ZHVILLIMI I PLANEVE TË BIZNESIT

CIKËL LEKSIONE

ZHVILLIMI I PLANEVE TË BIZNESIT

Prof.As. Ilirjan Lipi

Mars 2020

Përmbajtja

1	Planet e biznesit dhe rëndësia	4
1.1	Cfarë është një plan biznesi	5
1.2	Elementët e një plani të mirë biznesi	9
2	Vlerësimi fillestar i biznesit në një plan biznesi	14
2.1	Analiza Break –Even e biznesit,rëndësia dhe pasqyrimi në plan biznesi	15
2.2	Analizimi i tregut dhe pasqyrimi në plan biznesi	17
3	Model plan biznesi. Krijoni planin tuaj të biznesit	23
3.1	Modeli i një plan biznesi	24
3.2	Modele dhe interpretime të raporteve financiare në plan biznesi	53
4	Plan biznesi dhe tregu	65
4.1	Tregu dhe impakti i tij në plan biznesin tuaj	66
4.2	Strategjitë e zhvillimit dhe pasqyrimi në plan biznesi	77
5	Pasqyrimi i analizave të biznesin tuaj në plan biznesi	102
5.1	Analizoni industrinë dhe i pasqyroni në plan biznesi	103
5.2	Kërkoni informacione për tregun dhe i pasqyroni në plan biznesi	108
5.3	Historiku financiar/ shpenzimet e start-up të firmës	109
6	Rëndësia dhe pasqyrimi i “Çfarë ju shisni” në plan biznesi	114
6.1	Nisni me një përmbledhje	114
6.2	Përshkruani detajet	115
6.3	Analizoni dhe krahasohuni me konkurentët	116
6.4	Teknollogjia	117
6.5	Produktet e së ardhmes	117
7	Parashikoni dhe pasqyroni shitjet tuaja në plan biznesi	118
7.1	Parashikim i shitjeve në plan biznesi	119
7.2	Shikoni jashtë për më shumë informacione	122
8	Stafet, njohuritë dhe softwarët e nevojshëm për plan bizneset	124
8.1	Planifikoni njerëzit dhe njohuritë e nevojshme	125
8.2	Softwarët e planeve të biznesit	128
9	Përshkruani kompaninë dhe pasqyrojeni në plan biznesi	135
9.1	Informacion për kompaninë	136
9.2	Mendimi strategjik për kompaninë tuaj	148
10	Modele dokumentash dhe evoluimi financiar dhe pasqyrimi ne plan biznesi	161
10.1	Shitjet dhe raportet e klientëve	162
10.2	Blerjet dhe raportet e furnitorëve	164
10.3	Inventari dhe raportet e tij	166
10.4	Evolumi në vite i kapitalit punues	168
11	Roli dhe pasqyrimi i “Cash” në plan biznesi	175
11.1	Planifikoni “Cash” bazë të biznesit	176
11.2	Kuptimi i “cash flow”	181
12	Financat dhe raportet e plan biznesit	183
12.1	Bilanci dhe roli i tij në plan biznesi	184
12.2	Analizoni fitim humbjen	187

13	Prezantimi i strategjive dhe taktikave në plan biznesi	189
13.1	Strategjitë e kompanisë	191
13.2	Strategjitë marketing	192
14	Printimi dhe publikimi i plan biznesit	195
14.1	Redaktimi final i plan biznesit	196
14.2	Publikimi i plan biznesit	197
14.3	Materialet e bashkalidhur të plan biznesit	197
15	Implementim i plan biznesit	198
15.1	Beni real planin tuaj	199
15.2	Implentimi i plan biznesit	200
15.3	Plan biznesi aktual përballë analizës	206
16	Plan biznesi në startimin e një biznesi	210
16.1	Dilemat e fillimit të një biznesi	211
16.2	Plan biznesi për start up	212
16.3	Kuptimi i rreziqeve për start up	213
17	Gabimet në një plan biznesi	216
17.1	Procesi i dorëzimit të një plan biznesi	217
17.2	Gabimet e një plani biznesi	220
18	Pasqyrimi dhe analiza në plan biznesi e kthimit nga investimi	222
18.1	Roli i NPV-se dhe plan biznesi	223
18.2	Roli i IRR dhe plan biznesi	225

KAPITULL 1. Planet e biznesit dhe rëndësia e tyre

Pyetje

Nese nuk planifikon cfare do te ndodhe me parate tuaja, atehere mos u anko ne fund te vitit se nuk ishte nje vit i mbare.

1.1 Cfarë është një plan biznesi

Plani i biznesit është një përmbledhje e shkruar e aktivitetit të propozuar nga sipërmarrësi, i cili pasqyron në mënyrë strategjike te ardhmen e biznesit. Plani i biznesit është një dokument i shkruar:

Nëpërmjet të cilit ju kontrolloni dhe frenoni idenë tuaj të biznesit përpara se të merrni përsiper riskun.
Është një lloj guide në të cilën paracaktohet themelimi dhe fillimi i biznesit tuaj.
Në plan ju përcaktoni çfarë duhet bërë, kur duhet kryer, çfarë asetesh nevojiten dhe sa të ardhura duhen për të mbuluar shpenzimet dhe për të gjeneruar fitim.
Nepermjet tij ju trajnoni veten tuaj per biznesin, sepse kur ju jeni duke punuar me planin tuaj te biznesit, ju beheni familjar me tregun potencial: klientet, konkurrentet, furnitoret, me kerkesat teknike, ligjore, financiare dhe te tjera kerkesa ne lidhje me biznesin tuaj.
E ardhmja e biznesit është në dorën tuaj dhe ju duhet të përdorni më të mirën tuaj për të mobilizuar burimet e nevojshme per te arritur objektivat e biznesit tuaj.

Kjo është arsyeja se përse ju më parë, përpara se të filloni punën me plan biznesin tuaj, nisni me vetëvlerësimin dhe testoni veten tuaj për çështje të caktuara.

Plani i biznesit është më shumë se sa një detyre apo ushtrim akademik,ai është një dokument evolutiv që shpreh te ardhmen e kompanisë. Ekspertët vlerësojnë se plani i biznesit është një nga mjetet më të rëndësishme të një sipërmarrjeje

Përpara se të nisni realisht biznesin rekomandohet të ndiqni hapat e mëposhtme:

1-Analizoni realizimin e projektit. Në fillim rekomandohet të analizoni me kujdes projektin tuaj i cili mund të jetë nisja e një biznesi apo fillim viti i një biznesi ekzistues. Nëse analizat rezultojnë optimiste atëherë rekomandohet ndjekja e hapave të tjerë të mëposhtëm.

2-Konfiguroni modelin e biznesit. Si fillim ju testuat idenë tuaj të biznesit, por tani ka ardhur momenti të konfiguroni biznesin tuaj. Pra ka ardhur momenti të hartoni planin afatgjatë të mbijetesës së biznesit së bashku me vizionin, misionin dhe qëllimet e tij.

3-Përgatitni një plan biznesi të mirë. Pasi të keni lexuar, konsultuar me ekspertët përkatës duke vlerësuar rregullat për hartimin e mirë të një plan biznesi filloni të punoni për ndërtimin e tij.

4-Bëni realitet biznesin tuaj. Filloni të bëni realitet planet në biznesin tuaj, duke u udhëhequr nga plani i biznesit. Për të filluar, nevojitet të parashikoni kapitalin e nevojshëm dhe aktivet që nevojiten për të filluar.

Startimi i bizneseve të reja është një dukuri globaliste.

Vendet	% e popullsisë që nisin një biznes të ri
Argjentina	14.2 %
Brazil	17.5 %
Kina	14.4 %
Franca	5.8 %
Gjermania	4.2 %
Peru	27.2 %
Rusia	3.9 %
Turqia	8.6 %
Britania	6.4 %
USA	7.6 %

Tabela1.1: Perqindjet e popullsise^[1] qe startojne nje biznes te ri.

Në studimin e realizuar nga GEM ( Global Entrepreneurship Monitor) janë përfshirë 250 million njerëz nga 59 vende të ndryshme të botës. Sipas statistikave 9 nder 10 biznese dështojnë në vitet e para. Sipas Brian Head në kater vitet e para, 50% e bizneseve të reja jane ende të hapura, 33 % dështojnë dhe 17% janë mbyllur por janë konsideruar të suksesshem nga pronarët e tyre

Nëse do të shihnim një evoluim të bizneseve të reja në Shqipëri duke ju referuar rregjistrit statistikor të ndërmarrjeve do të kishim tablone e mëposhtme.

Qarqet	2010		2011		2012		2013		2014
Qarqet	Ndërmarrje të reja	Pronare / administratore femër	Ndërmarrje të reja	Pronare / administratore femër	Ndërmarrje të reja	Pronare / administratore femër	Ndërmarrje të reja	Pronare / administratore femër	Ndërmarrje të reja	Pronare / administratore femër

Gjithsej	16,469	5,173	12,905	4,020	12,828	3,863	12,131	3,549	17,377	5,385

Berat	671	242	442	134	447	131	352	90	670	195
Dibër	275	60	171	35	132	24	164	36	253	57
Durrës	1,593	445	1,474	449	1,396	404	1,088	252	1836	582
Elbasan	1,340	464	785	248	710	208	715	184	940	285
Fier	1,553	494	1,037	322	817	256	863	228	1577	377
Gjirokastër	433	122	332	100	282	57	235	57	389	105
Korçë	839	253	690	219	693	156	573	179	952	313
Kukës	123	14	98	18	100	17	110	25	243	37
Lezhë	470	133	373	105	315	87	332	84	869	336
Shkodër	1,002	280	843	235	909	267	547	150	1141	337
Tiranë	6,753	2,203	5,355	1,755	5,885	1,906	6,107	1,967	7053	2283
Vlorë	1,417	463	1,305	400	1,142	350	1,045	297	1454	478

Tabela 1.2: Ndërmarrjet e reja dhe ndërmarrjet me pronare / administratore femër sipas qarqeve.

Nese ne analizen tone do ta shikonim ne rang vendi situata prezantohet me nje renie te lehte per dy vite dhe pastaj me nje tendence rritese ne 2014. Tabela 1.2 na ndihmon te analizojme fenomenin si ne rang kombetar edhe ne rang qarqesh. Analiza te tilla ndihmojme sipermarresit, menaxheret, administratoret lokal te qyteteve dhe ata kombetar ne ndertimin e strategjive te reja.

Ndersa ne vitin 2015 drejtueset femra sipas qarqeve tregohet ne tabelen e meposhtme. Ato zene nje peshte te madhe mbi 30% ne disa qytete si Tirane, Vlore,Lezhe,Fier,Berat.

Figura 1.1 Ndërmarrjet aktive për çdo qark sipas gjinisë së drejtuesit në %, 2015

Figura 1.2 Ndërmarrjet aktive me pronare / administratore femra sipas madhësisë në % ndaj meshkujve, 2015

Drejtueset femra drejtojne me shume biznese me 1-4 te punesuar. Pastaj vijne ndermarrjet me 5-9 te punesuar, mbi 50 te punesuar dhe pastaj ata me 10-49 te punesuar.

Tabela 1.3: Ndermarrje aktive me pronare femra 2013-2015

Ne periudhen 2013-2015 ka nje tendence rritese te % se femra ne drejtimin e ndermarrjeve nga 27.8% ne 31.3%. Kjo rritje ka ardhur e shperndare ne te gjitha grupet e ndermarrjeve por rritja me e madhe ne ndermarrjet me 5-9 punetore dhe ato mbi 50 punetore.

Figura 1.1: Bizneset e reja ne Shqiperi, 2010-2014

Tabela 1.4: Ndermarrjet e reja ne Shqiperi 2013-2015

Ndersa ne rang qarku Vlora prezantohet me nje renie prej 4 vitesh dhe ndjekjen e te njejtes tendence si ajo kombetare vetem ne 2014.

Figura 1.3: Bizneset e reja ne qarkun e Vlores, 2010-2014

Ndersa ne qarkun e Tiranes kemi vetem nje renie te numrit te bizneseve te reja ne 2011 dhe pastaj tendenca rritese vazhdon deri ne 2014

Figura 1.4: Bizneset e reja ne qarkun e Tiranes, 2010-2014

Dy pyetje te cilat shtrohen nga studentet dhe deri njerezit e biznesit jane: ‘Pse është i nevojshëm plani i biznesit?’ dhe “Cilet jane perdoruesit e tij?’

Midis argumentave ne perdorimin e planeve te biznesit, vleresohen si nder me te rendesishmet:

Plani i biznesit është një nga faktorët kryesorë në tërheqjen e investitorëve
Në menaxhimin e ndërmarrjes për siguruar financimin e nevojshëm për të realizuar

idenë tuaj të biznesit.

3. Plani i biznesit përmirëson kontrollin menaxherial mbi ndërmarrjet dhe shmang

gabimet që ju çojnë në falimentimin e biznesit.

Ndersa ne lidhje me pyetjen tjeter se ‘Cilët janë përdoruesit dhe lexuesit e plan biznesit?’:

Menaxhimi. Ata zakonisht janë autorët e planit të biznesit. Në procesin e përgatitjes së planit ata kontribuojnë duke dhënë të gjitha aspektet e operacioneve dhe përpiqen ti harmonizojnë ato.
Sipërmarrësi, të cilit plan biznesi i ofron këto përfitime:

Vlerësim sistematik dhe realist i shanseve të sipërmarrjes për sukses në treg.
Mënyrë për të përcaktuar rreziqet kryesore që ballafaqohen në biznes.
Plan me rregulla për menaxhimin e suksesshëm të biznesit.
Instrument për te krahasuar rezultatet aktuale kundrejt objektivave të përcaktuara.
Instrument kryesor për te tërhequr likuiditet për investime.

Bankat. Bankat arrijne te sigurojne informacion per te vlersuar te ardhmen e bizneseve. Ne kete menyre ato do te kene nje informacion per klientet e tyre duke u perpjekur per te parashikuar riskun e kreditit.
Bashkepunetoret . Bashkepunetoret ose te tretet mund te jene te interesuar per te siguruar nje informacion per tendencen e ardhme te organizates. Plani i biznesit i ndihmon ata te mireinformohen per te ardhmen e pritshme te organizates.
Sindikatat. Njekohesisht sindikatat sigurojne informacion sesi drejtimi ne organizate eshte duke punuar. Ne kete menyre ato do te perpiqen te tregojne perpara punetoreve dhe drejtimit se sindikatat mendojne per organizaten dhe te ardhmen e saj.
Ortaket. Ortaket kerkojne informacion per situaten aktuale te biznesit si dhe per te ardhmen. Nje informacion parashikues per te ardhmen, e japin planet e biznesit. Ortaket kerkojne te jene sa me shume te informuar ne lidhje me te ardhmen e biznesit.
Supervizoret dhe bordi drejtues. Per kompanite te cilat kane nje bord drejtues, nje plan biznesi eshte nje dokument, te cilit anetaret dhe drejtimi i referohen per te gjykuar nese kompania eshte menaxhuar me efektivitet ose jo.
Investitorët potencial. Per investitoret nje plan biznesi eshte i rendesishem pasi aty mund te lexojne sa te forta jane oportunitetet e biznesit, si do te menaxhohet kompania dhe te tjera informacione.
Partnerët potencial të biznesit dhe klientët kryesor

Partneret cilesor strategjik dhe klientet potencial jane zakonisht te interesuar te bejne biznese serioze me ndermarrje te reja. Nje plan biznesi i mire do ti ndihmoje ata ne qartesimin e dyshimeve ose paqartesive qe ata mund te kene.

Nënpunësit kyc te kompanise.Nenpunesit kryesor te kompanise jane te interesuar per oportunitetet dhe prespektivat afatgjate te kompanise. Pikerisht keto informacione mund te merren duke lexuar planet e biznesit.
Investitoret e rinj të kompanisë dhe kompanitë e tjera me të cilat kompania mund të bashkohet

Kompanite jane shpesh ne rritje dhe mund te bashkohen me kompani te tjera. Nje kompani e cila do te bashkohet me nje tjeter, do te kerkoje nje plan biznesi te kesaj kompanie ne menyre qe te mund te ekzaminoje ate dhe te vleresoje vendimin per bashkimin ose shkrirjen e mundshme.

Planet e biznesit nuk janë te nevojshme vetëm për ndërmarrjet e mëdha apo ato të ndërlikuara. Ndërmarrjet e vogla dhe sipermarresit pa dyshim mund të përfitojnë shume nga hartimi i planit te veprimeve në një metodë të qartë dhe koncize te quajtur Plan Biznesi. Por ato nuk hartohen vetëm per te ndihmuar në bizneset ne fazen start-up, por bizneset në zhvillim gjithashtu kanë nevojë për planifikim të aktiviteteve në të ardhmen.

Nje tjeter pyetje e cila lind ne diskutime te ndryshme apo pergjate proceseve te hartimit eshte se ‘Cili duhet të jetë hartuesi i nje Plan Biznesi?‘

Shumë sipermarres ndjehen tepër te zënë me punet e përditshme në ndërmarrjet e tyre dhe nuk kanë kohë te merren me perpilimin e planit të bisnesit dhe as që janë të trajnuar fare për kete. Per te pergatitur nje plan te mire biznesi duhet te keni aftesi qe zakonisht ju mungojne si aftesi mbi analizat, marketingu, financa dhe llogaritjet. Eshte e veshtire te mendohet se ju do te pergatisni projekte financiare per biznesin tuaj pa ndihmen e dikujt tjeter. Shumë sipermarres te cileve iu nevojitet nje plan biznesi, kryesisht për qëllim të thithjes se ndonjë asistence financiare, mendojne që dikush tjetër ta perpiloje ketë. Nje konsulent i jashtem do tju ndihmonte shume ne procesin e krijimit te plan biznesit, por ai nuk mund të kuptojë qëllimet e biznesit sikurse vete sipermarresi, ndaj konsulenti nuk duhet perfshire 100% ne perpilimin e nje dokumenti te tille. Te punesosh nje profesionist ne fazat fillestare te biznesit tuaj, atehere kur ju nuk mund ta perballoni kete kosto, eshte teper e veshtire per shkak te limiteve ne likuiditete.

1.2 Elementët e një plani të mirë biznesi

Për tu perpiluar një plan biznesi nevojiten elemente si në vijim:

Përmbajtja në formë tabelare.
Përmbledhja e detyrimeve. Një përmbledhje e shkurtër e tërë planit .
Të dhënat e përgjithshme të Kompanisë. Cila është veprimtaria e kompanisë; vizioni dhe objektivat
Produktet dhe Shërbimet.Një përshkrim konkret se çfarë është duke shitur kompania juaj, dhe cilat janë pikat unike të shitjes.
Analiza e Tregut.Kërkesat për produktet apo shërbimet tuaja, klientët dhe kërkesat (deshirat) e tyre, konkurenca, sistemi i shperndarjes, promovimet dhe reklamat, si dhe të gjitha elementet esenciale të planit marketing.
Plani Operativ.Përshkrimi se si do udhëhiqet biznesi; teknologjia e prodhimit, materialet, makinat dhe paisjet tjera.
Menaxhimi dhe organizimi. Cilët janë njerëzit kyesor në biznes, cilat janë aftësite e tyre dhe si do të jene të organizuar.
Momentet historike më të rëndësishme. Pershkruani ngjarjet me vlerë për ndermarrjen tuaj.
Kapitalizimi dhe Struktura. Struktura legale e pronarit gjithashtu kontributi në kapital dhe struktura e borxheve të pronarit.
Vlerësimi i rrezikut dhe analizat e ndjeshmërisë. Identifikimi i faktorëve të suksesit kritik, rreziqet e mëdha dhe efekti potencional i këtyre rreziqeve në performancë.
Plani Financiar. Parashikimet e shitjeve, pasqyra e të hyrave, pasqyra e bilancit, dhe pasqyra e rrjedhës së parasë, analiza e pikës së rentabilitetit dhe informacione të mëtejshme financiare siç janë planet e investimeve.
Shtojcat. Këtu janë të bashkangjitura dokumentat specifike.

Sikurse mund të kuptohet, plani i biznesit është një dokument i ndërlikuar, por i krijuar nga informacione te cilat duhet te rrjedhin nga vet pronari i biznesit, cfare ka ai në mendjen e vet lidhur me biznesin, nëse kjo ende nuk është e shkruar në letër. Krijimi i një plani biznesi do t’ju ndihmojë në organizim dhe do t’ju sjellë qartësi lidhur me te ardhmen e ndërmarrjes suaj. Do ti ndihmojë sipermarresit që të fokusohen në leverdinë ekonomike dhe ne përparësite konkuruese, duke identifikuar në të njejtën kohë mënyrat për kapërcimin e dobësive ose mangësive te biznesit.

Figura1.2: Projekti i nje plani biznesi

Pse duhet pergatitur nje plan biznesi

Vecanerisht kur merrni persiper risk per nje ide te re biznesi ju duhet te pergatisni nje plan biznesi per te mbuluar nje sere situatash si dhe per te marre vendime per aktivitete te percaktuara dhe te siguroni burimet e nevojshme.
Per te llogaritur kapitalin qe ju duhet per te nisur aktivitetin (kapitali fillestar)
Te percaktoni shtrirjen minimale te biznesit tuaj, psh sa ju duhet te shisni qe te mbuloni shpenzimet dhe njekohesisht edhe te fitoni.
Te caktoni fluksin e parase (diferencen midis parave te fituara dhe atyre te harxhuara ), ne menyre qe te paguani faturat ne kohen e duhur.
Per te motivuar qe te mblidhni te dhenat kryesore per tregun.
Per te perballuar pengesat e mundshme gjate zhvillimit te biznesit tuaj.
Per te percaktuar idete, detyren tuaj, qellimin e biznesit tuaj, ju si sipermarres duhet te pergatisni nje plan biznesi vetjak

Pyetja tjeter qe shtrohet perpara lexuesve te literatures ekonomike eshte edhe pyetja “Cili eshte numri i ndermarrjeve aktive dhe si ka evoluar ne 5 vjecarin e fundit?’

Qarqet	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Berat	4,366	4,545	4,470	4,557	4,302	7205
Dibër	2,097	2,142	1,945	2,077	2,164	2850
Durrës	12,316	12,918	11,625	10,599	9,578	13125
Elbasan	6,972	7,611	7,311	7,442	7,859	11493
Fier	9,416	9,924	9,527	9,830	9,693	19199
Gjirokastër	2,926	3,022	2,642	2,814	2,681	3661
Korçë	6,673	6,843	6,610	6,728	7,311	11609
Kukës	998	1,053	986	1,062	1,068	1543
Lezhë	2,844	3,104	2,954	3,189	3,388	4902
Shkodër	6,258	6,607	6,543	5,945	5,446	10299
Tiranë	39,656	42,117	43,295	47,477	49,467	54237
Vlorë	8,516	9,153	8,929	9,363	9,580	12165
Total	103,038	109,039	106,837	111,083	112,537	152288

Tabela1.5: Ndermarrje aktive sipas qarqeve^[2],Shqiperi

Figura 1.5: Ndermarrje aktive^[3] ne Shqiperi, 2010-2015

Ne figuren me siper na tregohet evoluimi ne shkalle vendi i ndermarrjeve aktive duke prezantuar nje tendence rritese.

Figura 1.6: Ndermarrje aktive sipas qarqeve^[4], 2010-2014

Ne rang qarqesh situata prezantohet si ne figure ku tendenca ndryshimi prezantojne vecanerisht qarku i Tiranes dhe qarku i Durresit.

Per nje ecuri dhe zhvillim te sigurt te biznesit duhet te realizoni:

1.Konceptin e biznesit:

Besoni ne vendimin per tu bere sipermarres
Krijoni idene mbi biznesin tuaj, thelbin e biznesit
Studioni tregun dhe vleresoni idene tuaj mbi biznesin

2.Nje plan te mire biznesi

3. Jepini biznesit tuaj gjalleri:

Organizoni burimet qe duhen per te nisur aktivitetin
Start-oni biznesin
Planifikoni veprimet dhe mundesoni zhvillimin e metejshem te biznesit tuaj

Nje plan biznesi, jo vetem duhet te ndertohet si rezultat i nje pune cilesore dhe stafe profesionistesh dhe te trajnuar per kete qellim, por duhet te jete edhe terheqes per te tretet. Ajo cfare e ben terheqes prezantimin e nje plan biznesi jane:

Nje permbledhje ku te pasqyrohen elementet celes te biznesit
Struktura e mire e paraqitjes
Gjuha e perdorur ne menyre solide, cilesore dhe e qarte
Zgjedhja e teknikave interesante te prezantimit
Informacione kritike
Piktura dhe diagrama
Perdorimi i bold,italic dhe ngjyra ne text te ndryshme
Gjuha e perdorur, integriteti etj

Ne planin e biznesit vleresojme dy momente te rendesishme: analiza e biznesit dhe parashikimet financiare.

Permbajtja e një plan biznesi klasifikohet ne :

Se pari. Analiza e biznesit ku perfshihen

Analiza e produktit, kompanisë, sektorit ose industrisë
Kërkimi dhe analiza e tregut
Analiza e konkurrencës
Strategjitë marketing
Lokacioni, ndërtesat, pajisjet dhe logjistika

Se dyti. Parashikimet financiare

a) Bilanci i fillimit

b) Parashikimi i një pasqyre të thjeshte fitim-humbje

c) Një parashikim i thjeshtë i cash-flow

d) Analiza e riskut dhe zgjidhjet e parashikuara

e) Programimi kohor i çdo aktiviteti

Element i rendesishem ne planet e biznesit jane permbledhjet. Nje permbledhje e planit te biznesit normalisht hartohet ne fund pasi ai ka perfunduar, pavaresisht se si vendosje eshte ne fillim te tij.

Pyetjet me standarte kur ndertojme nje permbledhje plan biznesi jane:

CFARE
PSE
KUSH
KUR
SI

Elementet te cilet gjejne vend ne nje permbledhje te nje plani biznesi jane:

Cfare sherbimi/ ose produkti ofrohet si dhe karakteristikat perkatese.
Pse produkti yne eshte me terheqes per klientet
Kush jane klientet tuaj dhe pse ata blejne tek ju
Kur keni analizuar konkurentet ne treg dhe karakteristikat e tyre.
Si ndryshojme nga konkurentet. Avantazhet tuaja dhe karakeristikat kompetitive krahasuar me konkurentet

Ne permbledhje gjejne vend edhe rezultatet e kompanise ne te shkuaren si edhe vlerat dhe aftesite ne kompani.Permbledhja financiare nuk mund te lihet jashte nje permbledhje te nje plan biznesi.Ato pasqyrojne rritjen e biznesit per nje periudhe 3-5 vjet, parashikimet e fitimeve neto te biznesit si dhe zhvillimet e mundshme ne te ardhmen.

Njekohesisht burimet e parave tuaja, asetet dhe planet e likujditetit nuk mund te perjashtohen nga permbledhja.
Cdo lloje dege e biznesit tuaj do te mund te gjeje pasqyrimin e saj ne permbledhje ashtu si tek pjeset e vete planit te biznesit.

Pozicion te rendesishem ne permbledhjen e planit te biznesit zene edhe elementet e meposhtem:

Te dhenat dhe forma ligjore e organizates
Cili eshte subjekti i biznesit tuaj
Objektivat e biznesit
Misioni i kompanise
Cfare ju mendoni per emrin e biznesit tuaj dhe per vendodhjen e tij

Duke mos harruar suplementet e plan biznesit do te rekomandonim se:

Planet e biznesit kane nevoje per nje suplement, pavaresisht se shume njerez mund te mos e lexojne ate
Nese ata nuk jane te nevojshem mos i shtoni
Nuk vendosen informacione te reja ne suplement, por jepen me te zgjeruara ato per te cilat eshte folur ne plan biznesi
Suplementi nuk do te perserise ato qe thuhen ne plan biznesi
Informacione kontakti si dhe cdo informacion per klientet, furnitoret, skema,fotografi, materiale promocionale etj

Detyra	Data

KAPITULL2 . VLERËSIMI FILLESTAR I BIZNESIT NË NJË PLAN BIZNESI

Pyetje

Sa larg eshte fitimi dhe sa duhet te prisni per ta realizuar ate,

kjo eshte ceshtja

Vleresimi i gjendjes aktuale te bizneseve te krijuara apo atyre ne 'start up' eshte nje moment shume i rendesishem, pasi prej ketej do te mund te ndertojme strategjite e ardhshme apo te japim rekomandimet per stakeholder-sat.

Ne largesi dhe te diskutuarit jo mbi llogjike ekonomike mund te orientoje cdo individe ne diskutime dhe konkluzione te gabuara.

Interesant eshte fakti i 200 bizneseve me te medha ne Shqiperi te cilat kane nje impakt shume te madh ne ekonomine e vendit pasi ndikojne ne rreth 80% te PBB^[5].

Situata e tyre karakterizohet problematike, me borxhe dhe ne jo pak raste jane objekt ndeshkimesh per shkak te borxheve te prapambetura.

Dy momente te rendesishme per te vleresuar analizen fillestare jane: analiza break even dhe analiza e tregut ku biznesi zhvillon apo do te zhvilloje aktivitetin ne te ardhmen.

2.1 Analiza break event e biznesit,rëndësia dhe pasqyrimi në plan biznesi

Analiza e pikes kritike ose 'break even' eshte pika ne te cilen nje ndermarrje qe zhvillon nje aktivitet ekonomik nuk siguron as fitim por ne te njejten kohe nuk eshte edhe me humbje.

Pika kritike eshte nje problem menaxherial i cili shtrohet per analize vecanerisht kur kemi te bejme me vleresimet sidomos per produktet e reja.

Per shembull kompania eshte duke ideuar per te hedhur nje produk te ri ne treg dhe po ben analizat e tregut mbi produktin dhe sasine minimale te nevojshme qe nevojitet te hidhet ne treg. Koncepti i sasise minimale nenkupton gjetjen e pikes ku nepermjet prodhimit ne keto nivele firma arrin te mbuloje kostot e saj. Ne piken kritike kostot totale barazohen me te ardhurat totale nga sasia e prodhuar dhe e shitur.

Kosto totale shprehet si shumatore e kostove fikse dhe atyre variable te gjeneruara nga prodhimi i kostos variable per njesi me sasite e prodhuara

TC= F+(VC*Q)

TC-Kosto totale
F-Kosto fikse
VC-Kosto variabel per njesi
Q-sasia

Te ardhurat llogariten si prodhim i sasive te shitura me cmimet e shitjeve

Te ardhurat=P*Q

P-cmimi i shitjes per njesi
Q-sasia

Mirepo vendimarrja mund te marr forma te ndryshme dhe menaxheret gjenden perballe analizave ne lidhje me produktet e tyre

Supozojme se firma X i ka shitjet mujore te saj ne piken 'break event' 1,030 njesi, nderkohe qe shitjet ne kete pike jane 353,480 leke. Firma ka shpenzime fikse 97,778 leke.

Figura 2.1: Pika kritike, model

Menaxheret e firmes duan te dine cmimin mesatar per njesi dhe koston per njesi ne piken kritike? Sa eshte diferenca? Keto pergjigje do i ndihmonin ata ne ndermarrjen e politikave marketing.

Analiza Break Even
Njesite mujore, Break even	1,030
Shitjet mujore, Break even	353,480

Supozimet
Shitjet mesatare per njesi	343.04
Kostot mesatare per njesi	248.15
Kostot fikse	97,778

Shitjet ne piken 'break even' do te jene: 353,480 /1,030= 343.04 leke

Shitjet ne piket 'break even' do te jene te barabarta me kostot. Ne kete menyre kosto totale do te jete 353,480 leke. Prej kostos totale zbresim kostot fikse dhe do te kemi:

353,480-97,778=255,702 kosto mesatare variabel

Figura2.2: VC dhe TC ne analizen e pikes kritike

Duke vazhduar llogaritjet per koston mesatare varibel per njesi ne piken kritike do te kemi:

255,702: 1,030= 248.25 kosto mesatare variabel per njesi

Grafiku me poshte tregon se firmes i duhet te shes 1030 njesi ne muaj per te siguruar nje fitim 0 leke. Shitjet mbi keto volume sasish do te mund te permiresonte fitimin e firmes.

Figura2.3 :Grafiku i pikes kritike,shpreh nevojen e kompanise per te shitur me shume se 1000 njesi ne muaj

Nese firma nuk do te shiste asnje njesi atehere rezultati i saj do te ishte -97778 leke. Firma do te fillonte te prodhonte njesite e saj te para dhe kur te arrinte 1030 njesi, atehere do te arrinte qe shitjet e saj te barazonin shpenzimet dhe fitim-humbja te ishte 0. Mbi 1030 njesi shitje firma do te fillonte te mund te siguronte fitim.

Image result for break even analysis

Figura2.4: Sjellja e te TR, TC dhe Fitim humbjes ne piken kritike

2.2 Analiza e tregut dhe pasqyrimi ne plan biznesi

Pavaresisht llojit te biznesit dhe industrise qe i perket eshte e nevojshme qe firma te realizoje nje analize fillestare te tregut.

Interesimi me i madh i menaxhereve te firmave do te ishte per shitjet e mundshme qe do te mund te realizonin tek klientet potencial. Analiza e ketyre te fundit eshte nje pike shume e rendesishme per analizen e tregut. Nje analize e tille ndalet ne karakteristikat demografike te klienteve potencial, zakonet e tyre, preferencat si dhe cdo lloj informacioni te rendesishem qe i karakterizon ata dhe shpjegon menyren e tyre te te sjellurit ne blerje. Analiza e tregut per konsumatoret potencial te te mires ose sherbimit eshte e nevojshme te behet per cdo segment.

Me poshte ju do te shini nje model te prezantimit te nje analize te tregut.

Konsumator potencial	2016	2015	Norma e rritjes
Konsumator	12,000	11760	2%
Biznese te vegel	15,000	14250	5%
Biznese te medhenj	33,000	30360	8%
Qeveria	36,000	36720	-2%
Edukimi	19,000	19000	0%
Total	115,000	112090

Tabela2.1: Analiza e tregut

Ne kete moment ne biznes eshte e nevojshme te reflektohet mbi disa pika sic jane analiza break-even dhe tregu juaj potencial.Si duket biznesi juaj nga ky kendveshtrim? A mund te beni ju shitjet qe nevojiten sipas pikes kritike? Ne projektin tuaj a jeni ju realist? A mund te rendisni celesat e suksesit per biznesin?

Vecanerisht per kompanite ne fazen e start up, moment i reflektimit a eshte kritik? Shume njerez duan te fillojne nje biznes dhe te jene te suksesshem, por ai kthehet ne mankth nese deshton.

Vendet ne zhvillim po perballen me disa sfida :

Se pari Mikrondermarrjet dhe ndermarrje te vogla dhe te mesme (nvm) operojne ne menyre jo-formale

Se dyti. Shume ndermarrje te vogla dhe te mesme kane barriera per tu zhvilluar

Se tregi. Nje mungese e presionit konkurues i mbron firmat me te medha ndaj forcave te tregut dhe nevojave per novacione dhe per te qene me produktiv

Figura2.5: Jo formaliteti ne vendet e varfra

Ne qershor 2014 sipas bankes boterore informaliteti ne Shqiperi ishte 34% dhe kishte nje tendence rritese prej 2%. Ndersa ne korrik te 2015 informaliteti vleresohet ne 50% gje e cila stimuloi reagimin e institucioneve perkatese ne perpjektje per te ulur informalitetin. Ne periudhen janar deri ne tetor 2015 si rezultat i levizjes anti informalitet numri i bizneseve te reja të regjistruara i kalon 34,239

Rregullat e hyrjes

Kerkesat e teperta proceduriale per rregjistrimin e biznesit dhe licensimin e procedurave rrisin koston e hyrjes ne sektorin formal dhe prishin nivelin e fushes se lojes ne shume vende ne zhvillim. P.sh. Sondazhi i Bankes Boterore, Kosto e te berit biznes, parashikon qe fillimi i nje biznesi kerkon 531$ ne Angola ( me shume se 8 here se te ardhurat per fryme) dhe rreth 28$ ne Zelanden e Re, shume me pak se 1000$ e te ardhurave per fryme.

Rregullat e veshtira te hyrjes jane te lidhura direct me produktivitetin e ulet. Kur vendet renditen sipas lehtesise per te filluar nje biznes, vendet e nivelit te siperm kane nje produktivitet pune prej rreth 40$ per nje punetor, pothuajse dyfishi i vendeve te nivelit te poshtem. Proceset me te gjata te rregjistrimit lidhen direkt me nivele me te larta te korrupsionit.

Rregullat operuese

Kerkesat per te qene te hapur mund te kene nje ndikim ne industri dhe mbi mjedisin e biznesit duke ju dhene konsumatoreve dhe investitoreve informacionin, qe ata kane nevoje per te bere zgjedhjet e produkteve qe blejne dhe kapitalin qe ato alokojne.

Rregullat e tregut te punes jane kritike per mbrojtjen e punonjesve nga shfrytezimi. Por nje numer vendesh ne zhvillim kane rregulla pune shume komplekse, shume me teper se vendet e pasura.

Per te hequr punetoret kompanite ne vendet me te ardhura te mesme dhe te ulta ballafaqohen me barriera mbi mesataren ne krahasim me partneret e tyre ne ekonomite e zhvilluara.

Mekanizmat per dialog social per te gjetur menyrat e uljes se efekteve te heqjes nga puna dhe rrjetet e sigurise per te mbrojtur te varferit jane shpesh te dobeta ose jo-ekzistuese ne shumicen e vendeve ne zhvillim.

Ligjet e nderlikuara per taksat dhe strukturat repektive vendosin kosto te larta qe bien me shume mbi ndermarrjet e vogla dhe te mesme se sa mbi ndermarrjet e medha, te cilat mund t’i perballojne shpenzimet per ekspertet e taksave.

Rregullat per kredi

Shume vendeve u mungojne rregullat per te ndare informacionin per kredite, gje qe e ben pothuajse te pamundur per kreditoret per te verifikuar

Rregullat per taksat

Perqindjet e larta te taksave dhe administratat e mesme qe mund t’i coje ato drejt sektorit informal ne qofte se pesha e taksave behet e patolerueshme. Nje ekonomi informale e madhe mund te thote te ardhura me te pakta per qeverine dhe taksa me te larta per firmat ne ekonomine formale, duke stimuluar veprimtarite informale.

Per shemebull, ne Brazil ekonomia informale u rrit me rritjen e taksave nga 24% e GDP ne 1991 ne 29% ne 1999.

Rregullat e tregut

Pengesat ne tregun e tokes jane te medha ne shume vende. Per shembull, duhen ndermarre rreth 165 hapa, duke perfshire 53 agjensi publike dhe private dhe 13-25 vjet per te blere toke “informale” dhe per te marre tapine e ligjshme ne Filipine. Ky process i gjate dhe i lodhshem i dekurajon njerezit per te blere toke duke e bere te pamundur qe te perdoret toka si kolateral per te marre kredi, si nje nga burimet kryesore te kapitalit ne vendet e zhvilluara. Barrierat e tregut per prodhimt e mbytin rritjen. Subvencionet dhe barrierat e tregut ne vendet e zhvilluara jane fajtoret me te medhenj.

Rregullat e daljes nga tregu

Rregullat e pamjaftueshme per falimentim dhe mbrojtje mund te krijojne pengesa te tjera per financimin e ndermarrjeve. Vendet me rregulla me te mira per ndihmesat e ndermarjeve kane tendence qe te kene me shume kredi dhe me kosto me te lire. Zbatimi i dobet i ligjit nga institucionet zyrtare u lejon ndermarrjeve te shmangin disa nga keto rregulla ose te gjitha rregullat duke favorizuar disa ne dem te te tjerave.

Shperberja e institucioneve zyrtare fillon kur zyrtaret nuk kane aftesite ose vullnetin te kryejne funksionet e tyre mbikqyrese. Zyrtaret e qeverive mund te mos kene vullnetin per te zbatuar ligjet sepse institucionet nuk ofrojne stimujt e duhur. Institucionet mund te mos i shperblejne zyrtaret per zbatimin e ligjit ne menyre te drejte dhe te paanshme, dhe organizatave mund t’u mungoje transparrnca dhe mund te mos i mbikqyrin zyrtaret si duhet.

Aksesi ne finance

Ndersa investimet e huaja direkte kane luajtur nje rol te rendesishem ne procesin e zhvillimit, eshte e pamundur per nje vend te perparoje pa investime te brendshme te bazuara ne kursimet e brendshme.

Kjo kerkon institucione financiare kombetare qe mund te menaxhojne ne menyre eficente riskun dhe t’i caktojne dhe t’i drejtojne kapitalet ne investime produktive. Shume vende ne zhvillim kane patur sektore financiar te dobet dhe te dominuara nga shteti, te paafte per te sherbyer si katalizatore per zhvillim. Por aty ku jane kryer reforma te verteta perfitimet kane qene te shpejta dhe te dukshme, megjithese krijimi dhe ristrukturimi i nje sektori financiar nacional eficent eshte nje detyre e gjate.

Kompanite e medha sherbehen mire nga sistemi ekzsitues bankar dhe ka pasur nje perparim te mire ne mikrofinance gjate 10 viteve te fundit - me 41 milion te varfer te ndihmuar ne 65 vende. Por progresi i ndermarrjeve te vogla dhe te medha ka qene i ngadalte.

Ndermmarrjet e vogla dhe te mesme jane sipermarrje me risk te larte. Ato kerkojne kapital risku, por burimet per kaptiale te tille jane te veshtira per t’u gjetur.

Keshtu ndermarrjet e vogla dhe te mesme duhet te ndjekin rrugen klasike per financimin e huave. Kjo mund te jete e veshtire per ta, sepse pak sipermarres ne vendet ne zhvillim mund te mbulojne asetet me kolateral sipas menyres qe behet ne vendet e zhvilluara. Pse? Kryesisht per shkak te tapive te pronave informale dhe tregut te hipotekes. Kerkesat per kolateral sherbejne si nje seleksionim per huamarresit e pasur dhe skualifikon shume sipermarres me nje potencial te madh per rritje. Shume nga tregjet e reja financojne deri ne 90% te investimeve ne shkalle lokale, megjithese per Afriken Sub-Sahariane shifra eshte gati 65% dhe ndermarrjet me rentabel gjenerojne te ardhura ne monedhen vendase, keshtu qe mbeshtetja ne monedhen vendase eshte me e qendrueshme. Kredite private si nje perqindje e GDP rriten nga 12% ne vendet me te ardhura te ulta ne 25% me vendet me te ardhura mesatare me te ulta , 30% ne vendet me te ardhura mesatare me te larta dhe 85% ne vendet me te ardhura te larta. Kjo eshte rezultat i nje sere faktoresh dhe jo vetem i mungeses se kapitalit. Rregullat dhe zbatimi i tyre jane shpesh thelbi i problemit. Shume vende kane ligjet te dobeta per pronat, duke e veshtiresuar perdorimin e aseteve si kolateral. Madje edhe kur te drejtat mbi pronen jane te percaktuara qarte, zbatimi i kontratave te hipotekes eshte pothuajse i pamundur si per arsye politike ashtu dhe juridike.

Gjithashtu, ligjet per falimentim mungojne duke rritur riskun per kreditoret dhe duke i dekurajuar ata te investojne ne ndermarrjet e vogla dhe te mesme. Insitucionet financiare te dobeta jane gjithshtu problem. Institucionet financiare kombetare mund te operojne ne kushte oligopilistike dhe monopolistike me presion te kufizuar te aksionereve per te hyre ne tregje te reja me te veshtira si per shembull duke u dhene hua ndermarrjeve te vogla dhe te mesme. Pervec mungeses se stimujve, eshte pikerisht huamarrja publike qe e nxjerr jashte loje huamarrjen private. Edhe kur institucionet financiare kane vullnet, atyre shpesh u mungojne aftesite t’u dhene hua ndermarrjeve te vogla dhe te mesme. Bankat jane mesuar me vleresimin e plote te risqeve per ndermarrjet e medha – qe jane shume te kushtueshme per ndermarrjet e vogla dhe te mesme. Ne fund te fundit institucionet mikrofiancniare japin hua me nje analize te kufizuar, duke u mbeshtetur kryesisht shlyerjen e huase ne lidhjet shoqerore. Kjo nuk funksionon per shuma me te medha qe ndermarrjet e vogla dhe te mesme kane nevoje.

Mungesa e nje informacioni te besueshem per kreditin gjithashtu pengon rritjen e huave per ndermarrjet e vogla dhe te mesme, zakonisht per arsye se nuk ka agjensi informacioni per kredite dhe kerkesat per deklarimin e pasurive jane te dobeta dhe nuk zbatohen.
Investitoreve u mungojne mundesite per te dale nga biznesi. Tregjet e kapitaleve mungojne ose nuk jane shume likuide ne shume vende te varfra duke e bere te pamundur kuotimin e tyre ne burse. Ofertat per privatet mund te funksionojne, por shume tregje jane larg se qeni likuide me mundesi shume te pakta transaksioni.
Sipermarresve shpesh u mungojne aftesite dhe vullneti per te marre persiper riskun e kapitalit. Ne lidhje me aftesite, eshte shume i kufizuar menaxhimi i talenteve.

Ne lidhje me vullnetin, investitoret e kapitaleve private raportojne mungesen e deshires te ndermarrjeve te vogla dhe te mesme per t'i hapur librat e tyre ndaj njerezve jashte ndermarrjes ne mjedise ku eshte mjaft e perhapur mbajtja e kontabiliteteve paralele.

Ushtrime

1.Vip Saloti merret me prodhimin e divaneve.Sipas analizave te ekonomisteve te firmes na rezulton se kostot fikse te firmes jane 2000000 leke dhe kostot variabel per njesi jane 20000 leke. Duke ditur se firma i shet produktet e saj me cmimin 60000 leke per njesi kerkohet:

a- Te gjendet pika kritike

b- Nese firma do te prodhonte 80 njesi, a do te rezultonte me fitim?Sa do te ishte fitimi?

c- Nese firma do te prodhonte 40 njesi, si dhe sa do te ishte rezultati financiar i saj?

d-Tregojini grafikisht pikat

Zgjidhje

Llogarisim piken kritike

2000000+20000*Q=60000*Q

200000=60000Q-20000Q

2000000=40000Q

Q=2000000/40000=50 njesi

b) Llogarisim te ardhurat dhe shpenzimet e firmes sipas formulave te meposhtme

Kostot Totale ose TC= F+(VC*Q)

TC-Kosto totale
F-Kosto fikse
VC-Kosto variabel per njesi
Q-sasia

Te ardhurat ose TR=P*Q

P-cmimi i shitjes per njesi
Q-sasia

TR=60000*80=4800000 leke

TC=2000000+(20000*80)=2000000+1600000=3600000 leke

Fitimi=TR-TC=4800000-3600000=1200000 leke

Firma do te rezultoje me nje fitim 1200000 leke

c)Llogarisim rezultetin financiar per rastin kur firma prodhon 40 njesi

TR=60000*40=2400000 leke

TC=2000000+(20000*40)=2000000+800000=2800000 leke

Fitimi=TR-TC=2400000-2800000=-400000 leke

Firma do te rezultoje me nje rezultat financiar negative pra -400000 leke. Pra nese firma do te prodhonte 40 njesi atehere ajo te rezultonte me nje humbje prej 400000 leke.

2. Mobilieri Rimini konkurente e Vip Saloti merret me prodhimin e divaneve.Sipas analizave te ekonomisteve te firmes na rezulton se kostot fikse te firmes jane 3000000 leke dhe kostot variabel per njesi jane 30000 leke. Duke ditur se firma i shet produktet e saj me cmimin 65000 leke per njesi kerkohet:

a- Te gjendet pika kritike

b- Nese firma do te prodhonte 100 njesi, a do te rezultonte me fitim?Sa do te ishte fitimi?

c- Nese firma do te prodhonte 10 njesi, si dhe sa do te ishte rezultati financiar i saj?

Zgjidhje

Llogarisim piken kritike

3000000+30000*Q=65000*Q

300000=65000Q-30000Q

3000000=35000Q

Q=3000000/35000=86 njesi

b) Llogarisim te ardhurat dhe shpenzimet e firmes sipas formulave te meposhtme

Kostot Totale ose TC= F+(VC*Q)

TC-Kosto totale
F-Kosto fikse
VC-Kosto variabel per njesi
Q-sasia

Te ardhurat ose TR=P*Q

P-cmimi i shitjes per njesi
Q-sasia

TR=........................................................................................................... leke

TC=........................................................................................................... leke

Fitimi=TR-TC=........................................................................................ leke

Firma do te rezultoje me nje fitim 1200000 leke

c)Llogarisim rezultetin financiar per rastin kur firma prodhon 40 njesi

TR=........................................................................................ leke TC==........................................................................................ leke

Fitimi=TR-TC==........................................................................................ leke

Firma do te rezultoje me nje rezultat financiar ........................................... leke. Pra nese firma do te prodhonte ........................ njesi atehere ajo te rezultonte me ......................................... leke.

Detyra	Data

KAPITULL III. Model plan biznesi. Krijoni planin tuaj te biznesit

Pyetje

Ecni si te tjeret ne rruge, por endrrave mos jua prisni rrugen asnjehere

3.1. Modeli i nje plan biznesi

Diskutimet per formen dhe permbajtjet e planeve te biznesit jane nje dukuri normale. Ato sjellin pervojat me te mira te te gjithe autoreve ne hulumtumiet e tyre ne lidhje me kete fenomen. Zhvillimet ekonomike vecanerisht ne vendet me shpejtesi te larte ndryshimi sjellin efektet e tyre dhe ne theksimin e elementeve me te rendesishem te planeve te bizneseve.

Modeli i meposhtem synon te orientoje individet e interesuar ne elementet dhe formen e nje modeli te nje plan biznesi.

Zhvillimet teknollogjike kane mundesuar edhe softwaret perkates te cilet lehtesojne ne nje mase te konsiderueshme procesin e ndertimit te nje plan biznesi.

Modeli i meposhtem synon te orientoje cdo kend mbi modelet e planeve te biznesit, pavaresisht specifikave ne sektor apo industri.

Rikujtojme orientimin strukturor per ndertimin e planit te biznesit te prezantuar ne temat e meparshme.

MODEL PLAN BIZNESI

Prezantimi i idese

Emri i projektit (biznesit)
Sektori
NIPT (Numri i dentifikimit të personit tatimor)
Vendodhja e aktivitetit
Biznes i ri/ ekzistues

1.Permbledhese e planit te biznesit

A-Përshkruani në mënyrë të detajuar, sipërmarrjen tuaj.

Pyetjet që mund ndimojnë në këtë përshkrim:

1.Cfarë lloj biznesi keni?

2.Cili është synimi i biznesit tuaj?

3.Cilët janë klientët më të mundshëm të cilët duan produktet apo shërbimet tuaja?

4.Cili është produkti apo shërbimi juaj primar ?

5.Cili është funksioni primar i produktit apo shërbimit tuaj?

6.Cilat janë tre përfitimet unike të produktit apo shërbimit tuaj ?

7.Cili është konkurenti juaj kryesor?

8.Cili është cmimi i produktit apo shërbimit tuaj kundrejt konkurentit tuaj ?

9.Si diferencohet produkti apo shërbimi juaj nga ai i konkurentit tuaj?

10.Apo bëni ndonjë ofertë speciale për shpërndaresit apo konsumatorët?

11.Vendosni sloganin tuaj i cili është mesazhi kryesor ose fraza që përshkruan ose personifikon biznesin tuaj.

12.Cilat janë planet tuaja aktuale për reklamën dhe promocionin?

13.A keni informacione për produktin tuaj në formë broshurash, diagramash, fotografish, botime të shtypit ose dokumente të tjera ?

14.Si do te financoni rritjen e biznesit tuaj?

B}Formula sipërmarrëse

Arsyet

Analiza e konkurencës direkt/indirekt

Këtu duhet të përshkruani : konkurrencën që duhet të përballojë biznesi juaj,avantazhin që keni mbi konkurrentët ,cilët jane elementët që e bëjnë produktin /shërbimin tuaj unik.

Burimet e nevojshme

a] Teknologjia

b] Personeli

c] Burimet[financimi,shpërndarja,promovimi]

d] Nevojat e jashtme [produktet,shërbimet dhe teknologjia të cilat duhet të blihen nga të tretët].

Teknollogjia	Personeli	Burimet	Nevojat e jashtme

2.Pershkruani produktin/sherbimin tuaj

Produktet/Sherbimet	Pershkruani produktet/sherbimet

3.Cilat janë karakteristikat qe e dallojne oferten tuaj nga ajo e konkurences?

Karakteristikat e ofertes	Dallimi nga konkurentet
Funksionimi /perdorimi
Risite e produktit/sherbimit
Politika tregtare
Niveli i sherbimit

4.Lidhjet e nevojshme per ecurine e biznesit tuaj.

Nr	Klientet Potencial

Nr	Furnitoret Potencial

Nr	Institucionet Kredidhenese

Nr	Organizatat mbeshtetese

Nr	Entet Kerkimore

Nr	Ndihma Familiare

Nr	Lidhjet familiare

5.Pershkruani natyren dhe qellimin e ketyre lidhjeve

Klientet	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Furnitoret	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Institucionet	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Organizatat mbeshtetese	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Entet kerkimore	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Ndihma familiare	Natyra	Qellimi i lidhjeve

Lidhjet familiare	Natyra	Qellimi i lidhjeve

6. Ilustroni shkurtimisht lidhjet me klientet/furnitoret potenciale, (nqs keto lidhje kane filluar).

Klientet Potencial	Ilustroni	Furnitoret Potencial	Ilustroni

7.Përshkruani lidhjen e produkteve/shërbimeve tuaja me tregun.

Produktet/Sherbimet	Tregu	Lidhja me tregun

Burimet

Kushtet tekniko prodhuese

Objektivat e biznesit

8.Përshkruani ciklin prodhues dhe investimet e nevojshme për biznesin tuaj si dhe vlerën e tyre monetare, [vendosni preventin].

Në qoftë se produkti ka një nivel të lartë jepen skicat ,diagramat .Gjithashtu këtu jepen përparsitë dhe përmirsimet që i bëjnë mallrat apo shërbimet tuaja unike.

Cikli prodhues

Fazat	Emertimet e fazave	Kohezgjatja Ore	Makineri/Paisje
Faza1
Faza2
Faza3
Faza4
Faza5
Faza6
Faza7
Faza8
Faza9
Faza10
Faza11
Faza12

Investime të parashikuara

Investimet e parashikuara	Sasia	Vlera (leke)
Makineri dhe paisje prodhimi
Mjete pune
Impiante të vecanta të prodhimit
Impiante gjenerike
Mjete të tjera
Paisje dhe makineri për zyra
Paisje informatike dhe software
Dokumenta ose licenca
Marketingu
Rikonstruktim
Tjetër…
Tjetër…
Tjetër…
Tjetër…
Totali

9.Jepni vendodhjen [nëse e keni identifikuar ]ku do të zhvillojë aktivitetin biznesi juaj

Nese e keni parashikuar vendodhjen/ ose planifikoni per te zhvilluar biznesin tuaj

Adresa e vendodhjes / ose e planifikuara

Madhesia (m2)

Të jetë e strukturuar si më poshtë :

destinancioni i përdorimit të ambienteve të brendshme
prezenca e një hapësire për magazinë

dhe nëse është e nevojshme edhe rikonstruksioni.Jepni fazat dhe vleren e tij .

Fazat e Rikonstruksionit	Vlerat (leke)




Totali

Përcaktoni lejet që duhen për këtë lloj aktiviteti dhe procedurat për marrjen e tyre.

