Snáitheanna agus Snáth Aonad: Eisteacht agus freagairt - iniúchadh fuaimeanna
- éisteacht le ceol agus freagairt dó
Léiriú - Amhránaíocht (amhranaíocht aoncheoil, páirtamhránacíocht shimplí)
- Litearthacht
- Seinm uirlisí
Cumadóireacht - tobchumadh agus cruthú
- píosaí cumadóireacht a phlé agus a thaifeadadh.
Tá cur amach ag múinteoirí ar shnaitheanna, snáthaonaid mar atá leagtha amach sa churaclam.
- Coiméadtar an taithíocht seo nuair a athraíonn múinteoirí ranganna nó nuair a thagann múinteoirí nua ar an bhfoireann trí cumarsaid idir na múinteoirí agus tríd an pholasaí ceoil a leanúint. Beidh an fearas ceoil á choimead i rang Múinteoir Alma agus beidh an t-ábhar á chlúdú sa churaclam.
- Beidh leanúnachas, dul chun cinn agus comhleanúnachas ó rang go chéile.
- Tá cur amach na múinteoirí ar choincheapa ceoil: tuiscint ar chuisle/ ar fhad/ ar luas/ar airde/ar dhinimic/ar structure/ ar thonndath/ar uigeacht agus ar stíl.
- Tá na trí shnáithe – Éisteacht agus Freagairt, Leiriú agus Chumadóireacht clúdaithe go cuimsitheach.
- Beidh an cúrsa céanna á chlúdú ag an dá rang i gcás seomra le dhá rang.
- Glacann an scoil le cur chuige téamúil ag céimeanna áirithe den bhliain, mar shampla An Nollaig.
Eisteacht agus Freagairt Snáithe: Eisteacht agus freagairt Snáthaonaid: Iniúchadh fuaimeanna Eisteacht le ceol agus freagairt do. - Páistí ag éisteacht le na fuaimeanna éagsúla gur féidir leo cruthú lena gcoirpeanna féin, bualadh bos, cnag, máirseáil agus ag cruthú amhráin as.
- Páistí ag éisteacht le fuaimeanna éagsúla sa timpeallacht agus ag déanamh plé orthu (carranna, gaoth, madra ag tafann). Cén t-ainmhí é? (Playtime Prodigies Primer)
- Páistí ag éisteacht le hamhráin/píosaí ceol éagsúla agus ag déanamh cur síos ar na mothúcháin éagsúla atá le bhraith, brón, sonas, fearg.
- Páistí ag déanamh iniúchadh ar réimse fuaimeanna, garbh, bog, árd, íseal, laidir, séimh
- Páistí ag éisteacht le úirlísí ceoil éagsúla ag seinm, mar shampla an pianó, fidil, bosca ceol.
- Páistí ag baint úsáid as cnagúirlisí agus ag éisteacht leis na fuaimeanna éagsúla a dhéanann siad
- Páistí ag cruthú amhrán nó rithim leis na cnag uirlisí agus ag éisteacht leis na fuaimeanna
- éagsúla a dhéanann siad
- Páistí ag déanamh a uirlis féin le pláta páipear agus pasta/ pónairí
- Páistí ag éisteacht le réimse de ghuthanna éagsúla ag canadh ar dluthdhiosca.
