súa propia comprensión en función do obxectivo e o tipo de texto, actualizando coñecementos previos, traballando os erros de comprensión e construíndo o significado global do texto.	X	X	X	LCLB2.1.1. Comprende textos de diversa índole pondo en práctica diferentes estratexias de lectura e autoavaliación da súa propia comprensión en función do obxectivo e o tipo de texto, actualizando coñecementos previos, traballando os erros de comprensión e construíndo o significado global do texto.	Realización de probas específicas Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.1.2. Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos.	X	X	X	LCLB2.1.2. Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos.	Resolución de cuestionarios	CCL
LCLB2.1.3. Infire a información relevante dos textos, identificando a idea principal e as secundarias, e establecendo relacións entre elas.	X	X	X	LCLB2.1.3. Infire a información relevante dos textos, identificando a idea principal e as secundarias, e establecendo relacións entre elas.	Resolución de cuestionarios Realización de resumos e esquemas	CCL
LCLB2.1.4. Constrúe o significado global dun texto ou de frases do texto demostrando unha comprensión plena e detallada deste.	X	X	X	LCLB2.1.4. Constrúe o significado global dun texto ou de frases do texto demostrando habitualmente unha comprensión plena e detallada deste.	Resolución de probas prácticas	CCL
LCLB2.1.5. Fai conexións entre un texto e o seu contexto, integrándoo e avaliándoo criticamente, e realizando hipóteses sobre el.	X	X	X	LCLB2.1.5. Fai habitualmente conexións entre un texto e o seu contexto, integrándoo e avaliándoo criticamente, e realizando hipóteses sobre el.	Realización de probas prácticas Comentario de textos	CCL
LCLB2.1.6. Comprende o significado de palabras propias do nivel culto da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñecendo a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse con exactitude e precisión.	X	X	X	LCLB2.1.6. Comprende o significado da maioría das palabras propias do nivel culto da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñecendo a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse con exactitude e precisión.	Realización de probas específicas	CCL CAA
LCLB2.2.1. Recoñece e expresa o tema, as ideas principais, a estrutura e a intención comunicativa de textos escritos propios dos ámbitos persoal, educativo, social e laboral, e de relacións con organizacións, identificando a tipoloxía textual seleccionada (narración, exposición, etc.), a organización do contido e o formato utilizado.	X	X	X	LCLB2.2.1. Recoñece e expresa habitualmente o tema, as ideas principais, a estrutura e a intención comunicativa de textos escritos propios dos ámbitos persoal, educativo, social e laboral, e de relacións con organizacións, identificando a tipoloxía textual seleccionada (narración, exposición, etc.), a organización do contido e o formato utilizado.	Realización de probas específicas Comentario de textos	CCL
LCLB2.2.2. Identifica os trazos diferenciais dos xéneros xornalísticos informativos e de opinión (noticias, reportaxes, editoriais, artigos e columnas, cartas á dirección, comentarios e crítica).	X	X	X	LCLB2.2.2. Identifica os principais trazos diferenciais dos xéneros xornalísticos informativos e de opinión (noticias, reportaxes, editoriais, artigos e columnas, cartas á dirección, comentarios e crítica).	Realización de probas específicas	CCL
LCLB2.2.3. Comprende e explica os elementos verbais e os non verbais, e a intención comunicativa dun texto publicitario procedente dos medios de comunicación.	X	X	X	LCLB2.2.3. Comprende e explica os principais elementos verbais e os non verbais, e a intención comunicativa dun texto publicitario procedente dos medios de comunicación.	Realización de probas específicas	CCL
LCLB2.2.4. Localiza informacións explícitas nun texto e relaciónaas entre si e co contexto, secuénciaas e deduce informacións ou valoracións implícitas.	X	X	X	LCLB2.2.4. Localiza a maioría das informacións explícitas nun texto e relaciónaas entre si e co contexto, secuénciaas e deduce informacións ou valoracións implícitas.	Realización de comentarios de textos	CCL
LCLB2.2.5. Interpreta o sentido de palabras, expresións, frases ou pequenos fragmentos extraídos dun texto en función do seu sentido global.	X	X	X	LCLB2.2.5. Interpreta habitualmente o sentido de palabras, expresións, frases ou pequenos fragmentos extraídos dun texto en función do seu sentido global.	Comentario de texto	CCL
LCLB2.2.6. Interpreta, explica e deduce a información dada en esquemas, mapas conceptuais, diagramas, gráficas, fotografías, etc.	X	X	X	LCLB2.2.6. Interpreta, explica e deduce habitualmente a información dada en esquemas, mapas conceptuais, diagramas, gráficas, fotografías, etc.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.3.1. Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.	X	X	X	LCLB2.3.1. Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.	Realización de comentarios de texto	CCL
LCLB2.3.2. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.	X	X	X	LCLB2.3.2. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.	Comentarios de textos	CSC CCL
LCLB2.3.3. Respecta as opinións das demais persoas.	X	X	X	LCLB2.3.3. Respecta as opinións das demais persoas.	Participación en debates Comentario de texto	CSC
LCLB2.4.1. Utiliza de forma autónoma diversas fontes de información, integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	X	X	X	LCLB2.4.1. Utiliza habitualmente de forma autónoma diversas fontes de información, integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.	Realización dun traballo	CCL CD CAA CSC
LCLB2.4.2. Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbida e irregularidades da lingua, etc.	X	X	X	LCLB2.4.2. Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbida e irregularidades da lingua, etc.	Realización de proba práctica	CAA CD CCL
LCLB2.4.3. Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.	X	X	X	LCLB2.4.3. Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.	Realización de prácticas	CCEC CAA
LCLB2.5.1. Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.).	X	X	X	LCLB2.5.1. Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.).	Realización de esquemas e guiones	CCL
LCLB2.5.2. Redacta borradores de escritura.	X	X	X	LCLB2.5.2. Redacta borradores de escritura.	Realización de borradores	CAA CCL
LCLB2.5.3. Escribe textos en diferentes soportes usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas, e respectando as normas gramaticais e ortográficas.	X	X	X	LCLB2.5.3. Escribe textos en diferentes soportes usando habitualmente o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas, e respectando as normas gramaticais e ortográficas.	Realización de probas prácticas	CCL
LCLB2.5.4. Revisa o texto en varias fases para aclarar problemas co contido (ideas, estrutura, etc.) ou coa forma (puntuación, ortografía, gramática e presentación).	X	X	X	LCLB2.5.4. Revisa habitualmente o texto en varias fases para aclarar problemas co contido (ideas, estrutura, etc.) ou coa forma (puntuación, ortografía, gramática e presentación).	Realización de cuestionarios de autoavaliación	CAA
LCLB2.5.5. Avalía, utilizando guías, a súa propia produción escrita e a dos/das seus/súas compañeiros/as.	X	X	X	LCLB2.5.5. Avalía, utilizando guías, a súa propia produción escrita e a dos/das seus/súas compañeiros/as.	Realización de cuestionarios de autoavaliación das producción propias e alleas	CCL CAA
LCLB2.5.6. Reescribe textos propios e alleos aplicando as propostas de mellora que se deducen da avaliación da produción escrita.	X	X	X	LCLB2.5.6. Reescribe textos propios e alleos aplicando as propostas de mellora que se deducen da avaliación da produción escrita.	Realización de composicións escritas	CAA CCL
LCLB2.6.1. Redacta con claridade e corrección textos propios dos ámbitos persoal, educativo, social e laboral.	X	X	X	LCLB2.6.1. Redacta habitualmente con claridade e corrección textos propios dos ámbitos persoal, educativo, social e laboral.	Realización de composicións escritas	CCL
LCLB2.6.2. Redacta con claridade e corrección textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, adecuándose aos trazos propios da tipoloxía seleccionada.	X	X	X	LCLB2.6.2. Redacta habitualmente con claridade e corrección textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, adecuándose aos trazos propios da tipoloxía seleccionada.	Realización de composicións escritas	CCL
LCLB2.6.3. Utiliza variados organizadores textuais nos seus escritos.	X	X	X	LCLB2.6.3. Utiliza variados organizadores textuais nos seus escritos.	Realización de composicións Comentarios de textos	CCL
LCLB2.6.4. Resume o contido de calquera tipo de texto, recollendo as ideas principais con coherencia e cohesión e expresándoas cun estilo propio, evitando reproducir literalmente as palabras do texto.	X	X	X	LCLB2.6.4. Resume o contido de calquera tipo de texto, recollendo as ideas principais con coherencia e cohesión e expresándoas cun estilo propio, evitando reproducir literalmente as palabras do texto.	Comentarios de texto	CCL CAA
LCLB2.6.5. Realiza esquemas e mapas conceptuais que estruturen o contido dos textos traballados.	X	X	X	LCLB2.6.5. Realiza habitualmente esquemas e mapas conceptuais que estruturen o contido dos textos traballados.	Resumos e esquemas	CCL CAA
LCLB2.6.6. Explica por escrito o significado dos elementos visuais que poidan aparecer nos textos (gráficas, imaxes, etc.).	X	X	X	LCLB2.6.6. Explica por escrito o significado dos elementos visuais que poidan aparecer nos textos (gráficas, imaxes, etc.).	Comentario de texto	CCL
LCLB2.7.1. Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz de organizar o seu pensamento.	X	X	X	LCLB2.7.1. Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz de organizar o seu pensamento.	Realización de composicións escritas	CCL CAA
LCLB2.7.2. Utiliza nos seus escritos palabras propias do nivel formal da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñece a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse oralmente e por escrito con exactitude e precisión.	X	X	X	LCLB2.7.2. Utiliza nos seus escritos bastantes palabras propias do nivel formal da lingua que incorpora ao seu repertorio léxico, e recoñece a importancia de enriquecer o seu vocabulario para expresarse oralmente e por escrito con exactitude e precisión.	Realización de traballos Realización de comentarios de textos	CCL CAA
LCLB2.7.3. Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a lectura e a escritura.	X	X	X	LCLB2.7.3. Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a lectura e a escritura.	Comentario de texto	CCL CCEC
LCLB2.7.4. Coñece e utiliza ferramentas das tecnoloxías da información e da comunicación, participando, intercambiando opinións, comentando e valorando escritos alleos, ou escribindo e dando a coñecer os seus propios.	X	X	X	LCLB2.7.4. Coñece e utiliza ferramentas das tecnoloxías da información e da comunicación, participando, intercambiando opinións, comentando e valorando escritos alleos, ou escribindo e dando a coñecer os seus propios.	Participación en blogs	CD CCL CSC
LCLB3.1.1. Explica os valores expresivos que adquiren algúns adxectivos, determinantes e pronomes en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	X	X	X	LCLB3.1.1. Explica os valores expresivos que adquiren algúns adxectivos, determinantes e pronomes en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.2.1. Recoñece e explica os valores expresivos que adquiren as formas verbais en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	X	X	X	LCLB3.2.1. Recoñece e explica os valores expresivos que adquiren as formas verbais en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.3.1. Recoñece os procedementos para a formación de palabras novas e explica o valor significativo dos prefixos e dos sufixos.	X	X	X	LCLB3.3.1. Recoñece os procedementos para a formación de palabras novas e explica o valor significativo dos prefixos e dos sufixos.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.3.2. Forma substantivos, adxectivos, verbos e adverbios a partir doutras categorías gramaticais, utilizando diversos procedementos lingüísticos.	X	X	X	LCLB3.3.2. Forma substantivos, adxectivos, verbos e adverbios a partir doutras categorías gramaticais, utilizando diversos procedementos lingüísticos.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.3.3. Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina e utilízaos para deducir o significado de palabras descoñecidas.	X	X	X	LCLB3.3.3. Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina e utilízaos para deducir o significado de palabras descoñecidas.	Resolución de exercicios	CCL CAA