Lejet	Procedurat
1.	1. 2. 3. 4. 5. 6.
2.	1. 2. 3. 4. 5. 6.
3.	1. 2. 3. 4. 5. 6.
4	1. 2. 3. 4. 5. 6.
5	1. 2. 3. 4. 5. 6.

Procedurat për të marrë të gjitha lejet e nevojshme janë si më poshtë vijon:

1. Regjistrimi në gjykatë. Regjistrimi në gjykatë është kusht i domosdoshëm për marrjen e licensës

2.Regjistrimi në organet tatimore. Te gjthë ata që duan të merren me biznes, pra të kryejnë cdo lloj aktiviteti tregtar duhet të regjstrohen pranë zyrës së tatimeve për marrjen e certifikatës tatimore).

3.Paisja me leje specifike (nëse është e nevojshme për llojin e aktivitetit).Institucionet në nivele qëndrore dhe vendore të cilat japin lejet specifike janë si më poshtë vijon.

Ministritë e ndryshme

Drejtorite me te cilat duhet te merrni leje/ te bashkepunoni

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve
Drejtoria e Përgjithshme e Doganave
Drejtoria e Pergjithshme e Standarteve
Insituti i Studimeve te Teknologjise se Ndertimit
Enti Rregullator i Telekomunikacionit (ERT)
Enti Rregullator i Energjise (ERE)
KKRT
Instituti i Fizikes Berthamore
Instituti i Kerkimeve Veterinare
Inspektoriati Shteteror Sanitar
Drejtoria e Patentave dhe Markave
Drejtoria e Pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave

Institucione te tjere

Instituti i Eksperteve Kontabel
Enti Kombetar i Zonave te Lira
Instituti i Sigurimeve Shendetesore
Banka e Shqiperise
Komisioni i mbikeqyrjes
Inspektoriati Shteteror i Punes
Komisioni i letrave me vlere

10.Cilat janë politikat që ndiqni për produktin apo shërbimin tuaj,punoni me porosi apo do ta hidhni në treg?

1
2
3
4
5
6
7

11.Shënoni shpenzimet e parashikuara për 3 vitet e para dhe faturimin e pritshëm për 3 vitet e ardhshme.

Nr	Shpenzimet e parashikuara	Viti 1 (leke)	Viti 2 (leke)	Viti 3 (leke)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Totali

Nr	Shpenzimet e parashikuara Viti 1	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
	Totali

Nr	Shpenzimet e parashikuara Viti 2	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
	Totali

Nr	Shpenzimet e parashikuara Viti 3	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
	Totali

Produktet për shitje

Përshkruani për cdo produkt/ shërbim sasitë vjetore të cilat mendoni ti shisni dhe cmimet përkatse

Produktet	Sasitë vjetore			Cmimi njësi (Lekë)			Faturimi vjetor (Lekë)
	Viti I	Viti II	Viti III	Viti I	Viti II	Viti III	Viti I	Viti II	Viti3





































Totali

Sasite vjetore te shitjeve te parashikuara mund te organizohen si me poshte

Produktet

Janar

Shkurt

Mars

Prill

Maj

Qershor

Korrik

Gusht

Shtator

Tetor

Nentor

Dhjetor

Total

Cmimet e shitjeve sipas muajve

Produktet

Janar

Shkurt

Mars

Prill

Maj

Qershor

Korrik

Gusht

Shtator

Tetor

Nentor

Dhjetor

Total

Vlerat e shitjeve mujore per vitin per te cilin po ndertohet plani i biznesit

Produktet

Janar

Shkurt

Mars

Prill

Maj

Qershor

Korrik

Gusht

Shtator

Tetor

Nentor

Dhjetor

Total

Totali

Specifikoni se si arritët te percaktoni sasinë e produkteve për shitje (me hipotezë, me vlerësim, nga të dhënat statistikore, nga analiza e konsumit, nga cmimet mesatare te tregut, cmimet e konkurencës etj)

12.Plani financiar dhe cash flow i parashikuar per tre vitet e para te aktivitetit tuaj.

Nr	Preventivi ekonomik	Viti 1	Viti 2	Viti 3
1	Faturimet vjetore te parashikuara
2	Blerje e lendes se pare
3	Kosto e personelit
4	Pagat e menaxhereve
5	Qira
6	Telefoni
7	Uje
8	Drita
9	Siguria
10	Sherbime te tjera
11	Shpenzime per trajnime
12	Shpenzime per ekonomistet /ekspertet kontabel
13	Shpenzime per software
14	Shpenzime per kasen
15	Amortizim
16	Shpenzime per kerkim
17	Shpenzime promocioni
18	Shpenzime te pergjithshme
19	Interesa aktive/pasive
20	Rezultati perpara taksimit
21	Tatimet
22	Rezultati Neto

Rezultati ekonomik i planifikuar per nje periudhe 3 vjecare rekomandohet te specifikohet ne baza mujore per cdo vit per te cilin realizohet parashikimi.

Nr	Preventivi ekonomik Viti 1	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Faturimet vjetore te parashikuara
2	Blerje e lendes se pare
3	Kosto e personelit
4	Pagat e menaxhereve
5	Qira
6	Telefoni
7	Uje
8	Drita
9	Siguria
10	Sherbime te tjera
11	Shpenzime per trajnime
12	Shpenzime per ekonomistet /ekspertet kontabel
13	Shpenzime per software
14	Shpenzime per kasen
15	Amortizim
16	Shpenzime per kerkim
17	Shpenzime promocioni
18	Shpenzime te pergjithshme
19	Interesa aktive/pasive
20	Rezultati perpara taksimit
21	Tatimet
22	Rezultati Neto
	Totali

Nr	Preventivi ekonomik Viti 2	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Faturimet vjetore te parashikuara
2	Blerje e lendes se pare
3	Kosto e personelit
4	Pagat e menaxhereve
5	Qira
6	Telefoni
7	Uje
8	Drita
9	Siguria
10	Sherbime te tjera
11	Shpenzime per trajnime
12	Shpenzime per ekonomistet /ekspertet kontabel
13	Shpenzime per software
14	Shpenzime per kasen
15	Amortizim
16	Shpenzime per kerkim
17	Shpenzime promocioni
18	Shpenzime te pergjithshme
19	Interesa aktive/pasive
20	Rezultati perpara taksimit
21	Tatimet
22	Rezultati Neto
	Totali

Nr	Preventivi ekonomik Viti 3	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Faturimet vjetore te parashikuara
2	Blerje e lendes se pare
3	Kosto e personelit
4	Pagat e menaxhereve
5	Qira
6	Telefoni
7	Uje
8	Drita
9	Siguria
10	Sherbime te tjera
11	Shpenzime per trajnime
12	Shpenzime per ekonomistet /ekspertet kontabel
13	Shpenzime per software
14	Shpenzime per kasen
15	Amortizim
16	Shpenzime per kerkim
17	Shpenzime promocioni
18	Shpenzime te pergjithshme
19	Interesa aktive/pasive
20	Rezultati perpara taksimit
21	Tatimet
22	Rezultati Neto
	Totali

Parashikimi i Cash Flow

Nr	Cash flow	Viti 1	Viti 2	Viti 3
1	Cash Flow Fillestar
2	Investime
3	Kredi te marra nga bankat
4	Kredi klienteve
5	Rimbursim i kredive ndaj bankave
6	Blerjet e lendeve te para
7	Para te dala per shpenzime
8	Para te dala per tatimet
9	Para te dala per qellime te tjera
10	Arka nga faturimet
11	Banka nga faturimet
12	Cash Flow ne fund te vitit

Parashikimet e cash flow per nje periudhe 3 vjecare organizohen ne menyre te ngjashme me parashikimin e rezultatit financiar, per secilin vit duke ruajtur konceptimet specifike.

Nr	Cash Flow Viti 1	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Cash Flow Fillestar
2	Investime
3	Kredi te marra nga bankat
4	Kredi klienteve
5	Rimbursim i kredive ndaj bankave
6	Blerjet e lendeve te para
7	Para te dala per shpenzime
8	Para te dala per tatimet
9	Para te dala per qellime te tjera
10	Arka nga faturimet
11	Banka nga faturimet
12	Cash Flow ne fund te vitit

Nr	Cash Flow Viti 2	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Cash Flow Fillestar
2	Investime
3	Kredi te marra nga bankat
4	Kredi klienteve
5	Rimbursim i kredive ndaj bankave
6	Blerjet e lendeve te para
7	Para te dala per shpenzime
8	Para te dala per tatimet
9	Para te dala per qellime te tjera
10	Arka nga faturimet
11	Banka nga faturimet
12	Cash Flow ne fund te vitit

Nr	Cash Flow Viti 3	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Tot
1	Cash Flow Fillestar
2	Investime
3	Kredi te marra nga bankat
4	Kredi klienteve
5	Rimbursim i kredive ndaj bankave
6	Blerjet e lendeve te para
7	Para te dala per shpenzime
8	Para te dala per tatimet
9	Para te dala per qellime te tjera
10	Arka nga faturimet
11	Banka nga faturimet
12	Cash Flow ne fund te vitit

13. Percaktoni burimet financiare qe nevojiten per te kryer investimet fillestare

Kapitali juaj
Materiale
TVSH ne investime
Totali i nevojave
Totali i fondeve ne dizpozicion (banka,arka)
Kredi te ndryshme

Specifikoni ne detaje fondet financiare qe mbulojne investimet (debite, kredite etj)

Fondet Financiare	Investimet

14. Tregoni shumen mestare te te ardhurave nga Kliente dhe te pageses se furnitoreve

Shuma mesatare	Leke
Te ardhurat mesatare nga Klientet
Pagea mesatare per Furnitoret

15. Te ardhurat e mundshme publike

A keni perfituar te ardhura (rajonale, te komunes ose nga ente te tjera publike) per kete inisiative?

Po_________________________ Jo_______________________

Nese po specifikoni : subjektin qe ju ka ndihmuar, llojin ndihmes (ndihme shteterore) dhe sasisne e ndihmes (ne leke).

Subjekti	Lloji ndihmes	Shuma

16. Vendosni Curriculum Vitae (CV)

Emer______________________Mbiemer_________________

Gjinia: mashkull_______femer____________

Bashkia/Komuna______________________________

Rrethi_______________________________________

Adresa____________________________________________________________________

Telefoni:_____________________________________

Celular______________________________________

E-mail:______________________________________

Shkolla Tetevjecare____________________________Vitet_________________

Shkolla e Mesme______________________________Vitet_________________

Universiteti__________________________________Vitet_________________

Dega_________________________________________________

Profili________________________________________________

Studime me qellime te vecanta/diploma

___________________________________________________________________________

Studime Universitare	Specializime	Kurse te formimit te pergjitshem

Aftesi per ushtrim profesioni	Rregjistrim ne kurse profesionale	Njohuri gjuhesore dhe informatike

Eksperienca ne pune

Eksperianca	Fillimi	Mbarimi
Biznes Familiar
I punesuar



Profesion i lire

Punemarres
Te rastesishme

Pershkruani dhe cilesoni (me daten e fillimit dhe te mbarimit) eksperiencat e punes: cilat jane detyrat qe keni kryer dhe cfare rolesh keni mbuluar?

Eksperiencat e punes	Date fillimi	Date mbarimi	Rolet

Cilat nga keto eksperienca mendoni qe mund te perputhen me aktivitetin qe kerkoni te filloni dhe pse?

Eksperiencat	Perse keto eksperienca perputhen me aktivitetin

Nr	Emer Mbiemer	Pozicioni	Edukimi	Trajnime	Eksperiencat	Vitet
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

3.2 Modele dhe interpretime të raporteve financiare në plan biznesi

Forma tabelare e prezantimit te informacioneve dhe sidomos atyre financiar vleresohet si e rendesishme per disa arsye.

Se pari. Prezantimi informacionit. Ai prezantohet ne menyre te organizuar dhe kjo krijon mundesi per analiza te mevonshme.

Se dyti. Koha e analizes. Analizimi i te dhenave ne forme tabelare mundeson nje kohe te shkurter te analizes dhe mundesis per vendimarrje nga administratoret dhe menaxheret e niveleve te ndryshme ne ndermarrje.

Se treti. Krahasueshmeria. Forma tabelare e prezantimit te informacioneve pervec cfare u tha me siper lejon edhe krahasueshmeri me te tjeret ne industri.

Raporte te rendesishme te cilat kane informacione te rendesishme per ndermarrjet jane bilanci kontabel, fitim humbja, situacionet e klienteve dhe furnitoreve, raportet e marzheve te fitimeve, librat e blerjeve, librat e shitjeve…etj te cilat ju krijojne mundesi ndermarrjeve edhe per perpunime grafike te tyre.

Perpunimi grafik ju mundeson ndermarrjeve nje forme te vecante mbi te cilen mund te analizojme dhe te marrim vendime ne nje forme me profesionale. Megjithate nuk duhet te harrojme rendesin e formes tabelare te informacioneve te organizura te cilat jane baza e formave grafike te informacioneve te prezantuara.

Shembull

Tabela3.1: Situacioni i klienteve

Situacioni i klienteve na jep informacion detyrimet e firmes sone ndaj atyre te cilet blejne produktet e firmes sone. Zakonisht detyrimi eshte nje term qe lind dhe ka kuptim per shitjet ne mirebesim dhe per cilat rakordimet dhe pagesat realizohen ne periudha mujore ose disa mujore mbeshtetur mbi marreveshje midis kompanive. Element i rendesishem i ketij raporti eshte pesha specifike ne % e cila tregon raportin e detyrimit te cdo klienti ndaj totalit te detyrimeve. Detyrimi llogaritet si diference e shitjeve te realizuara me arketime e firmes ( ose pagesat e klientit me arke/banke)

Tabela3.2: Situacioni i furnitoreve

Situacioni i furnitoreve eshte nje tjeter raport i cili tregon detyrimet e firmes sone ndaj furnizuesve tane. Blerjet e realizuara pasqyrohen ne Kredi, ndersa pagesat te cilat mund te jene me banke/arke ne Debi .

Ne kolonen e peshave tregohet ne % borxhi yne ndaj furnitoreve e cila llogaritet si raport i detyrimit ndaj totalit te tij dhe shumezuar me 100.

Tabela3.3 :Raporte Marketing

Edhe raportet marketing jane po aq te rendesishem sa raportet e tjere. Ne raportin e klienteve kryesor tregohen vlerat e shitjeve te klienteve, % e shitjeve si dhe marzhi bruto ne vlere dhe ne %.

Vlerat e kolones se % se shitjeve na tregojne peshen ne % te shitjeve tek cdo klient. Ndersa marzhi na tregon diferenc

Tabela3.4: Fitim Humbja

Raporti i te ardhurave dhe shpenzimeve eshte raporti me i deshiruar per cdokend qe merret me financat e firmave. Format i mesiperm eshte nje format fiskal i ketij lloj raporti, megjithate ai e pasqyron cdo gje shume qarte.

Ne grupin e raporteve nuk mund te linim pa evidentuar edhe bilancin. Ai eshte fillimi dhe fundi i cdo biznesi sado i vogel apo i madh te jete ai. Formati i meposhtem eshte nje format fiscal.

Tabela3.5: Aktivi i nje model bilanci

Tabela3.6: Pasivi i nje model bilanci

Forma me e deshiruar sesi ekonomistet dhe financieret do e deshironin raportin e mesiperm ta shihnin do te ishte si ne figuren e meposhtme. Kjo forme eshte shume here me e kuptueshme dhe e thjeshte por eshte e njejta gje si raporti I mesiperm.

Figura 3.7 Gjendja e llogarive

Llogarite e klases se 6 dhe te 7 te kesaj forme pasqyrohen ne nje llogari te vetme ne modelin fiskal te bilancit e cila fitim humbja e vitit financiar.

Dy nga raportet me te perdorshem mujore por edhe me te kerkuarit nga ekonomistet e rinj jane libri i blerjeve dhe libri i shitjeve.

Tabela3.8: Model liber blerje

Tabela 3.9: Liber blerje, format 2015

Ndersa raporti i librit te shitjeve pasqyrohet per nje tjeter muaj te ndermarrjes e cila eshte marre si shembull. Per shkak te veprime te shumta te shitjes ne muajin korrik libri i shitjes perbehet nga dy faqe.

Tabela 3.10: Liber i shitjeve

Tabela 3.11: Liber i shitjeve format 2015

Por jo me pak interesant do te ishin edhe raportet e meposhtem per pagat, sigurimet shoqerore dhe deklarimet perkatese.

Tabela3.12: Listepagesat

Tabela 3.13: FDP per ndermarrjen shembull

Tabela 3.14: Formular deklarimi TAP

Tabela 3.15: Listepagesa per banke

Shembujt e mesiperm kane si qellim tju tregojne ju disa prej raporteve me te rendesishem fiskal dhe jo vetem fiskal per te cilet bizneset jane te interesuar.

Detyra	Data

KAPITULLI IV. PLAN BIZNESI DHE TREGU

Pyetjet

Kur jeni te sigurt se cdo gje eshte e shkelqyer atehere kujdese, jeni perpara nje terheqje ose perpara nje katastrofe.

Kjo varet nga shpejtesia e eres, a do ju lejoj ajo te terhiqeni!? (I.Lipi)

Firmat duhet detyrimisht te njohin vecorite e tregut ku ato zhvillojne aktivitetin e tyre pavaresisht madhesise dhe formes se organizimit te tyre.^[6]

Njohjet e tregut dhe strategjite kombetare vleresohen si element te rendesishem te cilet ndikojne ne strategjine e biznesit.

Burimi: Banka Boterore

4.1.Tregu dhe impakti i tij në plan biznesin tuaj

Element te rendesishem per te gjykuar per vendin ku firma do te beje ose ben biznes jane: Te berit biznes ne vend,Lehtësirat financiare dhe Kreditimi si edhe liria ekonomike

Pasi analizojme keta element shume te rendesihem eshte e nevojshm nje analize SWOT per tu njohur me sfidat me te cilat perballet firma

4.1.1 Te berit biznes ne Shqiperi

Tregues i te berit biznes matet nga Banka Boterore sipas ketyre treguesve te meposhtem:

Hapja e nje biznesi te ri
Lejet e ndertimit
Marrja e energjise
Rregjistrimi i pronesise
Marrja e kredise
Mbrojtja e investitoreve
Pagesa e taksave
Tregetia pertej kufijve te vendit
Zbatimi i kontratave
Zgjidhja e paaftesise paguese

Sipas raportit të Bankës Botërore ‘Të bërit Biznes DB 2015’, Shqipëria renditet e 68 ne lehtesine e te berit biznes. Nderkohe ne periudhen 2012-2013 kemi nje tendence ne vendin e 85

Figura 4.1: Te besh biznes ne Shqiperi, 2012-2013

Ne kete menyre sigurojme një renditje më e mirë se vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, të tilla si Serbia (91),Kosova (75), Bosnje Herchegovina (107) .

Nje vend te rendesishem ne vendet e rajonit ka Slovenia e renditur e 51 dhe Greqia ne vendin e 61

Megjithatë, në të dhjetë kriteret ka një diversifikim shumë të madh të arritjeve, duke shënuar pozitivisht në aspektin e mbrojtjes së invetitorëve, marrjes së kredisë, fillimin e një biznesi dhe duke theksuar nevojën për përmirësime të mëtejshme substanciale në: lejet e ndërtimit, lidhjen me energji dhe regjistrimin e pronës.

Figura 4.2: Te besh biznes ne rajonin e Ballkanit

Vleresimi për Shqipërinë dhe ekonominë shqiptare sipas Bankes Botërore (Raporti Doing Business për vitin 2015), eshte kalimi i Shqipërise, ne vendin e 68 në të bërit biznes. Kjo eshte renditja me e larte historike për Shqipërinë duke shenuar progres me 23 vende.

Përmirësimin e klimës së biznesit eshte ne process dhe fushat ku ka dhene impact jane lejet e ndërtimit (përmirësim me 32 vende), fillimi i një biznesi (+4 vende), lehtësia në pagesat e taksave(+13 vende), regjistrimin e pronës (+18 vende) etj.

Nderkohe situate ne DB e 2014 e krahasuar^[7] me DB2013 prezantohet:

Tabela 4.1 Te besh biznes ne Shqiperi, 2013-2014

Vlen po ashtu të theksojmë se një kërcim cilësor është kryer edhe në lidhje me rajonin, ku Shqipëria tanimë renditet e 3 nga të 6 vendet e Ballkanit Perëndimor, duke lënë pas edhe Serbinë

Sipas raportit “Të Bërit Biznes”, të Bankës Botërore per 2014, Shqipëria renditet e 13 në botë për lehtësinë e kreditimit.

Bankat janë financuesit më të mëdhenj të ekonomisë duke qenë se sektori bankar përbën më shumë se 95% të sektorit financiar.

Ndersa ne 2015 situata^[8] prezantohet

Tabela 4.2 Te besh biznes ne Shqiperi 2015

Permiresime te dukshe paraqesin lehtesia e filluarti te nje biznesi te ri,pagesa e taksave dhe rregjistrimi i prones, ndersa eshte keqesuar tregetia jashte vendit dhe zgjidhja e paaftesise paguese.

4.1.2 Liria ekonomike

Shqipëria klasifikohet si një vend me liri të moderuar ekonomike. Liria ekonomike^[9] në vendin tonë ka pësuar rënie në krahasim me një vit më parë.

Ndërsa në botë per periudhen Janar 2015, renditet relativisht lart, e 63 mes 186 vendeve. E krahasuar me vendet e rajonit, Shqipëria renditet e 29-ta, mes 43 vendeve të Evropës.

Ky klasifikim shënon një ulje nga një vit më parë, kur vendi renditej respektivisht i 54 në botë dhe 25 në Evropë. Klasifikimi në raport bëhet duke analizuar 10 liri ekonomike që vlerësohen maksimalisht me 100 pikë. Rënia e sivjetme, është e para në 5 vitet e fundit.

Rënia e përgjithshme për Shqipërinë është me 1.2 pikë, me rënien më të ndjeshme të shënuar në kategoritë e biznesit, asaj fiskale dhe të investimeve. Sipas Natasha Srdoc^[10], në Shqipëri, rënia e lirisë fiskale, i atribuohet rritjes së taksave.

“Ato personale u rritën nga një taksë e sheshtë 10 për qind në 23 për qind dhe ato të korporatave shkuan në 15 për qind. Pra ky ndryshim, e uli nivelin e lirisë fiskale për Shqipërinë”.

Ulja në këtë drejtim është 5.5 pikë në krahasim me vitin 2014, duke arritur një vlerësim prej 87.2 nga maksimumi prej 100 pikësh, që është gjithsesi një shifër e lartë po ta krahasosh me rezultatet për liritë e tjera ekonomike dhe me vendet e tjera, ku në shkallë botërore Shqipëria radhitet e 36-a.

Bankat zotërojnë 90 për qind të pasurive në sektorin financiar dhe megjithëse sektori bankar është relativisht i fortë, huat e këqija kanë arritur në 20 për qind të të gjithë sasisë së huave.
Po t’i hedhësh një vështrim vlerësimit afatgjatë për Shqipërinë, ajo që të bie në sy, është se në shumicën e kategorive, që nga viti 1995, ajo ka shënuar përparim, me përmirësimet më të ndjeshme në shpenzimet qeveritare dhe lirinë monetare. Liria në fushën e investimeve ka mbetur e pandryshuar dhe ajo e biznesit pothuajse në të njëjtin nivel. E vetmja kategori që ka pasuar rënie – dhe një rënie e ndjeshme – është ajo e lirisë së pronës, me një rënie mesatare prej 20 pikësh që nga viti 1995.

Ne analizen e vendeve per shkallen e lirise ekonomike te tyre, ndahen: në të lira, kryesisht të lira, me liri të moderuar, kryesisht jo të lira dhe të shtypura. Vetëm 5 nga ekonomitë e analizuara për raportin e këtij viti janë plotësisht të lira, 30 kryesisht të lira dhe 55, mes së cilave edhe Shqipëria, kanë liri të moderuar.

Indeksi i lirise ekonomike^[11] llogaritet nga organizata si Banka Botërore, Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Njësia e Inteligjencës e Ekonomistëve duke u mbeshtetur mbi keta faktore:

liria e biznesit, liria e tregtisë, liria monetare, madhësia e qeverisë, liria fiskale, të drejtat e pronave, lirinë e investimeve, liri financiare, liria nga korrupsioni, liria e punës

Figura: Index i lirise ekonomike

Tabela 4.3: Liria ekonomike e vendeve

4.1.3 Analiza SWOT

Figura 4.3 Analiza SWOT

Financimi i SME-ve

Megjithëse nivelet e financimit të SME-ve kanë ardhur në rritje ne këto vitet e fundit, gjithsesi konsiderohet i pamjaftueshëm për të nxitur një zhvillim të shpejtë të këtij sektori. Gjithashtu SME-të dhe sidomos SME-të e reja hasin mjaft vështirësi për të marrë kredi nga sektori bankar, ku kostoja e kredisë është relativisht e lartë. Kërkesat e bankave nuk janë të favorshme për biznesin, veçanërisht për nivelin e lartë të kolateralit prej 120-150% dhe interesave të larta të kredisë edhe kur kërkohet për investime në makineri e pajisje. Ende mungojnë politikat mbështetëse për bizneset start up. Mungesa e burimeve financiare alternative për SME-të, si venture capital, innovation vouchers, business angels,etj.

Interneti dhe tregtia elektronike

Gjatë viteve të fundit në Shqipëri numri i SME-ve të cilat përdorimin shërbimet e internetit të gjeneratës së dytë është rritur, veçanërisht nga brezi i ri i sipërmarrësve dhe menaxherëve. Ne periudhen 2000-2004 numri i perdoruesve te internetit ishte pothuaj i paperfillshem. Ne vitet 2005, 2006,2007 kemi nje rritje te numrit te perdoruesve te internetit respektivisht ne 6%, 10% dhe 15% e popullsise. Sipas AKEP5 në vitin 2011 shkalla e mbulimit me internet është mbi 50%, por akoma më e ulët po të krahasohet me 67.6% të vendeve të BE-së. Me gjithë përmirësimet edhe ne kuadrin ligjor vetëm 10,000 biznese kanë internet me bandë të gjerë nga 100,687 biznese aktive

Viti	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Numri i perdoruesve te internetit per 100 banore	0.11	0.33	0.39	0.97	2.42	6.04	9.61	15.04	23.86	41.20	43.50

Tabela: Perdorues per 100 banore ne Shqiperi

Figura: Perdorues interneti per 100 banore,Shqiperi

Numri i përdoruesve të internetit është rritur kohët e fundit për një sërë arsyesh:
- Liberalizimi i tregut të telekomunikacioneve

- Rritja e blerjeve të kompjuterëve

- Njohurive informatike në rritje

- Kërkesa më e madhe për komunikim

- Shtimi i të ardhurave financiare

Ekonomia creative

Ndjehet e nevojshme ndërhyrja me politika konkrete për këtë sektor siç mund te jene: i) masa rregulluese me qëllim heqjen e pengesave administrative dhe ligjore ii) përmirësimi i sistemit të arsimit dhe trajnimit profesional (për të gjitha aktivitetet dizenjuese/projektuese, reklamat dhe zejtarinë) iii) masa nxitëse ligjore dhe financiare për mbështetjen e këtij sektori si dhe iv) përmirësimi i kapaciteteve të organizatave që prezantojnë këtë sektor.

Përfshirja e përgjegjësisë sociale në rritjen e konkurueshmërisë së bizneseve

Përgjegjësia sociale e korporatës është një pjesë kyçe e strategjisë së re “Europa 2020”, e cila kërkon një qasje të integruar për “një rritje të shpejtë, të qëndrueshme dhe përfshirëse”, brenda një vizioni të përgjithshëm të një ekonomie sociale të tregut5.

Përfshirja e përgjegjësisë sociale në biznes përbën një sfidë për rritjen e konkurrueshmërisë së bizneseve, prandaj edhe se është një politikë e re për Shqipërinë, duhet të përfshihet në agendën e zhvillimit të qëndrueshëm të biznesit.

Zhvillimi i Inovacionit dhe Teknologjisë për SME-të.

Shqipëria vazhdon të mbetet prapa vendeve të tjera për sa i përket performancës së varfër në inovacion. Ndërmarrjet financojnë zhvillimet teknologjike kryesisht nga burimet e brendshme, të cilat janë të kufizuara. Ndjehet mungesa e inkubatorëve të biznesit dhe klasterave; Shqipëria tashmë është pjesë e Rrjetit Evropian të SME-ve, EEN. Zbatimi i politikave pro aktive për të mbështetur rritjen e kapacitetit të teknologjisë për ndërmarrjet, veçanërisht për SME-të mbetet një sfidë për periudhën e ardhshme 2013-2020.

Nxitja e sipërmarrjeve femërore.

Sipërmarrjet e drejtuara nga femrat janë në nivel të ulët, në rreth 27% të të gjitha bizneseve aktive për vitin 2011. Mbi 90% e bizneseve te drejtuara nga gratë gjenden në sektorët e shërbimeve (tregti me pakicë, turizëm, profesione të lira etj.). Rreth 30% e të vetëpunësuarve janë femra. Përqindja e disbursimit të kredive nga bizneset e grave arriti në 25% në vitin 2011. Mungojnë politika për mbështetjen e sipërmarrjeve femërore dhe sipas raportit të “SME policy index 2012” Shqipëria vlerësohet me 2,5 pikë (nga 5 pikë maksimale).

Figura: % e administratoreve femra ne ndermarrje aktive,Shqiperi 2014

Rreth 46.5% e ndermarrjeve te drejtuara nga femrat ne vitin 2014 jane te perqendruara ne Tirane.

Zakonisht kur bëhet SWOT (Strength, weakness, opportunities and threats) analiza bëhet një katror i madh me katër nën katrorë në të cilët numrohen, pra vetëm numërohen elementet e kërkuara (si më poshtë):

Forcat - forca që keni ju e konkurentët nuk i kane dhe ju jeni duke i përdorur këto forca (numëroni në list)
Dobësitë – dobësit tuaja ndaj konkurentëve, tregut.
Mundësitë – mundësitë tuaja për të ngritur nivelin e konkurimit në të ardhmen duke marr parasysh veprimet e tanishme, teknologjin e tanishme, idetë e tanishme, stafin etj.

Mundësitë e pa shfrytëzuara – mundësitë që akoma as edhe konkurentët nuk i kane shfrytëzuar

Rreziqet – rreziqet e llojeve të ndryshme, sociale, ekonomike, politike, gjeografike etj. Që mund të ndikojnë në dobësimin e aftësisë suaj konkuruese apo ndoshta edhe në shuarjen totale të biznesit tuaj.

Analiza SWOT per ekonomine ne rang kombetar:

PIKAT E FORTA :

-Zbatimi i reformës rregullatore në ndihmë të përmirësimit të klimës së biznesit dhe uljes së kostove ë të bërit biznes

-Zhvillimi i TIK

-Zbatimi i dokumentit strategjik të zhvillimit të SME-ve, në mënyrë të veçantë reduktimi i vazhdueshëm i barrierave administrative

-Qendra e Regjistrimit Kombëtar, QKR, si one stop shop, ku regjistrimi bëhet në një ditë me kosto 100 ALL

-Qendra Kombëtare e Licencimit, QKL, si nje one stop shop ku shumica e licencave jepen brenda një periudhë 2-4 ditë, kurse licencat që jepen nga institucioneve e tjera lëshohen nga 10-30 ditë (pa përfshirë lejet e ndërtimit)

-Reforma Fiskale. Taksa e sheshtë 10% mbi të ardhurat personale dhe të ardhurat e korporatës.

-Krijimi i AIDA & BRIC

-Shqipëria është bërë pjesë e rrjetit Evropian të SME-ve, EEN

-Rritje e qëndrueshme makroekonomike.

-Trajtim i barabartë ndërmjet investitorëve vendas dhe të huaj

PIKAT E DOBËTA :

-Mungesa e skemave mbështetëse financiare për fillimin e biznesit

-Akses i dobët nga ndërmarrjet dhe mikro ndërmarrjet ndaj burimeve të financimit

-Mungesa e burimeve financiare alternative për SME-të, si ‘venture capital’, ‘innovation vouchers’, ‘business angels’

-Mangësi në ofrimin e shërbimeve për biznesin;

-Performanca e dobët në inovacione

-Mungesa në aftësitë teknologjike të ndërmarrjeve

-Mungesa e hapësirave dhe parqeve industriale;

-Mungesa e inkubatorëve të biznesit dhe klasterave

-Informaliteti në ekonomi; Mungesa e statistikave të besueshme në analizimin e treguesve ekonomikë akses i kufizuar në financimin privat.

-Probleme me të drejtën e pronësisë

-Vështirësi në marrjen e lejeve të ndërtimit, marrjen e energjisë elektrike, regjistrimin e pronës dhe pagesën e taksave

-Nivele të ulta të R&D & kapaciteteve njerëzore (veçanërisht në fushat teknike)

-Konsultime të limituara me palët e interesuara dhe grupet e interesit

-Menaxhimi i sistemit ISO, është arritur vetëm nga një numër i vogël i kompanive

-Mungesa e programeve gjinore, programet mbështetëse për gratë sipërmarrëse

- Aftësi të kufizuara në IT dhe "arsimimit", qasje në internet

MUNDËSITË :

-Zbatimi i strategjisë së re për rritjen e konkurrencës së SME-ve përmes transferimit të teknologjive dhe inovacionit, si pjesë e biznesit dhe investimeve

-Qeveria është e përkushtuar plotësisht për të përmirësuar më tej klimën e biznesit

-Ekzistenca e forumeve donatore për SME-të për të koordinuar krijimin e sinergjive mes bashkëpunimit ndërkombëtar

-Funksionimi i portalit E-government www.e-albania.al

-Marrja e statusit të vendit kandidat të BE-së

-Fuqizimi i shoqatave të biznesit përgjatë sektorëve dhe rritja e bashkëpunimit midis industrive dhe SME-ve

-Shqipëria mund të lëvizë e para drejt energjisë së pastër dhe praktikave të përdorimit me efiçencë të burimeve në rajonin Jug-Lindor.

-Rritja e ndërgjegjësimit për qëndrueshmërinë në këtë fazë të zhvillimit sektorial.

RREZIQET :

-Praktikat e padrejta tregtare konsiderohen si një nga pengesat kryesore për zhvillimin e SME-ve

-Ndryshime të vazhdueshme në legjislacionin e taksave

-Kriza ekonomike ne vendet e eurozonës dhe veçanërisht nga vendet fqinje Greqi dhe Itali

-Mungesa e burimeve njerëzore të kualifikuara.

-Zbatimi i ligjit është më i rëndësishëm se sa thjesht miratimi i tyre në përputhje me legjislacionin e BE-së

- Stereotipat gjinore dhe profilet profesionale gjinore në të gjitha nivelet e arsimit (sidomos në arsimin e lartë dhe profesional) që çon në mos përdorimin optimal të burimeve njerëzore dhe kufizimin e mundësive për punësim veçanërisht për gratë dhe vajzat

- Numër i vogël i grave në pozita udhëheqëse, mungesa e modeleve, mungesa e përfaqësimit në organizmat zyrtare vendim-marrëse dhe shoqatat

4.2. Strategjite e zhvillimit dhe pasqyrimi ne plan biznesi

Vendi yne ka nje strategji biznesit^[12] per periudhen 2013-2020, e cila është hartuar duke marrë në konsideratë edhe situaten aktuale dhe prespektivat ekonomike financiare ndërkombëtare dhe vecanerisht ato të rajonit.

Synimi i strategjise se biznesit eshte qe të arrijë në 2020, “një vend që zhvillon dhe përmirëson klimën e biznesit dhe NVM-ve, një treg të hapur konkurrues, zhvillimin e industrisë si dhe një destinacion tërheqës për investimet.”

Duke ditur se Shqipëria aspiron për tu bërë një vend kandidat për anëtar i BE-s, benchmark i BE-së është i rëndësishëm, por gjithashtu është i rëndësishëm krahasimi me vendet e Evropës Juglindore (SEE) në aspektin e konkurrueshmërisë

Sipas raportit të Konkurrueshmërisë Globale të Forumit Ekonomik Botëror 2014-2015, Shqipëria renditet e 97-a nga 144 vende/ekonomi,duke humbur 2 pozicione krahasuar me nje vit me pare.

Forumi Ekonomik vlerëson tërësinë e të gjitha institucioneve, politikave si dhe faktorëve që përcaktojnë produktivitetin e një vendi, që hartohet mbi bazën e 100 treguesve të organizuara në 12 kategori, të cilat lidhen kryesisht me infrastrukturën, mjedisin makro-ekonomik, shëndetësinë, arsimin e deri tëk efikasiteti i tregjeve, qofshin të punës apo financës si dhe inovacioni.

Vlerësimi bëhet me pikë nga 1 deri në 7 pikë, që është edhe vlerësimi maksimal. Sigurisht që vendi ynë, në asnjë nga këto kategori nuk është vlerësuar me 7 pikë.

Eficenca e tregut të punës është vlerësuar me 4 pikë, arsimi me 4.53 pikë, inovacioni me 1.98 pikë, sofistikimi i bizneseve me 3.1 pikë.

Vlerësimin më të lartë, Shqipëria e vendit të 97-të, e ka marrë në kategorinë e shëndetësisë me 5.85 pikë.

Shqipëria është lënë pas ne renditje nga të gjitha vendet e Ballkanit, Turqia gjendet në vendin e 45, nga Bullgaria, Rumania, Maqedonia, Mali i Zi, kroacia, Greqia dhe Serbia, e cila renditet 3 vende lart Shqipërisë.

Ne vitin 2015-2016 Shqiperia rendiet e 93 me me 3.93 pike.

Vleresimet per 2015-2016 jane: institucionet 3.68, infrastruktura 3.55,mjedisi makro ekonomik 3.96,shendeti dhe edukimi primar 5.97, edukimi i larte dhe trajnimet 4.74,tregu i te mirave 4.34,tregu i punes 3.97, zhvillimi i tregut financiar 3.24, zhvillimet teknollogjike3.4,madhesia e tregut 2.97, sofistikimi i biznesit 3.65, inovacioni 2.76

Sigurisht që lista e 10 vendeve më konkurrese dominohet nga ekonomitë perëndimore dhe nga disa aziatike. Për të gjashtin vit në rradhë, në krye gjendet Zvicra, e ndjekur nga Singapori, SHBA-të, Finlanda, Gjermania, Japonia që është ngjitur në vendin e 6-të, Hong Kongu, Hollanda, Britania, Suedia dhe Norvegjia.

Ndërsa në fund të listës gjenden sërish Guinea, Cadi dhe Jemeni. Sa i përket ekonomisë botërore, kryesisht Europës dhe ekonomisë së saj të brishtë, raporti i Forumit Ekonomik Global paralajmëron se rimëkëmbja është në rrezik, ndaj këshilla për vendet në zhvillim këshilla e vetme është “politika të forta monetare”

Shqipëria klasifikohet në grupin e vendeve që janë në stadin e dytë të zhvillimit të konkurrueshmërisë ( gjithashtu quhet “ stadi nxites i efiçiencës së ekonomisë ”) Kur ekonomitë transferohen në fazën e eficiencës, jo shumë kohe konkurueshmëria e tyre mbështetet jo në çmime të ulta, por në cilësinë e mallrave dhe të shërbimeve.

4.2.1 Faktoret problematike

Faktorët më problematikë për të bërë biznes sipas raportit janë: aksesi në financë, niveli i taksave, korrupsioni, dhe rregullimi i taksave.

Në renditjen rajonale, vendin e parë e zë Mali i Zi. Shqipëria është gati në një nivel renditje me Bosnje Herzegovinen dhe lë pas Serbinë me 6 vende. Pas shumë viteve progresi të qëndrueshëm, Shqipëria vetëm ne periudhën e fundit 2 vjeçare 2012-2013 ka paraqitur rënie në renditje, e cila mund të jetë në një masë të caktuar ndikimi i faktorëve të jashtëm ( kriza ekonomike globale). Ndërsa rritja e konkurrueshmërisë së ekonomisë në vitet e fundit i dedikohet në një masë të madhe reformave të qeverise, por që nga ana tjetër që vendi të jetë më konkurrues kërkohet të vihet theksi në faktorët e inovacionit, gatishmërisë teknologjike, përmirësimin e mëtejshëm të infrastrukturës dhe konsolidimin e institucioneve.

Figura 4.4 Konkurueshmeria globale, Ballkani

Ne 2014 Shqiperia ka miratuar strategjine^[13] per zhvillimin e biznesit^[14] dhe investimeve per periudhen 2014-2020.

Gjatë pesë viteve të fundit Shqipëria ka ndërmarrë shumë reforma për reduktimin e pengesave administrative ndaj biznesit që kanë dhënë rezultatet e mëposhtme:

1. Thjeshtimet administrative Qendra Kombëtare e Regjistrimit. QKR-ja si one stop shop. Regjistrimi në QKR bëhet brenda një ditë pune dhe me një kosto minimale prej 100 leke. Regjistrimi me një sportel të vetëm ofrohet në 32 zyra në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë me qëllim thjeshtimin në maksimum të procedurës së regjistrimit. Qendra Kombëtare e Licencimit. QKL-ja si one stop shop. QKL-ja punon mbi parimin e vetëdeklarimit dhe miratimit të heshtur. Licencat e grupit I dhe II jepen nga QKL-ja brenda 2-4 ditëve. Licencat e grupit III, të cilat iu janë kaluar ministrive përkatëse, kërkojnë nga 10-30 ditë procedura licencimi. Synohet shkrirja e ketyre dy qendrave ne QKB ose qendra kombetare e biznesit.

2. Reforma tatimore . Qeveria miratoi paketën fiskale me ligjin 179/2013, e cila si objektiv kryesor ka ruajtjen e stabilitetit makroekonomik dhe vazhdimin e reformave strukturore, për të krijuar kushtet e nevojshme për ekonominë në kuadër të rritjes potenciale. Kjo politikë fiskale është orientuar drejt rimëkëmbjes së rritjes ekonomike të vendit në potencialin e saj. Hartimi i politikës fiskale është konsultuar ngushtë me Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe Bankën Botërore (BB). Në këtë paketë janë prezantuar një numër masash, të tilla si:

Tatimi mbi të ardhurat personale nga 0- 23%; Tatimi mbi fitimin e kompanive 15%; Tatimi për bizneset me një vlerë xhiro vjetore prej 2-8 milionë lekë, ka një shkallë tatimore prej 7,5%; Tatimi për bizneset e vogla me një vlerë xhiro vjetore më pak se 2 milionë lekë, është 25,000 lekë në vit. Heqja e TVSH-së në sektorin e shëndetësisë dhe për ilaçet. Nderkohe ne dhjetor 2015 qeveria ndermori ndryshime te reja per riklasifikimet e bizneseve dhe detyrimet perkatese tatimore

3.Qeverisja elektronike.

Lidhur me thjeshtimin e procedurave të bërjes biznes^[15], është bërë progres në veprimtarinë e administratës publike në katër fusha kryesore: prokurimin publik, regjistrimin e biznesit,administrimin e taksave dhe licencimin.

Shërbimi online për deklarimin dhe pagesën e taksave. Shërbimeve elektronike të ofruara nga autoritetet tatimore u është shtuar gjithashtu deklarimi online i: listë pagesave, kontributeve shoqërore dhe shëndetësore dhe tatimit mbi të ardhurat nga punësimi; punonjësve të rinj, atyre të punësuar rishtazi dhe të larguarave nga puna; deklarimi i pagesës së tatimit mbi të ardhurat personale nga biznesi i vogël.

Prokurimi online: Që nga fillim viti 2009 të gjitha llojet e prokurimeve publike zhvillohen online. Sistemi elektronik i prokurimit publik (www.app.gov.al) përmban të gjithë dokumentacionin për marrjen pjesë në tender, ku të gjitha sistemet operative, përfshirë shkarkimin e dokumenteve dhe dorëzimin elektronik të ofertave dhe propozimeve për tender bëhen falas.

Shërbimi online në dogana: Me kompjuterizimin e të gjitha pikave doganore dhe përdorimin e programit ASYCUDA shërbimi ndaj biznesit është përmirësuar në mënyrë të ndjeshme, duke reduktuar kohën e kryerjes së kontrollit të dokumentacionit dhe atë të mallrave. Që nga viti 2010 deklaratat doganore përpunohen duke përdorur 100% të kohës sistemin ACA ASYCUDA (100% DTI - Direct Trader Input) që shtrihet në të gjithë territorin doganor.

4.Teknologjia e informacionit.

Gjatë viteve të fundit qeveria ka ndërmarrë politika nxitëse mbi zhvillimin e teknologjisë së informacionit që nga shkollat e deri te sipërmarrjet për të rritur konkurueshmërinë e bizneseve Shqiptare në tregun rajonal dhe atë global. Gjithashtu, vlen të përmendet krijimi i portalit unik qeveritar www.ealbania.al në kuadër të lehtësimit të procedurave për e-shërbimet.

4.2.2 Zhvillimet në Perfomancën e Investimeve të Huaja Direkte (IHD)

Përmirësimi i dukshëm i infrastrukturës së rrugëve, elektricitetit dhe furnizimit me ujë, përmirësimet e mëdha në shërbimet publike si dhe iniciativat e mira të marketingut kanë tërhequr investitorë kryesorë në fushat e energjisë, hidrokarbureve dhe në infrastrukturë si edhe në fushën e shitjeve me pakicë dhe në industrinë financiare. Projektet koncesionare në sektorin e energjisë kanë si qëllim rritjen e prodhimit të energjisë elektrike si dhe diversifikimin e burimeve energjetike për energjitë e rinovueshme. Strategjia për të rritur sigurinë në furnizimin me energji, është për shfrytëzimin e të gjitha potencialeve energjetike që ekzistojnë në vend. Ky sektor ka tërhequr kompani të rëndësishme të huaja. Ndërkohë Shqipëria po lëviz drejt tregut rajonal të energjisë dhe në linjat rajonale të interkoneksionit. Disa linja interkoneksioni janë bërë operacionale, si Elbasan-Tiranë dhe Tiranë-Podgoricë. Investime të tjera janë ato për shtrimin e kabllove nënujore me Italinë, si dhe interkoneksioni i linjave Tiranë- Prishtinë, Tiranë-Shkup, që do të mbyllin “bypasin” rajonal të transmetimit të energjisë elektrike, duke përfshirë Shqipërinë. Zhvillimi i infrastrukturës së vendit është një tjeter prioritet. Në partneritet me sektorin privat, është zhvilluar dhe rehabilituar rrjeti rrugor, i cili rrit eficiencën dhe kapacitetin e linjave të transportit rrugor dhe rajonal. Autostrada kryesore e ndërtuar që shtrihet nga porti i Durrësit deri në kufirin me Kosovën, tani është bërë realitet dhe Kosova është duke zhvilluar pjesën e saj të këtij projekti të rëndësishëm, duke lidhur Shqipërinë me pjesën tjetër të tregjeve të Evropës qendrore dhe lindore. Në shumë pak vite vendi ynë do të lidhet me fqinjët kryesorë nëpërmjet një sistemi rrugor me cilësi të lartë, duke lehtësuar transportin dhe tregtinë. Aeroporti “Nënë Tereza” i është nënshtruar modernizimit në dekadën e fundit. Shqipëria është duke modernizuar gjithashtu portet detare, duke rritur nivelin e kapacitetit dhe të eficiencës. Duke njohur vlerat e infrastrukturës portuale, eshte zhvilluar një plan konkret për t‟ju përgjigjur më mirë nevojave dhe kërkesave në rritje. Nëpërmjet zhvillimit të FDI-ve, ato pritet që të luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e këtij nënsektori. Telekomunikacioni është një ndër aktivitetet më dinamikë në sektorin e shërbimit në Shqipëri. Ai është zhvilluar kryesisht nëpërmjet privatizimit dhe investimeve pasuese të bëra nga investitorët e huaj dhe në një farë mase edhe nga investimet vendase. Si rezultat i investimeve të kryera pas privatizimit, nga investitorët, numri i abonentëve të telefonisë celulare në fund të vitit 2011, arriti në 5,2 milion. Ky nivel i penetrimit të telefonisë celulare me 187% , është i ngjashëm me vendet e zhvilluara si Gjermania. Prezenca e kompanive të huaja ka bërë që të rritet konkurrenca në treg, duke ofruar shërbime cilësore më të mira, me kosto të ulët dhe të krahasueshme me rajonin.

Industria e shërbimeve financiare ka bërë ndryshime rrënjësore në saje të zhvillimit të IHD-ve. Hyrja e bankave të huaja si dhe privatizimi i bankave të vendit, ka ndikuar në konsolidimin e sistemit bankar. Bankat e huaja kanë luajtur një rol pozitiv, lidhur me eficiencën dhe stabilitetin e sistemit bankar në ekonomi. Ato kanë fuqizuar menaxhimin e riskut dhe qeverisjen e bankave nëpërmjet një shpërndarje eficiente të kapitalit, si dhe kanë rritur konkurrencën, duke prezantuar shërbime bankare moderne dhe të sofistikuara. Megjithatë, veçoritë e përgjithshme pozitive që ofrohen nga standardet ndërkombëtare për sistemin bankar, nuk kënaqin akoma të gjitha nevojat e ekonomisë. NVM-të kanë një akses të kufizuar në financim nga bankat dhe është e nevojshme që të përmirësohen skemat e garantimit të kredive. Është e rëndësishme për t‟u theksuar se niveli i interesit që iu ofrohet NVM-ve nga bankat, është akoma i lartë për t‟u përballuar. Gjithashtu nga bankat kërkohet kolateral, gjë që e bën kreditimin më të vështirë.

Flukset hyrëse të IHD në vende e Evropës Juglindore pothuajse u përgjysmuan në vitin 2012, kryesisht për shkak të rënies së investimeve nga vendet tradicionale investuese të Bashkimit Evropian, të cilat po përjetojnë vështirësi në ekonomitë e tyre brenda vendit. Përpara fillimit të krizës ekonomike financiare, vendet e EJL, bënë progres të madh në tërheqjen e IHD, duke rezultuar në një rritje të fluksit të IHD nga $2.1 bilionë në 2002 në $13.3 bilionë në 2008.6 Kjo rritje veçanërisht pas vitit 2006, i dedikohet së pari rimëkëmbjes ekonomike, një klime më të mirë biznesi dhe fillimit të negociatave të asocimit dhe pranimit në BE. Duke shtuar dhe faktorë të tille si kostot relativisht më të ulëta të fuqisë punëtore, aksesi i lehtë në tregjet evropiane dhe procesi i privatizimit të ndërmarrjeve shtetërore, të cilat i dhanë një shtytje flukseve të IHD. Por ky trend pozitiv u përmbys në vitin 2009, duke bërë që IHD të bien në mënyrë drastike pothuaj në të gjitha vendet e rajonit. Në kontrast Shqipëria ruajti trendin pozitiv dhe të qëndrueshëm gjatë këtyre viteve. Kroacia dhe Shqipëria ishin tërheqësit më të mëdhenj të flukseve në rajon për vitin 2012

Figura 4.5 Investimet e huaja direkte 2010-2012, Europa Juglindore

Por Shqipëria ka stokun relativ më të ulët të IHD-ve ndërmjet vendeve të Evropës Juglindore, që është ndryshe nga madhësia relative e fluksit hyrës në Shqipëri në këto vite. Kjo shpjegohet me faktin se investimet e huaja direkte në Shqipëri janë një fenomen i kohëve të fundit dhe shumica e stokut është akumuluar vetëm në vitet e fundit, ndërsa krahasuar me vendet e tjera ato kanë tërhequr IHD për një periudhë të gjatë kohe. Shqipëria ka pasur gjithashtu një rritje ekonomike më të shpejtë se sa vendet e rajonit, gjë që ka ulur magnitudën e indikatorëve të IHD-ve kundrejt PBB-s.

Tabela 4.4 Indikatoret kryesore te IHD, 2006-2012

Fluksi hyrës i IHD në Shqipëri ka ruajtur një trend rritës pozitiv gjatë këtyre viteve. Rritjen më të madhe e kemi në vitin 2009 me 793 milionë euro. Krahasuar me vitin 2006, IHD janë gati trefishuar në vlerë, nga 259 milionë euro në vitin 2006 në 746 milionë euro në 2012. Raporti i fluksit të IHD kundrejt PBB-s është rritur në mënyrë të konsiderueshme. Në vitin 2011 ai arriti në 8,1% kundrejt 3,6% që ishte në vitin 2006. Ky tregues ka qëndruar pothuaj në të njëjtin nivel për disa vite radhazi. Për 9-mujorin e vitit 2013, vlera e IHD hyrëse ishte 712 Mil. euro, me një rritje prej 26.7% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2012. Sektorët më të rëndësishëm që kontribuuan në vlerën e IHD-ve, janë sektori i energjisë, sektori financiar dhe telekomunikacioni dhe industria e manifakturës.

Sektori industrial (duke përfshirë prodhimin, industrinë mekanike dhe minierat), konsiderohen sektorët kryesor në thithjen e investimeve dhe përbëjnë pothuaj 50% të fluksit të IHD për vitin 2010 dhe 2011, Disa industri me intensitet punësimi, siç janë industria e veshjeve dhe këpucëve kanë tërhequr një numër të madh projektesh por me sasi modeste kapitali. Të tjerë sektorë janë sektori financiar me 15%, shpërndarja dhe shërbime të tjera 15%, elektriciteti dhe gazi me 14% dhe telekomunikacioni me 9%.

Tabela 4.5 Fluksi i IHD, sipas aktivitetit ekonomik 2007-2011

Përbërja e stokut të IHD ka pësuar ndryshime të qenësishme gjatë 5 viteve të fundit. Kështu sektori i shërbimeve nga sektor që dominonte në vitin 2008 me 66% të stokut të IHD ka ardhur duke rënë në vitin 2010, me 59%, ndërsa në vitin 2011, kjo shifër zbriti në 47% të stokut. Stoku IHD ka shënuar ekspansion në sektorë të tjerë ekonomike, veçanërisht tek ai i minierave. Vlera e investimeve IHD në këtë sektor është rritur pothuaj 20 herë që nga viti 2008, nga një vlerë pothuaj të neglizhuar deri në 21% të stokut të IHD në vitin 2011.

E njëjta situatë zhvillimi është dhe për sektorin e energjisë që ka rritur kontributin e tij nga më pak se 1% që ishte në vitin 2008, pothuaj në 7% në vitin 2011. Në industritë përpunuese është investuar rreth 16% e stokut të IHD-ve.

Figura 4.6 Stoku per IHD sipas sektoreve te ekonomise

Origjina e investimeve të huaja ka pësuar ndryshime në renditje, pasi për herë të parë për vitin 2011 kryesohet nga Kanadaja, ndërsa deri në këtë vit kryesohej vazhdimisht nga vendet e Bashkimit Evropian, Greqia dhe Italia, partnerët tanë kryesorë tregtarë, por që efektet e krizës kanë bërë që dhe investimet nga ana e tyre në Shqipëri të pësojnë rënie, sidomos nga ana e Greqisë, e cila megjithëse zë vendin e dytë në renditje me 17% të stokut të IHD, ka pësuar rënie prej 6 pikë përqindje krahasuar me vitin 2009. Investimet greke janë të fokusuara në telekomunikacion dhe ndërmjetësim financiar si dhe në industrinë përpunuese

Figura 4.7 IHD sipas vendeve te origjines, 2012

Vendin e tretë e zë Austria me 16%, ndërsa Italia zë vendin e katërt në renditje me një rënie prej 3 pikë përqindje krahasuar me 2009. Investimet me origjinë Italiane janë të fokusuara kryesisht në sektorët prodhues dhe ndërtim. Gjithashtu, ato janë prezente në sektorin e shërbimeve, kryesisht në sektorin financiar. Një dukuri e veçantë e investimeve italiane është se ato përfaqësohen me ndërmarrje të vogla dhe të mesme, duke përberë dhe numrin më të madh të tyre në vendin tonë. Turqia zë vendin e pestë dhe më pas renditen Holanda, Qipro, Gjermania, Zvicra etj.