Naíonáin: Fuaimeanna sa timpeallacht • éisteacht le fuaimeanna coitianta ó fhoinsí éagsúla sa gharthimpeallacht, iad a aithint agus aithris a dhéanamh orthu báisteach ag titim, adharca gluaisteáin ag séideadh, madraí ag tafann, leanaí ag caoineadh, ciúnas • cur síos a dhéanamh ar fhuaimeanna agus iad a rangú i bhfinte fuaime innil, aimsir, ainmhithe, daoine Fuaimeanna gutha • an difríocht idir an guth labhartha agus an guth canta a aithint agus na guthanna seo a úsáid ar bhealaí éagsúla cogarnach, labhairt, béicíl ag rá áááá, ag canadh ááá, óóó • guthanna difriúla a aithint guthanna páiste agus guthanna duine fhásta a idirdhealú guthanna in imshaol na scoile fógraí ar an raidió • fuaimfhocail agus fuaimfhrásaí a úsáid chun cur síos agus aithris a dhéanamh ar fhuaimeanna roghnaithe vrúm! vrúm! (inneall) trup trup (capall) Cnagadh coirp • bealaí éagsúla a aimsiú chun fuaimeanna a dhéanamh trí chnagadh coirp cnagadh, bualadh bos, greadadh cos Uirlisí • bealaí a iniúchadh chun fuaimeanna a dhéanamh ag úsáid uirlisí saothraithe agus uirlisí a rinneadh sa bhaile uirlisí saothraithe triantán, tambóirín, druma, barraí clingíní, xileafón uirlisí a rinneadh sa bhaile croitheadóirí, rudaí adhmaid nó miotail • triail a bhaint as raon de theicníochtaí éagsúla a úsáid le huirlisí saothraithe agus le huirlisí a rinneadh sa bhaile bealaí éagsúla chun fuaimeanna a dhéanamh le druma: ag baint úsáid as buailteoirí éagsúla; ag bualadh go glórach, go bog; ag seinm ar choda éagsúla den druma (m.sh. imeall, lár, cliathán). éisteacht le raon de phíosaí gearra ceoil nó le sleachta ceoil sleachta de cheol clasaiceach ceol na hÉireann • freagairt go samhlaíoch do phíosaí gearra ceoil trí ghluaiseacht bualadh bos, scipeáil, máirséail, croitheadh • labhairt faoi phíosaí ceoil, tosaíochtaí a lua agus freagraí a léiriú ar bhealaí éagsúla tá an ceol seo preabach, scanrúil, greannmhar cuireann sé áthas, eagla, fonn léime orm líníocht, péintéireacht • an buille cothrom a thaispeáint agus é/í ag éisteacht le píosaí éagsúla de cheol beo nó de cheol taifeadta máirseáil, greadadh bos, ag cnagadh an bhuille ‘Portsmouth’ le Mike Oldfield • an difríocht idir luas tapa agus luas mall a aithint agus a léiriú rith, siúl, scipeáil ag aithris rainn go tapa, go mall ag freagairt do cheol taifeadta tapa nó mall ceol tapa.
Prodigies: Playtime Prodigies Primer Amhráin : Tooty Ta (tuiscint ar rithim agus buille) Buenos Dias (amhráin éisteacht agus freagairt) Ag Campáil (solfege éisteact agus freagairt) Is cnó mé (gníomhaíochtaí)
Solfege: Suantraí Brahms (comharthaí Do Mi agus Sol)
Ceol éisteacht le agus freagairt: - Radetzky March, Opus 228 le Johann Strauss Jr.-1:32
- The Carnival of the Animals VII. Aquarium le Camille Saint Saens- 2:36
- Veidhlín-Violin Concerto No. 1 in G Minor, Op. 26:II. Adagio le Max Bruch
- Diggy Liggy Lo le J.D. Miller- 2:48
- Fliúit- The Carnival of the Animals:X. The Aviary le Camille Saint Saens- 1:29
- Pianó- Children’s Corner Suite: Golliwog’s Cake Walk le Claude Debussy- 2:43
- The Tale of Tsar Saltan: The Flight of the Bumble Bee le Nikolai Rimsky-Korsakov- 1:14
- Roses from the South, Op. 388 le Johann Struss Jr. – 8:24
- Giotar-Chanela ó Gomes Ramon Sanchez & Paca de Lucia- 3:58
- Feadóg Stáin- jigs: the Hare in the Corn; the Frost is All Over; the Gander in the Pratie Hole
- Píobaí uilleann- Sí Bheag, Sí Mhór- Planxty
- Peer Gynt Suire No. 1, Op. 46:1 Morning Mood le Edvard Grieg
- Rockin’ Robin le Jimmy Thomas- 2:23