LCLB3.4.1. Explica todos os valores expresivos das palabras que gardan relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	X	X	X	LCLB3.4.1. Explica todos os valores expresivos das palabras que gardan relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.4.2. Explica con precisión o significado de palabras, e usa a acepción adecuada en relación ao contexto en que aparecen.	X	X	X	LCLB3.4.2. Explica con precisión o significado de palabras, e usa a acepción adecuada en relación ao contexto en que aparecen.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.5.1. Utiliza os dicionarios e outras fontes de consulta en papel e formato dixital, resolve eficazmente as súas dúbidas sobre o uso correcto da lingua e progresa na aprendizaxe autónoma.	X	X	X	LCLB3.5.1. Utiliza os dicionarios e outras fontes de consulta en papel e formato dixital, resolve eficazmente as súas dúbidas sobre o uso correcto da lingua e progresa na aprendizaxe autónoma.	Proba práctica	CCL CAA CD
LCLB3.6.1. Transforma e amplía oracións simples en oracións compostas, usando conectores e outros procedementos de substitución para evitar repeticións.	X	X	X	LCLB3.6.1. Transforma e amplía oracións simples en oracións compostas, usando conectores e outros procedementos de substitución para evitar repeticións.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.6.2. Recoñece a palabra nuclear que organiza sintacticamente e semanticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan arredor dela.	X	X	X	LCLB3.6.2. Recoñece a palabra nuclear que organiza sintacticamente e semanticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan arredor dela.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.6.3. Recoñece a equivalencia semántica e funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oracións de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente, transformando e ampliando adxectivos, substantivos e adverbios en oracións subordinadas e inseríndoas como constituíntes doutra oración.	X	X	X	LCLB3.6.3. Recoñece a equivalencia semántica e funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oracións de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente, transformando e ampliando adxectivos, substantivos e adverbios en oracións subordinadas e inseríndoas como constituíntes doutra oración.	Resolución de exercicios	CCL
LCLB3.6.4. Utiliza de forma autónoma textos da vida cotiá para a observación, reflexión e explicación sintáctica.	X	X	X	LCLB3.6.4. Utiliza de forma autónoma textos da vida cotiá para a observación, reflexión e explicación sintáctica.	Análise de textos	CCL CAA
LCLB3.7.1. Revisa os seus discursos orais e escritos aplicando correctamente as normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social para obter unha comunicación eficiente.	X	X	X	LCLB3.7.1. Revisa os seus discursos orais e escritos aplicando correctamente as normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social para obter unha comunicación eficiente.	Produción de textos	CCL
LCLB3.8.1. Identifica e explica as estruturas dos xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas, e utilízaas nas propias producións orais e escritas.	X	X	X	LCLB3.8.1. Identifica e explica as estruturas dos xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas, e utilízaas nas propias producións orais e escritas.	Produción e análise de textos	CCL
LCLB3.8.2. Coñece os elementos da situación comunicativa que determinan os usos lingüísticos (tema, propósito, destinatario, xénero textual, etc.).	X	X	X	LCLB3.8.2. Coñece os elementos da situación comunicativa que determinan os usos lingüísticos (tema, propósito, destinatario, xénero textual, etc.).	Produción e análise de textos	CCL CSC
LCLB3.8.3. Describe os trazos lingüísticos máis sobresalientes de textos expositivos e argumentativos, relacionándoos coa intención comunicativa e o contexto en que se producen.	X	X	X	LCLB3.8.3. Describe os trazos lingüísticos máis sobresalientes de textos expositivos e argumentativos, relacionándoos coa intención comunicativa e o contexto en que se producen.	Produción e análise de textos	CCL CSC
LCLB3.8.4. Recoñece nun texto os procedementos lingüísticos para a expresión da subxectividade, e utilízaos nas producións propias.	X	X	X	LCLB3.8.4. Recoñece nun texto os procedementos lingüísticos para a expresión da subxectividade, e utilízaos nas producións propias.	Produción e análise de textos	CCL CAA
LCLB3.9.1. Recoñece e utiliza a substitución léxica como un procedemento de cohesión textual.	X	X	X	LCLB3.9.1. Recoñece e utiliza a substitución léxica como un procedemento de cohesión textual.	Produción e análise de textos	CCL
LCLB3.9.2. Identifica, explica e usa distintos tipos de conectores de causa, consecuencia, condición e hipótese, así como os mecanismos gramaticais e léxicos de referencia interna que proporcionan cohesión a un texto.	X	X	X	LCLB3.9.2. Identifica, explica e usa distintos tipos de conectores de causa, consecuencia, condición e hipótese, así como os mecanismos gramaticais e léxicos de referencia interna que proporcionan cohesión a un texto.	Produción e análise de textos	CCL
LCLB3.10.1. Recoñece os rexistros lingüísticos en textos orais ou escritos en función da intención comunicativa e do seu uso social.	X	X	X	LCLB3.10.1. Recoñece os rexistros lingüísticos en textos orais ou escritos en función da intención comunicativa e do seu uso social.	Produción e análise de textos	CCL CSC
LCLB3.10.2. Valora a importancia de utilizar o rexistro adecuado a cada situación comunicativa, e aplícao nos seus discursos orais e escritos.	X	X	X	LCLB3.10.2. Valora a importancia de utilizar o rexistro adecuado a cada situación comunicativa, e aplícao nos seus discursos orais e escritos.	Produción e análise de textos	CCL CSC
LCLB3.11.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	X	X	X	LCLB3.11.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.	Realización de proxectos	CCL CSC CD
LCLB3.12.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	X	X	X	LCLB3.12.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.	Produción e análise de textos	CCL CAA
Bloque 4. Educación literaria				Bloque 4. Educación literaria
LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos e ás súas afeccións.	X	X	X	LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos e ás súas afeccións.	Lectura de obras literarias	CCL CCEC
LCLB4.1.2. Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis chamaron a súa atención e o que a lectura lle achegou como experiencia persoal.	X	X	X	LCLB4.1.2. Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis chamaron a súa atención e o que a lectura lle achegou como experiencia persoal.	Análise de obras literarias	CCL CCEC
LCLB4.1.3. Desenvolve progresivamente o seu propio criterio estético perseguindo como única finalidade o pracer pola lectura.	X	X	X	LCLB4.1.3. Desenvolve progresivamente o seu propio criterio estético perseguindo como única finalidade o pracer pola lectura.	Participación en coloquios sobre obras literarias	CCL CCEC
LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación existente entre manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine, etc.).	X	X	X	LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación existente entre manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine, etc.).	Participación en coloquios sobre obras literarias	CCL CCEC CAA
LCLB4.2.2. Recoñece e comenta o mantemento ou a evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo dos diversos períodos histórico-literarios, ata a actualidade.	X	X	X	LCLB4.2.2. Recoñece e comenta o mantemento ou a evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo dos diversos períodos histórico-literarios, ata a actualidade.	Proba escrita Análise de obras literarias	CCL CCEC
LCLB4.2.3. Compara textos literarios e pezas dos medios de comunicación que respondan a un mesmo tópico, observando, analizando e explicando os puntos de vista segundo o medio, a época ou a cultura, e valorando e criticando o que le ou ve.	X	X	X	LCLB4.2.3. Compara textos literarios e pezas dos medios de comunicación que respondan a un mesmo tópico, observando, analizando e explicando os puntos de vista segundo o medio, a época ou a cultura, e valorando e criticando o que le ou ve.	Participación en coloquios sobre obras literarias Análise de obras literarias	CCL CCEC CAA
LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	X	X	X	LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.	Participación en coloquios sobre obras literarias	CCL CCEC CSC
LCLB4.3.2. Traballa en equipo determinados aspectos das lecturas propostas ou seleccionadas polos alumnos, investigando e experimentando de forma progresivamente autónoma.	X	X	X	LCLB4.3.2. Traballa en equipo determinados aspectos das lecturas propostas ou seleccionadas polos alumnos, investigando e experimentando de forma progresivamente autónoma.	Análise de obras literarias	CSC CAA CCL
LCLB4.3.3. Le en voz alta, modulando e adecuando a voz, apoiándose en elementos da comunicación non verbal e potenciando a expresividade verbal.	X	X	X	LCLB4.3.3. Le en voz alta, modulando e adecuando a voz, apoiándose en elementos da comunicación non verbal e potenciando a expresividade verbal.	Lectura de textos literarios	CCL CCEC
LCLB4.3.4. Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a expresión corporal como manifestación de sentimentos e emocións, respectando as producións das demais persoas.	X	X	X	LCLB4.3.4. Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a expresión corporal como manifestación de sentimentos e emocións, respectando as producións das demais persoas.	Dramatización de textos literarios	CCL CCEC
LCLB4.4.1. Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura desde o século XVlll aos nosos días, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.	X	X	X	LCLB4.4.1. Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura desde o século XVlll aos nosos días, identificando o tema, resumindo o seu contido e interpretando a linguaxe literaria.	Análise de obras literarias Comentario de texto	CCL CCEC
LCLB4.4.2. Expresa a relación entre o contido da obra, a intención do/da autor/a e o contexto, e o mantemento de temas e formas, emitindo xuízos persoais razoados.	X	X	X	LCLB4.4.2. Expresa a relación entre o contido da obra, a intención do/da autor/a e o contexto, e o mantemento de temas e formas, emitindo xuízos persoais razoados.	Comentario de textos literarios	CCL CCEC
LCLB4.5.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados, seguindo as convencións do xénero e con intención lúdica e creativa.	X	X	X	LCLB4.5.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados, seguindo as convencións do xénero e con intención lúdica e creativa.	Produción de textos literarios	CCL CCEC
LCLB4.5.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	X	X	X	LCLB4.5.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.	Produción de textos literarios	CCL CCEC CAA
LCLB4.6.1. Consulta e cita adecuadamente varias fontes de información para desenvolver por escrito, con rigor, claridade e coherencia, un tema relacionado co currículo de Literatura.	X	X	X	LCLB4.6.1. Consulta e cita adecuadamente varias fontes de información para desenvolver por escrito, con rigor, claridade e coherencia, un tema relacionado co currículo de Literatura.	Traballo escrito de investigación	CCL CCEC CAA
LCLB4.6.2. Achega nos seus traballos escritos ou orais conclusións e puntos de vista persoais e críticos sobre as obras literarias, expresándose con rigor, claridade e coherencia.	X	X	X	LCLB4.6.2. Achega nos seus traballos escritos ou orais conclusións e puntos de vista persoais e críticos sobre as obras literarias, expresándose con rigor, claridade e coherencia.	Comentario de textos literarios	CCL CCEC CSC
LCLB4.6.3. Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e da comunicación para a realización dos seus traballos educativos.	X	X	X	LCLB4.6.3. Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e da comunicación para a realización dos seus traballos educativos.	Traballos escritos e orais	CCL CD