Numri i ndërmarrjeve të huaja^[16] e të përbashkëta deri në fund të vitit 2012 arriti në 3811 me një rritje afërsisht 7% krahasuar me vitin 2011, duke përberë 4% të numrit të përgjithshëm të ndërmarrjeve aktive në vend. Nga viti 2006 në 2012 ndërmarrjet e huaja në Shqipëri janë rritur mesatarisht me 23%.

Tabela4.6: Ndermarrje te huaja te perbashketa 2013-2014

Ne dy vitet e fundit vazhdon tendenca rritese nga 3811 ne 4654 ( rritje me 22%) dhe ne 2014 kemi nje rritje prej 37.6% krahasuar me 2012.

Sipas vendit të origjinës, numrin më të madh të ndërmarrjeve e përbëjnë ato me origjinë nga vendet e BE, dhe brenda tyre, numrin më të madh e zënë ndërmarrjet me origjinë nga Italia, Greqia ndjekur nga Turqia, Kosova, Maqedonia, Gjermania, SHBA etj.

Vendet	2013	2014
Italia	1903	2267
Greqia	616	640
Turqia	336	414
Kosova	230	253
Maqedonia	152	135
Gjermania	148	146
Shtetet e Bashkuara	142	156
Mbretëria e Bashkuar	106	101
Austria	92	102
Kina	75	84

Tabela4.7: Ndermarrjet e perbashketa te huaja sipas vendit te origjines

Grafiku4.8: Ndermarrjet e perbashketa te huaja sipas vendit te origjines, 2013

Ndermarrjet nga Italia zene rreth 50% te ndermarrjeve te huaja, ndersa 16% nga Greqia, 9% nga Turqia dhe 6% nga Kosova. Ndersa pjesa tjeter eshte nga vendet e tjera te treguara ne grafik.

Grafiku4.9: Ndermarrjet e perbashketa te huaja sipas vendit te origjines, 2014

Ne vitin 2014 kemi nje tendence rritese te ndermarrjeve nga Itali ne 53%, nje renie te atyre nga Greqia ne 14% (ndoshta per shkak te krizes greke) dhe nje rritje te ndermarrjeve nga Turqia ne 10%. Njekohesisht ka edhe rritja e numrit te ndermarrjeve me origjine nga Kosova, pavaresisht se perqindja mbetet e pandryshuar.

Në totalin e tyre ndërmarrjet e huaja e të përbashkëta janë të ndara në sektorin e prodhimit të të mirave që përbëjnë 32% të totalit të ndërmarrjeve dhe në sektorin e shërbimeve që zënë 68% të totalit. Në mënyrë të detajuar renditja e ndërmarrjeve të huaja e të përbashkëta sipas sektorëve të ekonomisë është:

Ndërmarrjet aktive të huaja e të përbashkëta (Shqiptarë + Të huaj)				3163	3640
Vendet		2013	2014	1303	1426
Austria	Gjithsej	92	102	2.91%	2.80%
	I.Prodhuesit e të mirave	27	25	0.85%	0.69%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	65	77	4.99%	5.40%
Kina	Gjithsej	75	84	2.37%	2.31%
	I.Prodhuesit e të mirave	10	12	0.77%	0.84%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	65	72	2.06%	1.98%
Gjermania	Gjithsej	148	146	11.36%	10.24%
	I.Prodhuesit e të mirave	23	25	0.73%	0.69%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	125	121	9.59%	8.49%
Mbretëria e Bashkuar	Gjithsej	106	101	3.35%	2.77%
	I.Prodhuesit e të mirave	21	21	1.61%	1.47%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	85	80	2.69%	2.20%
Greqia	Gjithsej	616	640	47.28%	44.88%
	I.Prodhuesit e të mirave	207	206	6.54%	5.66%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	409	434	31.39%	30.43%
Italia	Gjithsej	1903	2267	60.16%	62.28%
	I.Prodhuesit e të mirave	696	789	53.42%	55.33%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	1207	1478	38.16%	40.60%
Turqia	Gjithsej	336	414	25.79%	29.03%
	I.Prodhuesit e të mirave	94	109	2.97%	2.99%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	242	305	18.57%	21.39%
Shtetet e Bashkuara	Gjithsej	142	156	4.49%	4.29%
	I.Prodhuesit e të mirave	30	31	2.30%	2.17%
	II.Prodhuesit e shërbimeve	112	125	3.54%	3.43%

Tabela 4.8 Ndërmarrjet e huaja të përbashkëta,ne % sipas vendeve,sektoreve 2013-2014

Ndermarjet e perbashketa me Austrine, Kinen, Gjermanine, Mbreterine e Bashkuar, Greqine dhe USA, Turqine anojne ne menyre te dukshme nga sektori i sherbimeve.

Interesante paraqitet tregetia me Italine ku nje pjese shume te rendesishme ze sektori i prodhimit.

4.2.3 Sfidat për zhvillimin e investimeve të huaja direkte

Me qëllim për të arritur objektivat në fushën e investimeve të huaja, ekonomia e Shqipërisë ka përballë një numër sfidash, që do të bëhen përpjekje për të thithur investime të huaja, duke marrë në konsideratë tregun e vogël dhe fuqinë blerëse të kufizuar, që mund të frenojë investitorët e mesëm dhe të mëdhenj. Nga ana tjetër konkurrenca e madhe që ekziston nga vendet fqinje të cilët po ndjekin një strategji agresive në nxitjen e investimeve të huaja. Sipas Bankës Botërore, tregu vendas përballet akoma me forcimin e ligjit, ndjekur nga kontrolli ndaj korrupsionit, efektivitetin e qeverisjes dhe cilësinë rregulluese. Shqipëria është ende larg, për sa u përket lejeve të ndërtimit, pagimit të tatim-taksave, sigurimin e titujve të pronësisë, zbatimit të kontratave etj. Shqipëria ka ende një nivel të ulët shpenzimesh për kërkimet shkencore dhe inovacionin, nivel të ulët të inovacionit dhe teknologjive, të sofistikimit të biznesit, si dhe nivel të ulët të kuadrit të zhvillimit të industrisë së klasterave dhe inkubatorëve teknologjikë. Shqipëria është pjesë e shumë marrëveshjeve dhe konventave ndërkombëtare për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve në investime, duhen gjykata të specializuara në çështjet tregtare dhe që të jenë edhe në rrethe të ndryshme përveç kryeqytetit.

Mungesat në regjistrimin e pronësisë, pengojnë sigurinë e pronësisë si dhe zhvillimin ekonomik. Nevoja për një fuqi punëtore të kualifikuar për t‟iu përgjigjur nevojave të tregut të punës dhe investitorëve të huaj. Vërehet një boshllëk ndërmjet nevojave të biznesit privat dhe të diplomuarve të arsimit të lartë, mangësi në sasi dhe cilësi në shkollat e nivelit të dytë dhe universitete, për fuqi punëtore të kualifikuar, për trajnime të kualifikuara si dhe për institucione menaxhimi të biznesit. Ekonomia informale mbetet në nivele të larta dhe dëmton mjedisin e të bërit biznes për shkak të konkurrencës së pandershme që firmat hasin në treg.

“Një Shqipëri konkurruese, me një sipërmarrje dinamike dhe industri produktive”. Kjo strategji është në përputhje të plotë me strategjinë rajonale SEE 2020 dhe 5 shtyllat që parashikon ajo, duke siguruar zbatueshmërinë si në nivel kombëtar ashtu edhe rajonal. Ajo do të ndikojë në zhvillimin ekonomik të rajoneve, bazuar në avantazhet konkurruese që mund të ofrojnë vetë këto rajone, ku vizioni i saj do të konkretizohet në:

- Një vend konkurrues: Synimin drejt një ekonomie gjithnjë e më konkurruese dhe dinamike, për më shumë investime të huaja, për të rritur diversifikimin e eksporteve, dhe për të ofruar krijimin e bizneseve të reja. Nevoja për të përmirësuar vazhdimisht pozicionin konkurrues të Shqipërisë kundrejt fqinjëve të saj rajonalë, partnerëve evropianë dhe në nivel global është tashmë ambicie kombëtare. Vëmendja do të përqendrohet drejt avantazheve konkurruese natyrore të Shqipërisë, përmirësimit të produktivitetit të burimeve njerëzore dhe natyrore të disponueshme, mobilizimit të potencialeve të pashfrytëzuara të Shqipërisë për sa u përket burimeve natyrore, tokës bujqësore dhe zhvillimit të turizmit, pozicionit gjeostrategjik për tregtinë dhe transportin dhe zhvillimin e energjisë si parakusht për rritjen e prodhimit industrial. Krijimin e një partneriteti midis qeverisë dhe biznesit në lidhje me nevojat për përmirësimin e teknologjisë, inovacionit dhe aftësisë për të përgatitur forcë punëtore të kualifikuar.

- Një vend që stimulon zhvillimin e sipërmarrjes dhe NVM-ve. Përmirësimin e vazhdueshëm të klimës së biznesit dhe investimeve, reduktimin e barrierave administrative dhe kostos së biznesit, si baza më e sigurt në zhvillimin e kapaciteteve prodhuese. Deri në vitin 2020 Shqipëria do të përmirësojë kuadrin legjislativ dhe institucional për nvm-të duke u përqendruar në çlirimin e potencialit sipërmarrës të bizneseve të saja të vogla dhe të mesme. Shqipëria aspiron që të jetë lider në rajon lidhur me parametrat kryesorë globalë mbi ambientin miqësor ndaj biznesit dhe benchmark-eve të tilla si raporti i BB-së ”Të Bërit Biznes‟ dhe “Akti i Biznesit të Vogël” të BE-së.

- Zhvillimin e një sektori industrial produktiv, i aftë për të përpunuar lëndët e para në vend dhe rritjes së vlerës së tyre, nëpërmjet nxitjes së investimeve dhe aplikimit të teknologjive të reja, prodhimit të pastër, rritjes së profesionalizmit dhe punësimit, që stimulon krijimin e bazës se një industrie konkurruese. Deri më 2020-ën Shqipëria do të realizojë potencialin e saj të plotë industrial përmes kombinimit të potencialit të pasur minerar dhe potencialit të prodhimit të energjisë. Synon drejt një prodhimi të integruar të mallrave industriale të gatshme për eksport drejt tregjeve botërore. Është në interesin e vendit që të ndërtohet një themel i fortë industrial brenda Shqipërisë dhe me synim për të koordinuar me kapacitetet ekzistuese industriale të fqinjëve si: Mali i Zi, Kosova dhe Maqedonia, për t‟u bërë pjesë e dobishme industriale rajonale me drejtim të integruar.

- Një Shqipëri e hapur drejt tregjeve rajonale, evropiane dhe globale. Brenda 2020 Shqipëria synon të jetë e integruar plotësisht drejt tregjeve rajonale, evropiane dhe globale. Brenda 2020 Shqipëria do të jetë një pjesë e rëndësishme e tregut të brendshëm evropian me të gjitha përfitimet dhe forcat konkurruese të tij. Do të rivlerësohen avantazhet konkurruese, potencialet eksportuese të saj si dhe mundësitë për tregje të reja për produktet “Made in Albania”. Synohet që brenda vitit 2020 nëpërmjet rritjes së konkurueshmërisë, diversifikimit të produkteve për eksport të rritet shkalla e penetrimit në këto tregje.

- Shqipëria lider në fushën e IHD-ve në Evropën Juglindore. Brenda vitit 2020 Shqipëria aspiron të jetë destinacioni kryesor i investimeve në Ballkanin Perëndimor, si një vend kryesor për biznesin ndërkombëtar, në nivele të barabarta me konkurruesit e tjerë rajonalë. Do të përmirësohen fushat sfiduese si; sundimi i ligjit, zbatimi i kontratave, të drejtat e pronësisë, mbrojtja e të drejtave të pronësisë intelektuale dhe zbatimi i normave të tregtisë me qëllim thithjen e kapitalit të huaj si në shërbime ashtu dhe në sektorin e teknologjisë thelbësore kjo për mbajtjen në Shqipëri të elitës së re të arsimuar.

Strategjia bazuar në qëllimet e saj do të orientohet sipas disa drejtimeve kryesore specifike:

Rritja e kapacitetit të kompanive lokale për thithjen e njohurive të reja dhe përvojës në nxitjen e investimeve. Përmirësimi dhe krijimi i rrjetit të bashkëpunimit ndërkombëtar (internacionalizimi) nëpërmjet rrjeteve profesionale midis partnerëve të biznesit, të shkëmbimit të njohurive, të mësuarit dhe zhvillimit të menaxhimit, marketingut dhe aftësitë e tjera të biznesit si zbatimi i metodave për rritjen e produktivitetit, përgatitja e punëtorëve të kualifikuar etj.

Ofrimi i produkteve dhe shërbimeve bazuar në eficiencën e burimeve dhe prodhimin e pastër, si një parakusht që do të çojë në ristrukturimin e industrive joushqimore, duke synuar rritjen e konkurrueshmërisë në lidhje me tregjet e synuara, diversifikimin e produkteve për eksport. Masat dhe aktivitetet e ndërmarra do të krijojnë bazat për një pozicionim real të industrisë së vendit kundrejt tregut global, drejt zhvillimit të produkteve dhe shërbimeve të reja, mbështetur në një infrastrukture të qëndrueshme.
Zhvillimi i biznesit inovativ, që bazohet në kërkimin dhe zhvillimin e njohurive si nga sektori publik ashtu dhe privat. Nxitja dhe bashkëpunimi ndërmjet shkencës me sektorin e industrisë, bashkëpunimin me universitetet dhe qendrat e kërkimit shkencor, zhvillimi i infrastrukturës teknologjike, krijimi i zonave dhe parqeve industriale, rritja e aplikimit të teknologjive të reja, dhe mbrojtjen e të drejtave të pronësisë industriale.
Zhvillimi i NVM -ve dhe sipërmarrjes, me rritjen çdo vit të numrit të ndërmarrjeve të reja dhe atyre inovative dhe nëpërmjet një financimi më të mirë. Duke përmirësuar në mënyrë të vazhdueshme klimën e biznesit, në nxitjen e shpirtit të sipërmarrjes, të mësuarit gjatë gjithë jetës. Ky proces zhvillimi do të shoqërohet me futjen e instrumenteve të reja financiare, për të gjitha NVM të dhe në veçanti në mbështetjen e atyre bizneseve që drejtohen nga femra apo që janë në fazën fillestare të tyre (start-up).
Zhvillimi i grupimeve industriale nëpërmjet klasterave, nëpërmjet bashkëpunimit të institucioneve publike dhe private, duke u fokusuar si në inovacion, marketing, menaxhim, zhvillimin e inkubatorëve teknologjike, pjesëmarrja në trajnime të përbashkëta më të gjithë zinxhirin e aktoreve të organizuar në bazë klasteri, duke zhvilluar aktivitete partneriteti në tërë zinxhirin e ofrimit të produkteve dhe shërbimeve sipas grup-klasterave.

Politikat e zhvillimit të NVM-ve do të hartohen në përputhje me të gjitha aktet dhe marrëveshjet e MSA dhe partneritetit evropian, si dhe të Aktit të Biznesit të Vogël/SBA. Drejtimet kryesore të politikës për zhvillimin e NVM -ve gjatë periudhës 2014-2020, do të fokusohen në drejtim të:

- Përmirësimit të klimës së biznesit dhe thjeshtimit të mëtejshëm të legjislacionit

- Nxitjes së kulturës së sipërmarrjes në të gjitha nivelet

- Nxitjes së formalizimit të NVM -ve

- Përmirësimit të aksesit në financë të NVM -ve

- Nxitjes së grave në biznes

- Mbështetjes së start-up

- Përmirësimit të dialogut dhe partneriteti publik-privat

- Nxitjen e një modeli të rritjes “green” për NVM -të

- Nxitjes së biznesit social

-Përmirësimi i konkurueshmërisë së NVM -ve dhe inovacioni.

Inovacioni është mjaft i rëndësishëm në rritjen e konkurueshmërisë së ekonomisë. Deficitet e inovacionit janë konstatuar në sektorët kyç të ekonomisë sonë edhe pse një rritje e shpejtë është konstatuar në sektorin e IT, e cila është duke u përhapur në sektorin e NVM -ve Gjenerimi i inovacionit brenda ndërmarrjes është i rëndësishëm.

Një faktor vendimtar në kapacitetin e firmave për të absorbuar teknologji të përparuara është klima e investimeve në të cilat ato veprojnë. Kjo përfshin njohuritë, infrastrukturën si dhe Financimin. Nxitjes së kulturës së sipërmarrjes dhe edukimit për sipërmarrjen. Burimet njerëzore dhe inovacioni janë të lidhura ngushtë. Përdorimi me efektivitet i potencialeve njerëzore është thelbësor për progresin ekonomik të vendit.

Mësimi për sipërmarrjen është një nga kompetencat kyçe në nivel evropian dhe duhet të përfshihet në të gjitha nivelet e edukimit që nga niveli primar, sekondar, i mesëm dhe i lartë. Kjo reformë është afatgjatë. Procesi përfshin jo vetëm reformën në kurrikula në të gjitha nivelet, por edhe një numër programesh për nxitjen e kulturës së sipërmarrjes nëpërmjet trajnimeve.

-Përmirësimi i aksesit në financë i NVM-ve.

Përmirësimi i aksesit në financim i NVM -ve është mjaft i rëndësishëm për të siguruar një zhvillim të qëndrueshëm të ekonomisë. Një rëndësi të veçantë merr rritja e përmirësimi i skemave të garantimit të kredive. Nxitja dhe fuqizimi i tregut të lizingut. Implementimi i ligjit të faktoringut. Kuadër ligjor për nxitjen e skemave të investimit me venture capital dhe business angels. Kompanitë shqiptare të kenë akses në tregun e kapitaleve.

-Zhvillimi i infrastrukturës së NVM -ve.

Është i nevojshëm krijimi i inkubatorëve për start up. Këto inkubatorë duhet të ofrojnë hapësira fizike si dhe të japin shërbime në mbështetje të bizneseve. Është e nevojshme krijimi i klasterave në sektorët kyç duke mbështetur platformat e bashkëpunimit. Bashkëpunimi strategjik midis ndërmarrjeve të ndryshme dhe nxitja e shërbimeve të përbashkëta dhe krijimi i zinxhirit të vlerave do të sjellin internacionalizimin e NVM -të dhe akses në tregje të reja. –

-Përmirësimi i shërbimit ndaj biznesit.

Ka një rëndësi të veçantë përmirësimi dhe rritja e shërbimeve ndaj biznesit nëpërmjet kompletimit dhe fuqizimit të portalit për NVM -të ashtu si dhe qendrës së informacionit për biznesin; realizimin e nevojave për trajnime, çdo dy vjet; përmirësimi i shërbimit online për trajnimet; menaxhimi i skemave financiare për ndarjen e kostove etj.

Politikat industriale, të cilat mbulojnë sektorët joushqimorë të industrisë, janë prioritetet sepse këto sektorë përbëjnë 7.2% të PBB-së së vendit. Industria është zhvilluar kryesisht nga sektori privat, i cili është kontribuesi më i madh i rritjes ekonomike me 80% të PBB-së.

Politikat e zhvillimit të industrisë do të fokusohen në disa fusha:

- Promovimi i investimeve lokale dhe të huaja në përdorimin e lëndës së parë natyrore me qëllim zhvillimin e industrisë kombëtare të prodhimit dhe përpunimit me produkte konkurruese në rajon dhe në botë me një rritje vjetore prej 5 %.

- Stimulimi i veprimtarive inovative për të ndihmuar industrinë në rritjen e prodhimit.

- Mbështetje konkurruese duke siguruar bashkëpunim me të gjitha institucionet publike e private në mbështetje të këtij sektori. Promovimi i bashkëpunimit midis enteve për drejtimin e veprimtarive kërkuese, një nxitje për të siguruar bashkëpunimin midis universiteteve dhe sektorit të industrisë. Gjithashtu në këtë kuadër do të mbështesë projektet e përbashkëta të grupeve të kompanive dhe enteve në përmirësimin e veprimtarive të kërkimore-shkencore dhe universiteteve.

- Komercializimi dhe stimulimi i produkteve dhe shërbimeve të reja në fushën e zhvillimit industrial. Mbështetja së bashku me sektorin privat e projekteve me bashkë-financim, promovimi i dizajnit industrial dhe marketingut të produkteve dhe shërbimeve të reja.

- Stimulimi i zhvillimit të burimeve njerëzore, mbështetja për trajnimin e inxhinierëve dhe zhvillimi dhe trajnimi i personelit teknik, zhvillimi i kurseve trajnuese në sektorët konkurrues. - Promovimin e transferimit të teknologjive, zbatimin e stimujve fiskalë duke inkurajuar zvogëlimin e pengesave dhe kostove të importit.

- Veprimtaritë për rritjen e ndërgjegjësimit në aplikimin e punës kërkimore, zhvillimin dhe inovacionin në industri;

- Stimulimi i tregtisë të produkteve dhe shërbimeve të reja në fushën e dizenjos së produkteve; - Mbështetja e industrisë për zhvillimin e kërkimeve për forcimin e konkurueshmërisë së tyre lidhur me teknologjinë dhe inovacionin;

- Stimulimi i transfertës së teknologjisë së re duke eliminuar pengesat e importit dhe bashkë- financimin e kostove për teknologjinë që do të rrisë prezantimin e produkteve dhe shërbimeve të reja me një vlerë të shtuar; dhe

- Mbrojtje e të drejtës së pronësisë industriale dhe intelektuale.

- Politikat e nxitjes së eksporteve^[17]

Politikat e nxitjes së eksporteve do të orientohen në disa drejtime specifike:

Nxitja dhe mbështetja e eksportit të shërbimeve.

Gjatë gjithë këtyre viteve fokusi i politikave të eksportit kanë qenë mallrat. Ndërkohë shërbimet po marrin një dimension të ri në zhvillimin ekonomik të vendit. Ato përbëjnë sot rreth 60% të kontributit në GDP dhe janë një potencial i madh për eksport.

Hapja e tregut të shërbimeve me vendet e rajonit

Kjo do të mbështetet edhe me harmonizimin e legjislacionit me Bashkimin Evropian, i cili do të krijojë kushtet për lirinë e ofrimit të shërbimeve në BE. Megjithëse ky legjislacion është për rregullimin e tregut të brendshëm të shërbimeve, për Shqipërinë në një periudhë afatshkurtër dhe afatmesme, ky harmonizim do të krijojë më shumë hapësira për eksport të shërbimeve shqiptare në tregun evropian.

Rritja e aksesit bankar për kompanitë eksportuese

Kjo është një problematike tepër sensitive veçanërisht për SME-të, për të cilat kufizimet e kreditimit janë më shtrënguese sesa për firmat e mëdha. Duke qenë se SME-te përbëjnë pjesën më të madhe të firmave eksportuese, që të rritet eksporti është e nevojshme zgjerimi i skemave të financimit të eksporteve.

Thjeshtimi i dokumentacionit doganor dhe kohës për çlirimin e produktit për eksport Ekzistenca ende e procedurave të gjata burokratike ndikojnë në rritjen e kostove të transaksionit për eksport. Përmirësimi i indikatorit “tregtia kufitare” është në fokus të punës për eliminimin e mëtejshëm të pengesave në procedurat doganore.

Mbështetja e sektorëve eksportues në bazë klasteri

Nxitja e bashkëpunimit të gjithë aktorëve qofshin privat apo publik, të agjencive të menaxhimit dhe shërbimit për kompanitë eksportuese, kompanitë e transportit, qendrat teknologjike etj., që ndikojnë në zhvillimin dhe marketingun e produkteve për eksport, konsiderohet një politike proaktive për të përballuar pengesat e hyrjes në tregjet ndërkombëtare.

Harmonizimi dhe përshtatja e politikave të eksportit me politikat që synojnë përmirësimin e produktivitetit dhe rritjen e kapaciteteve teknologjike të kompanive në sektorët e prodhimit. Nxitja e tregtisë ndërkufitare dhe zhvillimi do të thotë ndër të tjera të jenë të përqendruar në nxitjen e eksporteve, jo vetëm në vendet e BE-së, por edhe për vendet e tjera te rajonit.

Nxitja e eksporteve të produkteve me vlerë të shtuar në vend dhe produkteve të përpunuara bujqësore dhe atyre BIO. Shqipëria ka një sektor të bujqësisë bio në krahasim me vendet e tjera të rajonit dhe për këtë arsye ka një kërkesë në rritje për eksportet e produkteve të tilla si dhe për produktet e përpunuara bujqësore. Bujqësia dhe industria e lehtë dhe e përpunimit të ushqimit kanë një potencial të lartë për gjenerimin e punësimit dhe ato janë një bazë e mirë për rritjen e eksporteve

Politikat e nxitjes së investimeve

Rritja e investimeve të huaja është objektiv kyç për zhvillimin ekonomik të vendit dhe prioritet strategjik i qeverisë. Rëndësia e investimeve të huaja është shumë planesh si dhe performanca e investimeve ndikon në progresin ekonomik dhe social të vendit. IHD sjellin kapitalin e nevojshëm, rritin produktivitetin e ekonomisë, dhe ndërmjet të tjerave nëpërmjet transferimit të njohurive dhe teknologjisë, ndikojnë në hapjen e tregjeve të reja për tregti si dhe rritin konkurrueshmërinë e ekonomisë, ndikojnë në reduktimin e deficitit të llogarive korente, rritin punësimin dhe mbi të gjitha ndikojnë në mirëqenien e popullsisë.

Arritja e këtij qëllimi kërkon përmirësime të vazhdueshme në kuadrin ligjor dhe institucional, stabilitet dhe rritje ekonomike të qëndrueshme, përmirësim të mëtejshëm dhe modernizim të infrastrukturës si dhe përmirësime në klimën për mjedisin e biznesit dhe investimeve.

Klima e biznesit

- Trajtim i barabartë. Ndërsa legjislacioni shqiptar tashmë ofron trajtim të barabartë dhe mbrojtje ndërmjet firmave si vendase ashtu edhe atyre të huaja, masa të tjera nevojiten që të garantojnë konkurrencë të ndershme në treg ndërmjet firmave të huaja me ato lokale. Në veçanti, si trajtohet më poshtë, do të vazhdojnë masat kundër evazionit fiskal dhe korrupsionit ndërmjet bizneseve lokale, që në disa raste tregojnë për konkurrencë jo të ndershme ndaj investitorëve të huaj.

- Heqja e barrierave administrative Referuar reformave të suksesshme të realizuara deri tani në këtë fushë, do të vazhdojnë të merren masa në vitet e ardhshme për reduktim të mëtejshëm të barrierave administrative, në të bërit biznes dhe në investime.

- Shqipëria ka përfunduar një reformë të suksesshme në regjistrimin e biznesit e cila ka ndikuar në heqjen e barrierave të biznesit dhe reduktimin e kostove të regjistrimit. Përmirësime të rëndësishme janë bërë në procedurat e licencimit dhe të regjistrimit të taksave. Reformat e mëtejshme do të vazhdojnë në thellim të procedurave të licencimit, prioritet tjetër do jetë fusha në përmirësimin e procedurave të imigrimit, duke përfshirë sigurimin e rezidencës, lejen e punës, siguracionet për punëtorët e tyre.

- Vendndodhja e investimit. Shqipëria synon për të rritur investimet direkte, procedurat për zgjedhjen e vendit si dhe kostot për sigurimin e tij janë një faktor për të arritur suksesin.

Aktualisht, procedurat e lejeve të ndërtimit janë rishikuar dhe është planifikuar një sistem reformimi i tërë, i cili do të lehtësojë procedurat, reduktojë kostot dhe rritjen e transparencës. Këto politika do të komplimentohen nga tre iniciativa specifike:

a) Ngritja e zonave industrial që mund të ofrojnë tokën, infrastrukturën dhe shërbimet mbështetëse të biznesit. Legjislacioni për ngritjen e zonave industrial është i gatshëm, dhe zonat e para industriale kanë filluar të zhvillohen. Ato do të zhvillohen nëpërmjet dhënies me koncesion me investitorë privat.

b) Krijimi i zonave të lira tregtare pranë porteve dhe aeroporteve;

c) Ofrimi i objekteve, uzinave industriale në pronësi të shtetit, që janë jashtë funksionit dhe të degraduara.

Informacioni dhe dialogu me shoqatat e investitorëve do të fuqizohet. Në veçanti, komunikimi ndërmjet autoriteteve të taksave me biznesin do të përmirësohet. Zhvillimi i burimeve njerëzore, një fuqi punëtore e kualifikuar përbën avantazh për investimet e huaja, veçanërisht për ato që operojnë në industritë me teknologji të lartë.

Partneriteti publik-privat (PPP)

PPP do të konsiderohet si një bashkëpunim ndërmjet qeverisë dhe sektorit privat për të investuar në sektor të ndryshëm të ekonomisë, në infrastrukturë, energji, mjedis dhe shërbime publike. Ai gjithashtu do të konsiderohet si një politikë specifike dhe efikase për tërheqjen e kapitalit privat në ekonomi. Kjo politikë do të zgjerohet edhe në sektorë të tjerë dhe do të bëhen përpjekje për të nxitur praktikat më të mira në përgjegjësinë sociale të korporatës, në industritë nxjerrëse (naftë, miniera, çimento dhe energji elektrike), për të krijuar një mjedis miqësor menaxhues dhe i pranueshëm nga komuniteti lokal.

Infrastruktura e biznesit.

Korridoret e rrugëve kryesore, që do të përmirësojnë transportin lokal dhe ndërkombëtar, janë në proces ose do të vazhdojnë të përmirësohen. Të gjitha portet kryesore po i nënshtrohen ristrukturimit dhe investimeve. Një numër i ri investimesh janë programuar për të ndërtuar linja të transmetimit të energjisë ose duke përmirësuar ato ekzistuese. Të një prioriteti të veçantë në fushën e infrastrukturës është gjithashtu zhvillimi i TIK, që është kryesore në tërheqjen e investimeve me teknologji të lartë dhe vlerë të shtuar.

Politikat e zhvillimit të NVM -ve janë në harmoni me të gjitha ligjet dhe marrëveshjet e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit (MSA) dhe Aktit të Biznesit të Vogël për Evropën (ABV). Implementimi i politikave evropiane në të 10 dimensionet e ABV, si dhe rekomandimi i Komisionit Evropian^[18], “Plani i veprimit për zhvillimin e sipërmarrjes për periudhën 2020” të Komisionit Evropian, janë udhërrëfyes kryesor në politikën e zhvillimit të sipërmarrjes dhe NVM -ve në Shqipëri. Objektivi strategjik është: rritja e konkurrueshmërisë së NVM -ve, duke nxitur rritjen e numrit të ndërmarrjeve të reja dhe të punësimit. Objektivat specifikë që do të shërbejnë në arritjen e këtij objektivi të përgjithshëm janë si më poshtë:

Nxitja e kulturës së sipërmarrjes dhe trajnimi në mbështetje të rritjes dhe krijimit të bizneseve
Krijimi i një klime biznesi ku sipërmarrësit mund të zhvillohen dhe të rriten
Përmirësimi i financimit të NVM -ve.
Nxitja e konkurrueshmërisë së NVM -ve dhe inovacionit

Nxitja e kulturës së sipërmarrjes dhe trajnimi në mbështetje të rritjes dhe krijimit të bizneseve Një nga prioritetet e zhvillimit afatgjatë të sektorit të NVM -ve, është nxitja e kulturës së sipërmarrjes, edukimit dhe trainimit të tyre. Në veçanti brezi i ri që është përfitues i të mësuarit për sipërmarrjen, i krijohen mundësi të aftësohet në njohuritë për biznesin, në mjeshtëritë më esenciale, ku përfshihen kreativiteti, iniciativa, puna në grup, të kuptuarit e riskut dhe sensi i përgjegjësisë.

Krijimi e përmirësimi i aftësive menaxhuese dhe trajnuese Mungesa e talentit menaxhues, mbizotërues në shumë shtete të rajonit, ku edhe Shqipëria është pjese e tij, ka një impakt të madh mbi NVM -të. Për këtë arsye, një sjellje tjetër sipërmarrëse duhet të ndërtohet që në hapat e parë të edukimit të brezit të ri. Veprime të tilla janë shumë të rëndësishme në krijimin e ambientit të duhur për sipërmarrësit në sistemin arsimor, për të siguruar që të rinjtë të jenë të informuar për kulturën sipërmarrëse dhe ta konsiderojnë atë si pjese të edukimit të tyre dhe mundësi të ardhshme punësimi. Një sjellje e re duhet zhvilluar mes grave dhe të rinjve. Të mësuarit për sipërmarrjen tashmë është pranuar si një kompetence kyçe në nivel evropian dhe Shqipëria po përfshihet në kurrikulat mësimore të shkollave 9-vjeçare, të mesme dhe të larta. Strategjitë e hartuara në vendet e BE-së marrin në konsideratë se ky proces është një proces i të mësuarit në një hark kohor afat-gjatë duke filluar nga arsimi fillor dhe më tej deri në shkallët më të larta të edukimit.

- Synohet që të inkurajohen universitetet që të ofrojnë kurse të specializuara mbi sipërmarrjen në fusha të tilla si e-biznesi, teknologjitë e inovacionit etj.

- Shtetet që aspirojnë për të hyrë në BE duhet të konsiderojnë projektet e promovimit e sipërmarrjes jashtë aktiviteteve shkollore si pjesë e edukimit të të rinjve. Media gjithashtu duhet të luajë rol në promovimin e kulturës sipërmarrëse.

- Një fushatë promovuese për sipërmarrjen, për menaxhimin total të cilësisë, për standardet, kontabilitetin etj., do të jenë në tematikat e televizionit publik.

- Prodhimi i publikimeve për sipërmarrësit duke përfshirë manuale dhe produkte informacioni si dhe revista periodike për mbështetjen dhe inkurajimin e sipërmarrjes, janë gjithashtu produkte të nevojshme që i shërbejnë forcimit të kulturës së sipërmarrjes. Duke pasur parasysh se programi për promovimin e sipërmarrjes përfshin një bazë të gjerë të aktorëve publik dhe jopublik, është vendosur të krijohet një grup pune ndër institucional.

- Programi synon kualifikimin dhe trajnimin mbi sipërmarrjen të shume sipërmarrësve të rinj potencialë dhe start up.

-Nxitja e sipërmarrjeve kreative

Për të nxitur zhvillimin e sipërmarrjes kreative, me qëllim rritjen e aktiviteteve ekonomike të qëndrueshme dhe krijimin e vendeve të punës në sektorin e artizanatit, qeveria do të kontribuojë me mbështetje financiare për këto sipërmarrje duke pasur edhe mbështetjen e donatorëve. Qëllimi kryesor i këtij objektivi është për të nxitur: zhvillimin e produktit; marketingun; si dhe kualifikimin dhe ndërtimin e kapaciteteve që përfaqësojnë këtë sektor. Do të krijohet Fondi Grant për mbështetjen e bizneseve kreative, sidomos për ato në fushën e artizanatit. Kjo do të realizohet nëpërmjet: Programeve për zhvillimin e ekonomisë kreative e veçanërisht të artizanatit shqiptar; Programe për nxitjen e sipërmarrjes nga gratë; Programe për nxitjen e sipërmarrjes nga të rinjtë, start up etj.

-Rritja e pjesëmarrjes së grave që drejtojnë biznese Për të pasur një rritje ekonomike të qëndrueshme, një fokus i veçantë do të jetë vlerësimi në lidhje me rritjen e bizneseve të drejtuara nga femrat. Duke pasur edhe mbështetjen e donatoreve synohet që të merren disa masa konkrete për mbështetjen e grave në biznes:

- Ndërmarrja e një anketimi në territorin e vendit me qëllim për të siguruar të dhëna të sakta mbi numrin, sektorët, madhësinë, vendndodhjen gjeografike, problematika që hasin gratë dhe nevojat në zhvillimin e biznesit të tyre

- Mbi bazën e gjetjeve dhe konkluzioneve të këtij anketimi, synohet drejt hartimit të një programi mbështetës për gratë sipërmarrëse, me qëllim për të rritur pjesëmarrjen e tyre në biznes

- Krijimi i bazës së të dhënave mbi perfomancën ekonomike të grave në biznes

- Rritja e ndërgjegjësimit si shkalla e përfitimit nga programet e BE-së, me qëllim për të rritur numrin e grave ambasadore dhe mentorë dhe me qëllim për t‟u bërë pjesë e network-ut në nivel rajonal dhe evropian

- Hartimi i një dokumenti politikash për sipërmarrjen e grave, plan veprimi dhe buxhet

-Zbatimi i politikave adekuate për gratë në biznes duke i shoqëruar me programe mbështetëse financiare, si: skema grante për fillimin e biznesit dhe për fuqizimin e tyre, skema mbështetëse për të rritur aksesin në financë të femrave sipërmarrëse; Krijimi/mbështetja e networkut kombëtar për gratë sipërmarrëse. Ndërmarrja e këtyre masave ka qëllimin për të arritur që numri i sipërmarrjeve femërore deri në fund të vitit 2020 të arrijë në 35% të të gjitha bizneseve aktive. Numri i femrave të vetëpunësuara deri në fund të vitit 2020 të arrijë në 35%. Disbursimi i kredive për sipërmarrjet femërore deri në fund të vitit 2020 të arrijë në 35%.

Nxitja e biznesit social

Një nga drejtimet e reja të politikave të BE-së është drejt një ekonomie sociale të tregut, pra mbështetja e krijimit të bizneseve sociale. Nxitja e biznesit social, duke pasur objektiv të veçantë grupet vulnerabël, sidomos minoritetet etnike, si dhe individë me aftësi të kufizuar. Një biznes social nuk është një biznes fitimprurës, objektivi kryesor i tij është zgjidhja e një problemi social. Krijimi dhe fuqizimi i këtyre bizneseve do të sjellë zhvillim e punësim sidomos në zonat gjysmë urbane e urbane, por edhe në zonat më pak të zhvilluara në vend.

Nxitja e përgjegjësisë sociale të korporatës /PSK:

Për komunitetin e biznesit po bëhet gjithnjë e më shumë si një nevojë zbatimi i strategjisë së rinovuar të Komisionit Evropian 2011-2014 për PSK, ^[19]Prioritet i është dhënë zhvillimit të strategjive kombëtare në fushën e PSK dhe krijimit të forumit shumëpalësh. Për tregun shqiptar, parimet e PSK së bashku me Kodin Etik të Biznesit, si nocione, gjithnjë e më shumë po gjejnë terren zbatimi, po bëhen pjesë e drejtimit strategjik në veprimtarinë e kompanive. Që në vitin 2005, Shqipëria ka krijuar një rrjet lokal, për të cilën PNUD-i vepron si Sekretariat dhe punon ngushtë me MZHETS, për të lehtësuar komunikimin me forumin shumëpalësh. Objektivi i këtij forumi ishte për të vepruar si një organizëm këshillues, duke sjellë pranë tij të gjithë aktorët, për të rritur ndërgjegjësimin, shkëmbimin e eksperiencave për zhvillimin e indikatorëve kombëtar dhe nivel kompanie dhe gjithashtu në zbatimin vullnetar të standardeve për PSK. Forumi shumëpalësh ka në përbërjen e tij përfaqësues nga organizatat e biznesit, institucionet publike, akademia, OJF-të, si dhe kompani individuale.

Lehtësimi i procedurave në transferimin e një biznesi

Nisur nga përvoja e vendeve të BE-së, janë rreth 450 mijë kompani me rreth 2 milionë të punësuar që transferohen çdo vit në vende të tregut evropian. Kushtet e transferimit të biznesit nuk janë të lehta, janë një sërë faktorësh si barrierat administrative dhe barra e taksave, mungesa e informacionit dhe koha e shpenzuar në plotësimin e formaliteteve që konsiderohen një pengesë e madhe. Nisur, gjithashtu, nga forma legale e kompanisë dhe koha e saj që operon në treg, konsiderohen elemente shtesë që kompanitë e vogla me eksperiencë jo më shumë se tre vjet në treg të jenë vulnerabël dhe që ekspozohen më lehtë ndaj dështimit për transferimin e biznesit të tyre. Edhe pse një eksperiencë e tillë deri tani njihet pak në tregun shqiptar, praktikat ligjore dhe administrative duhet të gjejnë zbatim, pasi gjithnjë e më shumë biznesi përgatitet të integrohet sa më shumë në tregun evropian. Veçanërisht transferimi i një biznesi nga një brez në tjetrin brenda familjes është një sfidë me të cilën edhe biznesi vendas do të përballet. Transferimi i një biznesi familjar nuk është thjeshtë transferimi i pronësisë së kapitalit dhe aseteve, por është gjithashtu ajo “Vlera” e cila është ndërtuar dhe zhvilluar nga brezat e familjes, ku përfshihet tradita dhe know-how. Meqenëse akoma sot në tregun evropian ka vështirësi për transferimin e biznesit, për efekt të sistemit të taksave dhe procedurave administrative, aq më shumë në tregun vendas lind si domosdoshmëri:

- përmirësimi apo dhe adoptimi i kuadrit ligjor që të lehtësojë transferimin e biznesit

- përmirësimi i informacionit dhe shërbimeve të këshillimit, si dhe mbledhja e të dhënave dhe monitorimi i rasteve të transferimit të një biznesi etj.

Të kthesh dështimin në një sukses:

Ashtu si në tregun evropian, procesi i falimentimit të një biznesi është i rregulluar me ligj të veçantë. Gjatë viteve të fundit në zbatim të ligjit janë marrë masa institucionale duke krijuar^[20] Agjencia e Mbikëqyrjes së Falimentit. Megjithatë procesi i falimentimit kalon nëpërmjet një procesi shumë kompleks që shpenzon shumë kohë duke krijuar mbi të gjitha shumë vështirësi për këtë kategori kompanish, me qëllim për t‟i krijuar një shans të dytë dhe të fillojnë një biznes të ri. Në këto kushte ligjet e falimentimit duhet të sigurojnë mënyra të shpejta dhe më efikase të paraqitjes së ankesave dhe duke plotësuar pretendimet e kreditorëve, nga ana tjetër procedura më të shpejta dhe më të përballueshme për përmbylljen e bizneseve nga falimentimi dhe për t‟i krijuar një shans të dytë për fillimin e një biznesi të ri. Në kushte të tilla bazuar në rekomandimet e Komisionit Evropian puna do të fokusohet në:

- përmirësimet e ligjit të falimentimit, për shkurtimin e kohës dhe detyrimeve për sipërmarrësit e ndershëm pas procesit të falimentimit.

- ofrimin e shërbimeve mbështetëse dhe këshillime për ristrukturim të ndërmarrjeve me qëllim për të parandaluar falimentimin, por edhe pas këtij procesi.

- ofrimin e shërbimeve për sipërmarrësit e falimentuar me qëllim menaxhimin e borxheve si dhe zhvillimi i programeve për këtë ´mundësi të dytë‟ në drejtim të mentoring, trajnime dhe përfshirja në rrjetin e bizneseve.

Rritja e nivelit të kreditimit dhe fuqizimi i fondit shqiptar të garantimit të kredive.

Ashtu si në vendet e BE-së, është e nevojshme të bëhet një vlerësim për kuadrin aktual ligjor financiar me qëllim për të siguruar forma ligjore alternative të financimit në veçanti për bizneset fillestare, start-up dhe NVM -të. Tashmë është krijuar fondi i garantimit të kredive, si pjesë e programit të mbështetjes së NVM -ve nëpërmjet një linjë kredie të butë, sipas një marrëveshje me qeverinë italiane. Edhe pse është krijuar kuadri ligjor i nevojshëm, nga ky fond ende nuk janë mbështetur bizneset. Në kohën kur kemi një tkurrje të kreditimit në Shqipëri edhe pse SME-të kanë nevoja për financime për të investuar e për t‟u zgjeruar, del më se i domosdoshëm: funksionimi dhe zgjerimi i këtij fondi garantimi. Për këtë arsye ekziston nevoja për një vazhdim dhe zgjerim rajonal nëpërmjet degëve të bankave, të linjave ekzistuese të kreditimit të përqendruara te NVM -të, të cilat ofrohen si nga bankat tregtare apo edhe nga disa donatorë që kontribuojnë në financimin e NVM -ve.

- Krijimi i skemave për mbështetjen e start-up, për të mbështetur bizneset e iniciuara nga të rinjtë nëpërmjet kredive me interesa të ulëta, por edhe SME-ve të drejtuara nga femra për subvencionimit të interesave bankare të kredive.

- Krijimi i skemave të venture capital, business angels etj.

- Aplikimi i instrumenteve të tjerë financiare, si: zbatimi e zgjerimi i faktoringut, zbatimi e zgjerimi i lizingut, skema të garantimit, skema të garantimit publik-privat etj.

Rritja e fondeve për mikrokredi

Do të vazhdojë mbështetja e institucioneve jofinanciare me fond të mikrokredisë nga donatorë të huaj e programe rajonale për të zgjeruar skemat e mikrokredisë në të gjitha zonat rurale e urbane. Krijimi i programit për mbështetjen e rreth 1000 bizneseve të reja (start up), nëpërmjet fondeve grant dhe kredi me interesa të ulëta.

Nxitja e konkurrueshmërisë së NVM-ve dhe inovacioni

Konkurrueshmëria e bizneseve shqiptare është përmirësuar nga viti në vit, por si objektiv i rëndësishëm për periudhën 2014-2020 mbetet: Rritja e mëtejshme e konkurueshmërisë së ekonomisë duke përmirësuar vlerësimin nga 4.06 pikë në vitin 2012 në 4.5 pikë në vitin 2020 (sipas raportit të GCI). Synohet që për periudhën 2014-2016, do të zbatohet Programi Strategjik për Zhvillimin e Inovacionit dhe Teknologjisë të NVM -ve për periudhën 2011- 2016^[21].

Figura: Renditja e Shqiperise sipas nivelit te konkurences^[22], 2015-2016

Objektivi kryesor i zhvillimit të programit strategjik është: Rritja e aftësisë së bizneseve shqiptare për të zhvilluar, përdorur, përshtatur dhe komercializuar teknologjinë. Kjo do të arrihet nëpërmjet mbështetjes me instrumentet financiare të përshtatshme të orientuar drejt zhvillimit të produkteve të reja dhe stimulimit të NVM -ve për të përdorur dhe përshtatur teknologji të reja. Kjo do të kontribuonte në përmirësimin e konkurrencës së industrisë shqiptare si në tregjet vendase ashtu edhe në ato të huaja. Rritja e kapacitetit teknologjik të SME-ve shqiptare do t‟i ndihmojë të konkurrojnë me më efikasitet dhe do të mbështesë integrimin ekonomik të Shqipërisë në tregjet globale. Gjithashtu, përmirësimi i kapaciteteve teknologjike të bizneseve, për t‟i bërë ato më konkurruese, do të jetë një hap i rëndësishëm për anëtarësimin e Shqipërisë në BE. Mbështetja e inovacionit të biznesit – për ofrimin e ndihmës ndaj Ofruesve të Shërbimeve të Biznesit (BSP-ve), si Agjencitë e Zhvillimit Rajonal (ARZH-të) dhe këshillimet, për të rritur kapacitetin njerëzor në auditimin e teknologjisë, menaxhimin e inovacionit, dhënien e informacionit si dhe lehtësimin e financimit për ndërmarrjet. Ky element ofron ekspertizën për t‟u siguruar që financimi të ketë përfitime optimale. Pjesë e këtij objektivi është edhe plotësimi i boshllëkut institucional në Sistemin Kombëtar Shqiptar të Inovacionit. Do të përfitojnë mjafte biznese me informacione e grante nga disbursimi i Fondit të Inovacionit. Zhvillimi i infrastrukturës do të mundësojë:

Krijimin e inkubatorëve (si në terma të hapësirës fizike ashtu edhe në ato të zhvillimit të shërbimeve për mbështetjen e biznesit) me detyrën për të ofruar një mjedis të favorshëm, për të favorizuar suksesin e mundshëm në shfaqjen e iniciativave të reja inovative të biznesit, duke krijuar vende të reja të punës, mundësi biznesi dhe rritje të vlerave, nëpërmjet rritjes së shëndetshme të bizneseve të reja inovative. Do të ndërtohet 1 inkubator teknologjik i biznesit. Mbështetje e cluster-it të bizneseve në sektorë kyç, duke ofruar mbështetje për platformat bashkëpunuese, gjë që mund të mundësojë dhe mbështesë bashkëpunimin strategjik midis ndërmarrjeve dhe organizatave të tjera, për rritjen e zinxhirit të vlerës së produkteve dhe shërbimeve, duke favorizuar ndërkombëtarizimin dhe aksesin në tregje të reja. Do të ngrihen 3 klastera të rinj. Zhvillimi i kapaciteteve dhe transferimi i teknologjisë do të arrihet përmes sigurimit të informacionit, projekteve demonstruese, programeve të ndihmës teknike, trajnimeve të fuqisë punëtore dhe mbështetjes së institucioneve teknike, të tilla si qendrat e ekselencës dhe qendrat e inovacionit. Nxitje për mundësi të reja biznesi në moshën digjitale:

- Një përdorim sa më i mirë i teknologjisë së informacionit dhe komunikimit (TIK), do të jetë në shërbim të zhvillimit të bizneseve.

- “Digital entrepreneurs” konsiderohen ato biznese që shfrytëzojnë maksimalisht produktet dhe shërbimet digjitale, duke përfshirë “cloud computing” (që i referohet të gjitha aplikimeve dhe shërbimeve të ofruara nëpërmjet internetit) që ndihmon në rritjen e konkurrueshmerise. Në këtë kuadër iniciativa e BE-së: “Përdorimi i zgjuar i teknologjisë së informacionit dhe integrimi i NVM -ve në zinxhirin e vlerave të industrisë globale” ndihmon shqiptare që të bëhen pjesë e rrjetit digjital botëror.

- Objektiv i rëndësishëm mbetet ndërmarrja e një fushate ndërgjegjësimi për sipërmarrësit dhe NVM -te mbi përfitimet që sjell evolucioni i ri digjital, nxitja dhe promovimi i historive të suksesit në tregun shqiptar.

Një përdorim sa më i mirë i teknologjisë së informacionit dhe komunikimit (TIK), aq më shumë do të ndihmohen bizneset që të zhvillohen, duke filluar me shërbimet qeveritare ato bankare me shërbimet dhe informacionet rreth produkteve të NVM -ve dhe shërbimeve në përgjithësi. Të gjithë sektorët mund të përfitojnë nga hyrja online dhe përdorimi i teknologjisë moderne për promovimin, shitjen dhe shpërndarjen e produkteve të tyre në tregje deri te konsumatori përfundimtar.

- Puna do të fokusohet në fuqizimin dhe mbështetjen e bizneseve fillestare start-ups për shërbime digjitale dhe web dhe për alternativa në mbështetje financiare për të garantuar një përdorim sa më të mirë të fondeve evropiane për rrjetin web dhe sipërmarrjen digjitale, sipas prioriteteve dhe rregullave të zbatimit.

Përmirësimi i shërbimeve ndaj biznesit.

Një rëndësi të madhe merr përmirësimi dhe shtimi i shërbimeve ndaj biznesit, nëpërmjet plotësimit dhe fuqizimit të portalit për NVM -të, si dhe rrjetit me qendrat e informimit të biznesit:

Kryerja çdo dy vjet e analizës së nevojave për trajnime për biznesin,menaxhimi i skemave të financimit për inovacionin, përmirësimi i shërbimeve online për trajnime, pagesa, informacione etj. Sa i takon pagesës online çdo sipërmarrës në Shqipëri që ka në përdorim një smartphone ose një tabletë për shërbimeve të internetit, nuk është më i detyruar të shkojë te zyrat e tatimeve për t‟u njohur me detyrimet e taksave apo të shkojë në sportelet e bankave për të bërë pagesën.

Biznesit i eshte krijuar mungesia që të kryejnë dy aplikacione të reja nëpërmjet telefonit cellular:

aplikacioni i parë i pagesës elektronike i mundëson biznesit që të krijojë llogarinë e tij elektronike te tatimet dhe njëkohësisht të lidhet me bankat për të bërë pagesën, pa qenë nevoja të jetë prezent fizikisht
aplikacioni i dytë është mobile-tax (taksa nga celulari), nëpërmjet të cilit çdo tatim pagues në çdo kohë mund të marrë informacion nga administrata tatimore për të paguar në kohë detyrimet.

Objektivat strategjikë për sektorin e industrisë janë:

Zgjerimi, diversifikimi, fuqizimi i sektorit të industrisë dhe rritja e kontributit në prodhim,rritja e nivelit të punësimit
Rritja e eksporteve të produkteve industriale dhe përmirësimi i bilancit tregtar
Rritja e kapaciteteve teknologjike që do të çojnë drejt vlerës së shtuar të produkteve dhe me teknologji të lartë.

Politikat industriale nuk do të fokusohen vetëm në tregun lokal, por do të përfshijnë edhe komponentë të promovimit të eksporteve. Shqipëria duke qenë një treg i vogël, një zhvillim i qëndrueshëm industrial kërkon akses në tregjet e huaja, që ofrojnë mundësi të reja për zgjerim të eksporteve, duke përfituar kështu nga ekonomitë e shkallës. Eksportet, gjithashtu, sigurojnë valutë të huaj, që ndikon në uljen e kostos së importit të inputeve ndërmjetëse dhe mallrave, në veçanti për teknologji të reja për industrinë e vendit.

Drejtimet kryesore të zhvillimit industrial do të orientohen drejtë:

- Zgjerimit dhe përmirësimit të industrive ekzistuese, duke adoptuar teknologji të reja dhe duke rritur konkurrueshmërinë

- Zhvillimit të industrisë nëpërmjet zhvillimit të klasterave industrial

- Diversifikimit, drejt industrive të reja me nxitjen e investimeve të huaja direkte

Objektiva specifikë

Zhvillimi i industrive prodhuese konsiderohet një ndër prioritetet e programeve të zhvillimit nga ana e qeverisë. Industria prodhuese ka provuar se është nxitësi kryesor i rritjes së qëndrueshme, sepse është nxitësi kryesor i inovacionit dhe përmirësimeve teknologjike, që konsiderohen faktorët kryesor të rritjes. Gjithashtu, prodhimi industrial krijon efekte “spillover” në sektorë të tjerë të ekonomisë si në drejtim të progresit teknologjik dhe atij të përmirësimit menaxherial. Është nxitës gjithashtu për zhvillimin e sektorit financiar, të infrastrukturës etj.

Zhvillimi i prodhimit industrial që mbështet në burimet bazë të prodhimit, në veçanti në prodhimin e lëndëve të para, metaleve të përpunuara, prodhimit të materialeve të ndërtimit që bazohen në mineralet e vendit, duke rritur zinxhirin e vlerës.

Zhvillimi i industrisë ricikluese, e cila ka shumë mundësi zhvillimi për t‟u zgjeruar, veçanërisht në fushën e metaleve, të plastikës, xhamit dhe letrës dhe mbi të gjitha zhvillimi i kësaj industrie krahas potencialit ekonomik është një kontribuese në ruajtjen e mjedisit.Menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve dhe rritja e eficiences së burimeve.