- Bodhrán le Ivan Smyth- 3: 07
- Cruit, Madame Cole le Turlough O’ Carolan- 4:27
- The Isle of the Dead, Op. 29 le Sergei Rachmaninov- 20:55
- Hoye Hoye le Seleshe Damessae- 3:42
- Saxophone-Autumn Leaves le stan Getz
- The Chicken dance le Bob Kames
- Clarinet-Clarinet Concerto in A Major, K, 622: Adagio le Wolfgang Amadeus Mozart- 7:22
- The sorcerer’s Apprentice le Paul Dukas- 10:30
- Also Sprach Zarathustra, Op. 30: Prelude (Sonnenaufgang) le Richard Strauss- 1:44
- Kilfenora le Danú- 4.01
- Amanda Jewell le Ricky Skaggs- 3.11
- Sleigh Ride le Leroy Anderson- 2.59
- Raiders of the Lost Ark le John Williams- 5.13
- Flamenco le Nocy-6.41
- The Train Rushes for Beijing le Qu Xiang- 2.32
- Wallace Courts Murron le James Horner- 4.26
- Puirt le Julie fowlis
- The Rite of Spring: Glorification of the Chosen one le Igor Stravinsky
Ag traenáil na cluasa An nóta C (C le chéile) An nóta D (D woop) An nóta E (Hola E -Vivaldi) An nóta F (Fabulous F- Beethoven 5th) Solfege : Do Mi SO An nóta G (G oh G) An nóta A (Aloha A) An nóta B (Bonjour B)
Cluichí Cén nóta atá ann? Solfege
Cluichí éisteachta : Cén nóta é? / an corda é? Cluichí Coirp: Gread gread bualadh bos Solfege le canadh agus comharthaí lámh solfege: Do re me fa sol la ti do do re mi fa sol sol do do ti la sol do re do do re mi fa do ti to sol fa mi re do ti do do ti la ti do ti do do ti la tido ti do do mi sol fa mi re do Cluiche : Cén t-amhrán atá ann? mi fa mi fa mi re do (C major) mi fa mi fa mi ti do do mi re fa mi sol do do mi re fa mi ti do mi sol fa la sol ti do sol mi fa re mi ti do sol mi fa re mi ti do ti sol la fa sol mi do ti sol la ti ti sol do sol la ti do re do ti la sol fi sol ( G major) sol la ti do re do ti la sol fi sol ( G major) fa sol la te do te la sol fa do fa (F major) fa sol la te do te la sol fa do fa (F major) re mi fi sol la sol fi mi re di re (D major) re mi fi sol la sol fi mi re di re (D major) te do re me fa me re do te fa te (B maol major) te do re me fa me re do te fa te (B maol major)
Rang 1&2 éisteacht le fuaimeanna sa timpeallacht, iad a aithint agus cur síos a dhéanamh orthu le feasacht fhorásach otharcharr, clog aláraim, toirneach, ciúnas • fuaimeanna a aithint agus a rangú de réir critéar éagsúil fuaimeanna meicniúla de chineálacha éagsúla lomaire faiche, druilire aeroibrithe cineálacha éagsúla tafann glamaíl, sceamhaíl, tafann, drantán • difríochtaí tuinairde a aithint agus a léiriú ard, íseal agus fuaimeanna eatarthu Fuaimeanna gutha • difríochtaí tuinairde i nguthanna difriúla a aithint páiste, fir, bean • rithim chainte nádúrtha focal coitianta a iniúchadh ‘trucaillín, trucaillín, trucaillín donn’ ‘ná bac le mac a’ bhacaigh mura mbacfaidh mac a’ bhacaigh leat’ ‘home again, home again, jiggity jig’ Cnagadh coirp • bealaí éagsúla a aimsiú chun fuaimeanna a dhéanamh trí chnagadh coirp cnagadh, bualadh bos, greadadh cos, smeach méar Uirlisí • bealaí a iniúchadh chun fuaimeanna a dhéanamh ag úsáid uirlisí saothraithe agus uirlisí a rinneadh sa bhaile uirlisí saothraithe triantán, tambóirín, druma, clingmhaide uirlisí a rinneadh sa bhaile croitheadóirí, rudaí adhmaid nó miotail, snáithíní bualadh nó croitheadh ar bhealaí éagsúla • a iniúchadh mar is féidir na fuaimeanna a dhúisítear le huirlisí difriúla a úsáid chun fuaimeanna agus fuaimphictiúir a chur in iúl siosarnach páipéir chun duilleoga sa ghaoth a chur in iúl leatha cnó cócó chun capaill ar chosa in airde a chur in iúl.