5.3.Contidos en 4º ESO

B1.1. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación co ámbito de uso: persoal, educativo, social e laboral.

B1.2. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación coa súa finalidade: textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos. Diálogo.

B1.3. Observación e comprensión do sentido global de debates, coloquios, entrevistas e conversas espontáneas, da intención comunicativa de cada interlocutor/a e aplicación das normas básicas que regulan a comunicación.

B1.4. Coñecemento e uso progresivamente autónomo das estratexias necesarias para a produción de textos orais.

B1.5. Valoración da lingua oral como instrumento de aprendizaxe, como medio para transmitir coñecementos, ideas e sentimentos, e como ferramenta para regular a conduta.

B1.6. Coñecemento, uso e aplicación das estratexias necesarias para falar en público e dos instrumentos de autoavaliación en prácticas orais formais ou informais.

B1.7. Coñecemento, comparación, uso e valoración das normas de cortesía da comunicación oral que regulan as conversas espontáneas e outras prácticas discursivas orais propias dos medios de comunicación. Debate.

B1.8. Creación de textos orais e audiovisuais que reproduzan situación reais ou imaxinarias de comunicación.

B2.1. Coñecemento e uso progresivo de técnicas e estratexias de comprensión escrita.

B2.2. Lectura comprensiva, interpretación e valoración de textos escritos en relación cos ámbitos persoal, educativo, social e laboral.

B2.3. Lectura, comprensión, interpretación e valoración de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados.

B2.1. Coñecemento e uso progresivo de técnicas e estratexias de comprensión escrita.

B2.2. Lectura comprensiva, interpretación e valoración de textos escritos en relación cos ámbitos persoal, educativo, social e laboral.

B2.3. Lectura, comprensión, interpretación e valoración de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados.

B2.4. Actitude progresivamente crítica e reflexiva ante a lectura.

B2.5. Utilización progresivamente autónoma das bibliotecas e das tecnoloxías da información e da comunicación como fontes de obtención de información.

B2.6. Coñecemento e uso das técnicas e as estratexias para a produción de textos escritos: planificación, obtención de datos, organización da información, redacción e revisión.

B2.7. Produción de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados.

B2.8. Produción de textos escritos e audiovisuais propios dos ámbitos persoal, educativo, social e laboral.

B2.9. Interese pola composición escrita como fonte de información e aprendizaxe, como forma de comunicar as experiencias e os coñecementos propios, e como instrumento de enriquecemento persoal e profesional.

B3.1. Observación, reflexión e explicación dos valores expresivos e do uso das categorías gramaticais, con especial atención ao adxectivo, aos tipos de determinantes e aos pronomes.

B3.2. Observación, reflexión e explicación dos valores expresivos e do uso das formas verbais en textos con diferente intención comunicativa.

B3.3. Observación, reflexión e explicación do uso expresivo dos prefixos e sufixos, recoñecendo os que teñen orixe grega e latina, explicando o significado que lle achegan á raíz léxica e a súa capacidade para a formación e a creación de novas palabras.

B3.4. Observación, reflexión e explicación dos niveis de significado de palabras e expresións no discurso oral ou escrito.

B3.5. Manexo de dicionarios e outras fontes de consulta en papel e formato dixital sobre a normativa e o uso non normativo das palabras, e interpretación das informacións lingüísticas que proporcionan os dicionarios da lingua (gramaticais, semánticas, rexistro e uso).

B3.6. Observación, reflexión e explicación dos límites sintácticos e semánticos da oración simple e a composta, das palabras que relacionan os grupos que forman parte desta e dos seus elementos constitutivos.

B3.7. Coñecemento, uso e valoración das normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas na escritura para obter unha comunicación eficiente.

B3.8. Observación, reflexión, explicación e uso dos trazos característicos que permiten diferenciar e clasificar os xéneros textuais, con especial atención aos discursos expositivos e argumentativos.

B3.9. Observación, reflexión e explicación do uso de conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais (substitucións pronominais) como léxicos (elipses e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos).

B3.10. Coñecemento dos rexistros e dos factores que inciden no uso da lingua en distintos ámbitos sociais, e valoración da importancia de utilizar o rexistro adecuado segundo as condicións da situación comunicativa.

B3.11. Participación en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.12. Identificación e progresiva utilización dos coñecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B4.2. Aproximación ás obras máis representativas da literatura española desde o século XVlll aos nosos días a través da lectura e a explicación de fragmentos significativos e, de ser o caso, obras completas. Reflexión e superación de estereotipos de xénero, clase, crenzas, etc.

B4.3. Redacción de textos de intención literaria a partir da lectura de textos do século XX, utilizando as convencións formais do xénero seleccionado e con intención lúdica e creativa.

B4.4. Consulta de fontes de información variadas para a realización de traballos e a cita adecuada destas.

6. MATERIA: LATÍN CURSO: 4º ESO

6.1.Obxectivos para o curso

B1.1. Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua latina.

B1.2. Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en Europa actualmente.

B1.3. Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e localizalas nun mapa.

B1.4. Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa.

B1.5. Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

B1.6. Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

Bloque 2. Sistema da lingua latina: elementos básicos

B2.1. Coñecer diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto.

B2.2. Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas e identificar os tipos de alfabeto empregados hoxe en día en Europa.

B2.3. Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas de pronuncia en latín.

Bloque 3. Morfoloxía

B3.1. Identificar e distinguir os formantes das palabras.

B3.2. Distinguir e clasificar tipos de palabras.

B3.3. Comprender o concepto de declinación e conxugación.

B3.4. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

B3.5. Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

B3.6. Recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir do tema de presente e perfecto, tanto en voz activa como en voz pasiva, así como as formas non persoais do verbo: infinitivo de presente activo e participio de perfecto.

Bloque 4. Sintaxe

B4.1. Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

B4.2. Coñecer os nomes dos casos latinos e identificar as súas principais funcións na oración, e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

B4.3. Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no galego e no castelán.

B4.4. Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

B4.5. Distinguir as oracións simples das compostas.

B4.6. Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio máis transparentes.

Bloque 5. Roma: historia, cultura e civilización

B5.1. Coñecer os feitos históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

B5.2. Coñecer os trazos fundamentais da organización política e social de Roma.

B5.3. Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

B5.4. Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

B5.5. Coñecer os deuses, mitos e heroes latinos, e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.

B5.6. Recoñecer os tipos de vivenda empregados en Roma, as características principais da alimentación romana, os elementos da indumentaria e as normas de hixiene persoal, peiteados e cosméticos.

B5.7. Coñecer os espectáculos públicos realizados no teatro, no circo e no anfiteatro, e a súa relación co mundo actual.

Bloque 6. Textos

B6.1. Aplicar coñecementos básicos de morfoloxía e sintaxe para iniciarse na interpretación, na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados.

B6.2. Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.

B6.3. Utilizar correctamente os manuais de gramática e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a información que proporcionan.

B6.4. Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e a estrutura de textos latinos traducidos.

B6.5. Redactar en lingua latina pequenos textos de produción propia.

B6.6. Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.

Bloque 7. Léxico

B7.1. Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior frecuencia.

B7.2. Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

B7.3. Recoñecer os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas do alumnado.

B7.4. Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto axeitado.

6.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe

Estándares de aprendizaxe LATÍN 4º ESO	Temporalización			Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
				Grao mínimo de consecución	Instrumentos de avaliación	Competencias Clave
	1º	2º	3º
LAB1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos períodos a civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia e situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.	X	X	X	LAB1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos períodos a civilización romana, e situando algúns puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.	Mapas	CMCCT CCEC CAA CSC
LAB.1.2.1. Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, delimitando nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.	X	X	X	LAB.1.2.1. Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias.	Resolución de cuestionarios e mapas	CD CAA CMCCT
LAB.1.3.1. Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.	X	X	X	LAB.1.3.1. Identifica as principais linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.	Proba escrita	CSC CAA CD
LAB1.4.1. Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe as romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.	X	X	X	LAB1.4.1. Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe as romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.	Mapas	CSC CAA CD
LAB.1.5.1. Identifica e diferencia palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos, en relación co termo de orixe.	X X	X X	X X	LAB.1.5.1. Identifica e diferencia algunhas palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos, en relación co termo de orixe.	Resolución de cuestionarios	CCL CAA
LAB.1.6.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.	X	X	X	LAB.1.6.1. Realiza algunhas evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.	Proba escrita	CCL CAA