Fuqizim dhe diversifikim i mëtejshëm i operacioneve të përpunimit aktiv (fason) Arritja e këtij objektivi do të realizohet nëpërmjet mbështetjes financiare për ndërtimin e kapaciteteve njerëzore, për prodhuesit e tekstileve dhe të këpucëve, për të krijuar ndërmarrje të pavarura dhe eksportues direkt. Nisur nga rëndësia dhe kontributi i sektorit të fasonit në prodhimin për eksport si dhe në zënien me punë të forcave të lira, edhe për vitet në vazhdim, kjo veprimtari industriale zë një vend të rëndësishëm në objektivat e kësaj strategjie.

Nxitja e prodhimeve artistike, artizanatit, qeramikës dhe prodhimeve të drurit

Këto produkte të specializuara do të mund të plotësojnë kërkesën ekzistuese të tregut evropian për produkte tradicionale shqiptare. Kjo industri mund të zhvillohet me sukses me një mbështetje të vogël nga qeveria për faktin se ajo përdor inpute me kosto të lirë dhe angazhon fuqi të madhe punëtore. - Stimulimi i prodhimit industrial i tipit “produkte të konsumit të gjerë” Me zhvillimin e teknologjisë shumë produkte industriale nga importi kanë hyrë në sektor duke dominuar mbi produktet artizanale. Teksa sektori artizanal kalon kohë të vështira në të gjithë Evropën, në Shqipëri situata u bë kritike për sektorin e artizanatit tradicional. Për shkak të vështirësive të vendit në tranzicion të rinjtë e konsideronin traditën shqiptare si të vjetërsuar. Sot artizanët nuk kanë kapacitet të mjaftueshëm për të investuar në zhvillimin e produktit. Niveli i ulët i organizimit sidomos në zonat rurale shkakton një zhvlerësim të produkteve të trashëgimisë kulturore. Për shkak të diferencimit të ulët të produkteve, ka një konkurrencë të lartë gjë që krijon zhvlerësim të produktit. Kompanitë e huaja nga vendet fqinje si Italia apo Greqia zbuluan avantazhe për të prodhuar në Shqipëri në sektorë si industria e këpucëve dhe veshjeve, por ka shumë pak kompani të huaja që prodhojnë suvenire, dekorime të brendshme, produkte druri ose qeramika. Tregu në rritje i turizmit është një treg interesant për shitjet e produkteve artizanale. Zhvillimi i këtyre industrive, konsiderohet një alternative e re për tregun shqiptar, pasi është e kombinuar me inpute me kosto të ulet. Ky lloj prodhimi synon konkurueshmërinë në tregjet evropiane, duke aplikuar çmime të ulëta. Duke synuar krijimin e ndërmarrjeve të përbashkëta me kapital të huaj për këto lloj industrish, Shqipëria ka shanset të specializohet në këto lloj produktesh. Synohet për të nxitur ato biznese që mund të ofrojnë produkte me karakteristika të dallueshme të etnitetit. Prioritet në këtë drejtim merr industria e artizanatit, qeramikës dhe drurit që do të orientohet në krijimin e produkteve të reja 100% me origjinë shqiptare për të cilat konsumatori evropian është sensitiv. Përveç masave që do të ndërmerren nga qeveria në sigurimin e fondeve për mbështetjen e sektorit të artizanatit, bashkëpunimi me shoqatat e biznesit merr një rendësi të veçantë.

Rritje të gamës së produkteve ekologjike që bazohen në përdorimin e efektshëm të burimeve për prodhimin e pastër. Bazuar në ecurinë e zbatimit me sukses të programit të Kombeve të Bashkuara për zhvillim Industrial (UNIDO) dhe atij për mjedisin (UNEP), nën drejtimin e njësisë zbatuese të këtij programi ECAT –Tirana, janë mbështetur rreth 30 kompani në sektorin hoteleri-turizëm, agroindustri dhe industrinë minerare. Si rezulëtat i praktikave të deri tanishme, duke identifikuar instrumentet ligjore për integrimin e përdorimit të efektshëm të burimeve dhe prodhimit të pastër, synohet që nëpërmjet këtij programi dhe nga vetë shoqatat e biznesit, si dhe qeveria, do të ndikojë në rritjen e numrit të ndërmarrjeve industriale që mbështeten në prodhimin e pastër. Synohet që me realizimin e këtij objektivi, të rritet mesatarisht 3-5 % në vit, numri i kompanive që aplikojnë prodhimin e pastër në Shqipëri. Rritja e investimeve në kërkimin shkencor dhe zhvillimi i produkteve të reja dhe inovacioni në industrinë e prodhimit Investime të tilla do të rritin kapacitetet teknologjike të prodhuesve vendas duke i orientuar drejt produkteve me teknologji të mesme dhe të lartë. Gjithashtu zhvillimi i parqeve industriale dhe teknologjike do të kanë impakt në rritjen dhe diversifikimin e produkteve industriale dhe rritjen e prodhimit industrial si i tërë. Për arritjen e këtij objektivi kërkohet një kooperim ndërmjet industrisë, komunitetit kërkues-shkencor, universiteteve dhe institucione publike. Ky objektiv do të arrihet gjithashtu duke përmirësuar dhe rritur kooperimin ndërkombëtar ndërmjet partnereve të biznesit, duke fuqizuar kooperimin teknologjik dhe profesional, duke përmirësuar praktikat e marketingut të produkteve, teknikat e produktivitetit dhe nëpërmjet tërheqjes së investimeve të huaja direkte. Rritja dhe zhvillimi i investimeve në kërkimin shkencor dhe inovacion do të ketë një impakt në rritjen dhe diversifikimin e produkteve industriale, për rrjedhojë rritjen e prodhimit industrial me rreth 7,5% në vit.

Krijimi i klasterave industrial me qëllim rritjen e vlerës së shtuar të produktit vendas Krijimi i klasterave industrial do të përmirësojë kooperimin dhe specializimin, do të nxisë zhvillimin rajonal dhe do të përmirësojë konkurrueshmërinë e produkteve. Qëllimi i zhvillimit të klasterave industriale është që të rrisë prodhimin kombëtar me vlerë të shtuar. Bazuar në strategjinë e zhvillimit të inovacionit për biznesin, synohet nxitja e bashkëpunimit nëpërmjet inovacionit dhe ndërkombëtarizimit. Do të sigurohet një bashkëpunim i ngushte midis kompanive industriale dhe institucioneve mbështetëse për të arritur sukses në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar. Nëpërmjet krijimit të klasterave industriale, do të ketë ndikime pozitive edhe në zhvillimin rajonal; bashkëpunim më të mirë ndërmjet institucioneve të specializuara qofshin publike dhe private; rritjen e ndërkombëtarizimit të këtyre industrive si dhe rritjen e konkurueshmërisë së produktit. Synohet që deri në vitin 2020 të ngrihen 3 klastera industriale. Nxitja dhe mbështetja e ndërmarrjeve industriale

Në kushtet e një konkurrence globale, lind si një nevojë mbështetja për ato ndërmarrje që kanë shanse biznesi të integrohen në zinxhirin e vlerës së investimeve industriale me kapital të huaj.

Tabela 4.9 Monitorimi i strategjise se biznesit dhe investimeve, sipas indikatoreve 2013-2020

Detyra	Data

KAPITULLI V.

PASQYRIMI I ANALIZAVE TE BIZNESIN TUAJ NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese sot nuk dini kordinatat se ku jeni, shpejtesine e eres dhe parashikimin e motit, atehere mos u perpiqni te parashikoni ku do te jeni ne fund te kesaj jave

5.1 Analizoni industrinë dhe i pasqyroni në plan biznesi

Eshte e rendesishme te analizojme industrine ne te cilen zhvillojme biznes, duke realizuar edhe krahasimet e nevojshme.

Ne periudhen perpara vitete ’90 politikat e kohes imponin pavaresine ekonomike te vendit gjë e cila çoi ne krijimin e nje industrie shume degëshe ne vend. Kjo industri gjeneron nje pjese te konsiderueshme te te ardhurave kombetare. Elektrifikimi i te gjithe vendit perfundoi ne vitin 1971, dhe brenda dy dekadave Shqipëria po eksportonte energji elektrike ne disa prej vendeve fqinje.

Industria e Shqipërisë është e bazuar kryesisht në prodhimet vendase bujqësore, ndërsa industria e rëndë dhe e makinave është e zhvilluar kryesisht për pajisjen e fabrikave, uzinave dhe për prodhimin e energjisë elektrike. Vec energjisë elektrike, Shqipëria eksporton edhe naftë dhe përbërës të saj.

Vec përvojës nga industria e lehtë dhe pjesërisht nga industria e rëndë (shfrytëzimin e naftës dhe energjisë elektrike), industria e Shqipërisë është disi e fjetur. Shkaktarët e shembjes së industrisë dhe ngadalësimit në shfrytëzimin e pasurive natyrore janë të shumta, si mungesa e organizimit të mirëfilltë, makineria dhe pajisjet e vjetruar si edhe importimi i produkteve industriale nga jashte. Po kështu, për shkak të investimeve të gabuara në ekonomi nga qeveritë mbas ndryshimit te sistemeve, industria e Shqipërisë nuk është më në gjendje të përmbushë kërkesat ekonomike të popullatës vendase.

Industria ushqimore.

Me teknollogji ushqimore kuptojme zbatimin e dijeve dhe shfrytesimin e zbulimeve shkencore per te siguruar produkte ushqimore te sigurta, te ushqyeshme dhe te shendetshme.

Si shkence teknologjia ushqimore studion: larmine e produkteve ushqimore, perberjen kimike dhe fizike te produkteve,shendrimin e lendeve me prejardhje bujqesore dhe blektorale ne produkte te gatshme si edhe konservimin per nje kohe te gjate te ketyre produkteve per qellime perdorimi ne periudhat e mevonshme.

Nen kendveshtrimin e prezantuar me siper, industria ushqimore ploteson disa kerkesa kryesore:

1-furnizon konsumatorin me produkte te domosdoshme

2-prodhimet bujqesore dhe blektorale i kthen ne produkte me te qendrueshme per tu konsumuar nga konsumataret

3-i siguron konsumatorit pergjate gjithe vitit produkte ushqimore, duke plotesuar kerkesat e konsumatorit.

Industira joushqimore. Zhvillimi i industrisë joushqimore, ka pasur disa aspekte të veçanta në zhvillimin e saj gjatë këtyre viteve të tilla si:

Industria metalurgjike, që përfaqësohet nga riciklimi i skrapit të metaleve dhe prodhimi i ferro-kromit që janë rritur nga viti në vit: janë përdorur vendndodhjet ekzistuese dhe rinovimi industrial i teknologjisë, që ka bërë të mundur daljen në tregjet e brendshme, atë rajonal dhe më tej. Aktualisht përpunohen rreth 600 mijë tonë skrap metali dhe prodhohen rreth 23 mijë tonë ferro-krom në vit. Ekziston një potencial i madh për këtë industri në proceset metalurgjike të trajtimit të xeherorëve të bakrit dhe nikelit.

Industria mekanike, që përfaqësohet nga mikro ndërmarrjet me 2-5 punonjës ku prodhohen kryesisht konstruksione metalike, produkte alumini për ndërtim, pjesë të veçanta këmbimi për industri të ndryshme etj. Numri i përgjithshëm i sipërmarrjeve në këtë industri është rreth 700. Kjo industri vë në përdorim eksperiencën profesionale të punonjësve dhe kërkesën e tregut për shërbime specifike. Zhvillimi i saj është i kushtëzuar nga zhvillimi i infrastrukturës dhe i ndërtimit. Kjo industri nuk ka arritur të zhvillojë prodhimin e pjesëve të këmbimit dhe pajisjeve teknologjike të kërkuara nga disa degë të industrisë, veçanërisht nga minierat, ushqimi, duke u përqendruar këtë periudhë vetëm në sektorin e shërbimeve dhe mirëmbajtjes. Kjo përbën një nga drejtimet e zhvillimit të saj për vitet 2014-2020.

Industria e përpunimit të drurit ka traditë dhe për momentin zhvillimi i saj është normal. Produktet e kësaj industrie janë duke përmbushur çdo ditë e më shumë kërkesat e konsumatorëve me produkte druri vendi dhe prezenca e tyre është duke u bërë e dukshme edhe në tregjet rajonale. Sot industria e përpunimit të drurit numëron rreth 700 firma të përpunimit të drurit në të gjithë vendin, 200 prej të cilave prodhojnë materiale të sharruara dhe 500 firma merren me prodhimin e mobilieve në të cilat janë të punësuar rreth 4500-5000 punonjës, me të ardhura që shkojnë rreth 20 - 22 milionë euro.

Eksportet e këtyre produkteve kapin vlerën e 4 milionë euro për materialet e drurit gjysmë të fabrikuara.

Industria kimike e ngritur pas viteve 90 karakterizohet nga shumë sipërmarrje të vogla, të mesme, dhe të mëdha, të cilat prodhojnë produkte në fushën e industrisë kimike si bojëra, detergjente, polistirol, vajra, ngjitës për materialet e ndërtimit etj.

Industria tekstile dhe e veshjeve përfaqësohet kryesisht nga prodhimi i veshjeve dhe një prodhim i vogël i tekstileve dhe materialeve të leshit duke shfrytëzuar një pjesë të ambienteve ekzistuese, koston e lirë të punës, eksperiencën e punonjësve. Vihet re fenomeni i kompanive me aktive të përbashkëta, kryesisht italiane, greke, gjermane, të cilat përdorin edhe teknologji moderne. Në këtë degë, vlera e eksporteve për 2011 ka arritur shifrën 238.6 milionë EUR. Numri i punonjësve në fund të 2010, sipas INSTAT ka shkuar rreth 15 mijë punonjës.

Industria e lëkurës dhe e këpucëve përfaqësohet kryesisht nga kompanitë e përpunimit të brendshëm që punojnë me materialin e blerësve. Kjo industri ka shfrytëzuar të njëjtat mundësi si ajo e të veshjeve. Në këtë degë sipas INSTAT janë të punësuar 10.600 punonjës dhe vlera e eksporteve për 2011 arriti 216 milionë euro.

Industria e xhamit dhe qeramikës përfaqësohet nga prodhimet artizanale po ashtu edhe nga poçaria e ashpër dhe pllakat hidrosanitare. Këto produkte në shumicën më të madhe, kanë trashëguar dhe ndjekin përfaqësimet më të hershme të traditës së vendit, atë të poçarisë së ashpër. Si lëndë e parë për produktet e tyre përdoret lënda e parë vendase, niveli i artizanatit dhe teknologjia vazhdojnë të jenë duart e njeriut gjë që ndikon në rritjen e sasisë dhe cilësisë së prodhimit. Përgjithësisht këto linja konsiderohen të vogla ku nuk punojnë më shumë se dy deri në katër punonjës të specializuar.

Sfidat për zhvillimin e industrise

Sfida e zhvillimit të industrisë, qëndron në orientimin e investimeve që ndikojnë në zhvillimin e produkteve dhe sektorëve me vlerë të shtuar sa më të lartë. Synohet për një thellim të mëtejshëm në procesin e liberalizimit në tregun e brendshëm, për të sjellë energji të reja për:

zhvillimin industrial, për kërkimin dhe zhvillimin e produktit, për produktet e reja të eksportit, për kushtet e përshtatshme të zhvillimit të kulturës së sipërmarrjes, për rrjetet e biznesit, për bashkëpunimin teknologjik dhe inovacionin;
zhvillimit të institucioneve të tregut të kombinuara me rolin koordinues të shtetit me balancën e vendosur në funksionimin e tregut të lirë;
orientimin e politikave të zbatuara në drejtim të rritjes së fluksit të investimeve të huaja edhe në zhvillimin e infrastrukturës, në drejtim të shfrytëzimit të kapaciteteve teknologjike, të përmirësimit të legjislacionit,
përmirësimin e eficiencës së shërbimeve të ofruara nga administrata publike për të mbështetur zhvillimet industriale, kërkimin dhe zhvillimin e produkteve të reja me qëllim shtimin e vlerës së eksporteve të vendit dhe të biznesit;

Zhvillimi i eksporteve

Politika tregtare që është pjesë e zhvillimit të eksporteve është frymëzuar nga parimet udhëheqëse dhe qëndrimi i OBT-së. Të gjitha strategjitë e politikave tregtare pas anëtarësimit në OBT-ë bazohen në një dokument strategjik, që është raporti i anëtarësimit të Shqipërisë në këtë organizatë dhe Marrëveshjen e Uruguait.

Përmes këtyre dokumenteve bëhet e mundur që Shqipëria përmes legjislacionit dhe praktikës së saj të brendshme të garantojë mungesën e:

- Kufizimeve sasiore mbi importet dhe eksportet, përveç rasteve të mbrojtjes mjedisore apo të ndihmës ndaj industrive të krijuara rishtazi. Gjithashtu, në raste krizash apo raste emergjente, në përputhje me dispozitat e GATT 1994 aplikohen kufizime të përkohshme, deri në stabilizimin e situatës.

- Subvencioneve për eksportet

- Taksave në eksport

Ose çdo lloj ndalimi të licencave të eksportit, ndryshe nga memorandumi i ndalimit ose licencimit të eksporteve në përputhje me rregullat ndërkombëtare. Parimet e OBT-së kanë gjetur shprehje në të gjitha marrëveshjet e tregtisë së lirë në Shqipëri. Duke filluar nga Korriku 2007 ka hyrë në fuqi marrëveshja e tregtisë së lirë mes vendeve të Ballkanit Perëndimor, CEFTA 2006. Sipas kësaj marrëveshjeje, Shqipëria ka një zonë plotësisht të lirë tregtie brenda vendeve të CEFTA-s ku të gjithë mallrat tregtohen pa detyrime doganore, me përjashtim të disa produkteve bujqësore me Bosnjë-Hercegovinën. Pas disa raundesh negociatash kjo marrëveshje bën të mundur që:

- Eksportet shqiptare të produkteve industriale të dalin pa tarifa doganore dhe pa kuota drejt të gjitha vendeve të CEFTA-s;

- Eksportet shqiptare të produkteve bujqësore të dalin pa tarifa doganore dhe pa kuota drejt të gjitha vendeve të CEFTA-s me përjashtimin e disa produkteve me Bosnjën dhe Hercegovinën; Duke filluar nga maji 2008 ka hyrë në fuqi një marrëveshje e tregtisë së lirë me Turqinë që ka krijuar një zonë të tregtisë së lirë mes dy vendeve. Kjo marrëveshje bën të mundur që:

-Eksportet me origjinë shqiptare të produkteve industriale të dalin pa tarifa doganore dhe pa kuota;

-Eksportet me origjinë shqiptare të prodhimeve bujqësore të dalin pa tarifa doganore dhe pa kuota, (uji mineral, vere, alkooli, kakao dhe produkte kakaoje, produkte pastiçerie).

-Produkte me origjinë shqiptare, me kuota eksporti, pa detyrime doganore dhe kuota për këto eksporte pa kufizime, por me tarifa doganore, si vera, djathi, vezët, mjalti, bimët (përfshirë kalemat) domate, qepë, lakër dhe lulelakër, karrota; kastravec, fasule, perime të ngrira, perime të thara, bizele, erëza, shalqi dhe pjepër, fruta të ngrira, bimë medicinale, konserva peshku, çokollatë, konserva frutash dhe perimesh, lëngje frutash të konservuara, lëng domateje, akullore; Që nga nëntori 2011 ka hyrë në fuqi marrëveshja e tregtisë së lirë me vendet e EFTA-s. Vendet anëtare të EFTA-s janë Islanda, Zvicra, Norvegjia dhe Lihtenshteini. Kjo marrëveshje bën të mundur që:

- Eksportet me origjinë Shqiptare të produkteve industriale të dalin pa tarifa doganore dhe pa kuota;

- Eksportet me origjinë Shqiptare të disa produkteve bujqësore të dalin, sipas Vendeve Anëtare të EFTA-s me kuota dhe pa detyrime doganore, si vaji i ullirit, perimet e freskëta, bimët medicinale etj.;

- Eksportet pa kufizim por me tarifa doganore për të gjitha prodhimet e tjera bujqësore.

Ecuria e eksporteve

Në vitin 2012 rritja e volumit tregtar është 54.5 mil. euro më shumë se viti 2011 ose 1% më shumë. Në vitin 2012, volumi i përgjithshëm i tregtisë përbëhet 72% nga importet edhe 28% nga eksportet. Gjatë vitit 2012 eksportet janë rritur me 8% dhe importet janë ulur me rreth 3%. Vlerat e mësipërme janë krahasuar me një vit më parë. Rritja e volumit tregtar në vitin 2012 në krahasim me vitin 2007 ka arritur nivelet e 57% më shumë. Që nga viti 2007,

eksporti është rritur në masën 2.1 herë në vitin 2012.

Shkalla e hapjes së ekonomisë si raport i volumit tregtar ndaj GDP-së ka qenë në rritje të vazhdueshme. Në vitin 2012 ajo është rreth 54.48% ndaj 42% që ishte në vitin 2006. Viti 2009 është i vetmi vit në të cilin raporti i eksportit dhe importit në GDP patën një rënie të lehtë. Në vitin 2012 ky raport i (GDP 2012 është parashikim) është në masën 54.4%.

Figura 5.1: Fluksi i mallrave për vitet 2007-2012 në milionë lekë

Përqindja e mbulimit të eksportit ndaj importit

Bilanci i tregtisë së mallrave dhe shërbimeve është përmirësuar si raport i saj ndaj GDP nga 2006 në 2012 respektivisht nga -24% në -20%. Eksportet sipas grupeve të mallrave

Sektorët potencialë për eksportin e produkteve vazhdojnë të mbeten po ato që tashmë quhen sektorët tradicionalë:

Mineralet dhe hidrokarburet (oils) në Shqipëri përbëjnë një tjetër potencial që për vitin 2011 ka arritur 27% të eksporteve të përgjithshme. Në vitin 2012 ky raport është në masën 35.7%; Materialet e ndërtimit përbëjnë rreth 13.5% të eksporteve totale. Në vitin 2012 ky raport është në masën 18.9%.

Tabela 5.1 Eksportet ne Shqiperi 2007- 2012

Eksportet e artikujve kryesore në vitin 2012 kanë një rritje të ndjeshme nga 2007, respektivisht 4,2 herë minerale dhe hidrokarbure, 1.1 herë tekstilet dhe veshje këmbe, 2.3 herë materialet e ndërtimit.

Eksportet sipas vendeve të destinacionit

Eksportet drejt vendeve të BE-së, për vitin 2012 përbëjnë 75.5% të gjithë eksporteve me një rritje prej 11% krahasuar me fundin e vitit 2011. Eksportet kryesore të vendit shkojnë në: Itali, Spanjë, Kosovë, Turqi, Greqi, Gjermani, Maltë etj.

Siç shihet edhe nga grafiku i mëposhtëm, një nga partnerët kryesor të eksporteve tona me 51% është Italia, pastaj vjen Spanja me 9% Kosova me 8.1% etj.

Figura5.2: Eksportet e Shqiperise 2007-2012

Pas vënies në zbatim të marrëveshjes CEFTA në 2012, eksportet shqiptare drejt vendeve anëtare të CEFTA-s kanë pasuar një ndryshim të dukshëm duke zënë një peshë specifike prej 12.1% të eksporteve të përgjithshme kundrejt 10.2% që përbënin në vitin 2010.

Krahasuar me 2011, në 2012, eksportet drejt vendeve të CEFTA-s u rritën me 5%. Kosova ka qenë tradicionalisht vendi kryesor i eksporteve brenda CEFTA-s

Sfidat dhe problematikat në fushën e eksporteve

Regjimi liberal tarifor dhe rrjeti i marrëveshjeve të tregtisë së lirë, zgjeruar më tej edhe me zgjerimin e zbatimit të parimit të kumulit të origjinës kanë mundësuar rritjen e shanseve për eksportuesit shqiptarë për të hyrë në tregje të reja.

Biznesi në Shqipëri ende përballet me shumë problematika, zgjidhja e të cilave është një domosdoshmëri duke qenë se ka një impakt të drejtpërdrejtë në ekonominë shqiptare. Sfida reale për kompanitë eksportuese:

- Rritja e kooperimit ndërmjet sektorit publik dhe privat. Rritja e eksportit kërkon forcimin e bashkëpunimit ndërmjet qeverisë (nivel kombëtar dhe rajonal) dhe sektorit privat. Nevoja për të fuqizuar Agjencinë e Nxitjes së Eksporteve (AIDA), veçanërisht për SME-të eksportuese, për të pasur më shumë institucione trajnimi dhe kualifikimi të pajisur siç duhet me materiale trajnuese dhe ekspertë profesionistë (mësues); krijim i lidhjeve të ngushta ndërmjet universiteteve, departamenteve të kërkimit shkencor që të punojnë nga afër me sektorët që premtojnë rritje te eksporteve. Nevoja për të përmirësuar nivelin e bashkëpunimit dhe kooperimit është një domosdoshmeri për t‟ju përgjigjur me mirë kërkesave të tregut ndërkombëtar për eksportet shqiptarë.

- Infrastrukturë e dobët fizike. Infrastrukturat e dobëta rrisin ndjeshëm koston e prodhimit dhe janë një pengesë e rëndësishme për eksport. Përvojat e vendeve të tregut evropian dhe disa vendeve të rajonit tregon se një strategji efektive eksporti kërkon përmirësimin e vazhdueshëm të infrastrukturës fizike.

Duke marrë në konsideratë krijimin e të gjitha lehtësirave në sigurimin e transportit dhe marketingut të produkteve për eksport, duke filluar nga zonat rurale, qendrat e përpunimit të eksportit, furnizim pa ndërprerje me energji elektrike dhe ujë etj.

- Vështirësitë në plotësimin e standardeve të cilësisë. Një sfidë e madhe për zhvillimin e eksporteve është respektimi i standardeve ndërkombëtare të cilësisë, shëndetit dhe sigurisë. Përvojat ndërkombëtare tregojnë se një mënyrë efektive për rritjen e eksportit është që të sigurohet mbështetja e kompanive eksportuese, e agjencive publike në mbështetje të eksporteve, për laboratorë të akredituar, certifikimin e produkteve, sigurimin e trajnimeve me qëllim për të arritur nivelin e nevojshëm të cilësisë.

- Mungesa në financimin e eksporteve Një sistem i dobët financiar është një pengesë e madhe për të nxitur zhvillimin e eksporteve për shkak se mund të rrisë kostot e transaksionit. Në veçanti, kufizimet e aksesit në kreditim paraqesin një pengesë të rëndësishme në eksporte sidomos kur mundësitë nga buxheti për sigurimin e grandeve janë të limituara. Në tregun bankar pengesa kryesore qëndron në kreditimin e eksporteve, norma e lartë e interesit (i cili pjesërisht reflekton rreziqet e larta të investimeve), dhe disa çështje që lidhen me aktivitetin e vlerësimit të riskut nga ana e sistemit bankar.

- Pengesa të tjera nga perceptimet e biznesit

- Cilësia e ulët e produkteve dhe e shërbimit të ofruar për to.

- Aftësi menaxheriale të kufizuara për të pozicionuar produktet “Made in Albania” në tregjet rajonale dhe ndërkombëtare.

- Mungesa e njohurive për marketingun e produkteve, duke sjellë vështirësi për hyrjen në treg të produkteve të reja për eksport.

- Çështja e rimbursimit të TVSH-së.

Mos rimbursimi i TVSH-së sjell direkt mungesën e likuiditetit të këtyre subjekteve. Prandaj ai është i lidhur me kostot e rritura për shkak të kredisë, rritja e kostove për shkak të gjobave së bashku me interesin. Gjithashtu mos pagesa në kohë e taksave që vijnë për shkak të mungesës së likuiditetit. Mos rimbursimi i TVSH-së dhe problemet e fluksit të parasë, duke ndikuar në uljen e 8-12 për qind në vit të xhiros totale të bizneseve eksportuese

5.2 Kërkoni informacione për tregun dhe i pasqyroni në plan biznesi

Analiza e biznesit eshte një pasqyrë shume e rendesishme e cila e zhvilluar në mënyrë më të detajuar prezanton nje pjese te rendesishme te planit te biznesit.

Nese jeni duke menduar per nje biznes, atehere eshte e nevojshme te mendoni dhe tju jepni pergjigje ketyre pyetjeve te cilat vleresohen si shume te rendesishme.

1) Çili eshte lloji i biznesit?

2) Cili është statusi i biznesit? Me cfare kemi te bejme: me Start-up,me zgjerimin apo me blerje te bizneseve ekzistues?

3) Cila është forma ligjore e biznesit?

4) Cilat janë produktet tuaja?

5) Kush janë (do të jetë) klientët tuaj?

Nese kemi te bejme me nje biznes ne start-up atehere nevojitet te mendoni edhe per disa pergjigje shtese:

1) Përse do të jetë i suksesshëm në këtë biznes?

2) Cila është përvoja juaj me këtë lloj të biznesit?

3) Cili do të jetë i veçantë apo unik në lidhje me këtë biznes?

4) Pse biznesi juaj të jetë i suksesshëm?

Ndersa ne rastin e blerjes se biznesit ekzistues:

1) Kur dhe nga kush u themelua e biznesit?

2) Pse e ka shitur pronari?

3) Si është përcaktuar çmimi i blerjes?

4) Cilat janë kushtet aktuale financiare dhe tendencat?

5) Si do të menaxhonit biznesin tuaj per ta bere ate me shumë fitimprurës?

Kjo është një kohë e mirë për të shpjeguar kompaninë tuaj dhe të disa prej të strategjisë së saj kryesore

Pronësia e biznesit

Në këtë paragraf, përshkruani pronësia dhe forma ligjore e kompanise. Kjo është kryesisht duke specifikuar nëse kompania juaj është një korporatë, partneritet, pronësi e vetme, ose një lloj tjetër organizimi juridik. Ju gjithashtu duhet të shpjegojë se kush e zotëron kompani, dhe, në qoftë se ka më shumë se një pronari, në atë proporcion. Në qoftë se biznesi juaj është një korporatë, specifikoje nëse kjo është korporate C (më shumë type standard) ose një S (më të përshtatshëm për bizneset e vogla pa shumë pronarët e ndryshme).

Shumë biznese të vogla, sidomos bizneset e shërbimeve, janë pronar i vetëm

Bizneset e shërbimeve profesionale, të tilla si kontabiliteti, ligjore apo firmat konsultuese, mund të jetë partneritet, edhe pse se mënyra e krijimit është më pak e zakonshme këto ditë. Nëse ju jeni në dyshim rreth asaj se si duhet te krijoni një start-up kompani, të konsultoheni me një avokat të biznesit ose me nje ekspert kontabel.

Lokacioni dhe fasilitetet

Shkurtimisht përshkruani zyrat dhe vendin e kompanisë suaj, natyrës dhe funksioni i secilit, pamjet,siperfaqet,qirat, marrëveshjet, etj

Nëse ju jeni një biznes të shërbimit, juve ju duhen të keni shërbimet e internetit, objektet e zyrës, dhe sistemeve telefonike që janë të rëndësishme për ofrimin e shërbimit.

Nëse ju jeni një dyqan me pakicë, atëherë jane te nevojshme per analiza edhe faktor kritik, si trafiku,objektet e parkimit, dhe ndoshta edhe demografia e konsumatorëve.

Nëse jeni nje biznes i prodhimit, atëherë ju mund të perdorni objekte të ndryshme për prodhimin, dhe vende të ndryshme per zyrat.

Ne kete rast jane te nevojshme paisjet e prodhimit, paketimit paisjet e transportit etj.

Ne varesi nga natyra e planit tuaj, funksioni i saj dhe qëllimi, ju mund të dëshironi që të përfshijë më shumë detaje në lidhje dhe per kete ju sherbejne shtojcat bashkëngjitur në planin tuaj.Për shembull, në qoftë se plani juaj i biznesit ka si qëllim të ndihmojë per të shitur kompaninë tuaj tek Pronarët e rinj, atëherë ju duhet të përfshijë të gjitha detajet e mundshme.

Ato do te ndikojne ne vleren e kapitalit tuaj. Nese qellimi i perdorimit te planit te biznesit eshte per qellime te brendshme, atehere ndoshta ky diskutim do te ishte i parendesishem.

Avantazh konkurrues

Pra, çfarë është baza e konkurrues tuaj? Sa është kompania juaj e ndryshme nga gjithë të tjerët? Në çfarë mënyre do të dal? A ka një vlerë të qëndrueshme atje, diçka që ju mund të mbani dhe të zhvillohet me kalimin e kohës?

Konkurruencat klasike janë të bazuara në teknologji të pronarit te mbrojtur nga patentat. Ndonjëherë pjesë të tregut dhe marka janë po aq të rëndësishme, dhe know-how nuk duhet të jetë të mbrojtura me patentë të jetë një konkurrent buzë.

Për shembull, Apple Computer për vjet I kushtoi rendesi sisteme operative te perdorura dhe kjo ishte nje avantazh konkurues, ndërsa Microsoft u fokusua ne pjesët e tregut dhe dominimi i tregut për të kapërcyer Apple

Avantazh konkurrues mund të jetë të ndryshme për industry te ndryshme, madje edhe

në mes të një kompanie te te njejtes industri.

5.3 Historiku financiar/ shpenzimet e start up te firmes

5.3.1 Performancat e kaluara e Kompanise

Performanca e kaluar eshte e rendesishme per te parashikuar te ardhmen e saj. Nëse kemi te bejme me një biznes ne fazen e start up atehere nevojitet te shohim shpenzimet perkatese per kete qellim.

Ilustrimi i meposhtem tregon rezultatet e tre vitete te fundit financiare për një kompania ne vazhdim. Ju duhet të keni këto shifra si pjesë e standardit tuaj kontabilitetit të biznesit.

Tabela5.2: Performanca e shkuar e kompanise

Eshte i domosdoshem nje historik i shkuar dhe i vazhdueshem duke krijuar nje permbledhje historike te aktivitetit te firmes. Ne kete menyre do te mund te planikojme rezultatet financiare te ardhshme duke u mbeshtetur ne historikun financiar te saj. Ne planifikimin tone eshte e rendesishme te shpjegojme shkaqet e ndryshimit te shitjeve. Ne asnje rast nuk duhet te neglizoni informatat te cilat i sherbejne lexuesit te planit per te kuptuar biznesin tuaj.

5.3.2 Shpenzimet start-up për Kompanitë Start-up

Kompania start-up duhet të përfshijë një tabelë të start-up në vend të tabeles se performances se kaluar. Ilustrimi i meposhtem është një shembull i thjeshtë I shpenzimeve Start-up. Pjesa e parë tregon shpenzimet per fillimin e aktivitetit. Sigurohuni, para së gjithash, që ju kuptoni shpenzimet, të cilat janë ndryshe nga asetet. Ju mund të kontrolloni për një përkufizim të detajuar te shpenzimeve, por në thelb tuaj Shpenzimet start-up janë si ato të treguara në shembull. Shpenzimet start-up janë vetëm ato shpenzime e bëra para fillimit e planit. Nëse ata vijnë pas fillimit e planit, ata i përkasin Fitim-Humbjes së muajit perkates. Në shembullin tone, shuma e përgjithshme e shpenzimeve te start-up është 18.350 $.Një kategori që shpesh gjeneron pyetje është e ashtuquajtura "shpenzime per pajisje ", e cila përdoret për zyre pajisje të tilla si kompjuterat dhe telefonat se autoritetet tatimore lejojnë një biznes për të raportuar si shpenzime. Ndërsa këto blerje zakonisht mund të jetë pasuritë, ato shpenzohen për shkak se ulin të ardhurat e tatueshme, dhe qeveria lejon përdorimin e tyre si shpenzimet në vend të aktiveve. Shpenzimet per zhvillimi e produktit nganjëherë shkaktojnë konfuzion, sepse disa njerëz duan ti bëjnë ato asete, por ato janë pothuajse gjithmonë shpenzime. Problemi është se edhe pse ju dëshironi të mendojnë për shpenzimet e produktit si zhvillimin e aseteve per të ardhmen, kjo nuk është trajtimi normale i taksave.

Tabela 5.3: Tabela e bizneseve Start up

Asetet e start-up

Pjesa tjeter e shembllit start up vlerëson pasuritë tuaja te biznesit qe do të ketë në fillimin e aktivitetit, duke përfshirë parate, inventar dhe të tjerat. Shembulli tregon vetëm dy kategori, të holla dhe pasuri të tjera afatshkurtra, për shkak se është marrë nga një kompani shërbimi që nuk kishte inventar. Mobilje zyra, sirtar dhe te tjera shpesh janë asete start-up. Në total në

shembull është $ 32,000. A nuk e ngatërruar shpenzimet dhe asetet.

Asetet janë mallrat dhe dokumentet që kanë vlerë të transferueshme

Megjithatë, duke pasur parasysh një zgjedhje, shumica kompanitë preferojnë të zbresin blerjet e tyre si shpenzime sesa ti trajtojne ato si asete te dyqaneve.

Për shembull, në Shtetet e Bashkuara një blerje kompjuter mund të të trajtohet ose si një aktiv ose një shpenzim, në varësi të kushteve të vendosur përcaktuara në ligjin e taksave federale. Kur ju mund të zgjidhni, ju zakonisht dëshironi të kushtojë blerjet tuaja sepse atëherë ju mund të zbresë ato shpenzime nga të ardhurat e realizuara. Kjo është arsyeja pse ne kemi "shpenzime per pajisje "në mesin e shpenzimeve

Nëse jeni si shumica e startups,si ju përmirësojmë vlerësimet tuaja ju do të zbuloni se ecuria juaj e Cash Flow ka një bilanc negativ. Nëse ju e keni këtë bilanc negativ, kjo është një tregues tipike e rrjedhës negative së parasë e start-up te firmave. Për të përfunduar planin tuaj, ju do të keni për të shkuar përsëri në Start-up dhe për të rritur vlerësimin por duke fituar të holla të mjaftueshme për të eliminuar çdo efekt negative në parashikimet e fluksit të mjeteve monetare për muajt në vijim.

Për shembull, nëse rrjedha juaj të holla tregon një negative Bilanci i -8000 $ në muajin më të keq, dhe vlerësimi juaj origjinale e fillimit të holla ishte 15.000 $, atëherë ju do të ketë nevojë për rritjen e parashikuar e fillimit të holla tuaj nga $ 8000 për të mbuluar deficitin e parashikuar në rrjedhën e parasë për muajt e parë.

Financimi Start-up

Pjesa e tretë e tabelës përmban vlerësimet tuaja për fillimin e aktivitetit financimi, duke përfshirë edhe investimet, kreditë, dhe faturat e papaguara. Investimi është e para që ju apo

investitorët tuaj të zhytet në biznes për mirë. Ju nuk presin për të marrë atë përsëri.

Huamarrja është të holla hua për biznesit - duke përfshirë kreditë e thjeshtë si blerjet me kartat e kreditit dhe të papaguar faturat, i quajtur shpenzimet e papaguara. Kreditë mund të jenë shpenzimet e papaguara, kredi afat-shkurtër, ose kredi afatgjata. Ju duhet për të investuar dhe të marrë hua të holla të mjaftueshme për të barabartë të fillojë-up shpenzimet dhe fillimin e aseteve

Humbja në start-up

Humbja juaj në fillimin e aktivitetit duhet të jetë saktësisht e barabartë me shpenzimet tuaja fillestare, por në drejtimin e kundërt. Në shembull, shpenzimet fillim-up gjithsej 18.350 $, kështu që humbja në fillimin e aktivitetit duhet të jetë pikërisht - 18.350 $. Kjo është nje shifer e saktë kontabilitetit. Këto janë shpenzimet kundër të ardhurave të ardhshme, dhe ju nuk keni të ardhura, kështu që ju keni një humbje. Kjo është normale që shumica, e madhe e nisjes se kompanive të fillojë me një humbje. Asetet minus detyrimet, e cila është edhe vlerë neto kompanisë suaj. Në mënyrë që të të bëjë bilanci juaj i saktë si ju filloni kompania juaj, ju duhet të njohin një Humbja në fillimin e aktivitetit që ju mund të llogaritni si çfarëdo numri që duhet për të bërë Kapitali i barabartë me asetet minus detyrimet. Për shembull, nëse ju keni $ 32,000 në aktivet dhe 350 $ në detyrimet, kapitali juaj duhet të jetë $ 31,650 (aseteve minus detyrimet). Nëse ju investuar 50.000 $ në këtë rast, por kapitali juaj është vetëm 31.650 $, atëherë tuaj humbja në fillimin e aktivitetit duhet të jetë 18.350 $.

Investim origjinal 50.000 $ minus 18.350 $ humbje në fillimin e aktivitetit ju jep kapitalin tuaj, 31.650 $ (Asetet janë të barabartë me kapitalin plus detyrimet). Humbja juaj në fillimin e aktivitetit duhet normalisht të jetë e barabartë shpenzimet për të filluar-up, por ajo do të llogaritet si shifra qe ajo merr për të bërë investime dhe huamarrjes - pasuritë për start-up.

Në qoftë se humbja juaj në fillimin e aktivitetit është më i madh se shpenzimet tuaja fillestare, kjo do të thotë që ju nuk i keni llogaritur për të gjithë paratë që ju ngriti në investime dhe detyrimet. Mos harroni, të gjitha paratë ka për të llogariten si ose shpenzimet ose aktivet.

Në qoftë se humbja juaj në fillimin është më pak se shpenzimet tuaja fillestare, ju nuk e keni ngritur para të mjaftueshme për plotësojnë kërkesat tuaja të financimit.

Për të reduktuar humbjen në fillimin e aktivitetit, ju mund të bëjë disa gjëra:

• Ulja e shpenzimeve per fillimin e aktivitetit.

• Rritja e aseteve të start-up.

• Zvogëlimi investimi ose huamarrja.

Mbani mend, megjithatë, se ju duhet tregojnë investimet dhe huamarrjen në përputhen me totalin e shpenzimeve tuaja fillestare dhe fillimin e aseteve. Nëse ju vetëm shtoni Financimi i pa ndryshuar rezultuar të holla, atëherë çdo dollar financimi shtesë, përtej shuma e kërkuar,rrit humbjen tuaj në fillimin e aktivitetit.

Detyra	Data

KAPITULLI VI.

RENDESIA DHE PASQYRIMI I “CFARE JU SHISNI” NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese ju nuk arrini te pershkruani produktet tuaja dhe perse ato do ju nevojiten konsumatoreve, atehere mos prisni per te arritur sukses

6.1 Nisni me nje permbledhje

Në këtë teme do te trajtojme si te përshkruani produktet tuaja. Kjo do të përfshijë detajet e karakteristikave te produkteve dhe një pasqyrë të teknologjisë apo proceseve te ndryshme.

Por nuk do të ndalemi këtu dhe të mos përqëndrohemi vetem tek teknologjia. Ju duhet gjithashtu të përshkruani përfitimet e produktit dhe pse konsumatorët do të duan ta blejnë. Për shumicën e bizneseve, produktet / shërbimet nuk janë krejtësisht unike.

Nëse produkti juaj eshte unik, atehere të përfitojmë nga kjo, ndërsa ju mund të filloni te planifikoni për betejat konkurruese që do të vijnë. Nëse produktet tuaja / shërbimet nuk janë unike, ju duhet të gjeni një mënyrë për të pozicionuar produktin tuaj/shërbimet në mendjen e klientit tuaj si edhe për tu diferencuar nga konkurrenca.

Pozicionimi është procesi i krijimit te imazhit tuaj tek konsumatorët. Shembujt përfshijnë: cilësi më të lartë, çmimin më të ulët, përzgjedhje të gjerë, shërbim të mirë të konsumatorëve, ofrimit të shpejtë, etj. Pyetjet kryesore per te pershkruar produktet:

1) Cilat produkte / shërbime do të shisni?

2) Cilat janë karakteristikat dhe përfitimet e asaj që keni shitur?

3) Çfarë pozita keni (ose deshironi të keni) në treg?

4) Si mund produktet / shërbimet tuaja te ndryshojnë nga konkurrenca?

5) Çfarë i bën produktet tuaja unike dhe të dëshirueshme?

6) Përse konsumatorët do të blejnë nga ju?

Ky hap është më shumë i rëndësishem për lexuesit e jashtem si bankat apo investitorët, se për qellime te brendshme. Një plan biznesi i plote përshkruan atë që keni shitur, ose produktet, dhe shërbimet qe biznesi ofron.

Kjo pjesë e planit është kryesisht përshkrim. Ndonjëherë ajo do të përfshijnë elemente që ofrojnë më shumë detaje, të tilla si një faturë të materialeve apo lista çmimesh të detajuar.

Filloni me nje paragraph permbledhes

Çdo seksion në një plan biznesi duhet të ketë një paragraf te hapjes që përshkruan seksionin. Këto përmbledhje mund të përdoret mjaft efektive në materialet përmbledhëse dhe dokumentet mbështetëse per shembull ne rastin e aplikimit per kredi.

Lexuesit mundet shpesh të kalojne tek detajet, por vetëm kur ata kanë një përmbledhje efektive. Permbledhjet duhet të jenë te qarta dhe koncize që mund të bashkohen në përmbledhjen ekzekutive.

6.2 Pershkruani detajet

Ne duhet te sigurojme me shume detaje per produktet dhe sherbimet qe firma shet.

Për çdo biznes ne duhet te pershkruajme pikat kryesore,duke përfshirë atë që produkti ose shërbimi është,sa kushton, çilat jane llojet e klientët, pse ata bëjnë blerje.

Çfarë ka nevojë konsumatori, cfare bën çdo produkt ose linja te caktuara te shërbimit jane po aq te rendesishme per analiza.

Ju nuk mund të dëshironi të përfshini çdo produkt ose shërbim në listë, por per shkak te okupimit te kerkuar rekomandohet qe minimalisht te pasqyroni elementet kryesor.

Është gjithmonë një ide e mirë për të menduar në kushtet e nevojave të klientit dhe konsumatorit, përfitimet e perdorimit te produktin tuaj dhe ofertat e mundshme.

Sa jane shpenzimet e produktit apo shërbimit, dhe si ju do ia dorëzoni atë konsumatorit.

Si ju përshkruani listat e shitjeve e tuaja
Përfitimet e planifikimit te mire te biznesit
Përshkruani ofertat e produkteve tuaja në aspektin e llojeve të konsumatorëve dhe nevojat e konsumatorëve, dhe ju shpesh do të zbuloni nevojat e reja dhe lloje të reja të konsumatorëve për të mbuluar.

6.3 Analizoni dhe krahasohuni me konkurentet

Krahasimi konkurrues

Përdoreni këtë temë për një krahasim të përgjithshem te ofertës tuaj si një nga disa zgjedhje qe një blerës potencial mund të të bëjë. Nuk është një temë e veçantë, në

seksionin e analizes se tregut, për të detajuar krahasimet e forta dhe të dobëta të konkurrentëve tuaj specifike.

Në këtë temë ju duhet të diskutoni se si linjat e produktit tuaj dhe ofertat me pakicë jane

të krahasueshme me të tjerët.

Me fjalë të tjera, në këtë temë ju duhet te diskutoni se si ju jeni të pozicionuar në treg. Pse njerëzit blejnë nga ju në vend qe të blejne nga të tjerët në treg? Çfarë bëni ju, në çfarë çmimi, cilëve ju shisni, dhe si e të krahasohet me të tjerët?

Mendoni për lloje të caktuara të përfitimeve, karakteristika, dhe grupet e tregut, krahasoni se ku ju mendoni se mund të tregoni se dalloni.

Përshkruani konkurruesit me të rëndësishëm,karakteristikat e produkteve dhe / ose shërbimet tuaja.

A keni prezantuar tiparet më të mira, çmimin më të mirë, cilësine më të mirë, shërbimin më të mirë, ose disa faktor tjetër?

Kostot tuaja

Në këtë seksion, ju doni për të shpjegoni kostot e përmbushjes se shërbimit. Prodhuesit dhe montues duhet të paraqesë kartelat teknollogjike te prodhimit e cila tregon shpenzimet standarde. Shpërndarësit duhet të paraqesë zbritje dhe diferencë strukturore. Kompanitë e sherbimeve duhet të paraqesin kostot dhe detyrimet e shërbimit të përmbushur.

Menaxheret tuaj duhet të përcaktojë kostot standarde, dhe mbani të hapur procesin për të vazhduar operacionet. Analizoni shpenzimet tuaja standarde dhe materialet ose shërbimet e blera si pjesë e prodhimit tuaj operacional. Shiko për pikat e forta dhe dobësitë.

Kompanite prodhuese duan të kene informacion të mjaftueshëm në lidhje me burimin,planifikimin dhe ndihmesen e materialeve jetike, veçanërisht nëse ju jeni duke përgatitur një plan per te tretet si bankierët apo investitorët, ose për vlerësimin e biznesit.

Në këtë rast, ju mund të keni dokumentacion shtesë ju mund të kopjoni dhe të bashkëngjitni si shtojcat, ndoshta edhe kontratat me rëndësi te furnizuesit, shenime standarte ne kosto, faturat e materialeve, dhe informacione të tjera.

Ne rastet kur materialet janë veçanërisht me rëndësi jetike të prodhimit tuaj, ju mund të diskutoni burimet alternative qe janë në dispozicion, dhe nëse ju i përdorni ato, ose të mbani marrëdhëniet me ta. Kjo është gjithashtu një kohë e mirë për të parë strategjine tuaj, dhe nëse mund të përmirësojë biznesin tuaj duke përmirësuar produktet tuaj .

Por ndihmuese nuk është vetëm për produktet baze te kompanisë. Për shembull, një kompani profesionale të shërbimit, të tilla si një studio kontabël, studio mjekësore, studio ligjore, konsulencë menaxheriale per firmat, apo firmat e dizajnit grafik, normalisht do të ofrojë shërbimin nga profesionistet e puneusar. Në këtë rast, kostoja është kryesisht pagat e profesionistëve. Bizneset e tjera të shërbimit janë mjaft të ndryshme.

Agjencia e udhëtimeve ofron një shërbim përmes një kombinimi të dijes, të drejtat, dhe të infrastrukturës,duke përfshirë sistemet kompjuterike dhe bazat e të dhënave.

Ofruesi i internetit ose kompanite telefonike ofrojne një shërbim dhe mbajtjen e një rrjeti te infrastrukturës së komunikimit.

Ne një restorant i cili eshte një biznes shërbimi shpenzimet janë një kombinim i dhe shpenzimeve per ushqime.

6.4 Teknologjia

Eshte momenti te fillojme te mendojme dhe te diskutojme se si teknologjia ndikon në biznesin tuaj, produktet që ju shisni, mjetet që ju përdorni për të shitur, dhe nevojat e konsumatorëve qe ju i shërbeni.Në disa raste kjo mund të jetë një ndryshim në teknologjinë e skanimit, ne pikat e shitjes me pakicë etj

Në raste të tjerë, teknologjia ndryshon nga natyra e mallrave ose shërbimet që ju shisi, të tilla si telefonat celulare ose video te cilat nuk kane ekzistuar edhe disa vite më parë. A doni ju të përfshiheni në internet? Deshironi një website të ndryshojë mënyrën që ju bëni biznes?

Ndonjëherë teknologjia mund të jetë e rëndësishme për një kompani të shërbimit, siç është rasti i ofruesi te internetit që përdor pa tel lidhjet si një avantazh konkurrues, ose kompani lokale që ofron ‘dhoma’ për video konferenca.

Një agjenci udhëtimi mund të varet në lidhjen e saj me një sistem rezervimi ajrore.

Teknologji mund të jenë kritike për një biznes prodhimi në të paktën dy mënyra:

së pari, teknologjia e përfshire në prodhim, psh si në prodhimin e patate të skuqura

se dyti, teknologjia e inkorporuar në produktin tuaj, rrit vlerën e produktit.

Në secilin rast, teknologjia mund të jetë një avantazh i rëndësishëm konkurrues. Nëse ju jeni duke shkruar një plan për të jashtmit, atëherë ju nevojitet të përshkruani teknologjinë dhe se sa mirë ju keni teknologji të mbrojtura në biznesin tuaj,nëpërmjet kontratave, patentave, etj.

Teknologjia mund të jetë një faktor negative, Për shembull, nje agjenci udhëtimi që varet nga një sistem rezervimi i kompjuterizuar mund të vini re konkurrenca eshte në rritje.Rezervimi i kosmumatoreve mund te jete edhe direkt.

Megjithate jo të gjitha bizneset varen nga teknologjia. Teknologjia mund të jetë gjithashtu e parëndësishme për biznesin tuaj. Nëse është kështu, ju mund të fshini këtë ‘topics’ pasi ajo eshte per ju e parendesishme.

6.5 Produkte per të ardhmen

Opinion juaj për produktet ose shërbimet në të ardhmen. A keni një produkt afatgjatë dhe strategjite perkatese? Si janë zhvilluar produktet? A ka një marrëdhënie në mes të segmentit te tregut, kërkeses se tregut, nevojave te tregut dhe zhvillimit te produktit?

Këtu përsëri, ajo që ju do të përfshini varet nga natyra e planit tuaj. Në disa raste produktet dhe e ardhmia eshte më e rëndësishme për investitorët në kërkim për të blerë në të ardhmen e kompanisë suaj. Në ana tjetër, një bankë nuk do të jap të holla për zhvillimin e produktit, ose shpreson për produkte të ardhmen. Ju gjithashtu mund të duhet të merreni me cështje konfidenciale kur një plani biznes përfshin informatat e ndjeshme në produktet e se ardhshmes, atëherë ajo duhet të jetë e monitoruar me kujdes. Mund te shihet e arsyeshme qe marresit e informacionit te nenshkruaje deklarata besimi te moskonkurences dhe te arshivohen ne dosje. Shembuj do të jetë kopje e reklamave, broshurave, email direkt, katalogë, dhe specifikimeve teknike.

Detyra	Data

KAPITULL VII.

PARASHIKONI DHE PASQYRONI SHITJET TUAJA NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese ngjiteni ne maje te nje mali dhe i therrisni suksesit, atehere universi minimalisht do ju dergoje 50% te shitjeve tuaja.

Cfare do te kishte ndodhur nese ju do te kishit kerkuar universit 10 here me shume?!

7.1 Parashikimi i shitjeve ne plan biznesi

Hapi tjetër është qe ne biznesin juaj te mund te parashikoj shitjet tuaja. Mos kini frikë, kjo nuk është aq e vështirë sa njerëzit mendojnë. Parashikimi kerkon njohuri te mira dhe ore pune ne biznesin tuaj, i cili është shumë më i rëndësishm se sa llogaritjet matematikore te avancuara. Ne nje situate te tille kemi sa art edhe shkence.

Nëse ju keni trajnim të biznesit nuk mendoj se jeni të kualifikuar për të parashikuar. Nëse ju mund të drejtoni një biznes, atëherë ju mund të parashikimi shitjet tuaja. Shumica e njerëzve mund të mendojne shitjet e biznesit më mirë se çdo paisje eksperte, analiza statistikore, ose llogaritje matematikore. Përvoja vleresohet shume here me e rendesishme se çdo faktor tjetër.

Ju ndoshta jeni duke menduar në lidhje me shitjet tuaja dhe parashikimet e ardhshme dhe jeni duke keruar informacione. Hulumtimi për një parashikim te mirë është pothuajse gjithmonë me i vështirë se procesi përfundimtar

Kur hulumtimet jane bere, procesi i parashikimit te shitjes eshte relativisht i thjeshtë.

Ne shembullin e meposhtem tregohen parashikimet e shitjeve per nje periudhe prej 4 muajsh.

Tabelat e parashikimit te shitjeve te biznesit jane shume here me teper sesa nje foto, pasi shifrat e pasqyruara ne to jane nje mjet shume i mire per te parashikuar.