- Páistí ag éisteacht le fuaimeanna a bhíonn sa seomra rang, amuigh sa chlós agus thart sa timpeallacht
- Páistí ag éisteacht leis na hamhráin ar dluthdhiosca agus cur síos a dhéanamh ar na hamhráin sin.
- Páistí ag éisteacht le hamhrain líne ar líne chun é a fhoghlaim.
- Páistí ag éisteacht le ceol tráidisiúnta agus na saghasanna ceoil eile chun blas a fháilt de na saghasanna difriúla ceol atá ann.
- Páistí ag lámhséail na huirlisí ar fad sa scoil agus ag éisteacht leis na fuaimeanna ar fad.ag éisteacht le páistí ag seinm úirlisí éagsúla freisin.
- Páistí ag cumadh suas fuaimeanna agus rithim trí a bheith ag úsáid ábhar eile seachas úirlisí ceoil.
- Ag déanamh a gcuid úirlisí féin as ábhar athchursáile agus ag éisteacht leis na fuaimeanna a thagann amach
Éisteacht le raon de phíosaí gearra ceoil aithnidiúil nó ceoil anaithnid nó le sleachta astu sleachta as ceol clasaiceach • freagairt go samhlaíoch do phíosaí ceoil trí ghluaiseacht greadadh bos, cnagadh, luascadh, máirseáil, damhsa • labhairt faoi phíosaí ceoil, tosaíochtaí a lua agus freagairt dóibh ar bhealaí éagsúla:tá an ceol seo spreagúil, brónach, beoga..cuireann sé áthas, eagla, meadhrán orm..cuireann sé an sorcas, stoirm, sluaite móra i gcuimhne dom. scríbhneoireacht, líníocht, péintéireacht, dordán • an buille cothrom a thaispeáint agus é/í ag éisteacht le píosaí éagsúla de cheol beo nó de cheol taifeadta, ag tionlacan amhrán nó cantaireachtaí máirseáil, greadadh bos, scipeáil, damhsa.
Ceol éisteacht le agus freagairt
- Ripples in the Rockpool
- L’Arlésienne Suite No. 2, 2nd Movement
- L’Arlésiene Suite No. 2, 4th Movement
- The Four Seasons, Spring, 1st Movement
- The Four Seasons, Spring , 2nd Movement
- Preab san Ól, Dubliners
- Saint- Saens, Carnival of the Animals
- Enya, Shephard Moon
- Díreog/ríl/cornphíopa
- Grupaí: The Chieftains agus Clannad, “Theme from Harry’s Game”.
- Peter and the Wolf le Prokofiev
- amhráin as ‘Oliver!’ le Lionel Bart
- Nutcracker Suite le Tchaikovsky
- Eolas a bheith acu ar na huirlisí sa cheolfhoireann agus na huirlisí a bhíonn ann sa cheol tráidisiúin.
- Lámhséail a dhéanamh ar na cnaguirlisí agus fuaimeanna agus rithim agus na gnéithe ceoil eile a bhaint as na huirlisí sin.
- Fuaimeanna agus rithim agus na gnéithe ceoil eile a bhaint amach as na huirlisí a dhéantar na páistí le hábhar athchursáil.
- Foghlaim conas ceol nódáireacht a léamh agus a bheith múiníneach píosaí rithim a chumadóireacht sa rang. Go leor cleachtaigh den nódáireacht a dhéanamh sa rang.