LAB2.1.1. Recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función.	X	X	X	LAB2.1.1. Recoñece diferentes tipos de escritura.	Proba escrita	CD CCEC
LAB2.2.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do abecedario latino, sinala as principais adaptacións que se producen en cada unha delas, recoñece os tipos de alfabetos usados actualmente en Europa e relaciona cada un coas linguas que os empregan.	X	X	X	LAB2.2.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do abecedario latino, recoñece os tipos de alfabetos usados actualmente en Europa e relaciona cada un coas linguas que os empregan.	Comentario de texto	CD CAA
LAB2.3.1. Le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronuncia correcta.	X	X	X	LAB2.3.1. Le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronuncia correcta.	Lectura	CCL
LAB3.1.1. Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.	X	X	X	LAB3.1.1. Descompón algunhas palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.	Resolución de cuestionarios	CCL
LAB3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.	X	X	X	LAB3.2.1. Distingue habitualmente palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.	Proba escrita	CAA CCL
LAB3.3.1. Define o concepto de declinación e conxugación.	X	X	X	LAB3.3.1. Define o concepto de declinación e conxugación.	Resolución de cuestionario	CAA CCL
LAB3.4.1. Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e a súa declinación.	X	X	X	LAB3.4.1. Enuncia correctamente algúns substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e a súa declinación.	Proba escrita	CCL
LAB3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.	X	X	X	LAB3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.	Resolución de cuestionario	CCL CAA
LAB3.5.1. Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a súa conxugación a partir do seu enunciado.	X	X	X	LAB3.5.1. Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a súa conxugación a partir do seu enunciado.	Proba escrita	CAA CCL
LAB3.5.2. Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.	X	X	X	LAB3.5.2. Coñece e identifica habitualmete as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.	Resolución de exercicios	CCL CAA
LAB3.6.1. Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa o modo indicativo, tanto do tema de presente como do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o pretérito perfecto de indicativo.	X	X	X	LAB3.6.1. Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa o modo indicativo, tanto do tema de presente como do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o pretérito perfecto de indicativo.	Resolución de exercicios	CCL
LAB3.6.2. Cambia de voz as formas dos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e pretérito perfecto de indicativo.	X	X	X	LAB3.6.2. Cambia de voz as formas dos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e pretérito perfecto de indicativo.	Resolución de exercicios	CCL
LAB3.6.3. Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o participio de perfecto.	X	X	X	LAB3.6.3. Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o participio de perfecto.	Resolución de exercicios	CCL
LAB3.6.4. Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.	X	X	X	LAB3.6.4. Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.	Traduccións	CCL
LAB4.1.1. Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos adaptados, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións na oración.	X	X	X	LAB4.1.1. Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos adaptados, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións na oración.	Traduccións	CCL
LAB4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.	X	X	X	LAB4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.	Resolución de exercicios	CCL CAA
LAB4.2.2. Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos textos e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.	X	X	X	LAB4.2.2. Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos textos e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.	Traduccións	CCL
LAB4.3.1. Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.	X	X	X	LAB4.3.1. Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.	Redaccións	CCL
LAB4.4.1. Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica as súas características.	X	X	X	LAB4.4.1. Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica as súas características.	Resolución de exercicios	CCL
LAB4.5.1. Compara e clasifica tipos de oracións compostas, e diferénciaas das oracións simples.	X	X	X	LAB4.5.1. Compara e clasifica tipos de oracións compostas, e diferénciaas das oracións simples.	Resolución de exercicios	CAA CCL
LAB4.6.1. Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e participio máis transparentes, e analízaas e tradúceas correctamente.	X	X	X	LAB4.6.1. Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e participio máis transparentes, e analízaas e tradúceas correctamente.	Traduccións	CCL
LAB5.1.1. Distingue as etapas da historia de Roma e explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.	X	X	X	LAB5.1.1. Distingue as etapas da historia de Roma e explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.	Comentario de textos	CSC CSIEE
LAB5.1.2. Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período histórico correspondente.	X	X	X	LAB5.1.2. Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período histórico correspondente.	Comentario de textos	CCEC CSC
LAB5.1.3. Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos salientables, consultando diferentes fontes de información.	X	X	X	LAB5.1.3. Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos salientables, consultando diferentes fontes de información.	Realización de eixes cronológicos	CMCCT CAA
LAB5.1.4. Describe algúns dos principais fitos históricos da civilización latina, e explica a grandes liñas as circunstancias en que teñen lugar e as súas principais consecuencias.	X	X	X	LAB5.1.4. Describe algúns dos principais fitos históricos da civilización latina.	Proba escrita	CSC CCL CCEC
LAB5.2.1. Describe os trazos esenciais que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.	X	X	X	LAB5.2.1. Describe os trazos esenciais que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.	Comentario de textos	CSC CSIEE
LAB5.2.2. Describe a organización da sociedade romana e explica as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas, en comparación cos actuais.	X	X	X	LAB5.2.2. Describe a organización da sociedade romana e explica as características das clases sociais.	Comentario de textos	CSIEE CSC CCEC
LAB5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, e analiza a través deles os estereotipos culturais da época en comparación cos actuais.	X	X	X	LAB5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros.	Comentario de textos	CSC CCEC CCL
LAB5.4.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos que os caracterizan e establece relacións entre os deuses máis importantes.	X	X	X	LAB5.4.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.	Exposición oral	CCEC CCL CD
LAB5.5.1. Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, e sinala as semellanzas e as principais diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos.	X	X	X	LAB5.5.1. Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura.	Comentario de textos	CAA CCEC
LAB5.6.1. Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado persoal e contrástaos cos da actualidade.	X	X	X	LAB5.6.1. Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado persoal e contrástaos cos da actualidade.	Exposición escrita	CCEC CSC CCL
LAB5.7.1. Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.	X	X	X	LAB5.7.1. Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.	Exposición escrita	CSC CCL CCEC
LAB6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.	X	X	X	LAB6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.	Traducción	CCL CAA
LAB6.2.1. Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global, relacionando estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.	X	X	X	LAB6.2.1. Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global, relacionando estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.	Traduccións	CCL CAA
LAB6.3.1. Utiliza correctamente os manuais e o dicionario, analizando a información que proporcionan, para traducir pequenos textos.	X	X	X	LAB6.3.1. Utiliza correctamente os manuais e o dicionario, analizando a información que proporcionan, para traducir pequenos textos.	Traduccións	CCL CAA
LAB6.4.1. Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.	X	X	X	LAB6.4.1. Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.	Coloquios	CCEC CCL
LAB6.4.2. Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema principal e distinguindo as súas partes.	X	X	X	LAB6.4.2. Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando habitualmente o tema principal e distinguindo as súas partes.	Esquemas e resumos	CCL CD
LAB6.5.1. Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.	X	X	X	LAB6.5.1. Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.	Redaccións	CCL
LAB6.6.1. Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.	X	X	X	LAB6.6.1. Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.	Coloquios	CCL
LAB7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de palabras da lingua propia.	X	X	X	LAB7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de palabras da lingua propia.	Resolución de exercicios	CAA CCL
LAB7.1.2. Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.	X	X	X	LAB7.1.2. Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.	Resolución de exercicios	CD CAA
LAB7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.	X	X	X	LAB7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.	Resolución de exercicios	CCL
LAB7.3.1. Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.	X	X	X	LAB7.3.1. Identifica a etimoloxía dalgunhas palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.	Resolución de exercicios	CCL
LAB7.4.1. Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.	X	X	X	LAB7.4.1. Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.	Comentario de textos	CCL CAA

6.3.Contidos

Bloque 1:

B1.1. Marco xeográfico da lingua.

B1.2. O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias lingüísticas.

B1.3. Linguas de España: linguas romances e non romances.

B1.4. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán.

Bloque 2. Sistema da lingua latina: elementos básicos

B2.1. Orixes da escritura. Sistemas de escritura.

B2.2. Orixes do alfabeto latino.

B2.3. Pronuncia do latín.

Bloque 3. Morfoloxía

B3.1. Formantes das palabras.

B3.2. Tipos de palabras: variables e invariables.

B3.3. Concepto de declinación e conxugación.

B3.4. Flexión nominal e pronominal: substantivos, adxectivos e pronomes.

B3.5. Flexión verbal.

Bloque 4. Sintaxe

B4.1. Elementos da oración.

B4.2. Casos latinos.

B4.3. Concordancia.

B4.4. Oración simple: oracións atributivas e predicativas.

B4.5. Oración composta: oracións coordinadas.

B4.6. Construcións de infinitivo e de participio máis transparentes.

Bloque 5. Roma: historia, cultura e civilización

B5.1. Períodos da historia de Roma.

B5.2. Organización política e social de Roma.

B5.3. A familia romana.

B5.4. Mitoloxía e relixión.

B5.5. Vida cotiá: vivenda, alimentación e indumentaria.

B5.6. Espectáculos públicos: teatro, circo e anfiteatro.

Bloque 6. Textos

B6.1. Análise morfolóxica e sintáctica.

B6.2. Comparación das estruturas latinas coas das linguas propias.

B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución.

B6.4. Lectura comprensiva de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

B6.5. Produción de pequenos textos propios en lingua latina.

Bloque 7. Léxico

B7.1. Vocabulario básico latino: léxico transparente; palabras de maior frecuencia.

B7.2. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos.

B7.3. Locucións latinas de uso actual.

7. MATERIA: IGUALDADE CURSO: 1º ESO

7.1.Obxectivos xerais para o curso na materia de Igualdade

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra as mulleres.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexos, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizasen achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporal, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos ser vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación.

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

7.2.Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable da temporalización, grao mínimo de consecución para superar a materia, procedementos e instrumentos de avaliación, contribución ó desenvolvemento das competencias clave