Kur ndertohen tabelat si ne shembull cdo gje na duket si e vertete. Rekomandohet te maten qendrimet tona nese jane pesimisite, mesatare apo optimiste ne parashikimet tona,pasi kjo do te ndikonte ne saktesine e tij

Ne tabela sasite e shitjeve shkojne duke u rritur nga janari ne prill, nderkohe qe edhe vlerat e shitjeve ndjekin te njejten rruge. Ne rregjistrimet e informacioneve te tilla rekomandohet te perdoret fuqia e paisjeve kompjuterike, duke siguruar informacion per perpunim edhe ne periudhat e mevonshme.

Sasite e shitjes	Janar	Shkurt	Mars	Prill
Sisteme	85	115	145	190
Sherbime	200	200	200	200
Software	150	200	250	330
Trajnime	145	155	165	170
Te tjera	160	176	192	249
Totali	740	846	952	1130
Cmimet e shitje
Sisteme	2000	2000	2000	1829
Sherbime	75	69	58	46
Software	200	200	200	200
Trajnime	27	35	59	41
Te tjera	300	300	300	300

Shitjet
Sisteme	170000	230000	290000	347510
Sherbime	15000	13800	11600	92000
Software	30000	40000	50000	66000
Trajnime	5365	5425	6435	6970
Te tjera	48000	52800	57600	72000
Totali	268365	342025	415635	501680
Kostot direkte per njesi
Sisteme	1700	1700	1700	1700
Sherbime	30	60	60	60
Software	120	120	120	120
Trajnime	11	11	11	11
Te tjera	90	90	90	90
Kosto direkte e shitjes
Sisteme	144500	195500	246500	323000
Sherbime	6000	12000	12000	12000
Software	18000	24000	30000	39600
Trajnime	1595	1705	1815	1870
Te tjere	14400	15840	17280	21600
Total i kostove direkte te shitjes	184495	249045	307595	398070

Tabela7.1: Parashikimet e shitjeve, per nje biznes sherbimesh

Nderkohe nese ne vazhdim do te shikonim edhe grafikun e meposhtem , atehere konstatojme se kemi te bejme me nje biznes sezonal i cili ka rritje per periudhen janar-prill dhe pastaj fillon nje renie deri ne gusht, duke rifilluar ne shtator nje rritje e cila eshte edhe per muajt tetor dhe nentor.

Figura 7.1 Parashikimi i shitjeve vjetore

Metoda statistikore te parashikimit te shitjeve aplikohen ne varesi te aftesive parashikuese dhe njohurive te stafeve te kompanive per ti perdorur ato. Disa prej metodave statistikore parashikuese jane mesataria e thjeshte, mestaria e thjeshte levizese,mesataria levizese e ponderuar,sheshimi eksponencial,rregresioni linear etj

Shembull1

Le te shohim nje shembull parashikimi qe mund te perdorin firmat. Supozojme se IMB, Instituti i Modelimeve ne Biznes ka shitur per tre muajt janar, shkurt, mars perkatesisht 200 njesi , 300 njesi, 200 njesi per mallrat te cilat tregton dhe deshiron te parashikoje shitjet per produktine saj Alpha Business per muajin prill duke perdorur mesataren e thjeshte levizese.

Formula qe perdoret eshte:

Llogarisim sasine e parashikuar te shitjeve per muajin prill

Periudha kohore	Shitjet aktuale	Parashikimi
Janar	200
Shkurt	300
Mars	200
Prill		233.3

Shembull2

Nje prodhues kemishash eshte duke ndjekur lidhjen ndermjet shitjeve dhe parave per reklamen.

Reklama (000)	Shitjet (000)
X	Y
32	130
52	151
50	150
55	158

Duke perdorur regresionin linear per te gjetur se sa duhet te jene shitjet qe kompania te investoje 62000 dollare per reklamat.

Formulat per te llogaritur ekuacionin e regresionit jane

Llogarisim ekuacinonin e regresionit:

Y=50x+2250

Duke vazhduar llogaritjet Y=164.239

Ne rastin e parashikimit te mesiperm e rendesishme eshte koeficenti i korelacionit ose R2 i cili eshte 0.992 duke deshmuar per nje lidhje te forte.

7.2 Shikoni jashte per me shume informacione

Strategjia e shitjeve

Element te rendesishem per biznesin jane edhe strategjite e shitjes. Gjykimi ne kete rast eshte per periudha me te gjata kohore. Me poshte tregohet per shitjet per nje periudhe 3 vjecare.

Pavaresisht se ju parashikoni shitjet tuaja per muajt e ardhshem eshte e rendesishme te pershkruani strategjine tuaj te shitjeve.

Strategjite e shitjeve merren me prespektivat e shitjeve, kompensimi i stafeve te shitjeve, manovrimet me cmimet, ofertat dhe kushtet.

Figura 7.2 Parashikimet e shitjeve per nje periudhe 3 vjecare

Si e keni organizuar shitjen? A keni shitur me pakicë, me shumicë,cfare zbritje ofroni, pranoni porosi me postë, telefon etj

Për të ndihmuar dallimin në mes strategjise se marketingut dhe shitjeve, strategjia e marketingut perpiqen per të gjeneruar shitje dhe drejton kete te fundit ne transaksionet e shitjes.

Marketingu mund të ndikojë në imazhin, vetëvleresim dhe prirje për të blerë, ndërsa shitja përfshin marrjen e vendimit.

Programet e Shitjes

Planet e biznesit jane te nevojshme per te planifikuara pjese te vecanta te vitit si edhe ne total. Programet e shitjeve jane te rendesishme dhe nevojiten te shoqerohen me informacione te detajuara per personat pergjegjes, afatet dhe buxhetet. Ne kete menyre planet jane me reale dhe me praktikisht te aplikueshme.

Ne lidhje me periudhen kohore te planeve te biznesit rekomandohet te ndertohen shitjet e projektuara per nje periudhe 12 mujore dhe pastaj te ndertohen parashikimet deri ne 3 vjet.

Ne kete menyre cdo lexues i planit te shitjeve mund te orientohet sakte per periudha afatshkurtra si dhe per me gjate.

Detyra	Data

KAPITULL VIII.

STAFET,NJOHURITE, DHE SOFTWARET E NEVOJSHEM PER PLAN BIZNESIN

Pyetjet

Nje anije nuk mund te levizi nga vendi nga person i vetem

8.1 PLANIFIKONI NJEREZIT DHE NJOHURITE E NEVOJSHME

Nje ekip menaxhimi i pare se bashku eshte me shume se te gjitha kapitalet e firmes. Eshte kjo cfare e ben kompanine te punoje ose te mos punoje.

Planifikimi për njerëzit

Firmat duhet te planifikojne stafet e tyre dhe njohurite perkatese ne varesi te industrise ku zhvillojne aktivitetin. Bizneset sipas madhesise dhe llojshmerise se tyre perballen me kerkesat per stafe te cilet mund te jene teknik kompjuteri, menaxher prodhimi, menaxher shitjes, administrator biznesi etj.

Keto do te ishin te pamjaftueshme nese nuk do ju kushtonim rendesi edhe kualifikimeve te tyre.Kur analizojme kualifikimet duhet te vleresojme momentin fillestar kur stafet vijne ne kompani si edhe evoluimin e vazhdueshem te tyre.

Njekohesisht kualifikimet e konkurenteve dhe tendenca e tregut jane sinjale orientues per kualifikimet e nevojshme te stafeve tona. Ne firmat te cilat jane ne fazen e start up situata mund te jete e veshtire dhe firmat mund te mos kene as staf per te shkruar planet e biznesit. Ne kete rast nevojitet te analizohen magesite dhe dobesite dhe te mendohet per rrugen e zgjidhjes se tyre.

Struktura Organizative

Struktura organizative e një firme eshte ajo qe ne shume raste ju e shihni si një tabelë organizative.

Ndertimi i skemave do te ishte i pamjaftueshem nese nuk do te shoqerohej me pershkrimet e puneve.

Sigurohuni që ju të shpjegoni se si përshkrimet e punës dhe se si funksionet kryesore te kompanisë janë ndarë. Janë linjat tuaja organizative te shprehura në mënyrë të qartë? Është autoriteti i shpërndarë siç duhet?

Cila eshte pergjegjesia dhe autoriteti i puneve. A jane burimet tuaja në përputhje me nevojat tuaja organizative?

Mangësitë e menaxhimit

Firmat mund te kene boshlleqe te dukshme ne menaxhimin e tyre, pavaresisht nese jane ne fazen e start up apo eshte nje firme ne vazhdimesi.

Per shembull kompanite e prodhimit pa nje menaxher prodhimi,ose kompanite e kompjuterave pa departamente te sherbimit detyrimisht do te shoqerohen me probleme.

Është shumë më mirë që të përcaktoni dhe të identifikoni dobësite se sa te pretendoni se nuk ekzistojne. Specifikoni ku ekipi është i dobët për shkak të mangësive në mbulimin e funksioneve kyçe të menaxhimit. Si do të korrigjohen këto dobësi?

Konsiderata të tjera

Zbatimi varet vetem nga kompania juaj. Disa pyetje që kerkojne pergjigje: Ndonjë nga menaxherët ose të punësuarit kanë marrëveshje me konkurrentët? Kush është në bordin tuaj të drejtorëve? Me cfarë kontribuojnë anetaret në biznes? Kush janë aksionerët tuaj me të mëdhenj? Cili është roli i tyre në menaxhimin?

Zhvilloni numrat tuaj

Në këtë pikë ju duhet normalisht të përfshini ne tabelë shpenzimet e personelit të projektit Shpenzimet e personelit, duke përfshirë kompensimin e drejtpërdrejtë dhe shpenzimet indirekte.

Kostot indirekte përfshijnë: pushime te paguara, pagesa per semundje, përfitimet e sigurimit, arsim, taksat mbi pagat dhe disa shpenzime të tjera.

Zyrat në shtëpi

Nëse jeni duke punuar si një pronar i vetëm në një zyrë në shtëpi, ju duhet ende të përfshijnë

kompensimin tuaj, si pjesë e planit tuaj te biznesit. Atë që ju paguani vetë duhet të shtohet në fitim - humbje si një shpenzim. Megjithatë, në këtë rast ju nuk duhet të përfshini listën e pagave bazë, sepse këto shpenzime shtesë janë të parëndësishme deri sa ju të përfshini punonjës shtesë.

Dy Dallimet e personelit

Ashtu si shitjet ndryshonin ne varesi te parashkimit, plani i personelit ndryshon sipas biznesit tuaj dhe nevojave te planit te biznesit. Ju mund te deshironi qe kostot mujore te pasqyrohen sipas grup zerave si ne tabelen e meposhtme.

Kjo është krejtësisht e përshtatshme për shumë bizneset e vogla.

Tabela8.1: Plan standart i personelit

Plani standart i personelit eshte nje liste e thjeshte e emrave, titujve ose kategorive. Keto gjejne pasqyrim ne fitim humbje.

Ne biznesin tuaj per analiza te brendshme juve mund tju duhet edhe informacioni i detajuar.

Tabela8.2 : Plan i detajuar i personelit

Plani më i detajuar i personelit ju tregon ne menyre me analitike per shpenzimet e personalit.

Supozimet e pagave në këtë model do të përdoret edhe për të tjera parashikimet financiare.

8.2 SOFTWAR-ËT PËR PLANET E BIZNESIT

Software-et ne Shqiperi i kane fillimet e tyre ne vitin 1992 dhe jane karakterizuar:

Se pari : nga faza e hyrjes ose e shfaqjes se tyre ne treg.

Se dyti : nga faza e rritjes. Ne kete faze ato po perballen me problemet dhe kerkesat e tregut, te cilave po kerkojne tju japin zgjidhje.

Per qellime krahasimi po prezantojme zhvillimet edhe ne nje vend tjeter te BE-se si Italia, e cila deri tani eshte karakterizuar nga :

Se pari :nga zhvillime teknologjike ne internet

Se dyti: lindja e shume operatoreve

Se treti nga kriza dhe momente te rivalitetit te ndermarrjeve te medha dhe te vogla

Studimi i kryer nga Data Manager dhe Databanka ka permbledhur te dhenat e 147 kompanive qe ne vitin 2005 kane realizuar nje xhiro pune me nje total prej 11,42 milion euro duke zene 94% te xhiros totale e cila kapte 12,2 milion euro.

Ndermarrjet me te medha jane te perqendruara me shume ne ofertat e produkteve dhe sherbimeve te tyre, ndersa me te voglat rregjistrojne tarifa me te medha per automatizim zyre, sherbime interneti, informatizim dokumentacioni etj.

Kompanite me te preferuara per informatizim jane IBM , Microsoft, Accenture, Almaviva, Hewlett Packard Italia.

Ne 2007 tregu i software-ve ne Itali ka qene karakterizuar nga:

Se pari: autputi dhe siguria e ndermarrjeve te mesme

Se dyti: nga zhvillimi i CRM (customer relationship management) dhe Business Intelligence

CRM eshte nje kategori e softwareve te dizenjuar per te ndihmuar biznesin te menaxhoje te dhenat e konsumatoreve, te nderveproje me ata, te kete akses ne informacionet e biznesit, automatizoje shitjet, te ndihmoje klientet dhe marketingun dhe gjithashtu te manaxhoje punetoret dhe marredheniet me partneret. CRM zakonisht jane te perdorshme ne ndermarrje, megjithate shume pjese te tyre mund te perdoren nga cdo lloj biznesi pavaresisht madhesise.

8.2.1 Rendesia e software-ve te planeve te biznesit

Sot ekzistojne software per hartimin e planeve te biznesit konform te gjitha kerkesave rregullave dhe procedurave te hartimit te tyre. Ne gjuhen shqipe nuk ka software per te ndertuar plane biznesi. Per kerkesa te vecanta te tyre mund te na ndihmojne software te vecante te paketes se Microsoft Officce si Word, Excel…etj

Ne gjuhe te huaj jo vetem qe software ekzistojne por behet nje pune e madhe per permiresimin e vazhdueshem te tyre.

Disa prej softwareve te planeve te biznesit te cilet preferohen dhe vleresohen si me te miret per vitin 2014 jane: Quicken Legal Business Pro 2014, Business Plan Pro Complete Version 12, Business Plan Pro Premier Version 12, LivePlan, Alternative Business Plan Options etj

Ne do te shohim me shume informacion per disa prej software-ve te mesiperm: Business Plan Pro dhe Plan Writer i cili bashke me softet e tjera te hartimit te planeve te biznesit, softet e cash-flow, softet e fitim-humbjes, softet e pikes kritike, softet e planeve marketing etj klasifikohen ne paketen e software-ve te parashikimit.

Nje program i tille ju vjen ne ndihme:

Se pari. Te gjithe atyre te cilet nisin nje biznes te ri.

Se dyti. Manaxhimit te suksesshem te nje biznesi ne fazen e rritjes. Pasi nje biznes eshte rritur ai ka nevoje per nje manaxhim te suksesshem dhe planet e biznesit ndihmojne per realizimin e ketij qellimi.

Se treti. Ne rastet kur blini nje biznes. Kur vendosni te blini nje biznes ju nevojitet te njihni rentabilitetin e biznesit qe jeni duke blere. Per kete qellim ju sherbejne planet e biznesit te cilat jane nje pasqyre e gjalle e kompanise.

Se katerti. Kur ndermerrni fushata marketing. Perpara se te ndermerrni fushata marketing per te cilat normalisht qe do te shpenzoni para , nevojitet te lexoni kompanine dhe pikerisht ajo realizohet ne planet e biznesit te kompanise.

Se pesti. Nese doni te merrni hua. Nje nga kriteret e marre se nje kredie eshte Plani i Biznesit. Bankat nuk do tju jepnin kredi, pa e ditur se si do te veprohej me parate e tyre. Se sa te sigurta jane parate e tyre do te gjendet pikerisht ne nje plan biznesi.

Softwaret e planeve te biznesit krahas versioneve te tyre te plote ofrojne edhe versionet mesimor te tyre psh. Busines Plan Pro ofron nje version mesimor me 60 dite free pas te cilit kerkon rregjistrim nga prodhuesi ose shperndaresi i softit.

Versionet mesimor krijojne mundesine qe software-et te njihen dhe te preken nga klientet, pra te kuptohet dobia e ketyre softeve dhe vetem pas kesaj faze perdoruesit e versionit demo mund te konvertohen ne kliente real te ketyre softeve. Blerjet e tyre mund te realizohen fizikisht duke blere diskun me softin e shkruar ne te ashtu edhe online nepermjet internetit.

8.2.2 Llojet dhe karakteristikat e software-ve te planeve te biznesit

Busines Plan Pro eshte ne versionet Online Edition dhe Desktop Edition. Software-et ne variantin desktop edition i gjejme ne versione: Standart dhe Premier.

Softwaret e planeve te biznesit si psh Business Plan Pro ju jep oportunitetin perdoruesve te tij edhe te importojne tabela nga Quick Books. Quick Books eshte nje software per kontabilitetin e informatizuar per ndermarrjet e vogla dhe te mesme. Ai perdoret ne opsionin Descktop dhe Online.

Dallimi midis versioneve Standart dhe Premier jepet me poshte duke u mbeshtetur ne funksionet qe realizohen prej secilit software:

Karakteristikat e versionit 11.0	Versioni Standart	Versioni Premier
Rinderto sfondin	V	V
Grafike te rinj	V	V
Beheni ate te thjeshte, opsione planesh	V	V
Suport per planet ne Spanjisht	V	V
Botime te tabelave te reja	V	V
Publikimi tek SecurePlan.com	V	V
Panel per manaxhim te integruar		V
Plan cash floë me skenarin cfare-nqs		V
Plan manaxhimi shume vjecar		V

Tiparet hap-pas-hapi		V
500+ Shembuj plan biznesesh	V	V
Dy librat me popullor te plan bizneseve te perfshire	V	V
Ëizard per te ndertuar sa me lehte	V	V
Instruksione te detajuar dhe shembuj	V	V
Ndihmese rreshte pas rreshti	V	V
Ndihmues per tju udhehequr ne raportet financiare	V	V
Ndihmues te planit te biznesit nga Tim Berry dhe Wizard Behind	V	V
Referenca ligjore per biznesin	V	V
Ndihmes per te ripare planin	V	V
Guide te strategjive ekzistuese	V	V
Zhvillimi i nje strategie biznesi	V	V
Printo dhe publiko planin
Format profesional	V	V
Plani i klienteve/furnitoreve tuaj	V	V
Dokumenta dhe raporte me porosi	V	V
Publikime online-niveli i sigurise	V	V
Eksporto ne Microsoft Word, Excel, PowerPoint dhe Adobe PDF	V	V
Parashikime shpenzimesh, shitjesh dhe rritjesh
Te gjithe faqet e punes qe nevojiten	V	V
Importe nga QuickBooks	V	V
Parashikues grafiku	V	V
Te dhena te tregut te perfshira	V	V
Grafike automatike	V	V
Shkarkime falas shtese	V	V
Plane te dhenash jo fitimprurese	V	V
Parashikim financiar per nje kohe te gjate	V	V
Cash visual i planifikuar		V
Faqe pune financiare te avancuara		V
Importon faqe nga Excel		V
Te dhena finanziare 3 mujore dhe 1 vjecare		V
MJETE FINANCIARE
Database i kapitalit te perbashket	V	V
Burime te dhenash te Administrimit te Bizneseve te Vogla		V
Vleresim Biznesi		V
Investime duke ofruar tabela		V
PLANIFIKIMI PERBALLE ANALIZAVE FINANCIARE AKTUALE
Menaxhim i integruar i kuadrit te drejtimit		V
Perfitimet dhe humbjet: Plani perballe aktualitetit		V
Parashikimet e shitjeve: Plani perballe aktualitetit		V
Krijo modele te planit te biznesit		V
NE BRENDESI TE PAKETES
500 shembuj te plote planesh biznesi	V	V
Libri: Arti i nje fillimi te mire,Guy Kawasaki	V	V
Libri: Mbi Planifikimin e Biznesit, Tim Berry	V	V
9000 profile industrish per kerkim tregu	V	V
Qendra per keshillime ligjore	V	V
Zgjidhni nje strukture ligjore per biznesin tuaj	V	V
Logo falas sipas deshires	V	V
Kerkoni biznesin tuaj-Bibloteka e James J.Hill	V	V
Zbritjet nga sherbimet e korporates	V	V
Modele profesionale ne Microsoft PowerPoint	V	V
Database te ndermarrjeve kapitaliste	V	V
Ulje cmimesh online te Wall Street Journal	V	V
Shtyrje te tarifave ne Hipotekat Tregetare	V	V
Ulje te cmimeve ne krijimin e Website	V	V
Paraqitje falas e nje Plan Biznesi	V	V
75$ atribuar Google Adwords	V	V

Tabela 8.3: Krahasimi i versioneve Standart dhe Premier te Business Plan Pro

Nje tjeter software per hartimin e planeve te biznesit eshte Plan Write .

Ku dallon Plan Write nga softet e tjera konkuruese per hartimin e planeve te biznesit?

Se pari : E gjejme ne dy versione:

Plan Write. Ka cdo paisje te nevojshme per te shkruar nje plan biznesi, perfshire edhe botimin kryesore te konkurenteve.
Edicioni Ekspert. Perfshin te gjitha versionet e Plan Write plus nje vleresim kritik te strategjise suaj marketing.

Se dyti : Krahasimi me konkurentet

Karakteristikat	Produkti Konkurenteve	Edicioni Premier i Konkurenteve	Plan Write	Plan Write Edicion Expert
Sistem expertise per bazen e te dhenave
Ekspertize ne manaxhimin e biznesit	Jo	Jo	Jo	Po
Evoluimin e strategjise suaj	Jo	Jo	Jo	Po
Njohja me mbi 100 strategji te njohura	Jo	Jo	Jo	Po
Qendrime kritike dhe vleresime	Jo	Jo	Jo	Po
Forcat dhe dobesite, borxhet dhe rendeisa	Jo	Jo	Jo	Po
Te dhenat, grafiket per te mbrojtur strategjite tuaja	Jo	Jo	Jo	Po

Lista e konkurenteve Dhe karakteristikat e ndryshme te pashfaqura te produkteve te tyre
Skema organizative	Te paperfshira Konkurentet thone Se kompanite e vogla nuk kane nevoje per keto karakteristika	Te perfshira Konkurentet thone se vetem kompanite e medha kane nevoje per keto vecori dhe vendosin nje cmim te mire	Te perfshira Plan Write Perfshin Keto vecori per te gjitha kompanite si te vogla dhe te medha	Te perfshira Edition Expert Perfshin keto vecori dhe shton teknollogjine e sistemeve eksperte mbi evoluimin e biznesit tuaj
Autoret e tjere bashkepunues
Seksioni i personelit kritik
Detaje te fitim-humbjes Formulimi sipas kerkesave te bankiereve/investitoreve
Plani i cash-it
Financat te zgjeruara
Rregjistrimi i cdo plani si nje template
Sisteme te tjere eksperte
Strategji Marketing	Jo	Jo
Strategji e produktit	Jo	Jo
Strategji e shitjeve	Jo	Jo
Strategji cmimi	Jo	Jo

Tabela 8.4: Krahasimi me konkurentet

Ku konsiston Plan Write?

Edicioni Plan Write Expert eshte nje produkt i cili ju ndihmon te testoni nje ide, te shkruani nje plan biznesi, te krijoni nje strategji marketing, evoluimin e cmimeve, te shkruani nje plan marketing dhe perfundon me shitjet.

Vecanerisht ai eshte nje plan i mbeshtetur mbi modele te publikuara te planeve te biznesit, ai shfrytezon eksperiencen e mbi 100 eksperteve ne marketing, planifikim dhe perfshin modelin e 5 forcave te Michael Porter, analizen konkuruese, matricen e Boston Consulting Group dhe GE. Software-et e planeve te biznesit ndahen ne dy kategori:

Se pari kemi software me shume template te grupuar dhe se dyti me programe interaktive qe duan te planifikohen permes procesit.

Nje program interaktive, i vleresuar si me i miri eshte Plan Write. Njekohesisht nje element i rendesishem i ketij softi jane dhe mbi 35 grafike te cilet na ndihmojne ne analizat tona ne rrugen drejt suksesit.

Programi Plan Write Expert eshte nje nga sistemet eksperte me te mire te planeve te biznesit bazuar ne krahasueshmerine dhe konceptet e biznesit. Ai eshte nje nga shembujt me te mire ne treg te sistemeve te planeve interaktive dhe eshte nje arme shume e fuqishme per ekonomistet e firmave dhe perben nje database ku kontabilistet mund te navigojne per me shume informacion.

Karakteristika te software-it te planit te biznesit, Plan Write

Kompatible me Vista
Librari me shembuj plan biznesesh
Wizard per te ndertuar plan biznesi
Tabela financiare dhe grafike

Suport te sistemeve eksperte per strategjine tuaj

Karakteristika te Plan Write		Plan Write per Loans	Plan Write per Business	Plan Write Expert Edition

Ndertimi ne Wizards	Wizard Plan Biznesi
	Udhezime hap pas hapi
	Shembuj te pershtatur
	Biblioteke e pasur me plane model	Jo
Shkruani planin tuaj	Format i pelqyer nga investitoret/huadhenesit
	Permbledhje ekzekutive
	E pershtatur per biznesin tuaj	Jo
	Prezantim ne PowerPoint	Jo
Paraqitje Financiare	Balance financiare automatike
	Bilance financiare te zgjedhura	Jo
	Paraqitje ne QuickBook	Jo
	Profile industrial	Jo
	Graik 3D me ngjyra	Jo
Model evoluimi i biznesit tuaj	Shembuj nga 100+Strategjite e eksperteve	Jo	Jo
	Niveli-Konsultimit, Interviste,Analize	Jo	Jo
	Percaktoni pikat e forta dhe pikat e dobta	Jo	Jo
	Tregoni forcen e industrise	Jo	Jo
	Tregoni avantazhet tuaja konkuruese	Jo	Jo
	Rekomandon Pozicionin e Marketingut	Jo	Jo
	Sugjeron Strategji per Zhvillimin	Jo	Jo
	Konfirmon mundesite e investimit	Jo	Jo
	Perfshin Eksperte te MBA	Jo	Jo
Rishikoni planet	Analize eksperte e plotesimit
Rishikoni planet	Kontrollon drejteshkrimin dhe gramatiken
Puna ne grup	Shume autor ne shume vend ndodhje	Jo
Puna ne grup	Percaktimi i pergjegjesive sipas seksionit	Jo
Tipare te shtuara	Eksporton tek Word,Excel,PDF
	Faqe pune te lidhura automatikisht
	Shton sa faqe pune deshironi	no
	Nderton skicen e organizimit	Jo
	Vlereson grafiket	Jo
	Ruan cdo lloj plani si model	Jo
	Pikat kulminante	Jo
	Gjendja financiare personale
Mbeshtetje	Telefonata falas per te mbeshtetur stafin	Dy telefonata	Dy telefonata	Dy telefonata
Sisteme te tjera eksperte te disponueshme	Strategji Marketingu	E disponueshme	E disponueshme	E disponueshme
	Strategji Produkti	E disponueshme	E disponueshme	E disponueshme
	Strategji Cmimi	E disponueshme	E disponueshme	E disponueshme
	Strategji Shitjes	E disponueshme	E disponueshme	E disponueshme
Me shume informacion	Shkarko cmimet	$49.95	$119.95	$219.95
Me shume informacion	Pershkrim produkti	me shume	me shume	me shume

Tabela 8.5 : Karakteristikat e Plan Write

Detyra	Data

KAPITULL IX.

PERSHKRUANI KOMPANINE DHE PASQYROJENI NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese pergjate studimeve tuaja nuk arrini te realizoni nje hartim, atehere mos prisni qe te arrini te beheni shkrimtar

9.1 Informacion për kompaninë

Pas perfundimit te projektit te fitimit dhe humbjes, ju keni ndjesin e matjes sesi shifrat jane duke shkuar. Eshte nje kohe e mire per te pare detajet e numrave dhe per tu kthyer back nese eshte e nevojshme.

Rendisni dhe shpjegoni disa nga strategjite themelore te biznesit, avantazhet konkuruese dhe vlerat.

Ne kete kapitull do te tregohet ne tabela performanca e shkuar ose kostot e start up, ne varesi te planit tuaj te specifikimeve

Ju ndoshta jeni duke vërejtur deri tani se zhvillimin e një plan biznesi nuk mund te ndodhe me të vërtetë në mënyrë të drejtë logjike sipas hapave te parashikuar. Kjo nuk është me të vërtetë një proces vazhdues.

Shembull. Ju jeni duke pare ne tregun tuaj vleresimin fillestar dhe pastaj fokusoheni ne me shume detaje ne analizen e tregut. Tani ju shikoni projektin tuaj te shitjeve, personelit dhe fitimet, por ndoshta duhet te rishikoni shifrat tuaja ne bilanc dhe ne cash flow.

Fjala biznes paraqet shprehjen më të përdorur në botën e sotme ekonomike, term i cili përdoret pa ndonjë përkufizim të saktë.

Nga kjo rrjedhin edhe dilemat e shumta lidhur me kuptimin e fjalës “biznes”. Për njërën pjesë të afaristëve, fjala biznes nenkupton strukturën korporative të subjekteve të mëdha ekonomike me përmasa multinacionale, për pjesën tjetër të afaristëve, në subjekte afariste me përmasa të vogla, duke filluar prej atyre bizneseve që ushtrohen në nivelin e familjes deri tek opsionet e shumta të bizneseve të ndryshme, të vogla, që realizohen në fushën e tregtisë, shërbimeve, prodhimit etj.

Parashtrohet pyetja se cilët janë ata faktorë apo kritere që e definojnë madhësinë e ndonjë biznesi. Për këtë arsye janë marrë kritere të ndryshme, në bazë të cilëve është përkufizuar dimensioni i biznesit të vogël: në bazë të numrit të të punësuarve, në bazë të realizimit dhe të qarkullimit të mjeteve financiare, në bazë të veprimit të biznesit të vogël, madhësia e shitjes etj. Por, kuptohet se të gjitha këto kritere nuk janë të mjaftueshme për shkak të karakterit specifik dhe të ndryshëm të biznesit.

Një subjekt afarist, në një degë të industrisë, mundet të na duket “i madh”, nga aspekti i kritereve të përmendura, në krahasim me konkurrentët e tij të së njëjtës degë industriale, në anën tjetër ai mundet të trajtohet si “i vogël” nga aspekti i kritereve të punësimit, të mjeteve të realizuara qarkulluese e tjera

Sipermarrës mund të konsiderohet ai person që krijon një biznes duke u ballafaquar me rrezikun, duke synuar realizimin e fitimit dhe rritjen e biznesit, duke përfituar nga shanset dhe aftësia për te siguruar dhe menaxhuar resurset

Forma ligjore dhe pronësia

Nevojitet qe ju te tregoni formen ligjore te biznesit tuaj dhe elementet e nevojshem per pronesine.

Ju duhet te tregoni nese aktiviteti juaj eshte nje korporate, ortakeri apo pronar i vetem ose forma te tjera te partnershipit me pergjegjesi te kufizuar. Ne kete menyre ju do te tregoni kush jane pronaret dhe pjeset e tyre.

Biznes individual quhet një biznes që zakonisht është në pronësi dhe menaxhim të një personi. Kjo është forma më e shpeshtë e pronësisë së një biznesi.

Shumë njerëz nuk kanë para, kohë apo dëshirë që ta udhëheqin një biznes të tyrin. Ata preferojnë që ta kenë edhe dikë tjetër apo një grup njerëzish si bashkëpunëtore. Kur dy ose më shumë njerëz ligjërisht pajtohen që të bëhen bashkëpronarë të një biznesi, atëherë kjo organizatë quhet ortakëri.

Krijimi i një biznesi që është i ndarë nga pronarët e vet i ka përparësitë e veta. Një entitet ligjor që ka autoritet për të vepruar dhe të ketë përgjegjësi të ndara nga pronarët e vet quhet korporatë.

Sipas Komisionit Europian kemi përcaktimin e ri, mikro-ndërmarrje janë ndërmarrjet që kanë deri në 10 punëtorë, ndërmarrjet e vogla 11-50 punëtorë, ndërmarrjet e mesme nga 51-250 punëtorë dhe ndërmarrjet e mëdha mbi 250 punëtorë.

Tabela 9.1 Klasifikimi i ndermarrjeve sipas KE

Ndërkohë, sipas legjislacionit shqiptar, nga pikëpamja e numrit, ndërmarrjet vazhdojnë të klasifikohen: mikro-ndërmarrjet me deri 5 punëtorë, ndërmarrjet e vogla 6-20 punëtorë, ndërmarrjet e mesme me 21-80 punëtorë dhe ndërmarrjet e mëdha me mbi 80 punëtorë.

Biznese Individuale

Bizneset individuale janë forma më e lehtë e biznesit që ju mund ta eksploroni në përpjekjet tuaja.

Përparësitë e tjera dallojnë prej njërit biznes në tjetrin, apo edhe nga personaliteti i afaristit, megjithatë ne do t’i grupojmë ato në disa kategori.

a-Avantazhet e biznesit individual

1. Lehtësia e hapjes dhe mbylljes së një biznesi – Krejt ajo që ju duhet për nisjen e një biznesi individual është blerja apo marrja me qira e pajisjeve të nevojshme dhe vendosja e disa lajmërimeve për shërbimet që kryeni. Është po aq e thjeshtë të dilni nga ky biznes; ju thjesht vendosni të mos punoni më, si dhe te beni disa deklarime specifike per nje gje te tille. Kjo eshte e ndryshme per vende te ndryshme dhe eshte e lidhur nga stadi i zhvillimit ekonomik te vendit. Nuk keni nevojë të ballafaqoheni dhe të konsultoheni me askënd për vendime të tilla vogel te tyre dhe lehtesirave per te hyre ose dale nga nje biznes. Kjo nuk nenkupton mosnjohjen e rregullave, pavaresish numrit te Ndoshta do të ju duhet ta merrni një leje apo licence nga qeveria vendore, por shpeshherë kjo nuk përbën problem.

2. Të qenit shef i vetvetes – “Të punosh për të tjerët thjesht nuk është aq ekzaltuese se sa të punosh për veten tënde.” Kështu ndihen pronarët e bizneseve individuale. Ju bëni gabime, por ato janë gabimet tuaja – dhe e njëjta gjë vlen edhe për shumë sukseset e vogla që i përjetoni çdo ditë.

3. Krenaria mbi pronësinë – Njerëzit që janë pronarë dhe menaxhues të bizneseve të tyre me të drejtë janë krenar për punën e tyre. Ata e meritojnë gjithë respektin për marrjen e rreziqeve dhe ofrimin e produkteve dhe shërbimeve të nevojshme.

4. Mbajtja e perfitimeve – Përveç kënaqësisë për të qenit shef i vetvetes, nuk ka kënaqësi më të madhe se sa të dish se mund të fitosh para aq sa është e mundur dhe nuk duhet t’i ndash ato para me dikë tjetër (përveç taksave dhe tatimeve qe duhen paguar)

5. Pa tatime speciale – Të gjitha përfitimet e një biznesi individual tatimohen si të ardhura personale të pronarit, dhe pronari e paguan tatimin normal në të ardhura për këto para. Megjithatë pronarët duhet të japin raporte mbi kthimet tatimore dhe të bëjnë pagesa nje/ katër herë në vit ne varesi te volumit te biznesit.

Disavantazhet e biznesit individual

Te qenit sipermarres eshte nje aftesi vetem e pjese te njerezve. Shpeshherë është e vështirë të kursehen para për të nisur dhe mirëmbajtur një biznes. Kostot e inventarit, furnizimeve, sigurimit, reklamimit, qirasë, shërbimeve publike, mund të jenë të papërballueshme nga një individ i vetëm. Pronësia individuale e biznesit i ka dhe rendit edhe disavantazhet e saj.

1.Përgjegjësitë e pakufizuara. Kur punoni për të tjerët, është problem i tyre nëse biznesi është fitimprures ose jo. Kur jeni ju, pronar i biznesit , Ju mbani përgjegjësi të pakufizuara; pra, çfarëdo borxhi apo dëmi që ka shkaktuar biznesi juaj duhet të paguhet nga ju vetë, edhe nëse kjo do të thotë se duhet ta shisni shtëpinë, veturën, etj. Ky është një rrezik serioz, dhe një rrezik që kërkon mendim dhe diskutime me avokatë etj

2.Resurset e kufizuara financiare. Fondet në dispozicion të bizneseve janë te kufizuara pasi ato jane cfare mund te grumbulloje pronari. Meqë sasia e parave që një person mund të mbledh është shumë e kufizuar, atëherë ortakëritë dhe korporatat e kanë probabilitet më të madh për të mbledhur financat e nevojshme për nisjen dhe mbarëvajtjen e një biznesi.

3.Vështirësitë në menaxhim. Të gjitha bizneseve u nevojitet njëfarë niveli i menaxhimit; pra, dikush duhet të mbajë të dhëna mbi inventarin, kontabilitetin, të dhënat mbi tatimet, etj. Shumë njerëz të cilët janë të aftë t’i shesin gjerat apo ta ofrojnë një shërbim nuk janë të aftë që t’i mbajnë librat e të dhënave. Bizneset individuale ndodh që s’e kanë askënd për ti ndihmuar. Shpeshherë është e vështirë të gjinden njerëz të mirë dhe të kualifikuar për ta udhëhequr një biznes. Bizneset individuale shpesh ankohen se e kanë të vështirë të gjejnë punëtorë të mirë.

4.Kushtimi i kohës. Eshtë e vështirë që të keni kohë të lirë në jetë nëse jeni pronar i një biznesi, sepse duhet ta menaxhoni atë dhe duhet ti trajnoni njerëzit. Kjo është e vërtetë për çdo biznes, por sidomos për një afarist individual sepse ai nuk ka me kë ta ndajë barrën. Pronari duhet të kalojë orë të gjata duke punuar. Pronari i një dyqani për shembull ndodh që duhet të punojë 12 orë në ditë për 6 ose 7 ditë në jave. Kjo është gati dyfish më shumë sesa punëtori që punon për rrogë. Imagjinoni se s’i ky perkushtim i kohës ndikon në jetën e pronarit të biznesit individual.

5. Përfitimet e vogla anësore – Nëse jeni shef i vetvetes, ju i humbni përfitimet e vogla dytësore që vijnë nga puna për të tjerët. Ju nuk keni sigurim shëndetësor, nuk keni sigurim për paaftësitë, nuk keni pushim mjekësor, pushim me pagesë, etj. Këto përfitime mund të përbëjnë deri në 30% të të ardhurave të punëtorit.

6. Rritje e kufizuar – Nëse pronari bëhet i paaftë për të punuar, biznesi shpesh mund të mbetet i bllokuar. Zgjerimi i biznesit është zakonisht i ngadalshëm sepse biznesi individual mbështetet në pronarin e saj për pjesën më të madhe të kreativitetit, njohurive dhe financimit.

7. Jetëgjatësia e kufizuar – Nëse pronari i biznesit individual vdes apo del në pension, biznesi më nuk ekziston përveç nëse shitet apo merret përsipër nga trashëgimtarët e pronarit.

Ortakerite

Bisedoni me disa sipërmarrës vendas mbi problemet që i kanë pasur nga të qenit të vetëm në afarizëm. Ata me siguri kanë shumë ngjarje interesante për t’ju treguar, si për shembull problemet me marrjen e kredisë, problemet me vjedhjet, dhe problemet me mirëmbajtjen e biznesit. Për shkak të këtyre problemeve shumë afaristë individual vendosin që të zgjedhin partnerë me të cilët do ta ndajnë rrugën bashkë.

Ortakëria është një formë ligjore e biznesit me dy ose më shumë pronarë. Ekzistojnë disa lloje të ortakërive: Ortakëri e përgjithshme, Ortakëri e kufizuar,Ortakëri Master e kufizuar

Një ortakëri e përgjithshme është ortakëri në të cilën të gjithë pronarët i ndajnë përgjegjësitë për operimin e biznesit si dhe përgjegjësitë për borxhet e biznesit.

Një ortakëri e kufizuar është një ortakëri me një ose më shumë ortak të përgjithshëm dhe një ose më shumë ortakë të kufizuar. Një ortak i përgjithshëm është pronari (partneri) i cili mban përgjegjësi të pakufizuara dhe është aktiv në menaxhimin e firmës. Një ortak i kufizuar rrezikon investimin e tij në kompani, por gëzon përgjegjësi të kufizuara dhe nuk mund të ndihmojë ligjërisht në menaxhimin e kompanisë. Përgjegjësi e kufizuar do të thotë se ortakët e kufizuar nuk janë përgjegjës për borxhet e biznesit përtej sasisë që kanë investuar – përgjegjësitë e tyre (borxhet që duhet të paguajnë) janë të kufizuara në sasinë e parave që ata i fusin në kompani; asetet e tyre personale nuk janë të rrezikuara.

Një formë e re ortakërie, ortakëria master e kufizuar (OMK) i ngjan shumë formatit të korporatës për shkak se ajo funksionon si korporatë dhe tregtohet në bursë si e tillë, por tatimohet si një ortakëri dhe prandaj nuk i nënshtrohet tatimit mbi të ardhurat e korporatave.

Avantazhet

Ekzistenca e një apo më shumë partnerëve në biznes sjell shumë përparësi. Shpesh është shumë më e lehtë të zotërohet dhe menaxhohet një biznes me një apo më shumë pronar. Partneri i juaj mund të ju zëvendësojë kur ju jeni të sëmurë apo kur ikni në pushim.

Partneri juaj mund të jetë i aftë në kontrollin e inventarit dhe në kontabilitet, ndërsa ju mund të jeni të aftë në shitje dhe sherbime. Një partner gjithashtu mund të ju ofrojë para shtesë, mbështetje dhe ekspertizë.

Disa nga njerëzit që sot i gëzojnë përparësitë e ortakërive janë doktorët, avokatët, dentistët dhe profesionistët e tjerë. Ortakëritë zakonisht i kanë përparësitë vijuese.

1. Më shumë resurse financiare. Kur dy ose më shumë njerëz i mbledhin bashkë paratë dhe kreditë e tyre është më e lehtë të paguhen qiraja, shërbimet publike dhe faturat e tjera të biznesit. Një ortakëri e kufizuar është e dizajnuar për të ndihmuar rritjen e kapitalit (parasë). Siç edhe u përmend më herët, një partner i kufizuar investon para në një biznes por ligjërisht nuk mund të mbajë përgjegjësi menaxhuese dhe ka përgjegjësi të kufizuara.

2. Përgjegjësitë e ndara në menaxhim dhe bashkimi i njohurive. Eshtë thjesht më e lehtë që të menaxhohen aktivitetet e përditshme të një biznesi me partnerë të zgjedhur me kujdes. Partnerët i japin njëri tjetrit kohë të lirë nga biznesi dhe ofrojnë njohuri dhe perspektiva të ndryshme. Për disa njerëz partneri më i mirë është bashkëshortja. Prandaj edhe rastis të shohim shpesh restorante, dyqane shërbyese dhe biznese të tjera që menaxhohen nga ekipe burrë-grua,

3. Jetëgjatësia më e madhe. Sipas një studimi te raportuar në Forbes, ne vitin 1960 nga 2,000 bizneset e nisura që nga ky vit, ortakëritë kishin katër herë më shumë gjasa për sukses se bizneset individuale. Pasja e një partneri mund t’i ndihmojë një biznesmeni për t’u disiplinuar.

Disavantazhet

1. Përgjegjësitë e pakufizuara. Secili ortak i përgjithshëm është përgjegjës për borxhet e kompanisë, pa marrë parasysh kush ishte fajtor për shkaktimin e këtyre borxheve. Ti je përgjegjës për gabimet e partnerit njëjtë si për gabimet e tua. Njësoj sikur biznesmenët individual, ortakët e përgjithshëm mund t’i humbin shtëpitë e tyre, veturat, dhe çdo gjë tjetër që është në pronësi të tyre nëse biznesi i tyre paditet nga dikush ose nëse bankroton. Shumë shtete po i lejojnë ortakët që të krijojnë Ortakëri me Përgjegjësi të Kufizuara (OPK) në mënyrë që ky disavantazh të mos ekzistojë më.

2. Ndarja e fitimit. Ndarja e rrezikut do të thotë ndarje edhe e profitit, dhe kjo mund të shkaktojë konflikte. Për shembull dy njerëz e krijojnë një ortakëri dhe njëri investon më shumë para kurse tjetri më shumë orë. Secili mund të ndihet se është e drejtë e tij për të kërkuar më shumë para nga profiti. Imagjinoni konfliktet rezultuese !!

3. Mospajtimet në mes të partnerëve. Mospajtimet për para janë vetëm një nga shembujt e konfliktit potencial brena një ortakërie. Kush ka autoritet përfundimtar mbi punëtorët? Kush i punëson dhe i largon nga puna punëtorët? Kush punon dhe per sa orë? Çka nëse një partner nuk pajtohet? Ka shumë konflikte që mund të ndodhin. Për shkak të problemeve të tilla, të gjitha kushtet e ortakërisë duhet të përcaktohen në të shkruar në mënyrë që të gjitha palët të mbrohen dhe t’i minimizojnë keqkuptimet.

4. Vështirësitë për ta mbyllur biznesin. Kur ju jeni angazhuar në një ortakëri nuk është edhe aq e lehtë të dilni nga ajo. Megjithatë, pyetjet mbi ndarjet e aseteve dhe mbi atë se çka do të ndodh në të ardhmen shpesh zgjidhen me vështirësi kur biznesi është i mbyllur

Korporatat

Një korporatë konvencionale (C) është një entitet ligjor të cilit shteti i jep autoritetin që të veprojë dhe të ketë përgjegjësi të ndara nga pronarët e saj. Për pronarët e korporatës (aksionarët) kjo do të thotë se ata nuk janë përgjegjës për borxhet apo problemet e korporatës përtej parave të cilat i investojnë në kompani.

Korporata jo vetëm që i kufizon përgjegjësitë e pronarëve, por u mundëson njerëzve që të kenë aksione në pronësinë (dhe profitet) e biznesit

Avantazhet

Shumica e njerëzve nuk janë të gatshëm të rrezikojnë gjithçka për të hyrë në biznes. Por që një biznes të rritet dhe të përparojë shumë njerëz duhet të jenë të gatshëm t’i investojnë paratë e tyre.Perparesite e korporates C:

1. Më shumë para për investime. Për të mbledhur më shumë para, një korporatë i shet aksione çdokujt që është i interesuar ti blejë ato. Kjo do të thotë që miliona njerëz mund të jenë pronar aksionesh në kompani të mëdha si psh. IBM. Nëse një kompani shet 10 milionë aksione për 50$ dollarë, kjo do të thotë se ajo ka 500 milion dollarë në dispozicion për të ndërtuar fabrike, të blej materiale, të punësojë njerëz, të prodhojë produkte, etj. Kjo sasi e parave nuk mund të mblidhet përmes asnjë formati tjetër ligjor të biznesit. Korporatat mund ta kenë më lehtë edhe të marrin kredi sepse dhënësit e kredive e kanë më të lehtë t’i vendosin një çmim kompanisë kur e shohin se me çfarë çmime tregtohen aksionet e saja.

2. Përgjegjësitë e kufizuara – Një përparësi e madhe e korporatave është përgjegjësia e kufizuar e pronarëve. Korporatat në Angli dhe Kanada i kanë shkronjat LTD pas emrit të tyre, si psh British Motors, LTD. LTD është “limited liability” (përgjegjësi e kufizuar) dhe është ndoshta përparësia më e rëndësishme e korporatave. Mbani mend se përgjegjësi e kufizuar do të thotë se pronarët e biznesit janë përgjegjës për humbjet vetëm për sasinë e parave që e kanë investuar.

3. Madhësia – Kjo fjalë i përmbledh shumë nga përparësitë e disa korporatave. Për shkak se ato e kanë aftësinë për të mbledhur sasi të mëdha të parave me të cilat mund të investojnë, korporatat mund të ndërtojnë fabrika të mëdha me pajisjet më të reja. Ato mund t’i punësojnë ekspertët ose specialistët më të mëdhenj në të gjitha fushat e operimit.

Kjo do të thotë se korporatat mund të përfshihen në shumë biznese në të njëjtën kohë, kështu që nëse njëra dështon, efekti në korporatën në tërësi është më i vogël. Një përparësi e madhe e korporatave është se ato e kanë madhësinë dhe burimet për t’i shfrytëzuar mundësitë për biznes kudo në botë.

4. Jeta e vazhdueshme – Për shkak se korporatat janë të ndara nga pronarët e tyre, vdekja e ndonjërit prej tyre nuk e mbyll korporatën.

5. Lehtësia e ndryshimit të pronësisë. Eshtë e lehtë që te ndryshohen pronarët e korporatës. Thjesht një pronar aksionesh ia shet aksionet dikujt tjetër.

6. Lehtësia e tërheqjes së punëtorëve të talentuar . Korporatat mund të tërheqin punëtor të aftë duke ofruar benefite si psh. opsione mbi aksionet (të drejtën për të blerë aksione të korporatës për çmime fikse).

7. Ndarja e pronësisë nga menaxhmenti. Korporatat mund të mbledhin para nga shumë investitorë të ndryshëm pa i përfshirë ata më menaxhim. Pronarët e zgjedhin Bordin e Drejtorëve. Bordi i zgjedh zyrtarët kryesor. Ata pastaj i zgjedhin menaxherët dhe punëtorët. Pronarët pra luajnë rol në zgjedhjen e udhëheqësit të korporatës por nuk kanë kontroll në punën e tij.

Disavantazhe

Fakti se ka aq shumë biznese individuale dhe ortakëri në botë dëshmon se duhet të ekzistojnë disa disavantazhe të korporatizimit. Nëse nuk do të kishte, më shumë njerëz to t’i inkorporonin bizneset e tyre. Në vijim janë disa nga disavantazhet.

1. Kostoja fillestare – Korporatizimi mund të kushtojë mijëra euro dhe të kërkojë ndihmën e avokatëve dhe kontabilistëve të shtrenjtë. Ekzistojnë edhe mënyra më të lira për korporatizim, por shumica e njerëzve nuk kanë kohë dhe besim që ta ndjekin këtë procedurë pa ndihmën e avokatit.

2. Dokumentimi . Dokumentet e përpunuara për hapjen e një korporate janë vetëm fillimi. Ligjet e taksave kërkojnë që korporatat të japin prova se të gjitha shpenzimet dhe deduksionet e tyre janë legjitime. Një korporatë prandaj duhet të procedojë shumë dokumente. Një biznes individual ose një ortakëri mund të mbajë të dhëna të gjëra kontabiliteti, por një korporatë në anën tjetër duhet të mbajë të dhëna të detajuara, shënime nga takimet e shumë gjëra të tjera.

3. Kthimi i dyfishtë i tatimeve. Nëse një individ korporatizohet, ai ose ajo duhet të mbush një raport të tatimeve mbi korporatat si dhe atë për të ardhurat personale. Tatimi mbi korporatat mund të jetë shumë kompleks dhe zakonisht kërkon asistencën e një Kontabilisti të Certifikuar Publik (KCP)

4. Madhësia. Kjo mund të jetë një prej përparësive të korporatave, por është edhe disavantazh. Korporatat e mëdha ndonjëherë bëhen shume jofleksibile dhe të ngurta për t’iu përgjigjur shpejt ndryshimeve në treg.

5. Vështirësitë e mbylljes së saj. Kur një korporatë të fillojë punën, është relativisht e vështirë që ajo të mbyllet..

6. Tatimi i dyfishtë . Të ardhurat mbi korporatat tatohen dy herë. Së pari korporatat duhet të paguajnë tatime mbi të ardhurat para së tua shpërndajnë ato aksionarëve. Pastaj aksionarët paguajnë tatim mbi të ardhurat (dividend) që i marrin nga korporata. Ndonjëherë duhen paguar edhe tatime speciale që vlejnë vetëm për korporatat por jo për bizneset e tjera.

7. Konfliktet e mundshme me bordin e drejtorëve. Mund të lindin konflikte nëse aksionarët zgjedhin një bord të drejtorëve që nuk pajtohet me menaxhmentin aktual. Meqë Bordi i Drejtorëve i zgjedh zyrtarët e kompanisë, një sipërmarrës mund ta gjejë vetën të larguar nga kompania të cilën vetë e ka themeluar.

Shumë njerëz dekurajohen nga kostot, dokumentimi dhe tatimet speciale që korporatat duhet t’i paguajnë. Partnerët mund të mendojnë se telashet e korporatizimit janë më të mëdha se përparësitë.

Shoqerite me pergjegjesi te kufizuara ne Shqiperi

Dy ose me shume persona fizike dhe/ose juridike te cilet bien dakort per arritjen e qellimeve ekonomike te perbashketa duke dhene kontribute ne shoqeri mund te themelojne nje shoqeri tregetare.Nje shoqeri tregetare fiton personalitet juridik ne daten e rregjistrimit ne QKR, (Qendren Kombetare te Rregjistrimit). Shpk dhe Sha mund te krijohen edhe nga nje person fizik dhe/ose juridik i vetem.

Ne Shqiperi parashikohen 4 forma te shoqerive tregetare^[23]: Shoqerite kolektive, shoqerite komandite,shoqeri me pergjegjesi te kufizuar dhe shoqeri aksionere.

Ne rastin e nje shoqerie kolektive (shk) kryerja e veprimtarise ekonomike realizohet nen nje emer te perbashket dhe pergjegjesia e ortakeve perpara kreditoreve eshte e pakufizuar.

Ne shoqerine komandite te pakten njeri prej ortakeve ka pergjegjesi te kufizuar, ndersa pergjegjesia e ortakeve te tjere nuk eshte e kufizuar.

Karakteristike e shpk eshte se ortaket nuk pergjigjen per detyrimet e shoqerise dhe mbulojne personalisht humbjet e saj deri ne vleren e kontributeve te nenshkruara prej tyre.

Ne shoqerite aksionere themeluesit e saj nuk pergjigjen personalisht per detyrimet e shoqerise dhe mbulojne humbjet vetem ne vleren e aksioneve qe ata zoterojne.

Shoqerite aksionere mund te jene me oferte private (jo me pak se 2000000 lek) dhe oferte publike (jo me pak se 10000000 lek)

Struktura e duhur, korporatë, kompani me përgjegjësi të kufizuara, ortakëri ose biznes individual – varet nga ajo se kush do të ketë pronësi mbi biznesin tuaj dhe se më çfarë aktivitetesh do të merret

Kur ju e nisni një biznes, ju duhet të vendosni se a do të jetë ai një biznes individual, një ortakëri, një korporatë apo një kompani me përgjegjësi të kufizuara.

Se cila prej këtyre formave ligjore është më e mira për biznesin tuaj kjo varet nga lloji i biznesit që udhëhiqni, nga numri i pronarëve dhe nga kushtet financiare. Asnjëri opsion nuk i përshtatet secilit biznes: Pronarët e bizneseve duhet të zgjedhin strukturën që u përshtatët më së miri nevojave të tyre. Ky artikull i përfshin disa nga faktorët më të rëndësishëm që duhen marrë parasysh, përfshirë:

Rreziqet potenciale dhe përgjegjësitë e biznesit tuaj
Formalitetet dhe shpenzimet e përfshira në themelimin dhe mirëmbajtjen e strukturave të ndryshme afariste
Gjendjen tuaj me tatimin mbi të ardhurat personale dhe
Nevojat e juaja investuese

Rreziqet dhe përgjegjësitë

Në masë të madhe, struktura më e mirë pronësore për biznesin tuaj varet nga lloji i shërbimeve apo produkteve që ai do të ofrojë. Nëse biznesi juaj do të angazhohet në aktivitete të rrezikshme – për shembull, tregtimi i aksioneve apo rregullimi i kulmeve – ju me siguri do të duheshit të krijoni një entitet afarist që ju ofron mbrojtje nga përgjegjësitë personale (“limited liability”), i cili i mbron asetet e juaja personale nga borxhet dhe detyrimet e biznesit.