- Amhráin a fhoghlaim de ghlan mheabhar agus na notaí a thabhairt do na daoine a bhfuil ábálta an ceol a sheinm agus rithim a thabhairt do na daoine a bhfuil cnaguirlisí acu. Gach rud a chur le chéile ionas go mbeidh ceoltoirí agus amhránaithe againn.
- Píosaí scéalta a thabhairt do na daoine agus caithfidh na páistí píosa ceoil a chumadh a bheadh féiliúnach don scéal. Beidh comhrá againn faoi mothúcháin agus conas na mothúchain airithe a leiriú tríd na huirlisí agus an ceol.
- Ag leanacht scéal agus script ceol, insíonn an script céard iad na huirlisí a theastaíonn, cén uair a thagann na huirlisí isteach agus an rithim a bhionn ag gach uirlis.
- Píosa ceoil a thaifeadadh agus éisteacht leis agus comhrá a bheith againn faoi conas a féidir é a dhéanamh níos fearr, céard iad na píosaí a bhí go maith agus na píosaí a bhí go dona.
Rang 3&4: Ceol Snáithe: Éisteacht agus freagairt Snáithaonaid: Iniúchadh fuaimeanna/ Éisteacht le ceol agus freagairt do: -Bí éisteacht le raon forásach d’fhuaimeanna éagsúla as raon forásach foinsí agus cur síos orthu m. sh,dhá uaireadóir ag ticeáil, ceann acu leis féin agus an ceann eile greamaithe le téip de dhoras (oibríonn doras folamh mar sheomra athshonda agus méadaítear an fhuaim) -banda rubair sínte trasna bosca cairtchláir -mirlíní a scaoiltear anuas ar dhromchla crua nó bog -buidéal atá lán d’uisce, leath-lán, folamh • fuaimeanna laistigh de raon caol a rangú agus cur síos a dhéanamh orthu ceiliúr éin,faoileán, colúr, cág, druidaláraim ghluaisteáin, aláraim tí
difríochtaí tuinairde a aithint agus a léiriú fuaimeanna arda, ísle agus eatarthu, níos airde ná, níos ísle ná, mar an gcéanna le, difriúil, athdhéanta
nótaí méarchláir cloigín dorais, cloig scoile, clingearacht teileafóin
Fuaimeanna gutha • na cineálacha difriúla fuaime ar féidir leis an nguth canta agus leis an nguth labhartha iad a dhéanamh dordán, feadaíl, ‘amhránaíocht cheoldráma’ a chur i gcomparáid le chéile turngnaimh a dhéanamh le hathruithe gutha chun mothúcháin agus bríonna difriúla a chruthú comhráite labhartha agus comhráite canta sa ghuth nádúrtha a chur i gcodarsnacht • aithris a dhéanamh leis an nguth ar phatrúin d’fhuaimeanna fada agus gearra
Cnagadh coirp • bealaí éagsúla a aimsiú chun fuaimeanna a dhéanamh trí chnagadh coirp, i mbeirteanna agus i ngrúpaí beaga cnagadh, bualadh bos, greadadh cos, smeach méar, seicheamh greadta cos agus buailte bos a chruthú
Uirlisí • bealaí a iniúchadh chun fuaimeanna a dhéanamh le huirlisí saothraithe agus le huirlisí a rinneadh sa bhaile cnaguirlisí saothraithe neamhthiúnta druma, clingmhaide, triantán cnaguirlisí saothraithe tiúnta barra clingíní, xileafón uirlisí séiseacha feadóg stáin, fliúit Shasanach uirlisí a rinneadh sa bhaile croitheadóirí, rudaí adhmaid nó miotail snáithíní, coirníní, píopaí, kazoo círe agus páipéir séideadh, bualadh nó croitheadh ar bhealaí éagsúla
iniúchadh a dhéanamh ar an dóigh ar féidir tondath uirlisí oiriúnacha a úsáid chun fuaimeanna agus fuaimphictiúir éagsúla a chur in iúl feadóg stáin chun éin ag ceiliúradh a léiriú feadóg Swanee chun titim nó sleamhnú a léiriú cnaguirlis thiúnta, mar ghlocainspíl, chun braonacha báistí a chur in iúl.