Obxectivos	Contidos	Criterios de avaliación	Estándares de aprendizaxe e competencias básicas	Intrumentos e procedementos de avaliación	Temporalización
Bloque 1. A construción social das identidades sexuais e de xénero
a c d g l m	B1.1. Sociedade e xénero. Diferenza entre sexo e xénero. B1.2. Igualdade formal e igualdade real. B1.3. Feminismo e machismo. B1.4. Sexismo, roles de xénero e estereotipos.	B1.1. Comprender os conceptos básicos do ámbito da igualdade aplicándoos á vida real.	GUB1.1.1. Observa as diferenzas nas escollas entre mulleres e homes en situacións reais no ámbito do lecer (xogo, deporte...). CCEC, CSC GUB1.1.2. Analiza as causas que determinan as escollas das mulleres e dos homes. CCEC, CSC GUB1.1.3. Valora a igualdade na toma de decisións e rexeita estereotipos e prexuízos sexistas. CCEC, CSC	Lectura de textos, análise de estatísticas, realización de exposicións orais sobre traballos de investigación, visionado de vídeos e debate na aula.	1
a c d g l m o	B1.5. O proceso de socialización. Interiorización dos roles de xénero. B1.6. A construción das identidades sexuais e de xénero na adolescencia. Consecuencias no proxecto vital.	B1.2.Comprender o proceso de socialización na construción das identidades de xénero.	IGUB1.2.1. Compara os modelos de comportamento que representan homes e mulleres no seu contorno (familia, escola, amizades...) e analiza como inflúen no proxecto de vida. CCEC, CSC, CAA	Lectura e comprensión de textos de diversos medios de comunicación e redes sociais, análise de estatísticas, realización de exposicións orais sobre traballos de investigación, visionado de vídeos e debate na aula.	1
a c d g h l m o	B1.7. Estereotipos de masculinidade, feminidade, maternidade e paternidade. Diversidade de modelos familiares. Corresponsabilidade. B1.8. Os axentes de socialización na transmisión de estereotipos e prexuízos sexistas.	B1.3. Analizar tipos de familias do contorno máis próximo, rexeitar situacións de discriminación e desigualdade e identificar a influencia dos diversos axentes de socialización (TV, prensa, noticias en internet...).	IGUB1.3.1. Identifica distintos modelos de familias e recoñece estereotipos na sociedade poñendo exemplos tirados de distintos ámbitos (familia, escola, amizade, medios de comunicación...).CCEC, CSC, CAA IGUB1.3.2. Participa, de maneira activa, nos diálogos propostos na clase, respectando as normas de interacción, intervención e cortesía e realiza produtos (textuais, gráficos e audiovisuais) cooperando con actitudes igualitarias.CCEC, CSC, CAA, CCL, CD, CSIEE	Creación de enquisas ou resposta a cuestionarios e diversos textos tras unha inicial análise da situación a través da posta en común dos resultados da enquisa. Realización de murais.	1
Bloque 2. Relacións de xénero e afectividade
a c d g h l m	B.2.1. As relacións entre sexos: expresión das emocións e dos afectos. B.2.2 Atracción, mitos e modelos de amor. B.2.3. As relacións de parella e relacións de poder. B.2.4. Outras alternativas: novas masculinidades e feminidades. Deconstrución de roles.	B2.1. Recoñecer situacións de desigualdade na expresión das emocións e dos afectos e propoñer alternativas dende o respecto.	IGUB2.1.1. Nomea distintos estados emocionais e pon exemplos en situacións reais ou simuladas de relacións afectivas con trazos negativos ou de dependencia. CCL, CSC IGUB2.1.2. Distingue distintos tipos de relacións afectivas entre persoas (amizade, atracción, relación de parella) a partir de situacións dadas.CCL, CSC, CAA IGUB2.1.3. Identifica modelos de relación tradicionais de parella a partir de exemplos reais que propoñan ou situacións simuladas.CSC, CAA IGUB2.1.4. Compara distintos modelos de relacións, a partir de diferentes produtos audiovisuais (curtas, series de TV, música...), identifica os seus condicionamentos e valora a diversidade. CSC, CAA	Realización de debates partindo de vídeos, presentacións ou textos, role play na aula, actividades cooperativas para a expresión das emocións.	2
a b c d g h l m	B2.5. A construción social da sexualidade dende a perspectiva de xénero. B2.6. As relacións afectivas e sexuais: o papel do home e da muller na sexualidade dominante. B2.7. Orientacións e identidades na sexualidade: construción social dende estereotipos de xénero.	B2.2. Recoñecer a sexualidade e a súa construción como un proceso persoal e vital e rexeitar condicionamentos non igualitarios na súa expresión e desenvolvemento respecto do modelo dominante.	IGUB2.2.1. Identifica e diferencia distintos ámbitos da sexualidade a partir de exemplos reais ou simulados axeitados para a súa etapa evolutiva, recoñecendo estereotipos culturais e posibles desigualdades. CSC, CAA, CCL IGUB2.2.2. Compara os roles do home e da muller nas relacións afectivas e sexuais no modelo dominante a través de imaxes ou vídeos propostos.CSC, CD	Realización de debates partindo de vídeos, presentacións ou textos e creación de murais, exposicións ou folletos.	2º
a b c d e g h l m o	B2.8. O trato igualitario nas relacións afectivas e sexuais. B2.9. Respecto e comprensión nas relacións afectivas entre os sexos. B2.10. Estratexias de análise e resolución de conflitos. B2.11. Novas maneiras de relacionarse: oportunidades e riscos para a igualdade no mundo dixital.	B2.3. Comprender e valorar novas maneiras de relacionarse e de convivir dende o trato igualitario e positivo e transferir as estratexias e aprendizaxes á propia realidade persoal.	UB2.3.1. Identifica condutas e estratexias de respecto e comprensión nas relacións afectivas e sexuais a partir de casos prácticos ou debates. CSC, CSIEE IGUB2.3.2. Procura fórmulas para resolver os conflitos a través da escoita activa, a asertividade, a empatía e o diálogo construtivo. CSC, CSIEE IGUB2.3.3. Identifica as posibilidades que ofrecen as TIC como medio de comunicación e interacción entre iguais a través de exemplos comúns e utilízaas sen incorrer en desigualdades nin riscos para a propia integridade e a dos demais.CSC, CD, CCL IGUB2.3.4. Participa de maneira activa nos diálogos propostos na clase, respectando as normas de interacción, intervención e cortesía e realiza produtos (textuais, gráficos e audiovisuais) cooperando de xeito igualitario. CSC, CD, CCL, CAA, CSIEE	Debates, role play, vídeos ou curtametraxes, participación en foros, deseño de carteis ou folletos de xeito cooperativo.	2º
Bloque 3. Da discriminación á igualdade de oportunidades
a c d e g l m	B3.1. Dereitos humanos e igualdade. A evolución e a conquista dos dereitos. B3.2. O principio de igualdade e non discriminación.	B3.1. Coñecer os dereitos humanos fundamentais. B3.2. Extraer conclusións sobre a diferente participación de homes e mulleres nos distintos ámbitos sociais.	IGUB3.1.1. Identifica fitos na consecución de dereitos ao longo da historia da humanidade. CAA, CSC IGUB3.2.1. Compara a adquisición dos dereitos por parte das mulleres e dos homes e recoñece as situacións discriminatorias que dan lugar á vulneración de dereitos humanos a través de exemplos concretos: dereito ao voto, á educación, á representación pública...CAA, CSC	Análise de xornais e revistas, realización exe cronolóxico, cuestionario sobre películas ou documentais.	3
a b c d e g h l m o	B3.3. Evidencias da discriminación das mulleres nos ámbitos público e privado.	B3.3. Identificar a participación de mulleres e homes nos ámbitos público e privado, recoñecendo a diversidade de situacións discriminatorias cara ás mulleres e analizando as consecuencias negativas para o desenvolvemento da autonomía persoal.	IGUB3.3.1. Busca e selecciona mostras da desigualdade por razón de sexo e xénero a través de diferentes exemplos: na división sexual do traballo, acceso ao mundo laboral, salarios, masculinización e feminización dos perfís profesionais, corresponsabilidade no ámbito doméstico, uso desigual dos espazos e aproveitamento dos tempos de ocio, uso das novas tecnoloxías, feminización da pobreza… CSC, CD, CAA GUB3.3.2. Valora os dereitos acadados para o desenvolvemento e a autonomía persoal. CSC, CSIEE IGUB3.3.3. Participa de maneira activa nos diálogos propostos na clase, respectando as normas de interacción, intervención e cortesía e realiza produtos (textuais, gráficos e audiovisuais) cooperando con actitudes igualitarias.CSC, CD, CCL, CAA, CSIEE	Análise de datos estatísticos e xornais, cuestionario sobre documentais ou fragmentos de informativos da televisión, debates na aula.	3
a b c d e g h l m o	B3.4. Visibilidade das mulleres nos distintos eidos (historia, cultura, ciencia...) e recoñecemento da súa contribución en diversas esferas sociais.	B3.4. Coñecer e valorar o papel das mulleres ao longo da historia e no tempo contemporáneo, así como o proceso de ocultación sufrida.	GUB3.4.1. Consulta e utiliza, de forma autónoma, fontes de información básicas (dixitais e outras) para a realización de traballos sinxelos sobre o labor de mulleres representativas nalgúns dos campos do coñecemento, da realización persoal, do lecer...CD, CCL, CAA	Traballo de investigación e presentación na aula, cuestionario sobre fragmentos de documentais.	3
a c d e g h l m o	B3.5. A linguaxe inclusiva dende a perspectiva de xénero. Criterios de uso.	B3.5. Coñecer e aplicar os mecanismos de uso da linguaxe inclusiva.	IGUB3.5.1. Identifica os recursos lingüísticos que contribúen a visibilizar as mulleres no discurso a través do uso dunha linguaxe inclusiva. CSC, CCL, CAA IGUB3.5.2. Incorpora, de xeito gradual, a linguaxe inclusiva nas súas intervencións orais e producións escritas.CCL	Creación dun mural, folleto ou presentación, creación de textos.	3
a c d e g l m	B3.6. Alternativas para acadar a igualdade real de mulleres e homes (políticas sociais, cambio xeracional, cambio persoal...).	B3.6. Incorporar as principais aprendizaxes á realidade persoal e social.	GUB3.6.1. Identifica actitudes positivas propias ou no seu contorno situacións de cambio que conduzan á igualdade entre os sexos.CSC, CAA GUB3.6.2. Realiza propostas para conseguir a ampliación de dereitos e acadar así a igualdade real e efectiva, así como a visibilidade social da muller. CSC, CCL, CSIEE	Creación de textos, presentacións e debates na aula ou en foros de internet.	3
Bloque 4. Cara a unha sociedade sen violencia machista
a c d e l m	B4.1. A violencia machista como consecuencia da desigualdade. A escalada da violencia machista: dende o micromachismo á agresión.	B4.1. Comprender que as distintas desigualdades derivan en discriminacións e violencias.	GUB4.1.1. Identifica e xerarquiza feitos, actitudes e comportamentos discriminatorios e relaciónaos coa violencia machista.CSC, CAA, CCL	Análise de textos, vídeos e imaxes, exposición de traballos de investigación.	1
a c d e g l m	B4.2. Identificación e recoñecemento de distintos tipos de violencia machista. As consecuencias nas persoas que a sofren.	B4.2. Identificar, recoñecer e analizar as consecuencias dos distintos tipos de violencia machista.	GUB4.2.1. Identifica algúns tipos de violencia a partir de exemplos diversos e clasifícaos (violencia psicolóxica, física...) CSC, CAA, CCL IGUB4.2.2. Recoñece o ciclo da violencia a partir de situacións de agresións propostas. CSC, CCL	Análise de textos, vídeos e imaxes, exposición de traballos de investigación.	1
a b c d e g h l m o	B4.3. Sinais de alerta na mocidade. Detección e prevención de condutas violentas en relación co xénero. B4.4. Rexeitamento das condutas violentas por razón de xénero.	B4.3. Identificar os diversos sinais de alerta para detectar e prever a violencia machista nas relacións interpersoais propias e/ou do seu contorno.	GUB4.3.1. Recoñece os sinais de alerta que permiten distinguir un caso de violencia machista, identifícaos en casos prácticos e denuncia as condutas violentas.CSC, CAA, CCL, CSIEE IGUB4.3.2. Participa, de maneira activa, nos diálogos propostos na clase, respectando as normas de interacción, intervención e cortesía e realiza produtos (textuais, gráficos e audiovisuais) cooperando con actitudes igualitarias.CSC, CAA, CCL, CSIEE, CD.	Creación de folletos ou murais de xeito cooperativo e debates na aula ou en foros de internet.	1
a b c d e g l m	B4.5. A trata de persoas e a escravitude sexual como forma de violencia contra as mulleres.	B4.4. Buscar exemplos da trata de mulleres e nenas en distintos medios audiovisuais e escritos.	IGUB4.4.1. Busca exemplos da trata de persoas e da escravitude sexual nos medios de comunicación.CSC, CD, CCL, CSIEE.	Análise e búsqueda de información e vídeos acompañados de cuestionarios ou textos de reflexión ou debates.	3
a b c d e g h l m n o	B4.6. Solucións para saír da espiral da violencia.	B4.5. Demostrar solidariedade con todas as vítimas da violencia machista.	IGUB4.5.1. Realiza un produto (cartel, folleto, presentación, artigo xornalístico, blog...) que expoña de xeito sinxelo e positivo mensaxes e propostas de solución para afrontar as situacións de violencia machista.CSC, CAA, CCL, CSIEE, CD IGUB4.5.2. Incorpora, de xeito gradual, a linguaxe inclusiva nas súas intervencións orais e producións escritas. CCL	Realización de carteis, folletos, artigos ou diversos textos empregando a linguaxe inclusiva.	2

7.3.Contidos da materia de Igualdade

Bloque 1. A construción social das identidades sexuais e de xénero

B1.1. Sociedade e xénero. Diferenza entre sexo e xénero.

B1.2. Igualdade formal e igualdade real.

B1.3. Feminismo e machismo.

B1.4. Sexismo, roles de xénero e estereotipos.

B1.5. O proceso de socialización. Interiorización dos roles de xénero.