Në një rast të tillë për juve ndoshta zgjedhja më e mirë është korporatizimi apo krijimi i shoqërisë me përgjegjësi të kufizuara (LLC, Limited liability company).

Formalitetet dhe shpenzimet

Themelimi i bizneseve individuale dhe ortakërive është shumë i lehtë – ju nuk duhet të mbushni formularë special apo të paguani tarifa për ta nisur biznesin tuaj. Përveç kësaj, ju nuk duhet të ndiqni rregulla speciale të operimit.

Shoqëritë me Përgjegjësit të Kufizuara (LLC) dhe korporatat në anën tjetër janë gati gjithmonë më të shtrenjta për tu krijuar dhe më të vështira për tu mirëmbajtur. Për ta krijuar një LLC apo një korporatë ju duhet ta paraqisni një dokument shtetit dhe ta paguani një tarifë e cila mund të jetë në mes të 40$ dhe 800$, varësisht nga shteti ku biznesi juaj operon. Përveç kësaj, pronarët e korporatave dhe LLC-ve duhet të zgjedhin zyrtarë (zakonisht, një kryetar, nënkryetar dhe sekretar) për ta udhëhequr kompaninë. Ata gjithashtu janë të obliguar që t’i mbajnë të dhënat mbi vendimet e rëndësishme afariste dhe të përmbushin formalitete të tjera.

Nëse jeni duke e nisur biznesin tuaj nga fillimi, mund të jetë e arsyeshme që ta regjistroni si formë më e thjeshtë biznesi – një biznes individual ose një ortakëri. Përveç nëse do të merreni me ndonjë aktivitet të rrezikshëm, nuk ia vlen që ta themeloni një LLC-së (Limited liability company) apo korporatë për shkak të kostove dhe punëve dokumentuese që janë të nevojshme për mirëmbajtën e tyre.

Nese biznesi do e zhvillonte aktivitetin ne USA atehere do te ishte e nevojshme te specifikonimin nese kishim te benim me nje koporate te tipit C apo te tipit S. Nje korporate e tipit S nuk eshte object i taksave mbi te ardhurat, por i pjeseve qe ndan tek stakeholder-sat pavaresisht nr te tyre.

Taksa mbi te ardhurat ($)		Taksa	Mbi shumen
Nga	Deri	Taksa	Mbi shumen
$0	$50,000	15%	$0
50,000	75,000	$7,500 + 25%	50,000
75,000	100,000	13,750 + 34%	75,000
100,000	335,000	22,250 + 39%	100,000
335,000	10,000,000	113,900 + 34%	335,000
10,000,000	15,000,000	3,400,000 + 35%	10,000,000
15,000,000	18,333,333	5,150,000 + 38%	15,000,000
18,333,333	—	35%	0

Tabela 9.2 Sistemi i taksave per nje korporate S

Kur eshte duke filluar nje biznes apo duke ndryshuar strukturen e tij, nje nga opsionet me te zakonshme eshte qe pronaret e bizneseve te vogla te vleresojne se cilen nga menyrat me te zakonshme do te perdorin: një korporate S ose korporatë C.

Njekohesisht rekomandohet te specifikoni edhe llojin e aktivitetit tuaj tregetar. Shume biznese sidomos ato te sherbimeve jane biznese me nje pronar te vetem.

Performanca e kompanise ne te shkuaren si mjet planifikimi

Performanca e kompanise ne te shkuaren sherben si nje mjet parashikimi per te ardhmen e saj. Nese do te kemi te bejme me nje biznes ne start up kemi te bejme me nje grupim te ri bizneses per te cilat do te ndalemi pak me poshte.

Per bizneset te cilat kane nje vazhdimesi duhet te ndertojme nje historik dhe ku te krijojme nje permbledhje. Ne kete pjese pervec te tjerave duhet te tregohen rezultatet financiare te kompanise ne te shkuaren.

Nevojitet qe te tregohet me argumenta ndryshimet e shitjeve dhe fitimeve te kompanise pergjate gjithe periudhes se shkuar. Rekomandohet te evidentohen vitet me te mira dhe me te keqija te kompanise, sherbimet e saj, vendet e reja, partneret e saj etj.

Informacioni i dhene ne kete rubrike duhet te sherbeje si nje sfond ku cdo lexues te kuptoje natyren e biznesit tuaj.

Tabela 9.3: Performanca e shkuar per firmen

Tabela e mesiperme tregon nje permbledhje te rezultatit financiar te nje kompanie per nje periudhe te shkuar. Pasqyra te tilla financiare do te rekomandoheshin per nje periudhe 3 vjecare te firmes. Juve ju nevojiten shifrat e mesiperme si pjese standarte e kontabilitetit te biznesit tuaj.

Nje analize financiare e kompanise suaj do te kerkonte nje matje te performances financiare te saj sic tregohet me siper.

Ne rastet kur kemi te bejme me kompani start up do te kemi specifikimet perkatese si shpenzimet dhe asetet e start up.

Shpenzimet start up

Ne momentin e startimit nevojiten shpenzime te tilla si shpenzimet ligjore,shkrimi i planit, reklama, broshura etj.

Shpenzime start up jane vetem ato shpenzime qe behen perpara fillimit te planit. Nese shpenzimet vijne pasi plani ka filluar atehere ato pasqyrohen ne fitimin ose humbjen e aktivitetit.

Asetet e Startimit

Pjesa e dyte e tabeles se shembullit te start up te biznesit qe do te start up perfshijne te hollat, inventaret etj

Për shembull, në qoftë se keni nevojë për 5000 $ në bankë dhe $ 5,000 në inventar për të filluar biznesin tuaj, shkruani këto shuma në asetet filluar.

Tabela 9.4: Start up

E rëndësishme: Mos ngatërroni të holla qe ju doni të keni në bankë në start-up me paratë e nevojshme për të filluar biznesin, i cili është financimi start-up.

Financimi Start-up

Pjesa e tretë e tabelës përmban vlerësimet tuaja për financimin per start-up, duke përfshirë investimet, kreditë, dhe faturave të papaguara.

Kërkesat totale start-up treguar në mes të tabelës është shuma e shpenzimet start up dhe asetet start-up. Kjo është e para që ju keni vendosur që ju duhet, duke vlerësuar shpenzimet start-up dhe aseteve start-up, për të filluar biznesin.

Huamarrja është huazimi i të hollave për biznesin, duke përfshirë kreditë e thjeshtë si blerjet me kartat e kreditit dhe faturave të papaguara, të quajtur shpenzimet e papaguara. Kreditë mund të jenë shpenzimet e papaguara, kredi afat-shkurtër, ose kredi afatgjatë. Ju duhet për të investuar dhe për të marrë hua të holla të mjaftueshme për të barazuar shpenzimet e fillimit dhe asetet start up.

Humbjet e start up

Studimet e kontabilitetit na tregojne se pasuritë janë të barabartë me investimin fillestar plus kredite. Kapitali eshte i barabartë aseteve minus detyrimet, i cili është gjithashtu i barabarte me vlerën neto te kompanisë suaj. Në mënyrë që të bëjë bilanci juaj i saktë si ju filloni kompaninë tuaj, ju duhet të njohë një humbje në të start-up që ju mund të llogaritur si çfarëdo numri që duhet për të bërë kapital të barabartë me asetet minus detyrimet. Për shembull, në qoftë se ju keni 5000 $ në asetet dhe 2,000 $ në detyrimet, kapitali juaj duhet të jetë $ 3,000. Nëse keni investuar $ 5,000 në këtë rast, por kapitali juaj duhet të jetë vetëm $ 3,000, atëherë humbja juaj në fillimin e aktivitetit duhet të jetë $ 2,000. Origjinali 5000 $ investim minus humbje $ 2000 në fillimin e ju jep kapitalin e sakte 3000 $ (asetet janë të barabartë me kapitali plus detyrimet).

Humbja juaj në fillimin normalisht duhet të jetë e barabartë për shpenzimet,e start-up por ajo do të llogaritet si çfarëdo numri që duhet për të bërë investimet dhe huamarrja e barabartë me fillimin e aseteve.

Për të reduktuar humbjen në start-up, ju mund të bëni disa gjëra:

• Zvogëlojë shpenzimet start-up

• Rritje Aseteve start-up -up

• Rënia e investimeve apo huamarrja

Shpjegime per start up

Përmblidhni planin tuaj start-up. Shpjegoni listën e shpenzimeve fillestare,cilat janë shpenzimet që ju bëni përpara se të filloni biznesin në muajin e parë. Shpenzimet tipike për fillimin përfshijnë shpenzimet ligjore të themelimit, shpenzimet për zhvillimin e logos dhe shkrimi, si dhe për ngritjen e një zyre. Pas shpenzimeve, juve ju duhet lista e aseteve që ju dëshironi të keni në kompani si fillim.

Për një kompani të shërbimit që do të jenë të hollat në llogarinë bankare, dhe ndoshta aktiveve afatshkurtra të tilla si pajisje.

Kompanitë e shërbimit rrallë kanë inventar fillestar. Pastaj ju duhet te tregoni se si keni ndërmend për të financuar të dy llojet: shpenzimet dhe asetet fillestare, që zakonisht do të thotë investim apo huamarrje.

9.2 Mendoni strategjikisht per kompanine tuaj

Ne kushtet e globalizimit ne rritje te tregeve dhe produkteve si edhe ndryshimeve teknollogjike rekomandohet nje mendim strategjikisht per biznesin tuaj.

Pse është i rëndësishëm Menaxhimi Strategjik?

Ai rezulton në performancën më të lartë organizative.
Ai kërkon nga menaxherët që të shqyrtojnë dhe përshtaten me ndryshimet e mjedisit të biznesit.
Ai koordinon njësi të ndryshme të organizatës duke i ndihmuar ato të fokusohen në qëllimet organizative.
Ai është shumë i involvuar në proçesin e vendim-marrjes menaxheriale.

Figura 9.1: Procesi i Menaxhimit Strategjik

Rekomandohet qe te mendoni rreth kompanise suaj:

Misioni
Objektivat
Celesat e suksesit
Bacground i strategjise suaj
Marketingu i bazuar ne vleren e produkteve tuaj
Avantazhi juaj konkurues
Nga ndryshon kompania juaj nga te tjeret
Performanca e shitjeve e firmes suaj

Misioni

Misioni përcakton vizionin e organizatës në drejtim të zonave të biznesit në të cilat ajo dëshiron të konkurrojë, tregjet e synuara, zonat gjeografike,etj.

Misioni i kompanisë është përgjigja e pyetjes: Pse ekziston organizata?

Objektivat

Objektivat – Nëse është plan biznesi për një kompani të re, atëhere shkruhen objektivat e kësaj kompanie. Nëse hapet një repart i ri ose bëhet një plan për produkt/shërbim të ri, atëherë duhen shkruar objektivat e këtij reparti ose produkt/shërbimi.

Objektivat

Objektivat primare të firmës
Synimet e biznesit
Arsyet - përse jeni përcaktuar në këtë biznes
Kthimi i investimeve.Përshkruani se si planifikoni ti ktheni investimet e bëra (kjo nënkupton mundësinë për kthimin e borxheve)
Objektivat financiare
Pozita e rritjes – paraqisni se si e shihni rritjen në treg.

Marketingu i bazuar ne vleren

Çmimet dhe fitimi

Kjo tërësi në të vërtetë merret me përpilimin e çmimeve për product ose shërbim.

Struktura bazë – përshkruaj metodën e përpilimit të çmimeve të produkteve/shërbimeve.

Tregëtimi – paraqit tregëtimin dhe koston e tregëtimit.
Shpërndarja – paraqit metodat dhe rrjethin e shpërndarjes si dhe koston e shpërndarjes
Paraqitja e manifakturimit – përshkruaj manifakturimin
Shitjet direkte – menaxhimin e shitjes direkte si dhe elementet e përbërjes së shitjes suaj direkte
Zbritjet e çmimeve – metodat e menaxhimit të çmimeve, si dhe ndryshimin e tyre në situata të ndryshme.
Kostoja – analizo kostot në total si dhe menyrën e menaxhimit të kësaj kostoje totale.

Taktikat e shitjes

Metodat momentale të shitjes – pëshkruaj metodat që shfrytëzoni në momentin e tanishëm të biznesit gjate shitjes.
Shitje – përshkruani gjendjen tuaj në shitje duke marre si element për krahasim tregun (segmentin e tregut) në të cilin operoni si dhe konkurentët.
Feed Back - përshkrim (pershkruani gjithçka nga tregëtimi juaj –shkurt dhe qartë)
Shitjet ekzekutive – përshkrim (pershkruani gjithçka nga shitjet juaj –shkurt dhe qartë)
Shitjet direkte – përshkrim

Përfaqësuesit e manifakturimit – përshkrim
Shpërndarjet – përshkruani nënyrën e shpërndarjes së produktit tuaj, koston e realizimit të këtij veprimi si dhe efektivitetin.
Manifakturuesit e paisjes origjinale - përshkrim
Shitësit – lidhja me shitësit, raporti me to (nëse janë pjesë e kompanive tjera që shesin produktitn tuaj).
Telemarketing – sa dhe si e shfrytëzoni.

Shpërndarja

Metodat - përshkrim
Shpërndarja – si e realizoni dhe kostoja e tyre
Mbulimi - si i mbuloni shpenzimet e shpërndarjes.
Programi i ciklimit - cikli i shpërndarjes.
Shpërndarja ndërkombëtare – nëse bëni, përshkrim …
Nxitjet e tregëtimit – taktikat që perdorni për të bërë nxitje në tregëtim
Shërbimet konsumatore - përshkrim
Politika e kthimit dhe përshtatjes – cfare politika përdorni për të bërë kthime dhe përshtatje në raste të ndryshme të ndryshimit të kushteve në treg.

Reklamimi & Promocioni

Objektivat e reklamimit dhe prmocinit
Media objektivat
Kampanja e reklamimit
Orari preiliminar medial
Promocioni

Lidhjet publike

Objektivat
Strategjitë
Prapavia e kompanisë – përshkrimi i kompanisë rreth lidhjeve publike
Lajmërimet shitjeve të mëdha
Vizitat editoriale
Shfaqjet sindikale
Lajmërimet e brendëshme dhe të jashtme

Marrëdhëniet e biznesit

Marrëveshjet kyçe marketing
Marreveshja me furnizuesit
Përpjekjet kyçe të zhvillimit

Marketing strategjia

Plani gjithpërfshirës
Strategjia e produktit
Pozicionimi
Ripozicionimi i konkurencës
Tregu ndërkombëtarë
Furnizuesit e jashtëm
Përgjegjësitë Marketing
Taktikat e shitjes
Reklamimi dhe promocioni
Mjetet e promovimit
Reklamimi
Përkrahja e shitjeve
Marrëdhëniet publike

Manifakturimi

Kërkim dhe zhvillim
Produkti dhe manifakturimi
Integrimi (Prodhim vs. Blejë)
Njerëzit
Paisjet, ndërtesat

Projektimi financiar

Çmimi i fillimit

Përdorimi i fondeve
Para të gatshme (Cash Flow)
Bilanci i gjendjes
Analiza shtesë

Konkurenca

Rrethi i konkurimit –paraqisni konkuruesit tuaj direkt që merren me biznesin tuaj si dhe konkuruesit indirekt që kane ndikim në segmentin e tregut në të cilin veproni.
Vëzhgim & Përfundim – paraqisni argumente se si do të gjendeni në treg si ndaj tregut ashtu edhe ndaj konsumatorëve.

Figura 9.2: Relacioni firme-strategji-mjedis

Ka tre aspekte të rëndësishme të konkurrencës që ndikojnë pozicionin konkurrues dhe rentabilitetin e një biznesi, të cilat janë treguar në figurën më poshtë.

Figura 9.3: Forcat konkuruese dhe rentabiliteti

Forcat konkurruese që formojnë pozicionin konkurrues dhe rentabilitetin.

Së pari, forcat e industrisë kanë të bëjnë me forcat konkurruese në një industri. Këto forca konkurruese formojnë nivelin e tërheqjes së një tregu dhe potencialin e fitimit. Një hap i rëndësishëm në analizën e tregut është analiza e industrisë e tregjeve me qëllim që të përzgjedhë ato tregje që ofrojnë potencialin më të mirë për fitim.

Së dyti, në një industri apo në një treg, për një biznes është e rëndësishme që të percaktojë pikën e referimit për pozicionin konkurrues të tij. Matësit e jashtëm të tregut të cilësisë së produktit, cilësisë së shërbimit, kenaqësisë konsumatore, ndërgjegjësimit të markës dhe pjesës së tregut janë matësa të rëndësishëm të tregut që i referohen fuqisë së pozicionit konkurrues të një biznesi. Matësit e brendshëm të tillë si kostoja për njësi, koha e ciklit të radhës, kostot e dhënies së produktit, llogarit e papaguara dhe shitjet për punonjës janë njëlloj të rëndësishme për pikën e referimit dhe menaxhimin e aftësisë për të konkurruar. Gjithmonë, për të përmirësuar një dobësi konkurruese të rëndësishme, një biznes duhet të përcaktojë klasen e performancës jashtë industrisë së tij me qëllim që të fitojë një avantazh konkurrues.

Avantazh konkurues te qendrueshem.

Për të arritur një nivel shumë të lartë të rentabilitetit, një biznes duhet të mbajë një burim të avantazhit konkurrues të qëndrueshëm. Kjo mund të jëtë një avantazh i kostos që sjell çmime me tërheqëse, një avantazh i cilësisë që rrit preferencen për produktin apo premiumet e çmimit, si dhe nje avantazh marketing që arrin ndërgjegjësimin dhe dobishmërin më të madhe konsumatore.

Qëllimi është të ekzaminoj secilën nga këto sfera të konkurrencës dhe mënyren si është përdorur secila prej tyre në zhvillimin e strategjive të bazuara në treg.

Analiza e industrise

Hapi i parë në analizën e industrisë është përcaktimi i nivelit tërheqës të mjedisit konkurrues. Ndërtimi i një pozicioni konkurrues të fortë në një treg jotërheqës përmban potencialin për të ulur rentabilitetin edhe kur pozicioni konkurrues i një biznesi në atë industri është relativisht i fortë . Të kapësh tregjet (industrië) e duhura në të cilat do të konkurrosh është një hap kritik në analizën e tregut dhe zhvillimin e strategjisë. Më siper janë treguar forcat e industrisë që formojnë nivelin e tërheqjës së një mjedisi konkurrues. Secila prej këtyre forcave është vlerësuar gjatë një kontinuiteti nga të pafavorshme në të favorshme. Shuma e këtyre forcave favorizon një mjedis konkurrues më terheqës, ka një potencial më të madh për fitim. Nje biznes në një treg me barriera të ulta për hyrje, barriera të larta për të dalë, nivele të larta të fuqisë së konsumatorëve dhe furnizuesve, shumë produkte zëvendësuese dhe rivalitet intensive midis konkurrentëve do të ketë një potencial më të ulët për fitim se një biznes me një grup më të favorshëm të këtyre forcave.

Barriera për të hyre në treg

Hyrja në treg mund të pengohet në shumë mënyra. Shumë tregje ndërkombëtare janë bllokuar nga barrierat politike. Këto barriera reduktojnë konkurrencën dhe rritin potencialin e fitimit për konkurrentët e mbajtur. Teknologjia apo prodhimi me kosto të ulët gjithashtu krijojnë barriera hyrjeje. Bizneset me një kosto shumë të lartë apo avantazh teknologjik krijonjë një barrierë për të hyrë në treg që dekurajojnë konkurrentët për të hyrë në treg. Në të vertete, burimet e nevojshme për të konkurruar në nje treg të caktuar mund të jenë shumë më të mëdha se hyrja që mund të jëtë e kufizuar. Shpenzimet e larta për reklamë, kërkim dhe zhvillim dhe për forcen e shitjes mundë të inkurajojnë secia nivele që mund të bllokojnë hyrjen në treg për bizneset me burime të kufizuara. Për shembull, barrierat për të hyrë në industrinë farmaceutike janë relativisht të larta. Patentat apo recetat e ilaçeve, investime të larta në kërkim-zhvillim dhe forca e gjerë e shitjes nevojiten për të kontaktuar me mjekët me qëllim që të pengohet çdo konkurrent për të hyrë dhe për të kontribuar në tërqeshmërin e këtij mjedisi konkurrues.

Barrierat për të dalë nga tregu

Mjedisi konkurrues është gjithashtu i fortë kur konkurrentët e dobët mund të dalin me lehtësi nga tregu. Barrierat ligjore, asetet e specializuara apo rëndësia strategjike e një biznesi shpesh i mbrojnë bizneset për të dalë nga tregjet kur ata duan. Një kompani farmaceutike që po humb para në një ilaçë të veqantë mundë të dëshirojë të dalë nga tregu, por forcat ligjore, politike apo sociale mundë të krijojnë një mjedis në të cilin dalja nga tregu do të jetë e vështirë. Përpjekja për të mbijetuar mundë të cojë në praktika konkurruese që ndikojnë keq në fitimet e industrisë. Përkundrazi, nje biznes që ka investuar në asete të specializuara do të ketë të vështirë të dalë nga tregu për shkak se këto asete nuk mund të shiten apo të transferohen me lehtësi në një aplikim tjetër të biznesit.

Një biznes që eshtë i varur nga produkte që kanë rëndësi strategjike për imazhin apo mundësinë e tij për të treguar produkte të tjera nuk do të dalë nga tregu edhe kur ai mendon që po siguron më pak fitim se nivelet e deshiruara.

Fuqia blerëse e konsumatorëve

Kur relativisht pak konsumatorë blejnë në sasi të mëdha dhe mund të zhvendosen lehtësisht në furnizues të tjerë, ka fuqi blerëse të konsiderueshme, e cila ul nivelin tërheqës të tregut. Grupe të mëdha, të përqendruara të konsumatorëve kanë një fuqi blerëse që u krijon atyre mundësi për të negociuar për çmime më të ulëta apo për kushte më të mira të shitjes. Përkundrazi, kur konsumatorët mundë të zhvendosen me lehtësi nga një furnizues në tjetrin, ata shkaktojnë rritje të konkurrencës e cila mund të ulë çmimet më mirë se të rritë koston e shërbimit të konsumatorëve. Në të vërtetë, kur produkti apo shërbimi i blerë ka një rëndësi të kufizuar, varësia e furnizuesve është shumë e ulët. Për industrinë farmaceutike fuqia blerëse e konsumatorit është fuqia shitëse e furnizuesit. Nëse një biznes ka një blerës të madh të një produkti komod dhe është në një industri në të cilën kostot e zhvendosjes së konsumatorëve nga një furnizues në tjetrin janë të ulëta, fuqia e furnizuesit është përgjithësisht e ulët. Për një biznes kjo është një situat e tregut tërheqës që kontribuon në tërheqshmërinë e industrisë dhe në potencialin për fitim. Për shumë biznese farmaceutike, për keto arsye fuqia e furnizuesit është relativisht e ulët, dhe kjo kontribuon në aftësinë tërheqëse të përgjithshme të industrisë.

Analiza e konkurrentit dhe pozicioni konkurrues

Sa më shumë konkurrentë të ketë në një industri aq më i vogël është diferencimi midis konkurrenteve dhe sa më i madh të jetë kapaciteti i tepërt i industrisë aq më tepër mundësi ka për rivalitetet konkurrues intensiv. Rivaliteti konkurrues me intensiv ka tendencë të ulë çmimet dhe marzhet dhe të rritë shpenzimet marketing në betejën për të tërhequr dhe mbajtur potencialin për fitim është më i ulët. Industria e kompjuterëve personalë është një industri që po bëhet gjithnjë e më konkurruese për shkak të rivalitetit tq çmimit. Tregu ka tërhequr shumë konkurrentë me kapacitet të konsiderueshëm. Në të vertetë, diferencimi midis produkteve te kompjuterëve personal është minimal. Këta faktorë, në tregun me rritje më të ngadaltë, kanë intensifikuar konkurrencën. Në kontrast me këtë, industria farmaceutike ka më pakë konkurrentë për ilaqe specifike dhe diferencimi i produktit është më i lartë. Si rezultat, industria farmaceutike, është më pak e mundshme për të pasur rivalitet konkurrues intensiv.

Analiza e konkurrentit dhe pozicioni konkurrues

Edhe pse përzgjedhja e mjediseve konkurruese që favorizojnë potencialin për ftim është një aspekt i rëndësishëm i analizës së konkurrentit, është treguar që është njëlloj e rëndësishme për bizneset që të zhvillojnë një pozicion konkurrues të fortë në tregjet në të cilat ato konkurrojnë. Për të kuptuar nivelin në të cilin një biznes ka një pozicion për avantazh konkurrues, ne duhet ta shohim atë në një analizë të detajuar të konkurrentëve. Një pyetje me rëndësi është: Cili konkurrent do të analizojë një biznes? Ne duam të mbështetim një përcaktim shumë të gjerë të tregut për të përfshirë të gjitha produktet zëvendësuese konkurruese që kanq kuptim, por, në të njëjten kohë , një biznes nuk mund të përfshihet në një analizë të detajuar të çdo konkurrenti. Kështu, neve na nevojitet një mekanizëm që do të na ndihmojë të identifikojmë një grup të konkurrentëve të rëndësishëm që ne t’u japim përparësi atyre konkurrentëve që do të analizojmë dhe do të kemi si pikë referimi.

Konkurrentët bazë

Ka një sërë mënyrash për të identifikuar konkurrentët e biznesit. Ndoshta më e mira është të ketë konsumatorë që vlersojnë nivelin me të cilin ata konsumojnë konkurrentët si zëvendësues Në të vertëtë, konsumatorët mund të vleresojne me një koeficient çdo konkurrent në bazë të asaj se sa larg është konkurrenti nga produkti apo furnizuesi ideal i tyre. Nga këto perceptime konsumatore ne mund të krijojmë një hartë perceptuale, e cila është shumë e dobishme për të fituar një kuptim më të mirë si të pozicionit konkurrues dhe të konkurrentëve kryesorë bazë. Ndërtimi i hartës përceptuale është një teknike e përdorur për të kapur dhe zotëruar perceptimet konsumatore për produktet apo shërbimet konkurruese.

Gjithashtu, duke u kërkuar konsumatorëve të vleresojnë çdo produkt të tregtuar në lidhje me faktin se sa e ngjashme është ai me produktin ideal të tyre, ne mund të fitojmë një kuptim më të mirë për pozicionin konkurrues.

Analiza e konkurrentit

Pasi një biznes ka identifikuar konkurrentët që do të jenë si pikë referimi, ai tani duhet të përfshihet në një analizë me të detajuar të këtyre konkurrentëve. Një analizë e tillë e konkurrentit është e vështire për t’u detajuar dhe një biznes mundë të bëjë diçka vetëm në mënyrë periodike. Gjithmonë, një biznes i bazuar në treg me një orientim të fortë nga tregu gjatë gjithë kohës është duke mbledhur intelegjencën e konkurrentit, dhe, si rezultat, në mënyrë të vazhdueshme zhvillon profilet e konkurrentit nga të cilat ai do të vlersojë aftësinë e tij për të konkurruar dhe avantazhin konkurrues të tij.

Inteligjenca e konkurrentit

Një pjesë shumë e madhe e intelegjencës është publike dhe e arritshme nga tregtaret, shtypi i tregtisë, konsulentët e industrisë, ekspozimet e tregëtis, raportet financiare dhe konsumatorët. Edhe pse një biznes ka krijuar një kulturë të bazuar në treg në të cilën secili në organizatë është mbledhës i informacionit, më e vlefshme dhe e veshtirë është të gjesh burimet e intelegjecës konkurruese.Sot informacioni per tregjet dhe konkurrentet bëhet gjithnjë e më i arritshëm.

Analiza e një konkurrenti mostër (përfaqësues)

Compaq Computer është lider në pjesën e tregut të kompjuterëve personalë. Edhe pse ka me tepër se 150 konkurrentë në tregun e kompjuterëve personalë, është e rëbdësishme për Compaq të kuptojë fuqitë dhe dobësit e tij në lidhje me dy konkurrentët e tij më të medhënj, Dell Computer dhe Gatevay computer. Duke përdorur informacionin e vlefshëm publikisht, Compaq mund të krijojë një analizë të konkurrentit të këtyre dy konkurrentëve bazë.

Avantazhi konkurrues

Kur një biznes fillon të kapë në menyrë më të plotë pozicionin relativ të tij ndaj konkurrentëve kryesorë, ai mund të kuptojë më mirë burimet potenciale të avantazhit konkurrues. Që një burim i avantazhit relativ të bëhet një avantazh konkurrues kërkon që

Figura 9.4: Burimet e avantazheve konkuruese

a) fusha e avantazhit konkurrues të ketë kuptim për konsumatorët dhe

b) avantazhi relativ të jetë i qëndrueshëm ( që nuk mundë të imitohet lehtë nga konkurrentët).

Wal Mart për shembull, ka zhvilluar një avantazh të kostos së ulët që i jep mundësi asaj të tërheq dhe të kënaqë konsumatorët e synuar duke ofruar çmime më të ulta. Hewlett- Packard, në kontrast më të, ka ndërtuar një avantazh të diferencimit me inovacion dhe cilësi të produktit, ndërsa Nordstrom ka ndërtuar një avantazh të diferencuar me cilësinë e shërbimit. Secili tërheq dhe kënaq konsumatorët me produkte apo shërbime të diferencuara në menyrë superiore ndaj tjetrit.

Nike, në anën tjetër, ka zhvilluar një avantazh marketing me përpjekje marketing agresiv dhe krijuese si dhe me tregimin me pakicë që tërheq dhe kënaq konsumatorët e synuar. Në çdo rast, biznesi ka zhvilluar një burim të avantazhit konkurrues që është me vlerë dhe i rëndësishëm për konsumatorët e synuar. Edhe pse potencialisht ka shumë fusha të avantazhit konkurrues, me poshtë janë dhënë tri fuash parësore të cilat janë treguar ne figurën më poshtë. Avantazhi i kostos: Një pozicion, thelbësisht me kosto me të ulët nga i cili formojmë çmime më të ulëta derisa të arrijmë marzhet e dëshirueshme të fitimit.

Avantazhi i diferencimit: Një diferencim i rëndësishëm që krijonë përfitime të dëshiruara për konsumatorët në një nivel shumë të lartë ndaj konkurrencës.

Avantazhi marketing. Një përpjekje marketing që mbizotëron konkurrencën në mbulimin e shitjeve, shpërndarjës apo njohjes dhe pranimit të makinës apo disa kombinime të tri këtyre fushave të mësipërme.

Avantazhi i kostos

Një biznes mund të arrijë tre tipa të ndryshëm të avantazhit të kostos, Ai mund të arrijë

a) një kosto variabile më të ulët për cdo njësi të shtuar

b) një nivel më të ulët të shpenzimeve marketing

c) një nivel më të ulët të shpenzimeve kryesore dhe të operacioneve ( prodhimit ). Secila nga keto variabla arrihet në mënyra të ndryshme.

Avantazhi i kostos variabile

Biznesi me një kosto me të ulët për njësi është i aftë për të arritur të njëjtin marzh për njësi me cmime më të ulëta se bizneset konkurruese. Kostot variabile përfshijnë kostot variabile të prodhimit dhe kostot variabile të lidhura me shpërndarjen te tilla si kontot, komisionet e shitjes, transportit dhe kosto variabile të transaksioneve të tjera. Si është treguar në figurën më siper një avantazh i kostos për njësi krahasuar me konkurrencën kontribuon në nivele më të larta të rentabilitetit. Por si mundë të arrijë një biznes avantazh të kostos variabile të ulët? Vëllimi është një faktor vendimtar. Bizneset me një avantazh thelbësor të pjesës së tregut përgjithsishtë mund të arrijë një kosto për njësi më të ulët. Kur vëllimi rritet, kostoja për njësi përgjithësisht ulet. Për shembull, kostoja e shërbimit të telefonit celular ulet me një ritëm 18 % cdo herë që vëllimi i konsumatorëve në një treg gjeografik dyfishohet. Kështu, kur një biznes i celularëve në një treg të dhen dyfishon bazën konsumatore të tij, biznesi që ka depertimin konsumator më të madh arrin një kosto për njësi më të ulët. Një vëllim më i madh prodhimi krijon mundësi për ekonomitë e prodhimit dhe të blerjes që ulin koston për njësi të një produkti, duke krijuar efektin e shkallës.

Analiza e konkurrentit dhe pozicioni konkurrues

Me një vëllim blerjeje, Wal-Mart ka qenë i aftë të negociojë një kosto më të ulët të mallrave. I njëjti efekt i shkallës ndodh për një prodhues i cili ka dyfishin e kapacitetit të prodhimit. Për shembull, kur Honda u zhvendos nga një nivel i kapacitetit të prodhimit drejt një kapaciteti më të madh, ajo arriti disa reduktime në koston për njësi për shkak të një efekti të shkallës për disa komponentë të produkteve të saj. Përkundrazi, kur një biznes shton produkte në linjën e produktit të tij që kanë materiale të njëjta të blerjes dhe proces të njëjt manifakturimi, ai ka mundësi të ulë koston mesatare për njësi të të gjitha produkteve. Ky është një efekt i fushës së veprimit.

• Avantazhi i kostos marketing

Shumë shpesh, bizneset nuk duhet të shohin vetëm kostot variabile si burime të avantazhit të kostos. Gjithmonë, eficensat në kostot marketing mund të rrjedhin nga zgjerimet e linjës së produktit. Për shembull, marrim disa shitës që do të mbulojnë në mënyrë adekuate një treg të synuar. Kur forca e shitjes shet më teper produkte për të njëjtët konsumatorë, arrihet një efekt i fushës së kostos marketing. Një konkurrues me shumë pak marka do t’i duhet të ketë të njëjtën frekuencë të thirrjeve të shitjeve për t’u shërbyer ne mënyrë adekuate tregtarëve dhe do të ketë një kosto për monedhe të shitur më të lartë për shkak se ai ka më pak marka për të shitur. Një fushë tjetër e avantazhit të kostos marketing ka rrjedhur nga eficensa e kostos së reklamës të një strategjie të zgjerimit të markës. Për shembull, Supa cambell është një markë kryesore nga e cila është krijuar një linjë e tërë e markave të supave. Sa herë që reklamohet nje supë individuale, ajo përforcon ndërgjegjësimin për supën Cambell dhe për çdo supë në linjën e produktit..

• Avantazhi i kostos së prodhimit

Edhe pse avantazhi i kostos së prodhimit është jashtë kontrollit apo ndikimit të funksionit marketing, shpenzimet më të ulëta të prodhimit krahasuar me konkurrencën kontribuojnë në një avantazh të kostos së ulët. Për shembull, Wal-Mart arrin një shpenzim të operacioneve për koeficient të shitjes nën 20 % të shitjeve; shumë nga shpenzimet operuese të konkurrentëve të tij janë më tepër se 20 %. Kjo diferencë i siguron Wal-Mart- it një burim tjetër të avantazhit të kostos nga i cili mundë të krijojë vlerë më të madhe konsumatore me çmime më të ulëta dhe vlerë më të lartë për aksionerët me shpenzime prodhimi më të ulëta.

Përkundrazi, McDonalds ka mundur të shkurtojë shpenzimet e ndërtimit të restoranteve të reja Mcdonalds me 50 % gjatë 1990 nga bashkimi me projektet e ndërtesave të standardizuara. Për shkak se ndërtesa është një aset që duhet të zhvlerësohet, ky burim i shpenzimeve të prodhimit është më i ulët sesa duhet të jetë nëse cdo ndërtesë ka një projekt unik. Përdorimi i një projekti të standardizuar gjatë zgjerimit të shpejtë të dyqaneve, ka kontribuar për fitime të McDonald-it dhe vleres së aksioneve.

Avantazhi i diferencimit

Çdo biznes mundë të menaxhojë kostot e tij, por jo çdo biznes mund të ketë një avantazh kostoje. Për të arritur fitime mbi mesataren, një biznesi i nevojiten disa burime të avantazhit konkurrues. Një strategji e diferencimit në lidhje me produktin, shërbimin apo reputacioni e markës është një burim potencial i avantazhit konkurrues. Ashtu si të gjitha burimet e avantazhit konkurrues, edhe avantazhi i diferencimit duhet të jetë i rëndësishëm për konsumatorët e synuar dhe i qendrueshëm.

Avantazhi i produktit

Ka shumë aspekte të një produkti rreth të cilit një biznes mund të ndërtojë një avantazh të diferencimit. Qëndrueshmëria, performaca, besueshmëria, atributet, pamja e jashtme dhe performanca e një produkti për një aplikim specifik kanë një mundësi për të qenë një avantazh diferencues. Për shembull, ESCO Corporation është një prodhues i pjesëve të pajisjeve lëvizëse që janë përdorur në shumë miniera dhe aplikime konstruksioni. Kompania ka zhvilluar një avantazh të diferencuar në veshjen e produkteve të saj për shkak të patentes së perberjes kimike të çelikut dhe dizajnit të produktit. Rezultati i fundit është që produktet e saj janë më të gjata dhe më pak të mundshme për t’u thyer se produktet e konkurrentëve të saj. Të dyja këto përfitime konsumatore kursejnë paratë e konsumatorëve edhe kur produktet e saj janë shitur me nje çmim më të lartë. Përgjithësisht, bizneset me një avantazh relativ në cilësine e produktit gjenerojnë nivele më të larta të rentabilitetit.

Avantazhi i shërbimit.

Një biznes mund të arrijë një avantazh të diferencimit të shërbimit në të njëjtën mënyrë që ai mund të arrijë një avantazh të produktit të diferencuar. Kërkohen të njëjtat kushte

Së pari, avantazhi i shërbimit duhet të jetë i rëndësishëm dhe kuptimplotë për konsumatorët e synuar

Së dyti, ai duhet të jetë i qëndrueshëm. Fed Ex ndjek përformancën e tij çdo ditë me 10 treguesit e cilësisë së shërbimit . ky indeks i cilësisë së shërbimit monitorohet me kujdes çdo ditë për të ndihmuar Fedex të mbajë një avantazh të cilësisë së shërbimit. Kur indeksi i cilësisë së shërbimit permirësohet, permirësohet edhe kenaqësia konsumatore dhe kostoja e përgjithshme.

Kështu, në ditët që cilësia e shërbimit të tijë është në nivel të lartë, Fed Ex është i aftë të krijojë kënaqësinë konsumatore të përgjithshme më të madhe me më pak gabime, kosto më të ulëta dhe fitime më të mëdha për aksione.

Ashtu si është treguar në figurën e më poshtme, bizneset me një avantazh të cilësisë së shërbimit gjenerojnë nivele më të larta të rentabilitetit.

• Avantazhi i reputacionit

Një burim tjetër i avantazhit konkurrues të diferencimit është reputacioni i markës. Edhe pse prodhuesit e orëve konkurruese mund ta përshtatin cilësinë e produkteve të tyre me një orë Rolex, ata nuk mund të përshtatin me lehtësi avantazhin e reputacionit të markës Rolex.

Një avantazh i reputacionit të markës mund të matet në të njëjtën mënyrë si një avantazh diferencues i një produkti apo shërbimi. Ne gjejmë që bizneset me një avantazh në reputacionin e markës janë të aftë të tërheqin konsumatoret si dhe te perfitojnë.

• Avantazhi marketing. Një biznes që mbizotëron tregjet me një avantazh relativ në shpërndarje, mbulimin e shitjeve apo komunikimet marketing mund të kontrollojë hyrjen në treg. Kjo është gjithashtu një burim i avantazhit konkurrues. Përmes shitjes dhe shpërndarjes apo komunikimeve marketing. Estman Kodak, Procter & Gambel, Cambell Soup etj, kanë zhvilluar një burim të avantazhit konkurrues rreth ekspertizës marketing të tyre.

• Avantazhi i kanalit marketing Në të gjitha tregjet në të cilat shpërndarja kerkohet për të hyrë në treg ka një numër të fundëm shpërndarësish, si tregtarët me pakicë në tregjet e konsumit dhe tregtaret në tregjet e biznesit për biznesin. Një biznes që është i aftë të mbizotrojë shperndarësit kryesorë mundë të kontrollojë kanalet në një treg të dhënë dhe në njëfare mase, të kontrollojë edhe hyrjen në treg. Ky është një burim i avantazhit konkurrues i pavarur nga kostoja apo avantazhi diferencues. Ndikimi në çmim i cilësisë dhe reputacionit relativ

• Avantazhi i forcës së shitjes. Si në tregjet e konsumit dhe ne ato nga biznesi kërkohen nivele të caktuara shërbimit pas shitjes dhe frekuenës së thirrjeve të shitjeve. Për shkak se ka një limit të numrit të thirrjeve të shitjeve që një shitës mund të bëjë në një përiudh të dhënë kohe, një biznes me më tëpër shitës do të jetë i aftë të arrijë dhë sherbejë më teper konsumatorëve. Për shembull, në bazë të një frekuence të shitjeve me telefon dhe të sjelljes blerëse në një industritë dhënë, supozojmë që shitjet për një shitës janë 2 milionë $ për vit. Nëse një biznes ka 100 shitës ai do të ketë një vëllim shitje prej 200 milion $. Një biznes me 20 shitës do të ketë një nivel të vlerësuar të shitjeve të barabartë me 40 milion $ duke supozuar që mundësit e forcës së shitjes dhe produktet konkurruese janë të barabarta në termat e cilësisë dhe çmimit. Kështu, biznesi me një forcë shitje prej 15 herë më të madhe ka një avantazh marketing. Që bizneset konkurruese të neutralizojnë këtë avantazh, ato duhet të rritin mbulimin e shitjeve, duke supozuar që nuk ndryshojnë në avantazhin e çmimit dhe të diferencimit të produktit.

• Vetëdija për markën

Nike ka produkte shumë të mira dhe me çmime tërheqëse. Por ajo që e bënë Nike një konkurrues është niveli i ndërgjegjësimit dhe njohjes së markës si dhe identifikimi që ai është i aftë të zhvillojë një reklamë krijuese, një promocion të zgjeruar të Nike, përzgjedhje të kujdeshmë të personave që reklamojnë produktin. Ky nivel i avantazhit konkurrues e bën atë të vështirë për konkurrentët të cilët mundë të kenë një produkt më të mirë apo çmime më të ulëta me cilësi të krahasueshme.

Emri Nike, pranimi dhe njohja e markës së saj si dhe vetëdija dhe ndërgjegjësimi si markë lider bëjnë që Nike ta ketë më të lehtë të tërheqë konsumatorët për produktet ekzistuese dhe të hedhë në treg zgjerime të linjës apo linja produktesh tërësisht të reja nën emrin Nike. Ky tip i avantazhit konkurrues, si gjithë avantazhet e tjera, është i rëndësihëm vetëm kur komunikimet e krijuara janë të kuptueshem dhe të rëndësishem për konsumatorët e synuar. Për të fituar dhe mbajtur një avantazh të komunikimeve marketing përfshihen me tepër sesa shpenzimet e reklamës.

Çështja me të cilën përballen shumica e strategjivistëve marketing në një kohë ose në një tjetër është se si ata të mbajnë dhe ruajnë më mirë një avantazh konkurrues.

Ka tri mënyra të mundshme :

• Avantazhet që i përkasin një organizate

• Avantazhet që rrjedhin nga fushat funksionale specifike

• Avantazhet e bazuara në marrëdhëniet me entitetet e jashtme.

Mënyra se si të zhvillosh dhe mbash një avantazh konkurrues sugjeron që : Avantazhi arrihet kurdoherë kur ju bëni dicka më mirë se konkurrentët. Kur ajo dicka është e rëndësishme për konsumatorët, ose kur një numer i avantazheve të vogla mund të kombinohet, ju keni një avantazh konkurrues të përfitueshëm. Një ose më shumë avantazhe konkurruese janë, zakonisht, të domosdoshëm për të zhvilluar një strategji fituese dhe kjo do të bëjë të mundshme që nje kompani te arrijë rritje dhe fitime mbi mesataren.

Ka tetë avantazhe konkurruese potenciale që janë :

• Një përfitim superior i produktit i tillë si aplikimi nga kompanitë japoneze i teknologjisë solide në televizion ne vitet ‘70

• Një avantazh i projektuar : Malboro me imazhin e saj mashkullor tepër të fortë që janë karakteristike për kaubojit mban 22% të pjesës së tregut në tregun amerikan të cigareve: marka është paketuar, por nuk ka arsye për të besuar që cigaret janë objektivisht superiore në pranimin apo pëlqimin konsumator.

• Operacione me kosto të ulët. Si rezultat i kombinimit të produktivitetit të lartë, shpenzimeve plotësuese të ulta, kostove të punës të ulëta, aftësive më të mira për blerje. Një rang produkti i kufizuar ose kosto e ulët e shpërndarjes

• Avantazh ligjor. Në formën e patentave, e drejta e autorit ose një pozicion i mbrojtur

• Kontakte shumë të mira

• Njohuri shumë të mira. Si rezultat i kërkimit të tregut më efektiv, një kuptim më i mirë i kostove ose sisteme informacioni superiore

• Avantazhet e shkallës

• Qëndrime dhe pikëpamje offensive

Një kuptim bazë i rëndësisë së avantazhit konkurrues ka qenë për një kohë të gjatë në zemër të strategjive të Maks & Spencer. Kompania është përqedruar në zhvillimin e një serie të avantazheve konkurruese të cilat, të marra së bashku, paraqesin një sugjerim dhe propozim për shitje të forta, kerkojnë dhe synojnë konsumatorë me një kusht apo rrethanë të fuqishme për të blerë dhe vendosin konkurrentët në nje disavantazh. Çdo strategji ka nevojë të bazohet në një kuptim të firmës për aftësit dhe kapacitetet e saj dhe, në veçanti, cdo avantazh konkurrues është i pozuar nga organizata. Ekzistojnë disa mënyra për identifikimin dhe zhvillimin e avantazhit konkurrues që përfshijnë mënyren e porterit për analizën e zinxhirit të vlerës e cila është projektuar dhe parashikuar për të ndihmuar strategjin të kupojë pa vështërsi burimin dhe sjelljen e kostove në industri si dhe burimet ekzistuese dhe potenciale të diferencimit.

Kostot dhe Përfitimet konsumatore

Përfitimet kosumatore përfshijnë çdo gjë që pret një konsumatorë nga firma. Këto përfitime janë të lidhura ngushtë me produktet. Shembujt përfshijnë përfitimet që presin konsumatorët nga cilësia e produkteve të firmës, e cila perfshin tiparet që kanë produktet e saj. Gjithashtu, konsumatorët presin përfitime edhe nga shërbimi konsumator i firmës të tilla si instalimi, trajnimi, këshillimi etj. Cilësia e shërbimit konsumator varet sesa e besueshme është firma ndaj kërkesave të konsumatorëve të saj dhe nga karakteristikat e punonjësve si aftësia apo miqësia me konsumatorin.

Kostot konsumatore përfshijnë çdo gjë që blerësi mund të ofrojë për të fituar përfitimet e siguruara nga firma. Kostoja më e qartë dhe e dukshme është çmimi i produktit, i cili përfshinë taksat e shitjeve dhe shpenzimet shtesë. Kostot jomonetare nuk janë shumë të dukshme dhe të qarta.

Dy kosto të tilla janë koha dhe përpjekja e shpenzuar nga konsumatorët për të gjetur dhe blerë produktet e deshiruara. Këto kosto janë shumë të lidhura me aktivitetet e shpërndarjes së një firme. Për të reduktuar përpjekjet dhe kohën firma duhet të arrije disponueshmërinë apo arritshmërinë e produktit, duke e bërë atë më të përshtatshëm për konsumatorët me qëllim që këta të fundit të blejnë produktet e firmës. Rritja ne tregtimin jo në dyqane është rezultat drejtëpërdrejtë i firmës që ndërmerr hapa për të reduktuar kohën dhe përpjekjet e kërkuara për blerjen e produkteve të saj duke reduktuar ne këtë mënyrë këto kosto për konsumatorët.

Një kosto tjetër jomonetare, kostoja e riskut, mund të reduktohet duke ofruar garanci të zgjeruara për një shpenzim shtesë. Tregtarët reduktojnë riskun duke mbajtur politika liberale të shkëmbimit dhe qarkullimit.

Kostoja jomonetare e fundit është kostoja e oportunitetit, e cila është më e vështirë për t’u kontrolluar nga firmat. Disa firma përpiqen të reduktojnë kostot e oportunitetit duke promovuar produktet e tyre si më të mirat apo duke premtuar shërbim më të mirë pas shitjes. Për të parashikuar kostot e oportunitetit, firma duhet të konsiderojë të gjithë konkurrentët, duke përfshirë konkurrentët dhe buxhetit që ofrojnë konsumatorët si alternativa për shpenzimin e parave të tyre.

Konkurrimi nëpërmjet vlerës

Pas ndarjes së vlerës në pjesët përbërëse të saj, ne mund të kuptojmë më mirë se si mund të hartohet strategjia marketing e nje firme për të optimizuar vlerën konsumatore. Duke alarmuar çdo element të marketingut miks, firma mund të rritë vlerën nëpermjet rritjes së cilësisë së produktit, shërbimit konsumatorë apo cilësisë së bazuar në eksperiencë apo nepërmjet reduktimit te cmimeve monetare apo jomonetare. Firmat e ndryshme të tregtimit me pakicë janë një shembull i mirë i asaj se si mund të jepet vlera duke alternuar një apo më shumë pjesë të ekuacionit të vlerës. Dyqanet me cmime të larta qëndrojnë në biznes, sepse shumë konsumatorë vlerësojnë kohën dhe përpjekjet e tyre më tepër se paratë në disa raste. Tregjet e ndryshme të zgjedhura do të kenë perceptime të ndryshme për vlerën e mirë. Marketingu duhet të kuptojë kërkesat me vlerë të ndryshme të çdo segmenti tregu dhe të adaptojë në përputhje me to marketingun miks të tij. Nga pikëpamja strategjike, është e rëndësishme të kuptojmë që të katër elementet e marketingut miks janë të rëndësishëm për të dhënë vlerë. Vendimet strategjike për një element vetëm mund të ndryshojnë vleren e pritshme për mirë apo për keq. Nëse këto vendime janë më të ulëta se vlera e përgjithshme, menaxheri marketing duhet të konsiderojë modifikimin e cdo elementi tjetër të marketingut miks për të kompensuar rritjen.

Analiza e konkurrencës ndihmon për të përcaktuar avantazhin konkurrues të konsumatorëve brenda një tregu të dhënë. Mund të dallohen dy tipa të avantazheve konkurrues:

a) avantazhe strukturore. Te tilla janë ato avantazhe që ndertohen tek biznesi, p.sh, nje fabrik prodhimi në Korenë e Jugut për shkak të kostos së ulët të punës ka një avantazh strukturor mbi një firmë tjetër

b) avantazhe përgjegjëse-që u referohen pozicioneve të avantazhit konkurrues të ndertuar me kalimin e kohës si rezultat i vendimeve të caktuara. Ky lloj avantazhi bazohet në operimin në formë leve me dukurinë strategjike të biznesit.

Çdo biznes është një përzierje unike e dukurive strategjike. Psh, në industrinë e pijeve të buta një njësi investimi në reklame mund të cojë në përfitimin e nje njësie të tregut. Ndërsa në industrinë elektronike prodhuesi më vëllimin më të lartë ka edhe koston më të ulët. Në biznesin e produkteve industriale kostot e shitjes dhe të shpërndarjës tentojnë të ulen deri në njëfare pike me rritjen e densitetit të mbulimit të shitjeve, pas kësaj pike optimale, ato tentojnë të rriten shumë. Por një firmë mund të bëjë dicka për t’ia arritur konkurrencës. Psh, një kompani mund te shpërndarja përmes agjentëve, ndërsa për një kompani tjetër kërkimi i diferencimit të produktit mund të jetë më i dëshirueshëm nga pikëpamja strategjike.

Për të mbijetuar, cdo kompani, pavarësisht nga madhësia duhet të ndryshojë në një prej dy dimensioneve: ose të ketë kosto më të ulët se konkurrentët e saj të drejtpërdrejt ose të ketë vlera unike për të cilat konsumatorët e saj jane të gatshëm të paguajnë më tepër.

Dallimi nga konkurrentët është thelbësor për mbijetesën. Kjo mund të arrihet në mënyra të ndryshme:

1. duke u përqendruar në segmente të veçanta tregu

2. duke ofruar produkte që dallojnë nga produktet konkurruese dhe jo që i pasqyrojnë ato

3. duke përdorur kanale shpërndarjeje dhe procese prodhimi alternative

4. duke përdorur cmime përzgjedhëse dhe struktura kostoje kryesisht të ndryshme

Detyra	Data

KAPITULLI X.

MODELE DOKUMENTASH,EVOLUIMI FINANCIAR DHE PASQYRIMI NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese ju nuk shisni aq sa duhet, atehere per biznesin tuaj ky eshte fundi

Një plan i mire i biznesit varet nga fjalet dhe numrat. Ju nuk mund të përshkruani një biznes vetëm në fjalë, dhe numrat nuk mund te vendosen te shkeputur pasi ata nuk punojnë pa fjale.

Ju nuk mund të përshkruajnë një plan pa fjalët dhe numrat. Analiza e vetme më e rëndësishme në një Plan biznesi është një plan rrjedhës i parasë, sepse rrjedhja e të hollave është elementi më i rëndësishëm në biznes.

Duhet gjetur menyra e duhur se si numrat punojne: ju nuk mund te bëni një plan të rrjedhës së parasë, pa shikuar në pasqyrën e të ardhurave dhe bilanceve. Ju nuk mund të bëni pasqyrën e të ardhurave pa shikuar në shitje, koston e shitjes, shpenzimet e personelit dhe shpenzimet e tjera.

Dhe ju do të keni probleme duke bërë një parashikim të shitjeve pa kuptuar tregun tuaj, kështu që një analizë tregu është e rekomanduar. Hap pas hapi, plani i biznesit bëhet një përmbledhje e tabelave dhe listave si edhe teksteve shpjeguese per to.

10.1 Shitjet dhe raportet e klienteve

Elementi me i deshiruar ne punen e perditshme te bizneseve pavaresisht llojit te tyre dhe industrise ku zhvillojne aktivitetin jane shitjet.

Elementi i pare per te cilin nje student ose cdokush qe eshte fillestar ne fushen e ekonomise do te ishte fatura e shitjes. Specialistet do te ishin te interesuar per shume me teper duke vleresuar impaktin e shitjeve ne ecurine e aktivitetit.

Nje model fature shitje ju prezantohet me poshte:

Figura 10.1 Fatura e shitjes,model

Nje fature e tille mund te plotesohet ne menyre manuale ose te gjenerohet nepermjet software te kontabilitetit te informatizuar te cilet ne vendin tone ekzistojne prej vitit 1992. Ne 5 vitet e fundit zhvillimet e ketyre softwareve jane shume te shpejta duke ju pergjigjur kerkesave ne rritje te tregut.

Ne figuren me poshte tregohet rregjistrimi ne software prej te cilit gjenerohet fatura perkatese e shitjes. Nese faturat e shitjes kane autorizim nga organet tatimore ose shoqerojne faturat manuale te shitjes, ky eshte nje problem fiskal dhe nuk eshte objekt trajtimi i temes sone.