B1.6. A construción das identidades sexuais e de xénero na adolescencia. Consecuencias no proxecto vital.

B1.7. Estereotipos de masculinidade, feminidade, maternidade e paternidade. Diversidade de modelos familiares. Corresponsabilidade.

B1.8. Os axentes de socialización na transmisión de estereotipos e prexuízos sexistas.

Bloque 2. Relacións de xénero e afectividade

B.2.1. As relacións entre sexos: expresión das emocións e dos afectos.

B.2.2 Atracción, mitos e modelos de amor.

B.2.3. As relacións de parella e relacións de poder.

B.2.4. Outras alternativas: novas masculinidades e feminidades. Deconstrución de roles.

B2.5. A construción social da sexualidade dende a perspectiva de xénero.

B2.6. As relacións afectivas e sexuais: o papel do home e da muller na sexualidade dominante.

B2.7. Orientacións e identidades na sexualidade: construción social dende estereotipos de xénero.

B2.8. O trato igualitario nas relacións afectivas e sexuais.

B2.9. Respecto e comprensión nas relacións afectivas entre os sexos.

B2.10. Estratexias de análise e resolución de conflitos.

B2.11. Novas maneiras de relacionarse: oportunidades e riscos para a igualdade no mundo dixital.

Bloque 3. Da discriminación á igualdade de oportunidades

B3.1. Dereitos humanos e igualdade. A evolución e a conquista dos dereitos.

B3.2. O principio de igualdade e non discriminación.

B3.3. Evidencias da discriminación das mulleres nos ámbitos público e privado.

Bloque 4. Cara a unha sociedade sen violencia machista

B3.4. Visibilidade das mulleres nos distintos eidos (historia, cultura, ciencia...) e recoñecemento da súa contribución en diversas esferas sociais.

B3.5. A linguaxe inclusiva dende a perspectiva de xénero. Criterios de uso.

B3.6. Alternativas para acadar a igualdade real de mulleres e homes (políticas sociais, cambio xeracional, cambio persoal...).

B4.1. A violencia machista como consecuencia da desigualdade. A escalada da violencia machista: dende o micromachismo á agresión.

B4.2. Identificación e recoñecemento de distintos tipos de violencia machista. As consecuencias nas persoas que a sofren.

B4.3. Sinais de alerta na mocidade. Detección e prevención de condutas violentas en relación co xénero.

B4.4. Rexeitamento das condutas violentas por razón de xénero.

B4.5. A trata de persoas e a escravitude sexual como forma de violencia contra as mulleres.

B4.6. Solucións para saír da espiral da violencia.

7.4.Criterios de avaliación e cualificación na materia de Igualdade

7.4.1.Cualificación

Nesta materia realizaranse unha serie de tarefas ou traballos ó longo do curso. A porcentaxe outorgada a estas tarefas será dun 60%.

Para superar a materia será necesario ter realizadas a totalidade destas tarefas con un mínimo de corrección.

Poderase realizar algún tipo de proba escrita en cada trimestre co valor dun 30% da nota. Se finalmente non se realizara esta proba, esta porcentaxe pasaría a formar parte dos traballos ou tarefas mencionados.

A participación activa nas actividades na aula ou o traballo do alumnado relativo ás tarefas que sexa necesario rematar na casa, é dicir, o esforzo, estimarase nun 10% da porcentaxe da nota.

7.4.2.Criterios de avaliación

Para que as actividades poidan considerarse correctas deberán cumprir na medida do posible as indicacións que de xeito preciso se establecerá para cada unha delas.

O plaxio ou “copia e pega” será avaliado negativamente, é dicir, a tarefa será considerada incorrecta.

Nas tarefas será importante:

Unha adecuada presentación dos contidos: bo deseño e visibilidade.
Respectar as normas ortográficas.
Respectar os prazos de entrega.
Realizar unha boa presentación oral que non se limite a ler senón que desenvolva os contidos.

7.4.3.Recuperación da materia

A recuperación da materia levarase a cabo a través da realización dun conxunto de tarefas con un mínimo de corrección e respectando as datas de entrega establecidas. Poderá realizarse algún exame ou proba escrita se se considera oportuno.

8. Criterios sobre avaliación, calificación e promoción do alumnado

8.1.Criterios de cualificación en cada trimestre

A efectos da cualificación trimestral, as distintas tarefas e aspectos da materia serán avaliadas de acordo á seguinte porcentaxe:

A) 10% Tarefas diarias

1.) Actividades sinxelas realizadas en clase, tanto as que se propoñen dun día para outro (“deberes”) como as propostas en clase directamente (resolución de exercicios concretos, resposta correcta a cuestións concretas).

2.) Bo comportamento, tanto en relación aos compañeiros como ao profesorado. Esta actitude consiste en colaborar para que o clima da aula sexa o adecuado para a aprendizaxe, así como para que a convivencia sexa satisfactoria. Isto conséguese, por exemplo, estando atento/a e en silencio en clase cando a actividade así o require, participando de maneira educada, respectando a quenda de intervención, mostrando interese pola materia e pola aprendizaxe, respectando aos demais aínda que sexan ou opinen de maneira diferente á nosa, etc.

B) 30% Lectura e traballos

1.) Lectura trimestral das obras proposta e a súa tarefa correspondente (actividade cuxas pautas se establecerán en cada caso).

2.) Actividades complexas que requiren maior planificación, tanto individuais como grupais, tales como redaccións amplas, comentarios de texto, exposicións, traballo de investigación, tarefa de prensa, recitados, dramatizacións, etc.

C) 60% Probas escritas

Controis ou probas escritas individuais de coñecementos. Serán de diverso tipo, é dicir, en ocasións avaliarase materia moi concreta (por exemplo, un control sobre a oración simple); noutras, avaliarase materia máis variada (por exemplo, a literatura do Romanticismo, ou a materia dunha ou dúas unidades didácticas); noutros casos, poderanse realizar probas máis globais (por exemplo, toda a gramática ou a literatura traballada ao longo dun trimestre).

Os criterios que se aplicarán para cualificar cada unha das actividades anteriormente descritas nos apartados A, B e C serán os seguintes:

-Que as tarefas estean realizadas no prazo establecido e sexan correctas (véxase máis abaixo a aclaración sobre que se considera “actividade correcta”).

-Se as actividades están realizadas pero non son correctas e se os erros son frecuentes, significará que o alumnado non está a aprender a un ritmo adecuado, polo que se tomarán medidas de reforzo e recuperación.

--Se algún alumno ou alumna é sorprendido/a copiando nunha proba escrita será puntuado cun 0 nesa proba. O mesmo aplicarase aos casos de actividades plaxiadas ou non elaboradas polo/a alumno/a. Igual procedemento seguirase no caso de que nunha proba de avaliación detéctese que o alumnado posúe material cuxa finalidade obvia sexa a copia (en calquera dos formatos posibles: teléfono móbil, auriculares, notas escritas, etc.), aínda que non chegase a utilizalo de forma efectiva.

-Para que unha actividade (tanto as dos apartados A, B como as que se resolven nos controis do apartado C) se considere correcta, deberá:

1º) axustarse ás pautas requiridas para a súa resolución (é dicir, que o que o alumnado realice concorde co que se solicita na actividade e fágao de maneira completa, na orde adecuada e coa profundidade requirida);

2º) ser adecuada no conceptual e no formal, é dicir, que non conteña erros de concepto nin de forma (por forma enténdese: expresión escrita ou oral, o que inclúe ortografía, redacción, entoación, ton de voz, presentación do escrito);

3º) mostrar colaboración e respecto cara aos/ás compañeiros/as e cara ao profesorado, tanto nas actividades realizadas en grupo como nas individuais.

Se a actividade contén incorreccións, en calquera destes tres aspectos, a cualificación así o reflectirá. Por incorreccións ortográficas o profesorado poderá descontar ata 1 punto sobre o total da cualificación da actividade (tres faltas de ortografía descontarán 0,25 puntos). Por outro tipo de inadecuacións, o profesorado cualificará de acordo aos criterios establecidos para cada proba e actividade concretas.

Por último, con respecto á obtención da cualificación final de cada trimestre, o Departamento acorda fixar as seguintes pautas na aplicación dos criterios anteriores, as cales supoñen establecer algunhas matizacións ou limitacións:

Para considerar superado un trimestre será necesario, ademais dunha nota igual ou superior a 5 no conxunto da avaliación, que o alumnado alcance polo menos un 30% da puntuación máxima outorgada a cada un dos bloques de contidos en que se estruturan os estándares da materia (Comunicación oral, Comunicación escrita, Coñecemento da Lingua, Educación literaria) nese trimestre.

8.2.Criterios de recuperación

Como establece a lei educativa (LOMCE) a avaliación debe ser continua, o que significa que todos os conceptos/procedementos poderán serán avaliados constantemente ao longo do curso, con independencia de que se coñezan e adquíranse nun momento puntual dun trimestre.

8.3.Recuperación parcial en cada trimestre:

Doutra banda, a concepción de avaliación continua tamén recoñece que, se algún alumno ou alumna non alcanza os obxectivos establecidos para un trimestre durante ese trimestre, ten a oportunidade de alcanzalos ao longo dos seguintes. Para iso, a profesora propoñerá ao alumnado a realización de actividades de recuperación que lle permitan alcanzar o obxectivo. Xunto a estas actividades, poderá realizar tamén, a criterio do profesorado, outro tipo de actividades como traballos individuais ou probas escritas sobre os que o alumnado deberá demostrar adquirir os obxectivos non alcanzados no seu momento. A efectos de achar a nota media final de curso, se o alumnado mellora a nota do trimestre suspenso coa nota da recuperación, será esta a que se teña en conta, como se explica máis abaixo.

8.4.Cualificación final ordinaria

Se ao finalizar o terceiro trimestre os obxectivos do curso foron alcanzados polo alumnado, considerarase a materia do curso como superada. Para iso, deberá obter unha nota media igual ou superior a 5, a condición de que se cumpran as seguintes circunstancias:

Para obter a cualificación final ordinaria observaranse as cualificacións de todos os trimestres, realizando a media dos tres, tendo en conta, por suposto, que se a nota dun trimestre suspenso é mellorada pola nota das actividades de recuperación dese trimestre, sería esta última a que se tería en conta á hora de realizar a media.

8.5.Proba extraordinaria de xuño

No caso de que un alumno ou alumna non alcance os obxectivos da materia na avaliación ordinaria, deberá concorrer directamente á proba extraordinaria de xuño.

Esta proba extraordinaria consistirá nunha proba escrita de contidos e procedementos da materia similar aos realizados no apartado C ao longo do curso pero referido a toda a materia.

Para preparar esta proba, en xuño o profesorado dará ao alumnado que concorran a ela pautas orientativas e actividades prácticas na aula durante o periodo establecido.

9. Actividades de seguemento, recuperación e avaliación das materias pendentes

A avaliación da materia pendente terá en conta o grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe establecidos en cada curso. O alumnado será avaliado trimestralmente, e de non superar a materia deste xeito, será avaliado na avaliación final ordinaria, e, se fose necesario, na extraordinaria (xuño).