Figura 10.2: Rregjistrimi nepermjet nje software per faturen e shitjes,model

Pavaresisht prezantimit te model fatures se shitjeve dhe cfare software gjenerojne ekonomistet jane te interesuar per me shume. Ky interesim per shitjet do te ishte i kenaqshem ne nje model raporti si me poshte:

Figura 10.3 Shitjet sipas periudhave

Pavaresisht nese raporti do te gjenerohet nga software apo do te ndertohet manualisht ai mbetet interesant pasi tregon evoluimin e shitjeve per nje periudhe prej 1 viti te nje aktiviteti. Akoma me interesante prezantohet situata me poshte, ku kemi nje gershetim te shume njohurive ne lende te ndryshme per te gjithe qe studiojne ne fushen e ekonomise.

Tabela 10.1: Marzhi i shitjeve

Rregjistrimi i shitjeve pavaresisht menyres manuale apo software-ike na gjeneron raportin e meposhtem, i cili na jep informacion per marzhin per artikull. Ne kete menyre ne jemi vleresuar shendetin ekonomik te biznesit te marre ne analize. Ne artikuj te caktuar shohim qe jo vetem firma nuk eshte e shendetshme por duhet te filloje te mendoje strategjikisht per keto produkte.

Njekohesisht raportet e librave te shitjeve, kartelave te klienteve, situacionet e klienteve etj vazhdojne te mbeten shume te rendesishme per menaxheret e firmave, per vete informacionin qe ato mbartin.

10.2 Blerjet dhe raportet e furnitoreve

Nje fillestar ne ekonomi fillimisht do te ishte i interesuar per tu njohur me faturen e blerjes dhe pastaj me raportet e tjera te mundshme

Informimi dhe shpjegimi per faturat e blerjeve do te ishte me i plote po te trajtohej ne menyre software-ike.

Figura 10.4: Rregjistrimi I blerjeve ne menyre software-ike

Me siper prezantohet rregjistrimi i nje fature blerje ne menyre software-ike, prej te ciles gjenerohet nje fature blerje.

Figura 10.5: Rregjistrimi i nje fature blerje

Nderkohe i njejti problem nga pikepamja fiskale do te trajtohej ndryshe. Perseri fatura e blerjes do te ishte fature shitje e furnitorit tone per te cilin si klient qe jemi normalisht duhet dhe pajisemi me faturen perkatese.

Nder raportet e blerjeve te cilat do te pasqyronin interes do te veconim librat e blerjeve, kartelat e furnitoreve, situacionet e furnitoreve etj te cilet e rrisin cilesine e informacionit per blerjet duke ndihmuar ne miremenaxhimin e firmes.

10.3 Inventari dhe raportet e tij

Si rrezultat i shitjeve dhe blerjeve te realizuara pergjate periudhes ushtrimore do te kemi edhe nje ndryshim te inventarit te firmes.

Nuk eshte objekt trajtimi nga ana jone, detyrimi fiskal i bizneseve per te evidentuar inventaret por trajtimi i problemit si nje vizite shendetesore e firmes per te gjykuar ne vazhdimesi per ecurine e saj dhe prezantimi tek stakeholdersat

Vazhdim i raportit te magazines…

Figura 10.6 Gjendja e magazines

Rregjistrimi i hyrjeve ne firme mund te jete objekt i invetarit fillestar te firmes si edhe blerjeve te cilat realizohen pergjate periudhes ushtrimore.

Figura 10.7 Fletehyrjet e magazines

Rregjistrimi edhe ne rastin e inventarit mund te jete objekt i punes manuale ose software-ike. Nje forme e rregjistrimit software-ike prezantohet me poshte.

Figura 10.8 Rregjistrimi software-ik i inventarit

Analiza e karteles se artikullit na jep informacion per cdo artikull te firmes duke na treguar evoluimin e shitjeve te cdo produkti te firmes.

Figura 10.9 Kartela e artikullit

10.4 Evoluimi ne vite i kapitalit punues

10.4.1 Numrat tregojne historinë

Rrjedhja e parave ose cash flow eshte kritike per biznesin, njerezit mendojne per fitimin ne vend te parave te pastra. Kur ju ose miqte tuaj imagjinoni nje biznes te ri mendoni se sa do te kushtoje per te prodhuar produktin ose ofruar sherbimin, sa mund ta shesim ate si edhe fitimin te cilin mund te sigurojme. Ne te gjithe jemi edukuar qe te mendojme per biznesin se nga shitjet minus kostot na rezulton fitimi.

Vertete ne perqendrohemi tek fitimet, por per fat te keq kur bejme shpenzime ne biznes ne nuk shpenzojme fitimet e tij. Ne biznes ne shpenzojme te holla dhe firmat rrenohen sepse parate e tyre i kthejne ne asete dhe nuk arrijne te paguajne shpenzimet e tyre. Kapitali punues eshte kritike per shendetin e biznesit. Fatkeqesisht ne nuk e shohim qarte implikimet e parave dhe nuk vleresojne rendesine e planifikimit te duhur te biznesit.

Shembull

Një nga mënyrat më të mira për të kuptuar dilemën e fitimeve të holla eshte qe te shohim sesi kompanite i permbushin detyrimet e tyre.

Supozojme se e fillojme aktivitetin me $ 100, të cilat ne do ti konsiderojme si kapitali i biznesit. Në fillim të këtij ushtrimi, fletë juaj e bilancit ka asete prej $ 100 parave - dhe kapital prej 100 $. Pasuritë janë te barabarta me kapitalin plus detyrimet. Një përmbledhje e pasqyrës financiare të thjeshtë në këtë pikë është treguar në figuren e meposhtme.

Tabela 10.2 Financat e thjeshta te bizneseve ne start up

Nëse ju blini një produkt për $ 100 dhe e shisni atë për $ 150, ju duhet të përfundojë me 50 $

fitim, e cila është ajo që deklarata juaj e të ardhurave mbulon. Shitjet minus kostot janë fitim. Ju duhet të keni 150 $ në bankë. Tani fletët tuaja ne bilancit e llogarise ne banke tregon të njëjtën $ në 100 në start up plus 50 $ në të ardhurat, të cilat janë të barabarta me 150 $ dhe keto jane të hollat ne aktiv.

Tabela 10.3 Financat tregojne si duket kompania pas shitjes se pare

Blejme nje tjeter mall per $100 dhe e sheshim perseri per $150, dhe tani ju keni $200 ne bank. Bejeni kete perseri, ju keni $250 ne bank. Te ardhurat tuaja nga shitjet jane $450, kostot e shitjeve $300,fitimi eshte $150.

Tabela 10.4 Financat tregojne si duket kompania pas shitjes 3 njesive

Ne kete pike ju keni 3 njesi te shitura,150$ fitim. Ne teori keni 250 $ ne banke

10.4.2 Shtoni pak realizem

Tani të kthehemi një hap dhe të bëjnë situatën më realiste. Për shembull, shumica shitjeve te produkteve për bizneset shkojnë në kushtet, me pagesat e parave në 30 ditë. Pra, nëse ju shitet nje mall me kredi ju nuk keni 150 $ në bankë. Ju ende keni 50 $ në linjë tuaj fund, por tani ju nuk keni asgjë në bankë. Në vend të kësaj, një klient ju ka borxh $ 150, e cila është ajo që ne e quajmë "llogarive të arkëtueshme."

Tabela 10.5 Shitjet e produkteve me kredi

Duke e ditur se ju mund të blini nje produkt 100 $ dhe ta shisni atë për $ 150, ju merrni produkte nga furnizuesi juaj për të shitur për të njëjtat qe kushte keni shitur, pagesa brenda 30, në vend të për të holla. Tani ju keni 100 $ para borxh , që ju i keni borxh furnizuesit, e cila është quajtur "llogarive e pagueshme." Ju gjithashtu keni mallra ne vlere $ 100 ne magazinat tuaja

Ne menyre illustrative kjo tregohet ne tabelen e meposhtme:

Tabela 10.6 Shitjet e produkteve me kredi, vazhdim...

Ne tabelen e meposhtme tregohet se ju keni $100 ne inventare dhe $100 ne llogari te pagueshme, keshtu jeni ne balance. Gjithashtu ju nuk keni para. Me poshte tregohet se ju shisni me kredi dhe blini inventare me kredi.

Tabela 10.7 Shitjet e produkteve me kredi, vazhdim...

10.4.3 Me shume realizem: Kapitali punues

Edhe shembulli ne figuren e mesiperme eshte teresisht jorealiste. Psh mungojne shpenzimet te tilla si shpenzimet e qirase, pagave, telefonat, reklamat etj. Pyetje te rendesishme jane: Si do te ndikojne situaten te hollat, Si do te shkoje situata nese nuk do te jemi ne gjendje te paguajme qerane, faturat e telefonit, nderkohe qe jemi duke pritur konsumatoret qe do te paguajne.

Për më tepër, ajo që furnizuesi do të na japin një blerje me kredi kur ne nuk kemi histori dhe nuk ka pasuri? Çfarë të holla banka do na jap hua në këtë situatë? Bankat japin kredi per inventar dhe llogarive të arkëtueshme, por vetëm për një përqindje të caktuar të vlerës totale. Çfarë mungon këtu, ku jepen të gjithë së bashku: kapitali punues.

E rëndësishme: sipas termave te kontabilitetit, kapital punues është e barabartë me aktivet afatshkurtra minus detyrimet afatshkurtra. Në terma realë, kapitalin punues është raporti që mban rrjedhjen e parave tuaja. Merreni atë në bankë para se keni nevojë për të, apo nuk do t ju mbijetojë të papriturave.

Shembull i meposhtem shkon prapa në fillim të këtij shembulli dhe e bën atë të drejtë, me kapital të mjaftueshme në fillim të financuar kompaninë

Tabela 10.8 Kapitali punues

Në vend të duke filluar nga 100 $ si fillim, ky biznes duket shumë më mirë me një bilanc të hapjes bankare prej 400 $ në vend të $ 100. Me këtë kapital shtesë nga fillimi, duke blerë me kredi dhe huamarrjen per asetet është më realiste.

Në shembullin e parafundit kapitali i punes prej 250 $ vetëm nuk ishte e mjaftueshme, por në këtë skenar, kapital punues është deri në 550 $. Tani ka një kontribut të duhur të kapitalit punues në fillim. Me berjen edhe te planeve të biznesit, ne mund të them se $ 100 nuk ishte e mjaftueshme për të marrë këtë biznesit . Nëse keni ndjekur këto ilustrime, ju mund të shihni disa implikime të mëdha për drejtimin e një biznesi.

E rëndësishme:

Çdo dollar në llogaritë e arkëtueshme do të thotë një dollar më pak në para të gatshme. Çdo dollar i inventarit është një dollar më pak në para të gatshme. Çdo dollar i llogarive të pagueshme është një dollar më shumë në para të gatshme.

Shembull

Tani le të shohim në implikimet në një rast të vërtetë. Rasti i vërtetë është një rishites kompjuter (dyqan kompjuter) në një treg lokal , me shitjen e rreth 6 milion $ në vit. Listat dhe analizat themelore financiare janë marrë nga plani

Grafiku i parë, në ilustrim, tregon një plan biznesi per rrjedhjen e të hollave për 12 muaj, duke pasur parasysh supozimet standardeve për shitje, kostot, shpenzimet, fitimet, dhe menaxhimin e parave të gatshme.

Kompania është fitimprurese dhe në rritje. Ajo shet rreth $ 6 milionë në vit, prodhon fitim neto rreth 8 për qind në shitje, dhe është vetë mbështetës. Grafiku tregon një projeksion 12-mujor të burimeve te te hollave.

Figura 10.10 Analiza e cash

Baret e flukseve monetare, nga ana tjetër, mund të bjerë nën zero pa probleme të mëdha, për aq kohë sa bilanci qëndron mbi zero. Për shembull, në qoftë se bilanci i një kompanie ishte $ 10,000 në fund të janarit, dhe rrjedhja e të hollave ne Shkurt është - $ 5000, atëherë bilanci në fundin e shkurtit është 5000 $ dhe rrjedhjes së parasë është - $ 5,000. Grafiket me ngjyra te lehta qëndrojne pozitive, por e errëta është negative. Në shembullin e meposhtem, vetëm një supozim ka ndryshuar: se e njëjta kompani tani pret një shtesë 15 ditë, mesatarisht, për të marrë para nga klientët për Faturat e paraqitur. ". Ditë të grumbullimit" mesatar qe do të presim, shkon nga 45 ditë deri në dite. Asgje nuk ndryshon pa punëtorë të rinj, nuk ka ndryshim në kostot, pa shpenzime shtesë.

Nuk ka ndryshime të tjera përveç pritur mesatarisht një shtesë 15 ditë para se të marrë para borxh nga klientët e tyre. Kontabilistët e quajnë para borxh nga klientët "Llogarite e Arkëtueshme "

Njoftimi këtu eshte me rëndësi kritike pasi eshte fjala per para të gatshme, dhe ndryshimi kritik eshte ndërmjet të hollave dhe fitimeve. Me këtë ndryshim të vetëm në supozime, kompania është ende fitimprurëse siç ishte, deri në dollarin e fundit. Tani, bilanci i projektuar bankar në nëntor është më shumë se $ 220,000 nën zero. Për këtë arsye, kompania ka nevojë për më shumë se 220.000 $ financim shtesë. Kjo para e re është e nevojshme, ne formen e investimeve te reja apo huamarrja e re. Problemi nuk mund të zgjidhet duke ulur shpenzimet ose rritjen e shitjeve.

Figura 10. 11 Vazhdim i analizes se cash

Kompanitë shkojnë nga të biznesit ne falimentim për probleme si këto. Ky lloj i projektimit mund të vrasi një kompani, nëse ajo zihet në befasi, por mund të menaxhohet lehtësisht kur ka një plan për të

Figura 10. 12 Vazhdim i analizes se cash

Si tabela sugjeron dhe shembujt e mëparshëm tregojnë, ka një lidhje logjike ndërmjet numrave të biznesit në një analizë standarde.

• Shitjet e juaj parashikohet duhet të tregojë shitjet dhe kostos së shitjes. Të njëjtat numra në parashikimin e shitjeve janë ato që ju përdorni në fitim dhe humbje.

• Ashtu si me shitjet, ju normalisht duhet të keni një tabelë të veçantë të personelit, por numrat tregojnë në atë tryezë duhet të jenë të njëjtat numra që tregojnë për kostot e personelit në tuaj

fitim dhe tabela humbje.

Tavolina juaj fitimit dhe humbjes duhet të tregojnë numrat e njëjtë si e shitjes dhe të personelit të planifikuar tabelat në zonat e duhura. Ajo gjithashtu duhet të tregojnë shpenzimet e interesit si një pasqyrim logjik të normave të interesit dhe bilancet e borxhit.

• rrjedhjen e parave tuaja duhet të pasqyrojë fitimin dhe humbjen, plus ndryshimet në zërave të bilancit dhe shpenzimet jo-monetare të tilla si amortizimi, të cilat janë mbi fitimit dhe humbjes. Ndryshimet në bilanc janë kritike.

Për shembull, kur ju merrni para borxh, kjo nuk ndikon në fitimin ose humbjen (përveç për shpenzimet e interesit më vonë), por kjo bën një ndryshim të madh për të kontrolluar e bilansit të llogarisë tuaj

Figura 10.13: Llogjika e biznesit

• Bilanci ka reflektuar fitim humbjen dhe cash flow

• Raportet e biznesit tuaj duhet të llogaritur automatikisht, bazuar në numrat në shitje, fitim dhe humbje, personelit, rrjedhës së parasë, dhe bilancin.

Detyra	Data

KAPITULL 11.RAPORTI DHE PASQYRIMI I “CASH” NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Nese nuk enderron per parate qe do te vijne, atehere edhe ato nuk do te vijne.

11.1 Planifikoni Cash bazë të biznesit

Ky kapitull shikon se si të planifikojnë për të holla në një plan biznesi,të kuptuarit e elementeve kritike që ndikojnë në rrjedhin e të hollave. Ju nuk duan të jenë një nga ato biznese që nuk keni para edhe kur prodhoni dhe keni fitime.

Le të fillojmë përsëri me një shembull të thjeshtë.

Krahasuar me shembujt e meparshen ne ketu e shikojme biznesin nga një pikë krejtësisht e ndryshme nga me parë; para vijnë brenda dhe paratë rrjedhin jashtë

Në këtë model shumë të thjeshtë, burimet tuaja të parave janë: kesh i shitjeve, pagesat e arketueshme, huate e reja dhe parate nga investimet e reja.

Shpenzimet tuaja përfshijnë: blerjen e vogla, pagesat e interesit,pagesat e faturave si edhe pagesat e kesteve te kredive.

Tabela 11.1 Plani baze per cash

Ne tabelen me siper te ketij shembulli tregohet cash i hyre dhe shpenzimet .

Tabela 11.2 Pasqyra Plan e Cash-it

Ne tabelen me siper jepet nje informacion me i zgjedhurar nga tabela paraardhese, duke prezantuar informacion per: shitjet, kostot, llojet e shpenzimeve, interesta dhe taksat.

Vlerat tek te arketueshmet duhet te kene nje linje llogjike dhe marredhenie me shitjet e tabeles, nderkohe e njejta gje duhet thene edhe per te pagueshmet.

Kjo eshte vitale per mbijetesen e firmes, ajo nuk eshte intuitive si parashikimi i shitjeve, plani personal ose te ardhurat e deklaruara. Matematika dhe financa jane me komplekse.

Ne tabelen me poshte jepet nje bilanc fillestar nga cili do te filloje analiza ne shembullin tone.

Tabela11.3 Bilanc Fillestar

Hapi i pare. Planfikim për të holla.

Prej tani ne do te fokusohemi ne cash flow, specifikimet e implikimeve te cash flow mbi bilanc.

Ne rreshtin e pare, tregohet informacion per cash-in e shitjeve. Shitjet cash plus shitjet me kredi japin totalin e shitjeve. Normalisht shitjet me credit card jane grupuar ne grupin e cash-it te shitjeve sepse bizneset i japin parate ne 1/ ose 2 dite dyte.

Tabela11.4 Burimet e cash-it

Rreshti i dyte, te arketueshmet, eshte shuma e parave te marra nga konsumatoret si pagesa te llogarive te arketueshme
Rreshti i trete, nga shitjet e inventarit, tregon shitje special te inventarit jashte situatave normale te biznesit. Për shembull, nganjëherë një prodhues shet inventarit të tepërta të materialeve ose përbërësve, jashtë kanaleve të saj të zakonshme dhe të rregullt të shitjes. Kjo nuk duhet të përfshijë shitjet normale të inventarit normale, të cilat shkojnë në pasqyrën e të ardhurave si shitje.

4. Rreshtat katërt dhe të pestë janë nga shitja e aktiveve korrente dhe nga shitja e aseteve te kapitalit. Shitja e aktiveve afatshkurtra ose afatgjata është një tjetër mënyrë e mundshme për të gjeneruar të holla.

5. Tre rreshtat e ardhshme janë ku ju vlerësohen shumat e parave që vijnë në kompani si para e re e huazuara. Dallimi në mes secilit prej të treve është një çështje e llojit të huamarrjes dhe kushteve perkatese.

Në radhën e quajtur nga borxhit i ri afat-shkurtër është për paratë që ju merrni nga huamarrja nëpërmjet institucioneve normale të kreditimit, si kredi standarde, me pagesat e interesit. Në radhën e quajtur nga detyrimet aktuale per te rejat e tjera është për artikuj si tatimet grumbulluara dhe rrogat grumbulluara dhe mëditje, paratë borxh që do të duhet të paguhet, por nuk është huazuar formalisht.Normalisht nuk ka shpenzime interesi lidhur me këtë rresht.

Në rreshtin e quajtur nga borxhi i ri afatgjatë është për paratë(borxhet) e reja e huazuara në afat më të gjatë.

6. Rreshti i fundit në burimet e parave të gatshme, kapital i ri, është për paratë(hyrjet) e reja që vijne në kompani si investim.

11.1.1 Perdorimi i ‘cash flow’

Ne tabelen e meposhtme jepet shembulli i perdorimit te cash per nje kompani.

1. Përdorimi i parë dhe më i dukshëm i parave të gatshme është për të paguar llogaritë e pagueshme. Bilanci i Llogarive te pagueshëm është sasia e parave qe ju detyroheni. Çdo muaj, ju paguani këtë shume.

2. Në rreshtin e quajtur payroll etj është për paga dhe mëditje dhe pagesat e tjera të kompensimit të lidhura që ju bëni çdo muaj për të punësuarit tuaj dhe detyrimet government. Keto detyrime nuk shkojnë në llogaritë e pagueshme. Në vend të kësaj, ju paguani ato çdo muaj.

Tabela 11.5 Shembull i perdorimit te cash

3.Rresht i trete i quajtur shpenzimet e menjëhershme është për shpenzime të tjera, përveç pagave dhe të tilla ju paguani si ndodhin. Ata kurrë nuk shkojnë në llogari të pagueshme të nga ana e tyre.

Kostoja e menjëhershme e shitjes është shumë e ngjashme me atë që ishin sipër saj, diferenca është se këto janë kostot e shitjes, në vend të shpenzimeve, që janë paguar momentin kur ndodhin.

5. Rresht tjetër eshte pagesat e interesit, supozon se interesi është paguar në periudhën që ndodhin në vend të jene duke pritur në llogaritë e pagueshme për t'u paguar më vonë. Prandaj, pagesat e interesit ulin cash.Shumat duhet të pasqyrohen me pasqyrën e të ardhurave.

6.Ne dy rreshtat vijues, pasqyrohen pagesat e principalit të borxhit afatshkurtër dhe pagesat e principalit të borxhit afatgjatë, për pagesat e principalit të borxhit. Kur ju të paguni kreditë tuaja, ju humbni të cash. Në shembull, ka një payoff te rregullt të borxhit afat-gjatë, dhe një payoff i vetëm i një pjese të borxhit afatshkurtër.

7. Në rreshtin e parafundit, ju regjistroni inventari në cash. Ju do të dini se sa inventar të ri do të jetë blerja, kështu që pjesa e saj e paguar në të njëjtën muaj është pjesë e llogaritjes së te pagueshmeve të reja.

Së fundi, në rreshtin e fundit, blerjet e aseteve të reja kapitale reduktojne cash dhe për të ndryshuar balancën dhe ndryshojne shumen ne “balance sheet” per asetet e lidhura

Shuma e fletë për aktivet e lidhura.

11.1.2 Llogaritja e Balances se Cash-it

Kur ju jeni bërë me të dy seksione, shtoni burime të reja të cash dhe zbrisni cash e perdorur, dhe ju keni një ne fund nje “Cash Balanc” për çdo muaj, siç tregohet në ilustrimin ne tabelen e meposhtme.Nuk ka asgjë në këtë tabelë mostër për blerjen e aktiveve afatshkurtra. Nuk ka asgjë duke treguar për barazim pronarit apo dividentët. Nuk ka asnjë rresht për të ardhurat nga interesi, ose Miscellaneous

të ardhura. Kjo është vetëm një shembull i thjeshtë për qëllim të nxjerrë në pah marrëdhëniet ndërmjet tabelave të ndryshme, dhe varësitë e përfshira në llogaritjen e një rrjedhje të holla të vërtetë.

Ne kete tabele nuk ka asgje per blerjet e aseteve ne short term, agje per dividentet e ndare. Njekohesisht nuk ka asnje rresht per te ardhurat. Kjo eshte nje pike lidhje e tabelave te mesiperme dhe ku llogarismin “cash flow “dhe “balance cash”

Tabela 11.6: Shembull i balances se cash-it

11.1.3 Lidhja me “Balance Sheet”

Edhe pse per bilancin do te flasim me gjeresisht ne kapitullin e ardhshem dhe objekt i ketij kapitulli eshte cash flow ne do te prekim bilancin, pasi eshte e pamundur te flasesh per cash flow dhe te mos permendesh bilancin.

Tre pasqyrat me te rendesishme ne nje plan jane: pasqyra e te ardhurave, cash flow dhe bilanci.Shumica e rreshtave ne bilanc jane te prekur nga cash flow ne tabelen e meparshme dhe duhet te ndryshojne sa here ka ndryshime ne cash flow.

Per te plotesuar analizen tone le te shohim bilancin:

1. Rreshtv i “Balances se Cash” është balanca e parave tuaja me te cilat ju mund te realizoni pagesa. Ju e llogarisni kete me cash flow.

2. Llogaritë e arkëtueshme është sasia e parave borxh te klienteve tek ju per shitjet e bera.

Tabela 11.7 Related Balance Sheet

Teprica rritet me shitjet me kredi, dhe ulet me pagesat e llogarive të arkëtueshme. Për çdo muaj, teprica e dhënë ne fund është shuma e teprices së mëparshme dhënë ne fund, plus shitjet e reja me kredi, minus pagesat e marra

3.Llogarisim tepricen e Inventarit (Inventory balance) si “tepricen e mëparshme” minus koston e drejtpërdrejtë të shitjes plus blerjet e reja të inventarit.

4. Llogarisim asetet aktuale (Other current assets) si “tepricen e mëparshme”plus asetet e reja të blera (nga përdorimet e parave të gatshme) minus asetet ne dispozicion (nga burimet e parave të gatshme).

5. Pasuritë kapitale (Capital assets) janë aktive afatgjata, zakonisht impianteve dhe pajisjeve. Teprica e këtij muaji është e barabartë me tepricen e muajit të kaluar plus asetet e reja të blera, minus në asetevedispozicion .

6.Amortizimi i akumuluar (Accumulated depreciation) zvogëlon vlerën e aseteve kapitale. Teprica e këtij muaji është teprica e muajit të kaluar plus amortizimin e ri, nga pasqyra e të ardhurave(from the income statement.)

7.Llogaritë e pagueshme (Accounts payable) do të jetë teprica e muajit të kaluar, plus shtesat (një mesin e kostove dhe shpenzimeve) minus pagesat e të pagueshmeve (payables). Të pagueshmet e reja do të përfshijnë inventarin e ri, nuk paguhet për kur blihen, plus shpenzimet indirekte të shitjeve nuk paguhen në momentin kur ndodhin, shpenzimet operative nuk paguhen në momentin kur ndodhin, dhe artikuj të ngjashëm.

8. Shënime aktuale (Current notes) (afat-shkurtër) do të jetë e barabartë me tepricen e muajit të kaluar plus pagesat e reja (new borrowing) minus principalin e payment. Pagesat e interesit nuk janë përfshirë, sepse ato do të shkojnë në pasqyrën e të ardhurave dhe nuk ndikojnë në ekuilibrin. Pagesa e principalit dhe huamarrja e re do të vijë nga rrjedhja e parasë.

9. Detyrime të tjera aktuale (Other current liabilities) janë gjëra të tilla si taksat e grumbulluara dhe të rrogës, detyrimet te cilat ju e dini që I keni, por nuk janë paguar.

10. Detyrimet afatgjata (Long-term liabilities) (borxhit) rritet kur ju huazoni dhe ul me pagesën e principalit. Teprica do të jetë teprica e muajit të kaluar plus huamarrja e re si një burim i parave të gatshme, minus pagesat e principalit si një përdorim të parave të gatshme. Në rastin e mostrës, balanca mars tregon një rritje 100 $ për një kredi të re, minus një rënie $ 3 për pagesën e principalit, në mënyrë që $ 376 në fund të muajit mars është pikërisht 97 $ më shumë se $ 279 në fund të shkurtit.

11. Kapitali i paguar (Paid-in capital) është paratë e investuara. Bilanci duhet të jetë bilanci i muajit të kaluar plus ri Investimi nga burimet e parave të gatshme, minus dividendëve nga përdorimet e parave të gatshme.

12. Fitime të pashpërndara (Retained earnings) është fitimet e akumuluara dmth te riinvestuara në kompani,( nuk janë marrë jashtë si dividend). Normalisht kjo ndryshon një herë në vit kur përgatiten deklaratat vjetore.

13. Fitimet (Earnings) janë të ardhurat e akumuluara që nga fundi i vitit të kaluar. Teprica e këtij muaji duhet të jetë e barabartë me tepricen e muajit të kaluar plus fitimet e këtij muaji. Në fund të vitit, me një rregullim vjetor, të ardhurat e lëna në biznes bëhen fitime te pashpërndara.

11.2 Kuptimi i cash flow

Plani juaj i cash është elementi më i rëndësishëm financiar i parashikimeve të biznesit tuaj. Në qoftë se ajo do të jetë i dobishëm në të gjitha, një plan biznesi ju ndihmon të zhvillojnë një vlerësim realist të cash

Kurdohere që ju do të ndryshoni një supozim në parashikimin e shitjeve, planifikim te personelit, fitim dhe humbje, apo bilancin, ajo ndikon në rrjedhjen e parave tuaja.

Shembujt në këtë kapitull ato te meparshmet përshkruajnë mënyrën se si funksionon rrjedha e parasë. Fitimet janë shumë të rëndësishme për cash-in; më shumë fitime, cash me i mire, sepse fitimet janë të shitjes (që gjenerojnë të holla) minus kostot dhe shpenzimet (kosto ne cash). Çka është më pak i dukshëm është ndikimi i zërave të bilancit:

• Një rritje në pasuritë (assets) zvogëlon cash tuaj. Një rënie në asetet rrit cash-in tuaj.

• Një rritje në detyrimet rritin cash. Një rënie në detyrime zvogëlojne cash-in.

Këto dy principe çojnë përfundimisht në ndikimin e të arkëtueshmeve, inventarit, dhe llogaritë e pagueshme.

Si ju duken në supozimet tuaja për të rrjedhjen e cash flow, mbani në mend se çdo dollar shtesë të arkëtueshme ose të inventarit si aktive është një dollar që ju nuk keni në bilancin tuaj të cash-it. Çdo dollar në llogaritë e pagueshme është një dollar që keni në cash,gjithashtu. Edhe pse ky model i thjeshtë per cash nuk tregon ndikimin kritik aq qartë si shembuj tona në kapitullin e mëparshëm, matematika dhe principet financiare janë njelloje.

Detyra	Data

KAPITULL XII. FINANCAT DHE RAPORTET E PLAN BIZNESIT

Pyetjet

Per vleresuar shendetin e firmes suaj, nevojiten shume analiza. Nje raport do te ishte i pamjaftueshem.

Nëse ju keni ecur me të vërtetë përmes nje plani cash-i, financat tuaja janë ok. Bilanci duhet të përfundojë deri në kohën që ju keni një cash flow punues. Raportet e biznesit duhet të jetë pothuajse shumë automatike, sepse ata tërheqin gjitha informatat e tyre nga tavolina ju keni përfunduar tashmë.

12.1 Bilanci dhe roli i tij ne plan biznesi

Ne kapitujt e meparshem eshte folur per cash flow dhe aty kemi trajtuar edhe Bilancin e firmave.

Ne bilancin e firmes tregohet pozita financiare e saj , aktivet dhe pasivet ne nje kohe te caktuar.

Zakonisht bilanci i fundvitit te shkuar sherben si fillim per vitin e mepasshem me perjashtim te rasteve kur kemi biznese ne start-up.

Ne rastet e start up nevojitet nje parashikim i hollesishem per pasurite tuaja, detyrimet dhe kapitalin tuaj. Llogaritjet kryesisht perqendrohen ne deklaraten tuaj te te ardhurave dhe ne cash flow e parashikuar.

Bizneseve ju rekomandohet ndertimi i bilanceve proforma ku gjejne pasqyrim cash flow dhe fitimi i parashikuar.

Tabela 12.1 Bilanci Proforma per periudhe 6 mujore

12.1.1 Raportet e Biznesit

Ekonomistet i aplikojne analizat financiare si per periudhat aktual e cila eshte nje diagnostikim i shendetit aktual te biznesit si edhe per periudhat e ardhshme.

Ndertimi i parashikimeve te cash flow dhe bilanceve proforma eshte i nevojshem per analiza financiare te periudhes se ardhshme.

Keto analiza financiare nuk jane magjike por ato tregojne dhe parashikojne shendetin e biznesit ne te ardhmen ne varesi te natyres dhe industrise ku ai zhvillon aktivitetin.

Tabela12.2 Normat e Bilancit Proforma

Në përgjithësi, më e rëndësishme per treguesit është ndryshimi në raport me kalimin e kohës, në vend te numrave specifik në çdo kohë të dhënë. Ndërsa ne shpjegojmë standardin per raportet financiare e përdorur këtu, ka shpjegime më të mira në dispozicion në tekstet shkollore të menaxhimit financiar.

Ekspertët pothuajse gjithmonë do të bien dakord mbi rëndësinë e ndryshimeve në raport me kalimin e kohës, dhe në varesi të standardeve sipas llojit të biznesit.

Normat e perfitushmerise

• Marzhi Burto : shitjet minus kostot e shitjeve e shprehur ne perqindje.

• Marxhi Fitimit Neto: fitimi neto pjesetuar me shitjet si perqindje.

• Kthimi mbi asetet: fitimi neto mbi totalin e aseteve.

Kthimi mbi investimin (ROI). Ky raport pasqyron raportin e fitim neto ndaj vleres neto. Kthimi mbi investimin (ROI) është ndoshta më i rëndësishëm i këtyre raporteve

Një biznes është një investim dhe duhet të japin fitime të krahasueshme me investimet alternative, nëse nuk ka kompensim shtesë (të tilla si pagat për pronarët).

Në teori, të paktën, nëse Roi është i ulët, ju duhet të shisni biznesin dhe të vendosni paratë tuaja per investimeve për nje përdorim më të mirë. Kthimi mbi aktivet dhe marzhi fitimi neto ofrojnë një bazë të mirë për krahasimin midis kompanisë suaj dhe pjeseve te tjera te industrisë.

Ato jane gjithashu indicator te performances se kompanise nga viti ne vit.

Raportet e Aktivitetit

• Llogaritë e arkëtueshmeve të qarkullimit. Shitjet me kredi ndaj llogarive të arkëtueshme. Kjo është një masë se sa mirë biznesi mbledh borxhet .

• Collection Days. Llogaritë e arkëtueshme shumëzuar me 360, pastaj ndahet nga shitjet vjetore të kredisë është një tjetër masë e mbledhjes së borxheve dhe vlerës se arkëtueshme. Në përgjithësi, 30 ditë është jashtëzakonisht e mirë, 60 ditë është i mërzitshëm, dhe mbi 90 ditë është një problem i vërtetë. Mgjt kjo ndryshon nga industria.

• Inventar Qarkullues. Kostoja e shitjeve pjesëtuar me bilancin mesatare të inventarit. Sa më i lartë qarkullimi, aq më mirë për rrjedhjen e parasë dhe të kërkesave të kapitalit të punës.

Llogaritë e Qarkullimit te Pagesave: një masë se sa shpejt biznesi paguan faturat e saj. Ajo llogarit totalin e llogarive të reja te pagueshme për vitin ndaj llogaritë e pagueshme mesatare të bilancit
Qarkullimi i totalit te Aseteve: Shitjet ndarë ndaj totalit të aktiveve. Këto raporte janë përdorur zakonisht për te krahasuar performancën e një kompanie me mesataren për industrinë e saj. Nivelet e pranueshmërisë priren të ndryshojnë shumë në mes industri të ndryshme. Për shembull, kompanitë e mëdha prodhuese mund të ketë një xhiro pasurive shumë të ulët, por dyqanet e shitjes me pakicë duhet të ketë një qarkullim të lartë.

Raportet e borxhit

• Borxhi në vlerën neto: Totali i detyrimeve ndaj totalit me vlerë neto.

• Detyrimet afatshkurtra ndaj pasiveve: Borxhi afatshkurtër ndaj totalit të detyrimeve. Kjo është një masë e thellësisë dhe afatin e borxheve.

Raportet e likuiditetit

• Raporti actual, aktiveve afatshkurtra ndaj detyrimeve afatshkurtra. Kjo i jep një pamje të pozicionit te cash flow te një biznesi dhe aftësinë për të përmbushur angazhimet afatshkurtra.

• Raporti i shpejte, kjo është e njëjtë si raporti aktual, me përjashtim te inventarëve qe zbriten me pare nga aktivet afatshkurtra para se te pjestohen me detyrimet afatshkurtra. Shumë ekspertë financiarë e konsiderojnë një matje më të mirë të likuiditetit sesa raporti aktual, sepse inventarit jane shpesh jo te konvertueshëm në mjete monetare reale në një periudhë të shkurtër kohe.

• Kapitali punues neto, zbres detyrimet afatshkurtra nga aktivet afatshkurtra. Ky është një tjetër matje e pozicionit të cash-it.

• Mbulimi Interesi, Fitimi para interesit dhe taksave (fitimi operativ) ndaj pagesave totale te interesit. Një masë se sa një biznes është i ngarkuar me shërbimin e borxhit të saj.

Këto janë të gjitha matje te pozitës së përgjithshme financiare të një kompanie dhe aftësitë e tij për të paguar borxhet e saj. Ata janë shumë të rëndësishme për bankierët dhe për kërkesat për kredi. Testi acid konsiderohet përgjithësisht matje më e mire e aftësisë se kompanisë për të paguar të gjitha detyrimet e saj pa probleme. Pranueshmeria e raporteve ndryshojnë nga industria. Disa industri janë mjaft të rënda në pajisjet dhe asetet, dhe të tjerët (për shembull, bizneset e shërbimeve) kanë pak asete afatgjata.

Raportet shtesë

• Asetet për shitjet , asetet/ ndaj shitjeve.

• Borxhi / asetet , totali i detyrimeve / nga totalit të aktiveve.

• Borxhit aktuale / Totali i Aktivit , pasiveve afatshkurtër (aktuale)/ asete totale

• Testi Acid , Asetet afatshkurtra (minus llogaritë e arkëtueshme dhe inventarit), pjesëtuar me detyrimet afatshkurtra.

• Qarkullimi i Aseteve, një përsëritje e të njëjtit raport (Qarkullimi i Aseteve) në raportet e aktivitetet e mësipërme.

• Shitjet / Vlera neto, shitjet totale të ndara me vlerë neto.

• Shpërndarja e dividentit, dividendët ndaj fitimi neto.

12.1.2 Break-even Analysis

Per analizen brean-even eshte folur ne kapitujt e meparshem dhe ne tabelen dhe figuren e meposhtme tregohet nje ilustrim. Tani eshte momenti per te rilexuar trajtimin per analizen break even dhe te shohim numrat. Analiza break-even eshte e perfshire ne standartet e planit te biznesit

Tabela12.3 Analiza break even

Kjo eshte nje analize break even mujore. Ajo tregon koston fikse mujore, cmimin per njesi dhe kostot variable

Units break-even point formula:

Fixed Cost ⎟ (Unit Price – Unit Variable Costs)

Sales break-even point formula:

Fixed Cost ⎟ (1-(Unit variable Costs/Unit Price))

Analiza break-even varet nga supozimet për shpenzimet fikse, çmimin për njësi, dhe kostot variabile për njësi. Kjo nuk eshte nje picture e kostove fikse, por është mjaft e dobishme për të përcaktuar një pikë break even.

Analiza të përfshira në tabelen e mesiperme tregojne një analizë të përgjithshme: shumën për kostot e supozuara fikse $ 94.035, mesatarja per-njësi të ardhurat e $ 325 dhe mesatare per-njësi e kostos variabël $ 248. Grafiku perkates i cili do te ndertohej do te pasqyronte piken kritike per 1250 njesi, pike prej se ciles do te fillojme te kemi fitim.

Tabelat financiare jane te nderlidhura: Shitjet, parashikimet e personelit, ndikimi ne fitim humbje, efekti i fitim humbjeve ne cash dhe ky i fundit ne bilanc

Grafiku 12.1: Grafiku i break event

12.2 Analizoni fitim humbjen

Me se fundmi po shohim Pasqyrën e të ardhurave, e cila zbret kostot dhe shpenzimet nga shitja dhe tregon fitimet e aktivitetit.

Ne kapitujt e meparshem ju keni projektuar shitjet, kostot e shitjeve dhe shpenzimet e personelit dhe ndoshta jeni duke filluar te mendoni per krahasimin e shpenzimeve tuaja ndaj shitjeve tuaja.

Shpenzimet e tjera fillojne me personelin, pastaj shpenzimet per qira, sherbimet, paisjet si edhe reklama,komisionet, marrëdhëniet publike dhe shpenzime të tjera.

Ajo që ne na intereson eshte llogaritja e asaj qe ka mbetur pasi nga shitjet kemi bere zbritjet. ose e njohur si deklarata e Fitim/Humbjes.

Ne planet e biznesit ato janë quajtur edhe te ardhurat pro forma ose fitim-humbje pro forma. Të ardhurat pro forma është e njëjtë si një deklarata standard e të ardhurave, përveç se deklarata standarte tregon rezultate konkrete nga e kaluara, ndërsa një deklaratë pro forma është projektimi nga e ardhmja.

Tabela me poshte tregon një pasqyre të thjeshtë e të ardhurave. Formati dhe matematika

fillon me shitjet në krye. Ky shembull nuk ndan shpenzimet operative në kategori.

Së pari, zbres koston e shitjeve nga shitjet. Kjo ju jep diferencë bruto, një raporti i rëndësishëm për krahasime dhe analiza.

Diferencat e niveleve te pranueshme bruto varet nga industria. Sipas e Robert Morris (1997) një mesatare per nje dyqan këpucësh ka një diferencë bruto prej 42 për qind, nje prodhues kapelesh nje diference prej 30 për qind, dhe një ushqimore rreth 20 për qind.

Tabela12.4 Pasqyra standarte e fitim humbjes

Ne shembull tregohen te ardhurat (fitim dhe humbje) per nje periudhe 3 mujore. Pas llogaritjes se fitimit neto (net profit) eshte llogaritur edhe raporti fitimit neto/shitjeve (net profit/sales). Fitimi dhe humbja më i detajuar është treguar ne figuren ne vazhdim

Tabela 12.5: Fitim Humbje e Detajuar

Ky shembull i ndan shpenzimet operative në kategoritë standarde, duke përfshirë shitjet dhe shpenzimet marketing dhe administrative e përgjithshme shpenzimet. Ajo ofron një pasqyrë më të qartë të shpenzimeve te biznesit.

Detyra	Data

KAPITULLI XIII.

PREZANTIMI I STRATEGJIVE DHE TAKTIKAVE NE PLAN BIZNESI

Pyetjet

Dizenjimin e rruges suaj mund ta beni Ju dhe vetem Ju.

13.1 Strategjite e kompanise

Strategjia është fokusi. Ju gjithashtu ju duhen taktika për të zbatuar strategjinë nderkohe qe vete taktikat kërkojnë piketa konkrete dhe menaxhimi te përcaktoje mirë përgjegjësitë.

Eshte momenti per te shkruar mendimet tuaja per strategjine e biznesit, duke implementuar edhe shifrat te cilat ne ndonje moment mund ti keni pare te shkeputura. Kjo strategji e shkruar me vone duhet shpjeguar dhe pastaj punuar per ta implementuar ate.

Percaktoni strategjine e pergjithshme

Duke menduar per strategjine kerkoni te jeni te fokusuar dhe nje gje te tille e realizoni duke u perqendruar ne tre ose kater pika.

Shmangni tendencen e perpilimit te listave te gjata, pasi kjo do ju pengonte ne fokusimin tuaj.

Strategjia e piramides

Imagjinoni nje piramide me tre nivele. Niveli me i larte eshte vetem nje kuti e cila permban nje strategji

Strategjia është një fushë e përqëndrimit të burimeve. Në nivelin e mesëm, ju keni tre apo më shumë kuti të cilat përmbajnë taktika. Në nivelin e tretë, ju keni katër deri në gjashtë kutitë që të qëndrojë për programet.

Figura13.1: Strategjia Piramide

Mos humbni ne percaktimin e strategjise dhe taktikave. Bejeni strategjine te shikoje llogjiken e punes

Përkufizimet tuaja nuk duhet të jetë i saktë. Një strategji është një fokusim kryesor, e cila mund të jetë në një treg të caktuar të synuar, mundësi e produktit, deklaratën e pozicionimit, apo ndonjë tjetër element themelor

Taktika janë atje për të zbatuar strategjitë. Për shembull, në qoftë se strategjia e një dyqan kompjuteri është të ndërtojmë marrëdhënie afatgjata me konsumatorët e biznesit, taktikat e saj mund të përfshijë rritjen e networking, trajnimin, dhe mbështetje.

Programet janë aktivitete të veçanta të biznesit, secila prej të cilave ka datat konkrete dhe përgjegjësitë, dhe ndoshta një buxhet. Në shembullin e dyqanit kompjuter,

programe për strategjinë mund të përfshijnë seminare, shërbime të instalimit, trajnime rrjetit dhe të tjerët, secila prej të cilave është e ndërtuar mbi specifikat e saj.

Ju domosdoshmërisht nuk duhet të bëni një strategji të plotë të biznesit në një strategji të vetme pyramide. Cdo biznes mund të jetë një piramidë tjetër.

Një përfitim i rëndësishëm i metodës piramidale është integrimi dhe shtrirjes. Nëse strategjia juaj është që të përqëndrohet në një gjë, ju duhet të jetë në gjendje për të gjetur ne atë strategji taktikat e saj dhe, më e rëndësishmja, prioritetet në shpenzimeve dhe aktivitetet tuaja aktuale. Krahaso strategjinë tuaj piramidale dhe programet tuaja specifike, dhe pyesni veten: a përputhen programet tuaja me theksin që vendoset në strategjinë?

Vlera e propozuar

Marketingu i bazuar në vlera është një kornizë konceptuale. Ashtu si përshkruat piramidën në temën e mëparshme, tregoni këtu sesi disa njerëz të gjejne se kuadri i ndihmon ata të zhvillojnë strategjinë e tyre.

Natyrisht, kjo duhet të jetë një trajtim i shpejtë. Ka tekste të shkruara rreth marketingut të bazuar në vlera, dhe literaturs se biznesit por në këtë temë është e pasur dhe të ndryshme

Ky trajtim fillon me përcaktimin ofertën tuaj të biznesit si një vlerë e propozuar. Vlera e propozuar është përfitimi qe ofrohet nga ndryshimi ne cmim. Përkufizimi inkurajon që të mendojmë në terma të gjerë konceptuale, me theks të veçantë në të mirën e vërtetë të ofruara,dhe jo ne të prekshme specifike. Për shembull, një zinxhir ushqim kombëtar i shpejtë ndoshta ofron vlerën e lehtësise dhe besueshmërinë, ndoshta në një premisë të vogël të çmimeve (të paktën kur krahasohet me zinxhirë të dobët). Një restorante prestigjioze lokale, nga ana tjetër, është ofron një grup krejtësisht të ndryshme të përfitimeve (luksit, elegancen, dhe prestigj, për shembull) në një çmim premium te shënuar. Pasi të keni një propozim vlere te përcaktuar, shikoni në biznesit tuaj dhe planin tuaj te biznesit në aspektin se si ju:

1. Komunikoni me propozim të biznesit

2. Te mbani fjalen tuaj

Figura 13.2 Organizimi ne forme piramide,plani llogjik

Pelqejeni piramidën, pasi kuadri i organizimit ju ndihmon të integrohen programet tuaja të planifikuara në një plan logjik

13.2 Strategjite Marketing

Strategjinë tuaj të marketingut zakonisht përfshin fokusin e tregut të synuar, theksin në shërbime të caktuara apo media, apo mënyrat për pozitën kompaninë tuaj dhe shërbimin tuaj në mënyrë unike.

Strategjinë tuaj të marketingut varet nga një marrëveshje të madhe në të cilët segmente tregu ju keni zgjedhur si grupe të tregut të synuar.

Ju gjithashtu mund të keni zhvilluar strategji duke përdorur piramiden apo vlerën e propozim. Natyrisht, ju doni të bëni të sigurtë për të ruajtur të njëjtin fokus bazë dhe tema.

Përveç strategjisë se tregut të synuar, strategjia juaj e marketingut mund të përfshijë edhe deklaratën e pozicionuar, çmimet, promovimin, dhe çdo gjë tjetër që ju dëshironi të shtoni. Ju gjithashtu mund të dëshironi të shikoni në strategjinë e mediave, zhvillimin e biznesit, apo faktorë të tjerë. Strategjia është krijuese, dhe vështirë të parashikohet.

Taktika e pozicionimit

Taktika e pozicionimit mund të jetë një mënyrë e mirë për të përcaktuar strategjinë tuaj të marketingut. Taktikat duhet të përfshijnë një fokus strategjik në tregun më të rëndësishëm të synuar, se percaktimet e tregut jane më te rëndësishme

Nevoja e tregut, si produkti juaj i plotëson këtë nevojë, ai është konkurrenti juaj kryesore, dhe si produkti juaj është më i mirë se konkurrenca.

Për shembull, deklarata pozicionimi origjinale për Planit të Biznesit Pro ™, në vitin 1994, ishte: "Për businessperson i cili është duke filluar një kompani të re, nisjen e produkteve të reja ose duke kërkuar fonde ose partnerë, Plani i Biznesit Pro ™ është softuer që prodhon planet profesionale të biznesit shpejt dhe me lehtësi. Ndryshe nga, Plani i Biznesit Pro ™ ka një plan të vërtetë të biznesit, me njohuri të vërteta, jo vetëm “templates” bosh te software

Taktika e Çmimeve

Ju duhet të japin detaje mbi çmimet e produktit, dhe qe kanë të bëjnë me strategjinë e çmimit. Propozim juaj eshte me vlerë,dhe normalisht do të përfshijë implikimet rreth çmimet relative, dhe prandaj, ju duhet të kontrolloni nëse çmimi juaj të detajuar. Çmimi është menduar edhe të jetë ngushtë i lidhur me deklaratën e pozicionuar në temën e mëparshme, pasi çmimi është ndoshta faktori më i rëndësishëm në pozicionimin e produktit.

Promovim i Taktikave

Mendoni e promovoni në një kuptim më të gjerë se sa thjesht promovimin e shitjes. Mendoni se si ju të përhapni fjalën në lidhje me biznesin tuaj për klientët tuaj të ardhshëm. Mendoni se në kontekst më të gjerë,duke përfshirë gamë të tërë të reklamave, marrëdhëniet publike, ngjarjet, postës direkte, seminare, dhe shitjes literatures.

Mendoni strategjikisht. Cila është strategjia juaj për të komunikuar me njerëzit?

A ju shikoni për reklama të shtrenjta në masmedia, në shënjestër të marketingut në botime të specializuara, apo edhe më shumë shënjestroni me postë të drejtpërdrejtë? A keni ju një mënyrë për të levizur mediat, apo recensentët? A keni reklamuar në mënyrë më efikase përmes ngjarjeve publike marrëdhënieve, shfaqje tregtare, gazeta apo radio? Po në lidhje Telemarketing, World Wide Web, apo edhe multilevel marketing? A jeni të kënaqur me atë se si kjo është duke punuar për ju tani? Si funksionon strategjia juaj e promovimit në përshtatje me pjesën tjetër të strategjisë suaj? Kontrollo për përqasjen midis asaj që ju thoni këtu dhe atë që ju thoni në piramidën tuaj strategjisë, dhe propozim tuaj te vlerës. Si është përshkruar per tendencat e tregut dhe segmentet e tregut objektiv, a keni parë mënyra për përmirësuar strategjinë tuaj promovimit?

Përcaktojë strategjinë e shitjes

Përshkruani strategjinë e shitjes si të ndryshme nga strategjinë e marketingut. Për të ndihmuar dallimin mes strategjisë së marketingut dhe strategjise shitjeve, mendoni strategjinë e marketingut si përpjekje më të gjerë të gjenerimin e shitjeve në një shkallë të madhe, dhe strategjia e shitjes si përpjekjet për të sjellë ato shitje të çojne ne sisteme si transaksionet e shitjes individuale. Marketingu mund të ndikojë imazhin, ndërgjegjësimin dhe prirjen për të blerë, ndërsa shitjet duhet të mbyllur marrëveshjet .

Detyra	Data

KAPITULLI XIV. PRINTONI DHE PUBLIKONI ‘PLANIN E BIZNESIT’

Pyetjet

Pra, ju jeni gati gati për të printuar planin tuaj. Ju lutem sigurohuni që keni realizuar nje redaktim kritik te planit biznesit.

14.1 Redaktimi final i plan biznesit

Plani i biznesit i ndertuar ne biznes perpara printimit kerkon nje redaktim final. Disa edhe mund te zgjedhin te mos e bejne kete, por cfare do te ndodhe? Ju do te keni nje kopje me nje probabilitet te madh me gabime dhe menyre jo te sakte te shprehuri. Ne momentin qe ju do te perballeni me problemin do te beni rregullimin dhe do te printoni nje kopje tjeter te planit te biznesit. Keshtu do te vazhdoni pergjate vitit dhe ne tavolinen tuaj do te krijohen disa kopje te planeve te biznesit.E njejta gje do te ndodhi edhe me vartesit dhe eproret tuaj. Keto nuk bejne gje tjeter vec ju ngaterrojne dhe shperqendrojne juve dhe stafet e bizneseve ne realizimin e objektivave te biznesit..

Redaktimi i planit te biznesit eshte nje domosdoshmeri per te shmanguar gabimet e mundshme dhe per te siguruar cilesi te planit. Ne punen e pergatitjes ju mund te keni perdorur software, por nje pyetje qe meriton pergjigje eshte “A e keni lexuar planin e printuar nga software ?” A keni koleg ose miq qe te mund te lexojne planin dhe ta redaktojne ate?

Ne redaktimin qe ju do te beni rekomandohet te kete nje perputhje llogjike te rrjedhjes llogjike te shifrave nga fillimi ne fund te planit. Kete gje duhet ta beni ju, pasi software kompjuterik ju ndihmon dhe ben nje pune shume te madhe por nuk kontrollon llojet e gabimeve qe ju mund te beni.

14.2 Publikoheni

Mos harroni procesin e shperndarjes se planit brenda kompanisë tuaj. Në këtë rast, me shpërndarjen e planit, të gjithë menaxherët mund ta shohin atë. Njerëzit të cilët jane te angazhuar si pjesë e planit duhet të shohin ato angazhime dhe ti kene pjese në arkivat e tyre. Ata duhet të dinë se planit dhe duhet te jene pjese e diskutimeve të rezultateve të planifikuara dhe te realizuara ne te ardhmen

14.3 Materialet e bashkalidhur

Në procesin e gjetjes së financimit të investimeve për një biznes të ri apo një biznes të vogël, njerëzit zakonisht përdorin nje memo permbledhese me një ose dy faqe. Kjo përmban pikat kryesore të planit të biznesit, të organizuar në mënyrë që investitorët potencialë mund të kuptojnë pikat kryesore shpejt, pastaj të vendosë nëse ata duan të dinë më shumë.

Kur kërkoni për kredi për biznesin tuaj, ju ndoshta do të dëshironi të përgatisë një dokument permbledhes pak më ndryshe e cila quhet kërkesë kredi dhe perbehet prej 2-4 faqe.

Detyra	Data

KAPITULL XV. IMPLEMENTIMI I PLAN BIZNESIT

Pyetjet

Filloni te enderroni dhe rezultati do te jete ose nje plan i implementuar ose se paku disa endrra te bukura. Askush deri me sot nuk eshte ndeshkuar per endrat qe ka pare (I.Lipi)

15.1 Beni real planin tuaj

Historiku i zbatimit

Çdo veprim është quajtur një moment historik. Kjo është ajo ku një plan biznesi të bëhet një plan i vërtetë, me aktivitete të veçanta dhe të matshme, në vend të vetëm një dokumenti. T'e jepte sa më shumë piketa, si ju mund të mendoni për të bërë atë më konkret. Jepini çdo gjeje një emër, një person përgjegjës, një datë dhe një buxhet. Atëherë sigurohuni që të gjithë njerëzit tuaj e di se ju do të jenë pas planit dhe ndjekja e rezultateve plan-vs-aktual. Në qoftë se ju lart nuk e ndiqni, plani juaj nuk do të zbatohet.