O reforzo das materias pendentes de anos anteriores correrá a cargo do profesorado do curso no que estea matriculado o alumno ou alumna.

Este reforzo consistirá na proposta en cada trimestre de actividades de recuperación que axuden ao alumnado a adquirir os obxectivos do curso anterior e poder, así, alcanzar os do curso actual. Estas actividades serán individualizadas atendendo ás dificultades do alumnado e o profesorado realizará o seguimento das mesmas tanto na aula como fóra dela. A cualificación destas actividades contabilizará co 20% da nota trimestral (e tamén da nota final no caso de ter que concorrer á proba final de maio).

Ademais, xa que a materia Lingua castelá e Literatura é progresiva, consideramos que o traballo que o alumnado realiza no curso no que está matriculado é o mellor instrumento para valorar o seu progreso na materia pendente do curso anterior. Deste xeito, o 80% restante da nota da materia pendente obterase a partir das cualificacións que obteña o alumnado en cada trimestre do curso actual, tanto en actividades parciais como nas finais do trimestre (e tendo en conta os criterios xerais de cualificación establecidos nesta programación), polo que sempre se proporcionará ao alumnado o apoio e reforzo que fosen necesarios para realizar as devanditas actividades no caso de que, por ter a materia pendente, atopase dificultades no seu progreso.

No caso de que o alumnado non aprobe a pendente trimestralmente a través deste procedemento (e segundo os criterios de cualificación final ordinaria establecidos, é dicir, aprobando, polo menos, dous trimestres, e a condición de que, a nota do trimestre suspenso sexa igual ou superior a 3) deberá presentarse a un exame final ordinario no mes de xuño. As orientacións para a elaboración desta proba extraordinaria de xuño partirán do/a docente do/a alumno/a nese momento e serán responsabilidade última do/a Xefe/a de Departamento.

10. Deseño da avaliación inicial. Medidas individuais ou colectivas a adoptar como consecuencia dos resultados

A avaliación inicial constará dun texto da elección do/a docente que establecerá a súa dificultade según o curso. Sobre o citado texto incluiranse preguntas de comprensión relativas ó seu contido e vocabulario. Asimesmo, aparecerán tamén preguntas relativas á morfoloxía, á sintaxe, á tipoloxía textual, ás características dos xéneros literarios e, no caso de 4º ESO, podería incluirse algunha cuestión relacionada coa Historia da Literatura vista no curso anterior.

Finalizarase a proba coa realización dalgún tipo de texto por parte do alumnado no que se terá en conta non só a ortografía e a caligrafía senón tamén a coherencia e a cohesión.

As medidas individuais que se adoptarán como consecuencia dos resultados serán as de atención á diversidade previstas para cada curso ou etapa educativa e consistirán en partir do nivel do alumnado e reforzar máis os contidos nos que se observen unhas maiores carencias.

11. Medidas de atención á diversidade

Dentro de cada grupo, o profesorado encargarase de proporcionar exercicios específicos ó alumnado que necesite reforzar algún aspecto concreto do tema que se estea a tratar.

Cando as necesidades educativas así o requiran, solicitarase o consello do Departamento de Orientación para axustar a programación ós casos particulares que así o requiran e realizar as ACIS necesarias.

Finalmente, establecéronse reforzos para grupos específicos de alumnos/as con dificultades no ámbito da linguaxe.

10. Concrecións metodolóxicas

-Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado tendo en conta os aspectos básicos da evolución psicolóxica dos distintos grupos de idade aos que pertence o noso alumnado, pero tamén aos coñecementos previos cos que xa conta, proxectados nas actividades da avaliación inicial, levada a cabo a principio de curso.

-Fomentar a construción de aprendizaxes significativas, establecendo vínculos entre os coñecementos novos e os que xa se dominan para modificar os propios esquemas de coñecemento

-Promover a capacidade de “aprender a aprender” a través do manexo de determinados procedementos que constitúan auténticas ferramentas de traballo (análise, síntese, procura e selección de información).

-Estimular a transferencia e as conexións entre contidos mediante a construción de conceptos clave que poidan ser comúns a diferentes materias (en especial Lingua Galega e Literatura e Linguas estranxeiras).

-Incentivar a autonomía persoal, para que se propicie unha actitude crítica e reflexiva.

-En 1º de ESO procuraremos dedicar polo menos unha sesión semanal á lectura da obra literaria proposta nese trimestre e a todos os traballos que desta lectura derívanse: procura no dicionario, elaboración de resumos, esquemas, redaccións...Tamén se realizarán debates, coloquios, exposicións breves sobre as lecturas ou sobre algún tema suscitado pola lectura.

12. Materiais curriculares

-Proyecto EDIXGAL para tódolos cursos incluída a materia de Latín e Igualdade de Xénero, se existise este libro dixital nesta materia.

-Santillana (proyecto Saber Hacer) para Latín 4º ESO empregarase como material complementario posto que o material principal será o libro dixital de Edixgal.

-Materiais complementarios proporcionados pola editorial: caderniños, antoloxías.

- Dicionarios de diverso tipo e enciclopedias.

- Caderno de ortografía.

- Textos escollidos polo profesorado

- Libros de lectura de literatura xuvenil, tres, polo menos, ó longo do curso. (Os alumnos poderán elexir entre os títulos suxeridos nun listado que se lles facilitará ao comezo do curso).

-Obras literarias clásicas completas (principalmente en 3º e 4º de ESO).

-Guías de lectura.

-Xornais de información xeral (tanto en papel como na web) e revistas especializadas.

-Material audiovisual: vídeos, compactos, diapositivas…

-Webs de recursos de Lingua e de Literatura.

-Actividades desenvolvidas mediante TIC.

-As propostas de lectura serán sometidas a revisión periódica para adecualas ós intereses, inquietudes e capacidade do grupo ou incluso de cada alumno ou alumna.

13. Contidos transversais

Como a educación ten como fin primordial o pleno desenvolvemento do alumnado, é dicir, a súa formación integral como ser humano no plano cognitivo, físico, corporal, social, psicolóxico e afectivo, ético e moral, así, ademais dos aspectos estritamente académicos, en todas as etapas deben tratarse os directamente relacionados co ser no mundo e na sociedade.

Por iso, integramos a educación en valores na programación mediante diferentes actividades tales como debates, saídas extraescolares, charlas programadas, lecturas ou películas. Pero, sobre todo, a través dos textos, material do día a día das nosas aulas, dos que non só interesará o seu uso expresivo e comprensivo, senón a realidade comunicada. Baseándonos en todo momento tanto na análise como na produción textual, preténdese que os alumnos adquiran e valoren as normas de convivencia, respéctense a si mesmos e mutuamente. Tamén, que detecten e critiquen os aspectos máis inxustos da realidade, para tentar construír formas de vida máis xustas. Fomentarase, pois, a tolerancia, a solidariedade, o rexeitamento ás desigualdades e discriminacións, o respecto á diversidade, a capacidade de diálogo e todo aspecto cívico que, por selo, debe ter cabida nas aulas.

Ademais, ou propio calendario escolar establece unha serie de datas relevantes relacionadas coa educación en valores que hai que tratar nas clases:

• Educación moral e cívica. Respecto pola autonomía dos demais e fomento do dialogo para solucionar diferencias.

-Día da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (10 de decembro)

-Día de Europa (9 de maio)

-Conmemoración da Constitución e do Estatuto de autonomía de Galicia (1 ao 11 de decembro)

-Semana das Letras Galegas (8 ao 17 de maio)

• Educación para a paz. Defensa da paz mediante o coñecemento de persoas e institucións significativas e solución dialogada de conflitos.

- Día da paz (30 de xaneiro)

• Educación para a saúde e a calidade de vida. Coñecemento progresivo do corpo, anomalías e enfermidades, e desenvolvemento de hábitos de saúde.

-Día mundial da saúde (7 de abril)

• Educación para a igualdade. Desenvolvemento da autoestima e da concepción do propio corpo como expresión da personalidade. Análise crítica da realidade e corrección de xuízos sexistas consolidando hábitos non discriminatorios.

-Día internacional da muller traballadora (8 de marzo)

• Educación ambiental. Reflexión e compromiso sobre os principais problemas ambientais.

- Día mundial do medio ambiente (5 de xuño)

• Educación sexual. Adquisición de información suficiente e científica sobre todos os aspectos relativos á sexualidade. Consolidación de actitudes de naturalidade no tratamento de temas sobre sexualidade.

- Día mundial da saúde (7 de abril)

• Educación para un consumo responsable. Adquisición de conciencia crítica ante os efectos do consumo. Coñecemento dos mecanismos do mercado e dos dereitos do consumidor.

- Día mundial dos dereitos do/a consumidor/a (15 de marzo)

• Educación para o lecer. Valoración da literatura como medio de expresión dos sentimentos e como fonte de pracer que pode enriquecer o tempo de lecer. Fomento do pracer enriquecedor de ler.

- Día do libro (11 e o 30 de abril)

- Semana da prensa na que se traballaría un día na aula con xornais. (10 ao 14 de marzo)

• Educación viaria. Desenvolvemento de hábitos de respecto polas normas de circulación, actitudes de prevención e comportamento responsable nas vías públicas.

14. Actividades complementarias e extraescolares

O Departamento de Lingua Castelá e Literatura organiza algúns anos unha saída para asistir a unha representación teatral adaptada ao alumnado. Esta actividade está pendente de concretar á espera de recibir a programación anual das distintas compañías. Durante este curso tratarase de que esta actividade se desenvolva ó aire libre, na medida do posible e se as condicións climáticas o permiten no patio cuberto do centro. Asimesmo, a realización desta actividade depende das circunstancias relacionadas coa evolución da situación de pandemia que se vive no presente curso.

Por outra banda, dado que algunhas editoriais ofertan visitas de escritores/as de literatura xuvenil aos centros para participar nun coloquio cos lectores/as, tentaráse de realizar esta actividade unha vez analizadas as propostas.

Ademais, o Departamento colaborará nas actividades de dinamización da Biblioteca que a coordinadora impulsa.

Finalmente, cada profesor/a do Departamento fai difusión ao longo do curso actividades concretas da aula como certames literarios, recitáis poéticos, ou traballos destacables do alumnado, ben a través de paneis expositivos, presentacións na Biblioteca, difusión na Radio escolar e na revista Superturonio.

15. Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino e práctica docente

Grao de satisfacción do alumnado coas clases.

Grao de satisfacción do/a docente co desenvolvemento das mesmas.

Resultados en relación ó absentismo escolar.

Grao de consecución dos obxectivos consignados la programación.

Opinións manifestadas polo alumnado en enquisas, textos escritos ou manifestacións orais relativas ó desenvolvemento das clases.

Realización dun diario de clase onde o alumnado poderá pór de manifesto non só as súas impresións día a día senón tamén suxestións para a/o docente.

16. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación

Os criterios que se terán en conta para avaliar a programación son os seguintes:

Se os contidos e obxectivos consignados na programación se axustan á duración do curso, ós recursos materiais e humanos cos que se conta cada ano e ás capacidades e necesidades do alumnado.
Se os mecanismos de avaliación postos en práctica son os idóneos para calificar ao alumnado segundo a didáctica empregada por cada docente.
Se as actividades complementarias e extraescolares planificadas na programación son suficientes e teñen a resposta esperada entre o alumnado.
Se se poñen en práctica os acordos asumidos polas compoñentes do departamento e consignados na programación.
Se foron adecuados eses acordos unha vez postos en marcha na práctica docente para dar resposta a un problema ou necesidade.
Se necesitamos procesos de formación para avanzar nalguna línea iniciada ou para modificala.
Se emerxen problemas ou necesidades non previstas que esixan ser consignados na programación.
Se os acordos adoptados resultan positivos para alcanzar os obxectivos propostos.
Se utilizamos os recursos humanos e materiais conforme aos criterios propostos nesta Programación.
Como resultado da análise e posterior avaliación destes aspectos, introduciranse, se fose necesario, as modificacións oportunas á Programación Didáctica para profundar nos acordos xa feitos ou para introducir acordos diferentes.

17. Planificación do ensino online

Se, debido a actual situación de emerxencia sanitaria que se vive na actualidade, a docencia presencial tivese que ser substituída polo ensino virtual a causa dunha posible situación de confinamento, a plataforma que se empregarían sería a de Edixgal e a aula virtual do centro.

Durante as primeiras semanas do curso ensinarase o manexo das citadas plataformas ó alumnado. A planificación do ensino telemático a través das mesmas obedecería ós seguintes criterios:

17.1. Avaliación

17.1.1.Procedementos

Valorarase a evolución do alumnado tanto durante a parte presencial do curso coma no periodo de docencia online. Dada a natureza continua da avaliación e o carácter progresivo da materia de Lingua Castelá e Literatura, o alumnado que suspendera algún trimestre terá ocasión de recuperalo mediante actividades específicas de recuperación que cada docente determinará no seu momento. De non telo conseguido nese momento, proporase a realización de actividades específicas de recuperación durante o último trimestre do curso. Serán actividades axustadas aos novos criterios e estándares imprescindibles establecidos nesta programación.

Para superar a materia o alumnado deberá recuperar o trimestre ou trimestres suspensos.

Avaliaranse as actividades entregadas polo alumnado durante todo o período de docencia telemática, así como o seu interese por seguir as indicacións do profesorado, consultando dúbidas e participando nas postas en común mediante chats, foros e videoconferencias. No caso do alumnado con escasa conectividade, avaliarase a entrega mínima de tarefas mediante comunicación por correo electrónico e flexibilizando os prazos de entrega.

17.1.2.Instrumentos

Tarefas enviadas polo alumnado ao profesorado, tarefas realizadas de xeito online e autoavaliables e comprobadas polo profesorado, participación e interese por aprender e por seguir o ritmo de traballo na materia.

17.2. Cualificación

Cualificación das tarefas realizadas durante o periodo de ensino telemático:

Para a cualificación das tarefas ou actividades realizadas polo alumnado de xeito telemático nunha posible situación de confinamento aplicaranse as porcentaxes xa descritas no apartado relativo ós criterios de avaliación e cualificación desta programación.

A puntuación concreta de cada unha desas actividades e o número das mesmas dependerá de cada docente e do ritmo de traballo do grupo. En todo caso, o alumnado será informado de cales e cantas tarefas serán necesarias para lograr superar a materia de xeito satisfactorio, así como dos criterios de corrección empregados para a cualificación das mesmas. Poderán ser empregadas rúbricas de avaliación para orientar ao alumnado na correcta execución das actividades durante a docencia online.

O conxunto de tarefas realizadas polo alumnado durante o periodo de ensino telemático cualificarase cunha nota de 0 a 10. Para avaliar as tarefas terase en conta tanto a porcentaxe de tarefas entregadas como o seu grao de corrección e/ou autocorrección, se é o caso. Así, por exemplo, cun mínimo do 50% entregado e cun grao mínimo de corrección a nota sería un 5. Tendo este baremo como referencia, as notas inferiores ou superiores a 5 obteríanse de maneira proporcional ás entregas e ao grado de corrección das mesmas.

Dentro das tarefas propostas haberá algunhas destinadas ao alumnado que teña algunha avaliación anterior suspensa, así como a materia pendente do curso anterior, e que lle servirán para recuperala se as fai nunha porcentaxe e cun grao de corrección mínimos. Pero neste caso, a nota máxima de recuperación dun trimestre anterior suspenso (así como da materia pendente) será de 5, pois as actividades propostas terán carácter básico, é dicir, atenderán aos mínimos imprescindibles.

17.3.Proba extraordinaria de xuño

Realizarase unha proba extraordinaria en xuño a aqueles alumnos e alumnas que non acaden os obxectivos mínimos establecidos nesta programación adaptada a través do procedemento establecido para a avaliación e cualificación. Esta proba axustarase aos criterios e estándares imprescindibles aquí establecidos e referirase aos aspectos da materia abordados.

17.4.Alumnado coa materia pendente

-As actividades propostas para recuperar a materia pendente serán do mesmo tipo que as empregadas para recuperar os trimestres suspensos do curso actual e serán avaliadas e cualificadas seguindo os mesmos criterios.

-A obtención da nota final da materia pendente segue os mesmos criterios que os empregados para obter a nota final da materia do curso actual

17.5. Metodoloxía e actividades

17.5.1. Actividades

As actividades propostas durante o período de educación telemática son de varios tipos:

-Actividades de reforzo e recuperación, dirixidas, especialmente, ao alumnado con algún trimestre suspenso (ou ambos) ou coa materia pendente do curso anterior. Axústanse aos mínimos imprescindibles relativos aos aspectos traballados durante o período de docencia presencial e case sempre preséntanse como fichas prácticas facilitando ao alumno o recurso onde consultar a información necesaria para realizalas.

-Actividades de repaso, dirixidas a todo o alumnado, sobre aspectos da materia xa coñecidos.

Igualmente, preséntanse como fichas prácticas e facilítase o recurso de consulta.

-Actividades de ampliación, dirixidas especialmente aos alumnos que aprobaran os dous trimestres e evolucionan sen dificultade. Tamén as poden realizar os demais. Incorporan algúns aspectos novedosos da materia pero sempre se facilita o recurso de consulta, e o profesor, se o considera oportuno, proporciona breves explicacións en vídeo ou audio para axudar ao alumnado.

Tipos de actividades según a súa natureza ou metodoloxía:

-Actividades configuradas como unha ficha práctica (ben en ficheiros de texto, ben en formato online), de resolución de exercicios, xeralmente gramaticais ou ortográficos, con autocorrección ou con posterior comprobación mediante solucionario proporcionado polo profesor.

-Lectura dun texto e cuestións sobre o mesmo que valoren a comprensión lectora.

-Cuestionarios diversos sobre contidos de historia e cultura latina para resolver consultando o recurso facilitado: explicación en vídeo, vídeos didácticos da web, libro de texto.

-Posta en común a través de chats, foros, Webex, para resolver dudas, facer suxerencias.

-Actividades máis lúdicas, algunhas de carácter voluntario, según as posibilidades do alumno, como escritura creativa, lectura voluntaria dalgunha obra literaria (enlaces a páxinas web de lectura), redaccións persoais, etc.

17.5.2. Metodoloxía (alumnado con e sen conectividade)

17.5.2.1. Canal de comunicación e formato das actividades:

O profesorado presenta os seus materiais en Edixgal.

Dependendo da conectividade do alumnado, se informa sempre das canles de entrega da actividade: por correo electrónico, polas plataformas (ou, se houbese algún caso, a través do servicio de fotocopias do concello). Igualmente, admítese a presentación da actividade en calquera formato: en foto, en procesador de textos, en audio (según a actividade).

17.5.2.2. Xeito de realización da actividade:

Todas as actividades son realizadas polo alumnado na súa casa consultando o material disponible e o que o profesorado lle facilita, e consultando as dúbidas ao profesorado a través das canles establecidas (chats, foros, Webex, correo). Se o profesorado o condidera oportuno, se farán probas telemáticas en tempo real ou cronometradas e simultáneas. Case todas as probas son individuais. Aínda que a maioría son escritas, algunha propúxose en audio.

17.5.2.3. Prazos, temporalización:

Proponse as tarefas semanalmente con data de realización ou entrega. Calcúlase o traballo según o número de horas que ten a materia no curso correspondente. Segundo o tipo de actividade, establécese o prazo de entrega para esa semana, ou para realizar con máis tempo. Para alumnado máis vulnerable, flexibilízanse os prazos.

17.5.2.4. Orientacións ao alumnado sobre cada actividade:

Infórmase ao alumnado cada semana do tipo de actividade según a súa relación co currículo: repaso, recuperación e reforzo, ampliación, así como o seu carácter recomendado ou simplemente voluntario. Así, cada alumno, en función da súa situación académica, organiza e planifica a súa dedicación á materia.

17.6. Materiais e recursos

-Libro dixital en plataforma Edixgal.

-Fichas propias elaboradas polo profesorado.

-Videoclases ou explicación grabadas en audio polo profesor.

-Páxinas web educativas para consulta e realización de cuestionarios autoavaliables.

-Blogs persoais do profesor (se é o caso).

17.7. Información ao alumnado e as familias

Como xa se indicou máis arriba, as actividades e tódalas instrucións necesarias para realizalas así como as explicacións do profesorado súbense ás plataformas de comunicación: Edixgal (Lingua Castelá), Agueiro (Latín), e, se se considera oportuno, a través do correo electrónico. Para o alumnado con menos habilidades informáticas ou con problemas de conectividade empregarase o correo electrónico.

Cando o profesorado o crea necesario, contactará cos pais/nais do alumnado a través de Abalar, ou por correo electrónico para transmitirlles algún aspecto importante do desenvolvemento das actividades ou do traballo do alumnado.

18. Publicidade

Esta programación adaptada poderá consultarse na páxina web do centro.

19. Tratamento integrado de linguas (TIL). Lingua Galega e Lingua Castelá. Contidos comúns e proposta de distribución:

Acordamos levar a cabo a seguinte distribución de contidos comúns, de xeito que, cada materia, asuma a explicación dos contidos comúns segundo a distribución que se propón, abordando, en cada caso, os que sexan específicos. A realización de tarefas ou exercicios de tipo práctico de calquera dos seguintes contidos será igualmente desenvolvido en cada unha das materias.

LGeL: Morfoloxía. Literatura: definición dos xéneros literarios e figuras retóricas.
LCeL: Sintaxe. Tipoloxía textual.

En canto ao léxico e á ortografía, propoñemos a elaboración dun material de carácter sintético no que ten a ver cos contidos comúns e que se empregue nas dúas materias.

A fonética e a sociolingüística terán un tratamento diferenciado en cada materia.

En Gondomar a 16 de setembro de 2021.