Vlera e planit eshte ne zbatimin e tij

Rubrika e historikut duhet të jetë pjesa më e rëndësishme e tërë planit të biznesit. Çdo program marketing dhe shitje të lidhura me ju e planifikuar duhet të jetë e shënuar në tabelën dhe shpjegohet në tekst lidhur, së bashku me të dhënat përkatëse. Ju dëshironi për të forcuar strategjinë e shitjes tuaj me programe që e bëjnë atë të vërtetë. Si është kjo strategji per tu zbatuar? A keni plane konkrete dhe specifike? Si do të matet zbatimi? Në tabelën e meposhtme, ju shihni kolona e rezervuara për vlerësimin e rezultateve aktuale dhe dallimin në mes të planit dhe rezultatet aktuale, për secilin program. Ju gjithashtu mund të shihni shpenzimet dhe momentet historike sipas datave.

Tabela15.1: Momentet historike

Manaxhoni permbledhjen tuaj

Secili nga kapitujt e planit tuaj të biznesit duhet të fillojë me një paragraf përmbledhës që përshkruan të gjitha pikat kryesore të kapitullit.

Një kapitull i mire, strategji dhe zbatimi ndoshta përfshin disa përmbledhjet, një për strategjinë e përgjithshme, një për strategjinë e marketingut dhe një për strategjisë e shitjes. Si ju të zhvilloni këto përmbledhje, mbani mend se shumë lexues te planit të biznesit do të lexojne vetëm përmbledhjet që fillojnë ne çdo kapitull.

Ju duhet të jeni të sigurtë që të përfshini të gjitha pikat e rëndësishme që ju duhet për të bërë, madje edhe për lexuesit që nuk lexojnë çdo fjalë.

Një nga taktikat më të mira në përgatitjen e një plan biznesi është për të shkruar përmbledhjet perpara cdo kapitulli mjaft mirë për të përdorur ato si thelbin e një dokumenti. Ato njihen si “Memo Permbledhese”.

Nëse jeni duke kërkuar investime, për shembull, ju do të duhet të keni një ‘Memo Përmbledhese’ që përshkruan planin e plotë në vetëm disa faqe. Përmbledhja ekzekutive është më e rëndësishmia e përmbledhjeve tuaja ne kapitull. Kjo është porta hyrese për pjesën tjetër të planit. Nese kjo eshte ndertuar sic duhet dhe eshte bindse ju merrni të drejtën të shkoni me tej. Gjatësia më e mirë është ne një faqe të vetme. Theksoni pikat kryesore të planit tuaj dhe nje permbledhje sa me të shkurtër.

Plan afat gjate

Ndërsa deri tani i kemi kushtuar rendesi dhe jemi përfshirë ne përmbledhjet, e ne keto momente prezantojme nje diskutim të ri, planet afatgjata.

Pyetja qe shtrojme perpara jush jane:

Si mund të jete kompania juaj dhe të ndryshojë me kalimin e 5, 10, apo 20 vitet te ardhshme?

Cilat janë drivers me te rendesishme të ndryshimit?

Çfarë është kompania juaj duke bere që të pozicionojë veten për të menaxhuar dhe lulëzuar në rritjen e ardhshme?

Nuk rekomandojme detajeve te të dhënat financiare përtej tre viteve te perfshira në një plan biznesi.

Një përmbledhje e shkurtër e një plani pesëvjeçar në tekst është e mjaftueshme. Megjithatë, kjo nuk është shkak per te menduar se nuk besojme në planifikimin afatgjatë.

Bizneset duhet vërtetë të planifikojnë për më shumë se tre vjet, por planet afatgjatë të rrjedhshëm per periudha si pesë vjet ose më shumë kerkojne nje punë më të mirë dhe te organizuar në formate të ndryshme. Ata janë shumë më pak të varur nga informacione specifike, dhe numra të veçanta të biznesit.

15.2 Implementimi i plan biznesit

Disa plane kanë më shumë gjasa për t'u zbatuar se të tjerët. Zbatimi i suksesshëm fillon me një plan të mirë, një që është plot me informacion specifik mbi piketa, menaxherët, përgjegjësitë, datat dhe buxheteve. Përtej vetë planit, megjithatë, ka faktorë të tjerë gjithashtu kritike për zbatimin. Po ju deshironi për të ndjekur rezultatet, duke krahasuar rezultatet e planifikuara me rezultatet aktuale? A do të ndjeki ekipi juaj i menaxhimit, duke bërë rishikime dhe kontrolle mbi performancën?

Filloni me nje plan te mire

Ne figuren me poshte tregohet nje plan zhvillimi dhe implementimi per planet e biznesit.

Vleresohen si shume te rendesishem disa faktore kritik per implementimin e planit te biznesit:

1. A është plani i thjeshtë? A është e lehtë për të kuptuar dhe për të vepruar? A do të mund te komunikojmë përmbajtjen e tij lehtë dhe praktikisht?

2. A është plani specifik? A janë objektivat e tij konkrete dhe të matshme? A do të përfshijë veprime specifike dhe aktivitetet, secila me data të caktuara të përfundimit, persona të caktuar përgjegjës dhe buxhete të veçanta?

3. A është plani realist? Janë qëllimet e shitjes, buxhetet shpenzimet, dhe momenti historik realiste? Asgjë nuk e mbyt me mire se zbatimi i qëllimeve jorealiste.

4. A është i plotë plani? A do të përfshijë të gjitha elementet e nevojshme? Kërkesat e një plani biznesi do të ndryshojnë, në varësi të kontekstit.

Specifikimi dhe ndjekja

Ironikisht, vetëm një plan i mirë nuk është i mjaftueshem. Ilustrimet tregojne edhe elemente të tjera që janë gjithashtu kritike. Edhe një plan i mirë do të thotë pothuajse asgjë në qoftë se dikush nuk do të ndjekin deri në konkretizim e piketave ose rezultatet specifike. Një plan nuk do të zbatohet nëse nuk jane caktuar përgjegjësitë për njerëz të veçantë, nuk jane krijuar dhe rënë dakord per piketa kritike, dhe njerëzit përgjegjës te dinë se dikush do të jete pergjegjes për të kontrolluar rezultatet.

Mbani gjalle Planin

Një plan i biznesit është një dokument i gjallë. Si ju shqyrtuat rezultatet e zbatimit me njerëzit përgjegjës, ju do të gjendeni shpesh ne nevojën për të caktuar objektivat e reja dhe per të bërë korrigjimet e kursit. Mbani gjurmët e planit origjinal dhe për të menaxhuar ndryshimet me kujdes. Edhe pse ndryshimet duhet të bëhen vetëm me arsye të mirë, mos kini frikë për të rinovuar planin tuaj dhe për të mbajtur atë gjallë. Ne rekomandojmë përdorimin e një kompjuteri për financat tuaja në mënyrë që ju lehtë mund të bëni ndryshime

Figura 15.1: Implementimi nuk eshte automatik

Rekomandime per te mbajtur planin gjalle

1. Pasi ju planifikoni startimin,shikoni tipet e rezultateve aktuale në parashikimin e shitjet, bilanci, fitim dhe humbje, dhe planin e cash flow. Shikojnë se çfarë planin parashikon perballe situatave aktuale

2. Shënoni kur rezultatet aktuale tregojnë që ju duhet të bëni ndryshime.

3. Qëndro në regjimin aktual dhe të bëjë rregullime në muajt e ardhshëm të planit aktual tuaj të cash flow. Tani ajo është tashmë më e saktë se plani fillestar për shkak se ajo ka rezultate konkrete për muajt tashmë të përfunduara.

4. Si çdo muaj mbyllet, shkruani rezultatet aktuale mbi numrat tuaj të rishikuar ne planin në zonën aktuale.

Plani Fillestar i Shitjet

Ne figuren me poshte tregohet plani fillestar i shitjeve

Tabela15.2 Startimi i planit te shitjeve

dhe rezultatet aktuale per shitjet, ndersa ne figuren tjeter tregohet per rezultatet e shitjeve te tremujorit perkates.

Tabela15.3 Plani aktual i shitjeve

Interesante per lexuesit e pasqyrave financiare eshte diferenca e planit dhe realizimin e cila tregohet ne pasqyren e meposhtme.

Për shitjet e parashikuara për tre muajt e parë, ju duhet të shikoni disa trende të rëndësishme:

1. Shitjet ne njësi e sistemeve janë zhgënjyese, edhe nën pritjet.

2. Të ardhurat mesatare për shitjet e sistemeve është gjithashtu zhgënjyese.

3. Shitjet ne njësia për shërbimet janë zhgënjyese, por shitjet ne vlera pra ne dollare janë te medha.

4. Shitjet janë te mira për software dhe trajnimin.

Tabela15.4 Varianca e shitjeve

Rregullimi i planeve te shitjeve

Një nga avantazhet kryesore të krijimit të një plani në një kompjuter është se si ju lehtësisht mund të ndryshoni atë. Muaj për muaj, ndërsa ju të regjistroni rezultatet tuaja aktuale, ju mund të bëni ndryshime në planin tuaj në muajt e ardhshëm të tabelave aktuale, ruajtjen e tabelave plan, dhe të jeni në gjendje për të parë planin perballe situatave aktuale.

Krahaso ndryshim në kolonat e muajve shkurt dhe mars në ilustrim me planin origjinal. Në këtë shembull, në qoftë se kompania e di në mars se shitjet do të jenë të ndryshme per se sa ishte planifikuar në prill, ata duhet të vlerësojnë parashikimin e rishikuar, si një korrigjim te mundshem për rezultatet e ardhshme.

Kur rezultatet aktuale janë në dispozicion, ata mund të zëvendësojë numrat ne planin e rishikuar me rezultatet aktuale dhe rezultatet aktuale mund të bëhet një zonë plan për korrigjimet e kursit.

Në ilustrimin e meposhtem, njoftim sa eshte parashikimi i rishikuar për muajin prill dhe maj. kompania e dinte se sasia e shitjes se sistemeve do të jetë poshtë, mgjt ata e planifikuar mbi të dhe e bëne një parashikim të rishikuar në zonën aktuale. I njejti rishikim ndikon fitimet e projektuara, bilanc, dhe-më rëndësishme-cash flow e saj.

Tabela15.5 Plani i shitjeve i rregulluar ne tabelen aktuale

Trendet dhe zhvillimi i tyre

Ne figuren e meposhtme tregohet model i planit te cash flow ndaj realizimit per nje periudhe kohe te dhene prej 5 muajsh.

Ju mund të shihni në këtë ilustrim se sa rrjedhja e parasë ndryshohet si rrjedhoje se rezultati I shitjeve te realizuara doli ndryshe nga plani.

Kompania kishte për të bërë ndryshime të rëndësishme në menaxhimin e saj të kreditit afatshkurtër për të kompensuar për planet e ndryshuara. Ajo i shtyu pagesat e borxhit afatshkurtër në linjë e saj të kreditit dhe të planifikuara në rregullimet shtesë me linjën afatshkurtër të kredive. Kjo thekson rëndësinë e mbajtjes së një plani aktiv duke i bërë rregullime. Rrjedhjen e projektuar të cash flow në skenarin e rishikuar është e pranueshme për bankën, nëse eshte planifikuar paraprakisht.

Ndjekja e mospërputhjeve është mënyra më e mirë për të ndjekur deri për të siguruar zbatimin dhe suksesin e planit të biznesit.

Tabela15.6 Plani vs Cash Flow aktual

Startimi i planit per fitimin dhe humbjen

Ne tabelen e meposhtme tregohet tabela: Fitim Humbje,Plan per nje 5 muajt e pare te vitit per nje firme.

Tabela15.7 Fitim Humbje,Plan

Ne tabele evidentohet mazhri ne vlere dhe ne % si edhe shpenzimet e shitjeve dhe marketing te planit te projektuar. Kjo eshte nje pjese e nje tabele te plote.

Fitim Humbja aktuale

Figura e meposhtme tregon rezultatet aktuale te regjistruara në atë pjesë të fitimit dhe humbjes, pas përfundimit të muajit mars. Duke parë ilustrimin, e rezultateve aktuale do ta krahasojme me buxhetin fillestar

Për fat të keq, shumë biznese harrojne të krahasojne planin me realizimin. Sidomos në qoftë se biznesi është duke shkuar mirë, operacioni tregon një fitim, dhe rrjedhjen e parave është i kënaqshëm-krahasimet me buxhetin fillestar ka tendence te behen shume pak ose aspak.

Tabela 15.8 Rezultati per Fitim Humbjen Aktuale

Nepermjet shifrave ne tabele ilustrohet rezultati aktual. Shpenzimet e shitjeve,kostot jane te ndryshme nga rezultatet e planit. Keto jane vetem nje pjese tabeles.

15.3 Plani aktual perballe analizes

Tabela e meposhtme tregon diferencat midis dy tabelave te meparshme.

Diferencat jane llogaritur per pjese te ndryshme te planit me faktin.

• Në rreshtat e shpenzimeve, diferenca llogaritet nga shuma e planifikuar minus shumën aktuale. Shpenzimet janë ne një gjendje pozitive.

• Në fitimet dhe shitjet e zonave, diferenca bëhet nga shuma aktuale, minus shumën e planifikuar. Në këto raste, shitjet më të larta janë një diference pozitive.

Tabela 15.9 Plani vs Fitim Humbjes Aktuale

Ne tabelen e mesiperme tregohen diferencat midis planit dhe realizimit te pasqyres se fitim humbjes. Kjo eshte vetem nje pjese e tabelave

Kuptimi per diferencat

Analizat

Mospërputhja është shpesh here pjesa qe harrohet me shpesh. Shumë biznese, sidomos ato te vogla, injorojnë ose harrojnë gjysmën tjetër të buxhetit. Buxhetet janë propozuar shumë shpesh, diskutuar, pranuar dhe harruar. Analiza e diferencave duket se here pas here ngre pyetjen mbi faktin se çfarë e shkaktoi një ndryshim në mes të planit dhe aktualitetit. Menaxhimi i mirë duket në atë sesi kjo diferencë do të menaxhosh ne te ardhmen. Analiza e diferencave shkon nga e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë tek të sofistikuar dhe komplekse. Ndonjëherë një rezultat të vetëm mund të shihet ne kendveshtrime te ndryshme si pozitive dhe negative. Sistemet më të sofistikuar japing informacion per njësite, çmimet, materialet, orët e punës, kosto/orë të fuqisë punëtore, kosto fikse dhe variable etj. Edhe pse e vështirë, kjo lloj analize mund të jetë e shume e rendesishme per suksesin në një biznes.

Shikoni per specialist

Specialistet jane ata qe do te shikojne diferencat dhe do analizojne ato. Ne kendveshtrimin teorik diferencat positive jane ‘lajme te mira’ sepse nenkuptojne se jane shpenzuar me pak buxhet. Diferencat negative kuptojne se jane shpenzuar me shume buxhet.

Mgjt situatat ne praktike jane shume here me komplekse sesa nje trajtim shume i thjeshtuar si me lart.

Shembull

Në shembullin tonë më parë, 5.000 $ diferenca ne shpenzimet per reklamat në janar do të thotë 5.000 $ më pak shpenzime se sa ishte planifikuar, dhe 7.000 $ diferenca positive ne shkurt do te thote 7000 $ me pak shpenzime se sa ishte planifikuar

Diferenca negativ për reklamim në shkurt dhe mars, dhe varianca negative për literaturen në mars, tregojnë se sa më shumë është shpenzuar nga sa ishte planifikuar për ata artikuj. Vlerësimi i këtyre mospërputhje kerkon mendim.

Mospërputhje pozitive nuk janë gjithmonë një lajm i mirë. Për shembull, varianca pozitiv i $ 5,000 në reklama do të thotë se paratë nuk janë shpenzuar, por kjo gjithashtu do të thotë se reklamat nuk eshte perdorur. Shitjet e sistemeve janë ilustrimi me i mire i cili shpjegon mungesen e reklames .

Për letërsinë, diferenca eshte pozitive 7.000 $ në shkurt mund të jetë dëshmi e një shpenzimi te munguar, që nuk është përfunduar në fakt deri në mars. Nëse është kështu, të paktën duket te theksohet se shpenzimet në përfundimin ishin 6.401 $, pak më pak se 7000 $te planifikuar.

Çdo diference duhet të stimulojë pyetje. Pse me shume / me pak kosto per nje ze te nje projekti? Janë përmbushur objektivat? Është një diference pozitive një kosto, kursim apo dështim i nje procesi zbatimi?

Është një diference negative atehere me cfare kemi te bejme: me një ndryshim në plane, një dështim të menaxhimit, apo me një buxhet jorealist?

Tabela15.10 Diferencat e shitjeve dhe kostot

Ne sisteme krahasimi midis diferencave te njesive dhe diferencave te shitjeve nuk na suprizon. Me pak njesi te shituara do te shoqerohen gjithashtu me me pak vlera te shitjeve. Krahasimi me sherbimet ku me pak njesi te shitura shoqerohet me shitje me te larta (cmimi me i larte i shitjes sesa planifikimi)

Masat per zbatimin e një plani

Cilësia e një plan biznesi matet, jo nga cilësia e ideve të tij, analizat e saj, apo prezantim, por vetëm nga zbatimi i tij. Është e vërtetë, natyrisht, se disa plane të biznesit zhvillohen vetëm si prezantime dokumentesh për të gjeneruar burime financiare.

Për këto plane, vlera e tyre matet me efektivitetin e tyre në shitjen e një biznesi për një investitor te mundshëm. Për planet e krijuar për të ndihmuar per të drejtuar një biznes, vlerë e tyre matet nga sa ata ndihmojnë per të drejtuar një biznes.

Pyetjet

KAPITULLI XVI. PLAN BIZNESI NE STARTIMIN E NJE BIZNESI

Pyetjet

Nese ju keni pak para atehere filloni nje biznese, nese nuk keni para atehere patjeter duhet te filloni nje biznes

16.1 Dilemat e fillimit të një biznesi

Do te sjell ne mendjen tuaj një bisedë me një njeri i cili kishte kaluar 15 vite duke u përpjekur për të bërë punën e tij në biznesin e tij. "Në qoftë se unë mund t'ju them vetëm një gjë," tha ai, "Kurrë nuk duhet të merrni para nga miqtë dhe familja. Nëse e bëni këtë, atëherë ju kurrë nuk mund tia dilni. Bizneset ndonjëherë dështojnë, dhe ju duhet të jeni në gjendje për të mbyllur atë dhe eci me tutje. "

Në qoftë se unë mund të bëjë vetëm një pikë me sipërmarrësit dhe nis të lulëzojë, ju do te shihni per sa para ju keni nevoje dhe te kuptoni riskun. Mos vini bast qe nuk mund te humbni. Know how do ju bej me te mire.

Klientet e pare.

Një plan i biznesit nuk është kërkesa më e rëndësishme e vetme për fillimin e një biznesi. Shumë gjëra të tjera janë shumë më të rëndësishme. Për shembull:

• Konsumatorët : Gjëja e parë që ju duhet të vërtetë për të filluar një biznes, ndoshta edhe e vetmja gjë që ju duhet ne të vërtetë, është konsumatorët e produkteve te biznesit tuaj. Ai fillon me të paktën një konsumator.

• Klienti duhet: Biznesi juaj duhet të përmbushë disa lloj të nevojës së klientit në mënyrë që të jeni të suksesshëm. Ndonjëherë nevojat e konsumatorëve mund të jetë e paprekshme, si siguri apo prestigj.

Disa nga nevojat e konsumatorëve do të duken joserioze, por ato jane çështje. Sigurohuni që ka një treg për shërbimin apo produktin tuaj. Biznesi juaj do të dështojë në qoftë se nuk merret me plotesimin e një nevoje të konsumatorëve.

Mitet mbi Fillimin e një biznesi

Është e rrezikshme të biesh në dashuri me idenë e fillimit te biznesit tuaj, pa kuptuar realitetin. Ka disa mite në lidhje me pronaret dhe operimin e një biznesi që duhet të shmanget me çdo kusht. Këto mite të zakonshme të shkaktojë shumë probleme:

1. Miti "I shefit tuaj:" Ju nuk jeni shefi tuaj, kur ju nisni një biznes. Shfrytëzuesi juaj eshte shefi juaj. Ne rastin konkret: Banka juaj dhe shpenzimet tuaja fikse jane shefi juaj.

2. Miti i "pavarësisë": Qenia pronar i një biznesi nuk do tju bëjë ju të pavarur – mospasja nevoje për të holla ju bën të pavarur. Për sa kohë që ju keni nevojë për të holla, ju nuk mund të jeni te pavarur.

Bizneset ne start-ups në përgjithësi nënvlerësojne rreziqet. Imagjinoni veten të humbur : kur ju nuk mund të mbuloni shpenzimet e biznesit tuaj, dhe duke u përballur me punonjësit kur ju nuk mund të paguani listën e pagave. Këto imazhe negative janë gjithashtu pjesë e pronësisë së biznesit.

16.2 Plani i bizneseve ne start-up

Plani juaj i biznesit është shumë i rëndësishme edhe në fillim të fazës start-up. Edhe para se të blini biznesin apo telefonat, ose te merrni me qira një vend, ju duhet të bëni një plan biznesi. Kushtojini vëmendje të veçantë për vlerësimin e përgjithshëm të biznesit dhe të shqyrtojmë elementet e fillimit te një plani biznesi, vlerësimi fillestar, deklarata e misionit, celësat e suksesit, analiza e tregut, dhe break- even si edhe analiza te tjera do te ndikojne tek ju per filluar dhe te beheni kritik dhe te kuptoni biznesin tuaj.

Shpenzimet start-up janë shpenzimet e kryera para se biznesi është i rrjedhshëm. Shumë njerëz nënvlerësojnë analizen e shpenzimeve start-up dhe fillojnë biznesin e tyre në një mënyrë kuturu, duke mos planifikuar. Kjo mund të funksionoje, por është zakonisht një mënyrë shume e vështirë për të bërë atë. Konsumatorët janë të kujdesshëm ndaj markave të bizneseve të reja me logjistikë të improvizuara.

Përdorni një personelin tuaj për të planifikuar financimin tuaj fillestar. Ju do tju duhet ky informacion për të ngritur bilancet fillestare të biznesit dhe për të vlerësuar shpenzimet e start-up të tilla si tarifat ligjore, dizajn shkrimi, broshura, dhe të tjerët.

A nuk nënvlerësojnë kostot. Tabela me poshte illustration nje menyre tipike start-up për një zyrë/ apo shërbim të biznesit. Supozimet e përdorura në këtë ilustrim tregojnë se si edhe të thjeshta, bizneset e shërbimeve kane nevoje për disa të holla per start-up.

Tabela 16.1 Kostot e start up

16.3 Te Kuptojmë rreziqet

Ilustrimet e mëposhtme përshkruajnë shpenzimet fillestare për tre kompani. Ilustrimi i pare tregon per nje kompani te suksseshme te sherbimit, ilustrimi i dyte per nje kompani te suksseshme te prodhimit dhe ilustrimi i trete tregon per nje kompani te deshtuar.

Ndersa ne grafikun e fundit tregohen ne menyre te perbledhur te tre keto kompani te cilat jane ne fazen e start up. Ky bilanc kumulative qëndron për sa para janë shpenzuar apo pranuar, dhe sa para jane në rrezik.

Si firma e suksesshme dhe e deshtuara kane nis njelloje në fillim. Kompania e shërbimit, në të kundërt, gjeneron më pak para, por edhe rreziqet jame me te vogla.

Tabela 16.2 Start-up i nje biznesi te suksesshem sherbimi

Tabela 16.3 Start-up i nje biznesi te suksesshem prodhimi

Tabela: Start - up i nje biznesi te deshtuar prodhimi

Figura 16.1: Grafiket e start-up dhe risqet

Grafiku i mesiperm evidenton dy pika shumë të rëndësishme në lidhje me paratë në rrezik në lloje të ndryshme të bizneseve:

• Bizneset e prodhimit zakonisht kërkojnë më shumë investime se sa bizneset e shërbimit.

• Fillimi i biznesit, pa kapital fillestar start-up është shumë më e vështirë për bizneset e produktit sesa per bizneset e shërbimit.

Inkorporimi dhe Këshilla Ligjore

Në përgjithësi, shumë biznese fillestare nuk duhet të jenë korporata, ose partneritete, apo ndonjë gjë tjetër krejt në mënyrë formale. Në pjesën më të madhe të Shteteve të Bashkuara, mënyrë më të thjeshtë ligjore për të filluar një kompani është për të regjistruar një emër të kompanisë si një "emër fiktive biznesit," i quajtur edhe një DBA

Në varësi të shtetit tuaj, ju zakonisht mund të marrin këtë nëpërmjet qeverisë lokale, dhe kostoja është jo më shumë se një tarifë të vogël regjistrimit plus një reklame e kërkuar ne gazete, për një total prej më pak se $ 100 në shumicën e shteteve.

Ato përfshijë informacionin e mëposhtëm: Emri i biznesit,Adresën e biznesit, Taksën e pakthyeshme prej $ 5 për emrin e paguar me, një kopje certifikate e cila eshtë $ 2 për dokument.

Shihni biznesin si nje prokuror

Rekomandohet te beheni prokuroret e vetetes. Probleme të vogla të zhvilluara në fazat e hershme të një biznesi të ri mund të bëhen probleme të tmerrshme më vonë. Kostoja e këshilla të thjeshta ligjore në këtë drejtim është pothuajse gjithmonë e vlefshme. Duke filluar një kompani nuk duhet të përfshijë një faturë të madhe juridike, përveç në raste të veçanta.

Pyetjet

KAPITUL XVII.GABIMET E PLANEVE TË BIZNESIT

Pyetjet

Une nuk kam deshtuar, thjesht une kam provuar 10000 menyra qe nuk funksionojne

(Tomas Edision)

17.1 Procesi i dorëzimit të një plan biznesi

Ne hartimin e planeve te biznesit, me te rendesishmit jane investitoret dhe ata bejne pyetje duke kerkuar argumentat perkates.

Ja disa nga pyetjet te cilat jane shume te rendesishme per te kenaqur interesat e investitoreve dhe per te cilat ata presin pergjigje:

Eshte ideja juaj nje oportunitet per bizneset me potenciale te medha?
Ekziston ne kompani nje model i nje plani biznesi ekzistues?
Ka kompania nje produkt me vlere? A ju jep ai vlere konsumatoreve? Ka studime fisibiliteti dhe a ka drejtimi nje te tille. Ku jane rezultatet?
Eshte industria ne rritje, stabel apo ne regres?
Jane vendosur targetat e tregut ?
Si do ti pergjigjen konkurentet hyrjes suaj ne treg?
Sa te mire dhe te zote jane sipermarresit? Jane ata te zote te implementojne nje ide biznesi?
Eshte kompania e mire organizuar aktualisht? Ka strategji dhe metoda te punes, legale dhe etike?
Jane projektet financiare te realizueshme dhe a ka nje parashikim per te ardhmen? Sa eshte kthimi mbi kapitalin dhe kush mund te perfitoje pervec investitoreve?
Kush jane faktoret kryesor te riskut? Ka kompania nje plan manaxhimi te riskut duke synuar zgjidhjen e problemeve te mundshme ne te ardhmen?

Prezantimi i planit te biznesit eshte nje tjeter faze e rendesishme e cila kompleton procesin e deritanishem.

Figura 17.1: Prezantimi per nje plan biznesi

Ne figuren e mesiperme tregohet skematikisht sesi nje prezantues i planit te biznesit duhet te ndertoje dhe prezantoje planin e biznesit perballe te treteve.

Filozofia e prezantimit te prezantimit eshte: Terheqim vemendjen me disa pika interesante te cilat synojne te tregojne domethenien e planit, prezantojme ne menyre koncize pikat perkatese dhe ne fund prezantojme konkludimin ne te cilin kemi arritur.

Koha e shpenzuar per cdo faze te prezantimit,sic edhe tregohet ne figuren me siper eshte nje element shume i rendesishem ne menyre qe te shmangen te panevojshmet dhe efektin negativ te nje prezantimi te tejzgjatur

Ne hartimin e nje plani biznesi eshte e rendesishme te analizohen faktoret e meposhtem:

Nje koncept i forte biznesi.

Menyra me e mire per te mesuar per biznesin tuaj te ardhshem eshte te punoni per dike tjeter ne ate lloj biznesi perpara se te filloni tuajin. Kjo eshte e rendesishme pasi mund te kete nje ndryshim te madh midis konceptit tuaj per nje biznes te mire dhe realitetit.

Njohja e tregut

Nje menyre e mire per te testuar njohurite tuaja eshte testimi i tregut te produktit ose sherbimit tuaj perpara se te filloni

Nje industri e qendrueshme, e shendetshme dhe gjithmone ne rritje

Kujtoni qe disa nga shpikjet e medha te te gjithe koherave si aeroplanet dhe makinat nuk dhane ndonje perfytyrim ekonomik per ata qe u munduan te shfrytezonin keto avantazhe.

Menaxhim i afte.

Zgjidhni njerez qe i adhuroni, me vlera etike, aftesi plotesuese dhe me te zgjuar se ju. Planifikoni te gjeni njerez me aftesite qe ju mungojne. Percaktoni aftesite tuaja unike dhe zgjidhni te tjere njerez qe ti kthejne dobesite tuaja ne aftesi.

Kontroll financiar i mire.

Eshte nje domosdoshmeri kontrolli financiar, pavaresisht se shumica e sipermarresve nuk i kane njohurite ne kete fushe dhe nuk deshirojne te shkojne ne shkolle per tu edukuar per kete fushe.

Fokusimi ne nje biznes te qendrueshem.

Njerezit e specializuar per nje produkt ose sherbim ja dalin mbane me mire se ata qe nuk jane te specializuar. Perqendrohuni ne dicka qe dini ta beni mire.

Kujdesuni te parashikoni ndryshimet.

Mos u nxitoni, plani juaj duhet te shkurtohet me laps dhe jo me boje.Perqendrohuni dhe rishikojeni me vemendje.

Perfshini ne plan edhe shitjet nga tregetia on-line.

Duke u mbeshtetur ne tendencat boterore ne USA blerjet online nga 2003 ne 2004 paten nje rritje me 25%. Blerja online është shumë më e përshtatshme për konsumatorët, sidomos kur ajo kryhet në sajë të abonimeve. 38% e konsumatorëve amerikanë ne 2015, të cilët blejnë rregullisht produkte online, deklarojnë se janë të abonuar në një shërbim blerje.

Per te kompletuar nje plan te mire biznesi eshte e nevojshme te mbani ne konsiderate sugjerimet e meposhtme.

Pergatisni nje plan te plote biznesi per cfaredolloj biznesi qe mendoni
Perdorni modele ne planin e biznesit per tu plotesuar ne cdo model
Plotesoni pjeset e planit te biznesit gjate ecurise se zhvillimit te tij
Beni kerkime per te gjetur plane biznesi ne internet
Paketoni ne nje menyre te kendshme planin tuaj, si nje mjet shitje
Paraqitja per shqyrtim e planit perballe eksperteve nevojitet cilesore dhe e shoqeruar me ndonje keshille
Pershkruani stategjite tuaja per te perballuar humbjet
Pershkruani pikat e forta dhe pikat e dobeta te skuadres suaj te manaxhimit
Perfshini plane projekti mujore per qarkullimin e parase per 1 vit te tere
Modifikoni vazhdimisht planin tuaj ne baze te ndryshimeve te kushteve

Ne ndertimin e planeve te biznesit jane edhe disa momente te rendesishme ku ndertuesit e tyre duhet te tregohen te kujdeshem:

Te jesh optimist me shume sesa duhet ne parashikimin e shitjeve te ardhme.
Te jesh optimist me pak sesa duhet ne parashikimin e shpenzimeve te ardhshme.
Mosmarrja parasysh e dobesive ne planin tuaj.Shprehni qarte ato.
Te besh plane afatgjata. Me mire fokusohuni vetem ne projektet e vitit te pare
Mos u varni plotesisht ne te vecanten e biznesit tuaj ose ne suksesin e nje shpikje.
Eksperti ne shkrimin e nje plani. Software-i ndihmues ne nje plan biznesi ka si qellim te ndihmoje, dhe ofron edhe versione te gatshme te llojeve te ndryshme te bizneseve. Mos e keqperdorni software-in duke abuzuar.
Mos kordinimi me legjislacionin i largon investitoret.
Falimentimi i sipermarrjeve ne te shkuaren. Ndoshta ne te shkuaren ju mund te keni punuar per ndonje kompani e cila ka falimentuar. Mos e nenvleftesoni dhe mos e fshini kete informacion, pasi investitoret do e zbulojne. Eshte me korrekte te merrni pergjegjesi dhe te flisni hapur me ta.
Konkurenca. Nese ju thoni se ne planin tuaj nuk ka konkurence, nje investitor i sofistikuar do te mendoje ose nuk ka fare treg ose themeluesit nuk kane asnje orientim per mjetet kerkuese dhe per analizen e konkurences.

Te pavertetat. Keto jane 10 te pavertetat me te zakonshme qe sipermarresit u thone investitoreve te fuqishem.

Projektet tona financiare jane te moderuara, por ju as qe nuk dini te vleresoni shtrirjen e shitjeve.
Agjensia X thote qe shitjet e tyre do te jene 50 milion euro ne 5 vjet.
Kompania X do te mbylle nje kontrate ne javen tjeter
Punojes kyc do te vijne ne kompani sapo te sigurojme fondet
Shume investitore kane shfaqur interes per te investituar
Kompania Y eshte shume e vjeter, e ngadalte ndaj nuk eshte e rrezikshme per ne.
Teknologjia na ndihmon te mbrojme biznesin
Ajo qe na duhet eshte vetem 1% e tregut. Kapitalistet aventurier kete e quajne Coca Cola Kineze dhe ajo mund te perkthehet : Nese vetem 1% e Kinezeve e pijne kete ne do te behemi me te suksesshem se cdo kompani tjeter
Ne kemi avantazhin e te qenit te paret ne treg. Nese ju jeni duke bere dicka te mire, jane edhe 5 te tjere qe jane duke bere te njejten gje dhe nese jeni duke bere dicka shume mire jane edhe 10 te tjere jane duke bere te njejten gje. Strategjia me e mire eshte te jeni te dytet ne treg. Pra lejoni qe pioneri te jete dikush tjeter, keshtu do te mesoni nga gabimet e tij dhe do te veproni me mire.
Ne kemi nje skuader te provuar boterisht. Edhe te qenit te provuar nga kompanite me te medha keshilluese nuk do te thote se kjo eshte eksperienca e mjaftueshme per te punuar ne nje kompani te re.

17.2 Gabimet e një plani biznesi

Gabimet e mundshme te cilat hasen gjate hartimit te nje plani biznesi dhe ku duhet kushtuar kujdes:

Vendosni limite per projektet afatgjata. Rekomandohet te vendosni objektiva afat shkurtra dhe ta modifikoni planin sipas ecurise se biznesit. Shpesh planet afatgjata behen te pakuptimta sepse realiteti i biznesit tuaj mund te jete i ndryshem nga koncepti fillestar.
Shmangni optimizmin e tepruar. Ne fakt ekulibri i optimizmit ju lejon te percaktoni qarte kapitalin e kerkuar, afatet, shitjet dhe fitimin. Shume pak plane biznesi parashikojne qarte kapitalin dhe kohen e duhur.
Mos lini pas dore parashikimin dhe planifikimin e strategjive qe do te perdorni nese biznesi juaj shkon mire.
Shpjegoni ceshtjet me nje gjuhe te thjeshte, te lehte per tu lexuar dhe kuptuar nga perdoruesit.
Mos u kapni teresisht pas vecantise se biznesit tuaj ose mbas nje shpikje. Suksesin e arrijne ata qe e nisin biznesin me nje ekonomi te madhe dhe jo ne nje shpikje te madhe ( referujoni motivit “ .....sikur kinezet te pinin coca-cola....”)
Tregjet dhe targetat e konsumatoreve nuk jane te percaktuar qarte.

Nje ide bindese biznesi duhet te tregoje qarte cili eshte tregu per produktet / sherbimet dhe kush jane grupet e konsumatareve te produkteve te tyre.

Kapitali intelektual

Nuk vleresohet dhe nuk mbahet ne konsiderate kapitali intelektual. Ne kapitalin intelektual bejne pjese: kapitali njerezor, teknologjia e informacionit dhe kultura organizative. Te tre elementet ndikojne tek rezistenca per ndryshime, vlera qe i shtojne biznesit ne krahasim me aktivet e tjera, hierarkia e strktures organizative. Pra ne nje plan biznesi zakonisht nuk iu kushtohet shume rendesi elementeve qe permendem per shkak te natyres se tyre jo shume te prekshme, dhe pikerisht ky eshte nje gabim i madh, pra indiferenca ndaj perdorimit te ketyre aktiveve dhe vleresimit te outputit te tyre ne kompani.

Mosnjohja e legjislacionit. Njohja dhe azhornimi i legjislacionit eshte i domosdoshem dhe jetik ne menyre qe plani i biznesit te paraqese realitetin dhe te mbetet objektiv
Konkurenca. Do te ishte gabim te mendonit qe biznesi juaj nuk ka konkurence.Po keshtu gabim do te ishte dhe mosnjohja dhe mosmarrja ne konsiderate e konkurenteve tuaj.
Vleresoni shtojcat.

Shtojcat e planit te biznesit duhet te vleresohen dhe te mbahen ne konsiderate.Vecanerisht ne lidhje me shtojcat duhet te vleresoni:

Plani i biznesit duhet te jete i plote edhe me shtojcat, pavaresisht se mjaft njerez mund te mos i lexojne
Mos shtoni shtojca nese nuk jane te nevojshme
Ne shtojca nuk shtohet informacion dhe atje shpjegohen te dhenat e vete planit te biznesit
Shtojca nuk duhet te kaloje planin origjinal te biznesit ( persa i perket numrit te faqeve)
Duhet te perfshihen te gjithe elementet e tij.

Hapat qe rekomandohen te ndiqen per nje plan te mire biznesi:

Sipermarresit fillestar zakonisht hasin veshtiresi ne pergatitjen e plan biznesit. Ja 6 hapat qe do tju ndihmonin per hartimin e mire te nje plani biznesi:

Shkruani plotesisht konceptin tuaj baze mbi biznesin
Mblidhni gjithe te dhenat e mundshme mbi mundesite dhe specifikat e konceptit te biznesit
Fokusohuni dhe perpunoni konceptin tuaj ne baze te ketyre te dhenave
Pershkruani specifikat e biznesit tuaj, duke perdorur pyetjet: cfare, kur, pse, si?
I jepni nje forme detyruese planit tuaj, ne menyre qe mos te sherbeje vetem per tu fokusuar dhe aftesuar, por te jete edhe nje mjet i vlefshem ne marredheniet e biznesit qe do te jene teper te rendesishme
Rishikojeni planin e modeluar dhe hidheni formatin bosh ne nje dokument me Microsoft Word. Plotesojeni gjate fazave te biznesit tuaj.

Detyra	Data

KAPITULL XVIII.

PASQYRIMI DHE ANALIZA NE PLAN BIZNESI E KTHIMIT NGA INVESTIMI

Pyetjet

Nese do te ndodhte qe investitoret nuk do te donin tia dinin per parate qe ata do te investonin, atehere do te ishim ne dilement me te madhe te historise ’fundi i botes‘ ose shkalla me e larte e zhvillimit te shoqerise njerezore

Kapitalistët sipërmarres dhe shumë investitorë të tjerë shikojnë në vlerën aktuale neto (NPV) ose Norma e Kthimit (IRR) për të matur kthimin e investimeve të tyre. Nëse jeni duke zhvilluar një plan biznesi për përdorim me investitorët atëherë ju duhet të njihni dhe të kuptoni këto matje.

Çfarë do të zgjidhni ju 95 $ sot, ose $ 100 në vit nga sot?

Çfarë ju mund të keni 10 $ sot, ose $ 100 në vit nga tani?

Shumica e njerëzve do të marrë 95 $ sot në shkallë të parë, dhe 100 $ në vit nga tani në rastin e dyte.

Kjo do të jetë zgjedhja, pavarësisht nga inflacioni. Shembulli ilustron vlerën në kohë të parasë, do të thotë se paratë tani jane me te vlefshme se paratë më vonë.

18.1 Roli i NPV-se dhe plan biznesi

Metoda NPV është e bazuar në idenë se vlera e krijuar nga një biznes vjen nga cashflow pas investimit që ky biznes gjeneron, i cili mund të përdoret për shpërndarje tek mbajtësit dhe pjesa tjetër mbahen në bilanc si para e gatshme.

Vlera aktuale neto (NPV) është një masë e vlerës aktuale të flukseve të ardhshme.

Ct= cash flow hyres neto pergjate periudhes t

Co= kosto totale e investimeve fillestare

r=Norma e zbritjes

t=numri i periudhave kohore

Për të llogaritur NPV ju zbritje të holla të ardhmen në disa supozuar norma e skontimit. Në ilustrimin e mëposhtëm mund të shihni dy investime shembull, të dyja me të njëjtën NPV, edhe pse flukset e shumave të parasë jane të ndryshme. Të dyja janë zbritur me 10% për llogaritjen NPV.

Të dy investimet kanë NPV prej $ 766, edhe pse njeri ka pagesa te rregullta vjetore prej $ 750, dhe tjetri nuk paguan asgjë deri në një pagesë të madhe në fund. Vini re se si vlera në kohë e parasë ndryshon. Pagesa totale e investimit të parë është më shumë se ajo e dyta, por për shkak se pagim e dytë fillon më shpejt, ata të dy kanë NPV barabartë.

Figura 18.1 Investimi i pare

Ne rasti e dyte ne kemi llogaritur vleren ne kohe te parase te cdo shume te cilen marrim cdo vit dhe shuma e tyre ne fund na rezulton perseri 766$.

Figura 18.2 Investimi i dyte

18.2 Roli i IRR dhe plan biznesi

Kompanitë përdorin një shumëllojshmëri të informacionit financiar dhe mjete analize për të marrë vendime operative dhe investime. Një nga këto mjete është norma e brendshme e kthimit, ose IRR. Masat IRR si edhe një projekt, shpenzimet kapitale apo investimet e kryera me kalimin e kohës. Norma e brendshme e kthimit eshte përdorur shumë. Ajo ndihmon kompanitë të krahasoje një investim më një tjetër, apo per te percaktuar nëse një projekt i veçantë është i zbatueshëm.

Norma e Brendshme e Kthimit (IRR) është i bazuar në llogaritjen NPV. Kjo është norma e skontimit në të cilën NPV është zero.

Raporti i IRR na lejon te krahasojme projekte te ndryshem me njeri tjetrin pavaresisht fushes se projektit te cilat mund te ndryshojne. IRR ndonjehere njihet edhe si "economic rate of return” (ERR).

Ne planet per investimet ne projekte te ndryshme shpesh firmat percaktojne nje ‘required rate of return’ (RRR) e cila sheben sin je % minimum e kthimit te projekteve. Cdo project me IRR me te larte se RRR do te jete i pelqyeshem.

Formula e llogaritjes se IRR eshte:

0 = P0 + P1/(1+IRR) + P2/(1+IRR)2 + P3/(1+IRR)3 + . . . +Pn/(1+IRR)n

Ku P0, P1, . . . Pn jane cash flows ne periudhat 1, 2, . . . n

Shembull

Firma Erzeni po mendon te bleje nje fabrike per te cilen i duhet te shpenzoje ne vitin e pare 300000$. Fabrika do te gjeneroje nga 150000$ ne vit ne vitin e pare, te dyte dhe te trete. Ne vitin e katert firma Erzeni mendon qe te shes fabriken per skrap ne vleren 10000$. Nepermjet perdorimit te IRR, firma gjykon nje norme kthimi rreth 10%. Te llogaritet IRR

Llogaritja e IRR realizohet si pas formules se mesiperme sipas metodes prove – gabim duke supozuar NPV te barabarte me 0

Skenari ne rastin tone do te ishte:

0 = -$300,000 + ($150,000)/(1+.2431) + ($150,000)/(1+.2431)2 + ($150,000)/(1+.2431)3 + $10,000/(1+.2431)4

IRR ne rastin tone eshte 24.31%. Pra eshte norma qe e ben present value te cash flow te investimit te barabarte me zero. Meqenese 24.31% eshte me i larte se 10% atehere investimi vleresohet i pelqyeshem.

Figura 18.3 Llogaritja dhe krahasimi IRR-ve

Një pikë e rëndësishme e IRR –ve është se të dy investimet tregojnë, NPV te barabartë, edhe pse kanë IRRs shumë të ndryshme. Më i mirë eshte ai qe gjeneron rrjedhje te parasë më shpejt. Rasti i dyte e gjeneron me shpejt kthimin dhe per kete arsye edhe IRR eshte me e larte 25.41% ndaj 18.91% te rastit te pare.

Një tjetër pikë e rëndësishme IRR është se kapitalistët sipërmarres presin IRR shumë të lartë mbi investimet e reja. Në vitet e fundit fondet e kapitaleve kanë gjeneruar IRR te përgjithshme rreth 50-100% ose më të mirë, që do të thotë se fituesit duhet për të gjeneruar IRR, 200% ose më të mirë. Kjo është një kthim shumë i lartë.

Matematika Financiare per Small Business

• Financimi i kapitalit sipërmarres është shumë i rrallë.

• Bankat nuk financojnë bizneset Start-ups.

• Planet e biznesit nuk ju shesin investitorëve.

Venture Capital

Biznesi i kapitaleve është keqkuptuar shpesh. Shumë kompani startup durojne kompanitë e kapitaleve për të investuar në sipërmarrje të reja ose sipërmarrje të rrezikshme. Njerëzit flasin për sipërmarrjet e kapitalistëve - për shkak të praktikave të tyre, gjoja grabitqare ndaj biznesit Biznesi i kapitaleve është një biznes, dhe njerëzit qe ne i quajmë kapitaliste sipërmarres, janë njerëzit e biznesit të cilët janë të ngarkuar per të investuar paratë e njerëzve të tjerë.

Ata kanë një përgjegjësi profesionale për të reduktuar rrezikun sa më shumë të jetë e mundur. Ata nuk duhet të marrin më shumë rrezik se është absolutisht e nevojshme për të prodhuar raporte rreziku. Kapitalet nuk duhet të mendohet si një burim i financimit për çfarëdo, por shumë pak per biznese fillestare. Kapitalet nuk mund të përdoren për të investuar në bizneset e reja, përveç nëse ekziston një kombinim i rrallë i mundësive te produktit, mundësive të tregut, dhe menaxhimin e provuar.

Një investim i kapitaleve duhet të ketë një shans te arsyeshem për të prodhuar një rritje dhjetë herë të vlerës se biznesit brenda tre vjetësh. Ajo duhet të përqëndrohet në produkte dhe tregje të reja që mund të projektohen në mënyrë të arsyeshme ne rritjen e shitjeve me shumëfisha të mëdha gjatë një periudhe të shkurtër kohe.

Ajo duhet të punojë me menaxherët të cilët kanë pasur të bëjnë me situate te suksesshme në të kaluarën. Nëse ju jeni një investitor potencial kapitalesh, ju ndoshta e dini atë tashmë pasi ju keni anëtarët e ekipit të menaxhimit të cilët duhet tju bindin juve dhe te tjeret që kompania juaj mund të rritet dhjetë herë gjatë në tre vjet.

Huadhënësit komerciale

Bankat janë edhe më pak të interesuara per te bashkepunuar me kapitalistët sipërmarres për të investuar me të holla hua për të filluar biznese te reja. Ata janë, megjithatë, burimi më i mundshëm i financimit për bizneset më të vogla.

Sipërmarrësit Start-up dhe pronarët e bizneseve të vogla nuk mund te kritikojne bankat. Per ata eshte shumë shpejtë për të kritikuar bankat për dështimin për të financuar bizneset e reja. Bankat nuk kane si objektiva dhe nuk mendojne për të investuar në biznese, dhe janë rreptësisht te kufizuar në këtë drejtim nga ana e ligjeve bankare. Qeveria ndalon bankat nga investimet në biznese, sepse shoqëria, në përgjithësi, nuk deshiron qe bankat te marrin kursimet nga depozituesit dhe te investojne në sipërmarrje të rrezikshme të biznesit. Nese sipërmarrjet dështojnë, paratë e depozituesve të bankës do te ishin në rrezik. Do të doni qe banka juaj të investojnë në biznese të reja dhe te rezikshme ?

Për më tepër, bankat nuk duhet të kreditojne para për të kompanite start up. Rregullatorët shteteror duan qe bankat të mbajne paratë të sigurta, në kredi shumë konservatore të mbështetur nga kolateral. Bizneset fillestare nuk janë të sigurta dhe kjo pamjaftueshmeri sigurime nuk mjafton për rregullatorët e bankave

Ja pse, nuk themi se bankat janë burimi më i mundshëm i financimit të biznesit të vogël?

Një biznes ekzistues per disa vite, pavaresisht se eshte i vogel gjeneron stabilitet të mjaftueshem dhe pasuritë e tyre mund te sherbejne si kolateral. Bankat zakonisht japin kredi për bizneset e vogla të mbështetur nga inventaret e kompanisë apo llogaritë e arkëtueshme. Normalisht ka formula që përcaktojnë se sa mund të huazohen, në varësi se sa është në inventar dhe në llogaritë e arkëtueshme. Një pjesë e madhe e financimit të biznesit të vogël është kryer nëpërmjet kredive bankare të bazuara në kolateral personal e pronarit të biznesit, të tilla si pronësia në shtëpi. Disa e vleresojne se kapitali në shtëpi është burimi më i madh i financimit të biznesit të vogël.

Dorëzimi i Planit

Informacioni që ju paraqisni për investitorët varet nga një marrëveshje në varesi te objektivit tuaj. Ne varesi te kerkesave ju mund te paraqisni nje plan te plote biznesi ose edhe nje memo permbledhese.

Edhe në qoftë se ju do të paraqisni një përmbledhje të shkurtër, ju duhet të keni planin e plotë të biznesit të gatshem, pasi ai mund te kerkohet shume shpejt nga investitoret ose huadhenesit

Nëse jeni duke kërkuar për financimin e qirasë, llogaritë e arkëtueshme, ose një kredi bankare, ju do të dëshironi të paraqisni një dokument mbështetje për huadhënësin tuaj per te marre kredine.

Detyra	Data

LITERATURA

Bruce R. Barringer, R.Duane Ireland (2000) Entreprenerurship, Successfully Launching New Ventures, fourt edition
Tim Berry(1998) How to develop and implement a successful business plan, Second Edition
Tim Berry(2000) How to develop and implement a successful business plan, Millennium Edition
The World Bank (2014) Doing Business 2015, Economy Profile 2015 Albania
NATIONAL ECONOMIC REFORM PROGRAM OF ALBANIA 2015 – 2017, JANUARY, 2015
FLETORJA ZYRTARE E REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË, Viti: 2014 – Numri: 157
Terry Miller,Anthony Kim (2014) Highlights of the 2015 Index of Economic Freedom Promoting Economic Opportunity and Prosperity
How to Prepare Your Business Plan(2002) UNITED NATIONS CONFERENCE ON TRADE AND DEVELOPMENT
Shepherd, D.A. and Ettenson, R. (2000). New venture strategy and profitability: a venture capitalist’s assessment. Journal of Business Venturing, Vol. 15.
Sykes, H.B and Dunham, D. (1995). Critical assumption planning: a practical tool for managing business development risk. Journal of Business Venturing, 10.
Landström, H. (1994). Co-operation between venture capital companies and small firms. Entrepreneurship and Regional Development, 2(4).
Hall, J. and Hofer, C.W. (1993). Venture capitalists' decision criteria in new venture evaluation. Journal of
Business Venturing, 9(1).
Macmillan, I.C., Siegel, R., Narsimha, P.N. (1985) Criteria used by venture capitalists to evaluate new venture proposals. Journal of Business Venturing, 1(1)
Dorf, R.C., (2007). Technology Ventures: From Idea to Enterprise with Student DVD. 2nd Edition., McGraw-Hill Higher Education.
O’Donnell, M., (1998). The Business Plan: Step by Step. 3rd Edition. UND Center for Innovation.

Prof.As. Dr. Ilirjan Lipi Mars 2020

[1] D.Kelley, N.Bosma, J.E.Amoros, (2010) Global Enrepreneurship Monitor Report ( Babson College and Universidad del Desarrollo,2010)

[2] Rregjistri statistikor i ndemarrjeve ekonomike, Instat

[3] Rregjistri statistikor i ndemarrjeve ekonomike, Instat

[4] Rregjistri statistikor i ndemarrjeve ekonomike, Instat

[5] Revista Monitor , 23 gusht 2015, Bizneset të mbytura në borxhe, ja detyrimet e 100 bizneseve VIP

[6]

[7] http://www.qbz.gov.al/botime/fletore_zyrtare/2014/PDF-2014/157-2014.pdf

[8] http://afi.al/te-besh-biznes-ne-shqiperi/

[9]Kjo konstatohet në raportin vjetor për Indeksin e Lirisë Ekonomike në botë, botuar nga Fondacioni Heritage

[10] themeluese dhe kryetare e Institutit të Adriatikut për Politika Publike

[11] "Frequently Asked Questions". Index of Economic Freedom. Retrieved 2009-01-25.

[12] Strategjia e zhvillimit te biznesit dhe investimeve

[13] http://www.qbz.gov.al/botime/fletore_zyrtare/2014/PDF-2014/157-2014.pdf

[14] Fletore 157,2014, VKM 635 01/10/2014

[15] , me mbështetjen edhe të marrëveshjes së sfidës së pragut të mijëvjeçarit (MCATA), të administruar nga USAID

[16] Referuar të dhënave të INSTAT

[17] 2010 Fletorja Zyrtare Viti 2014 – Numri 157 Faqe|8072

[18] i datës 9.1.2013

[19] botuar në Tetor 2011.

[20] Në zbatim të nenit 282/1 të ligjit 9919/2008 është krijuar Agjencia e Mbikëqyrjes së Falimentit i miratuar me VKM nr. 852, datë 21.10.2010.

[21] miratuar me VKM nr. 104, datë 9.2.2011

[22] Global Competitive Report 2015-2016

[23] Ligji Nr9901, 14.04.2008 “Per tregetaret dhe shoqerite tregetare”

Prezantimi i idese

Disa prej softwareve te planeve te biznesit te cilet preferohen dhe vleresohen si me te miret per vitin 2014 jane: Quicken Legal Business Pro 2014, Business Plan Pro Complete Version 12, Business Plan Pro Premier Version 12, LivePlan, Alternative Business Plan Options etj

Ndertimi ne Wizards

Shkruani planin tuaj

Paraqitje Financiare

Model evoluimi i biznesit tuaj

Rishikoni planet

Puna ne grup

Tipare te shtuara

Mbeshtetje

Sisteme te tjera eksperte te disponueshme

Me shume informacion

Objektivat

Çmimet dhe fitimi

Taktikat e shitjes

Shpërndarja

Reklamimi & Promocioni

Lidhjet publike

Marrëdhëniet e biznesit

Marketing strategjia

Manifakturimi

Projektimi financiar

Konkurenca

[5] Revista Monitor , 23 gusht 2015, Bizneset të mbytura në borxhe, ja detyrimet e 100 bizneseve VIP