• éisteacht le stíleanna agus genre éagsúla ceoil, sleachta coitianta san áireamh, feidhm agus comhthéacs staire (más cuí) an cheoil sin a aithint agus cur síos air ceol a insíonn scéal taifeadtaí leis na Chieftains – “Brian Boru”, Altan- “An Mhaighdean Mhuire”, Na Casaidigh- “Rising of the moon” ‘Téama as Superman’ le J. Williams
• cur síos a dhéanamh ar a f(h)rithghníomhartha nó ar a m(h)othúcháin tosaigh i leith a p(h)íosaí cumadóireachta féin nó i leith píosaí le daoine eile (bíodh na píosaí sin taifeadta nó á léiriú beo) agus tosaíochta a lua cuireann an ceol seo eitilt, glanadh mo sheomra codlata, an Nollaig i gcuimhne dom
• freagairt go samhlaíoch do phíosaí níos faide ceoil i raon de shlite éagsúla gluaiseacht, damhsa, mím a chruthú dán nó scéal a scríobh agus a léiriú trí amharcealaín
• an buille cothrom a thaispeáint agus é/í ag éisteacht le ceol beo nó ceol taifeadta á sheinm mar thionlacan d’amhráin nó do chantaireachtaí máirseáil, greadadh bos, cnagadh, scipeáil, damhsa ina (h)aonar agus i ngrúpaí
• idirdhealú a dhéanamh idir ceol le buille cothrom agus ceol gan buille tréan
• buillí tréana agus buillí laga a aithint agus a léiriú trí ghothaí greadadh bos do bhuille tréan, cnagadh glún do bhuille lag
• luas an cheoil a bheith tapa nó mall, ag éirí níos tapúla nó níos moille a aithint agus cur síos a dhéanamh air. idirdhealú a dhéanamh idir fuaimeanna a bheadh difriúil ó thaobh ré (fada nó gearr) agus é/í ag éisteacht le ceol fuaimeanna fada agus gearra i nglór buabhaill tormáil fhada druma i gcodarsnacht le drumadóireacht ghearr scoite
• roinnt finte uirlisí a aithint téaduirlisí, uirlisí práis, cnaguirlisí (drumaí) uirlisí traidisiúnta Gaelacha
• freagairt go cuí do mhíreanna i ndréacht ceoil ar léir iad a bheith difriúil seichimh nó patrúin ghluaiseachta a athrú chun rannóg nua a chur in iúl ‘Sraith an Chnóire’ (“Waltz of the Flowers”) le Tchaikovsky ‘Lucy in the Sky with Diamonds’ le Lennon agus McCartney
• am dhá-bhuille (ar nós máirseála) agus trí-bhuille (ar nós válsa) a aimsiú trí ghothaí a úsáid mar thionlacan do cheol éisteacht le ceol máirseála agus freagairt dó le gluaiseacht siúil: clé, deas, clé, deas ‘Máirseál Bhriain Bárú’—traidisiúnta éisteacht le válsaí agus freagairt dóibh leis an ngluaiseacht damhsa: aon-dó-trí, aon-dó-trí
• taithí a fháil ar am a sé a hocht (ar nós port) ‘Cailleach an Airgid’
The Dance of the Sugar Plum Fairy’- Peter Tchaikovsky - Caint a dhéanamh ar an modh a úsáideann tú piano, an cheann sa scoil a thaispeáint dóibh
- Caint a dhéanamh ar Tchaikovsky agus cúlra an píosa ceoil ‘The Dance of the Sugar Plum Fairy’.
- Ag éisteacht leis an píosa, plé a dhéanamh air
- Ag éisteacht leis an píosa, ag dathú leathanach agus iad ag éisteacht leis an ceoil
- Comparáid le píosa ceol ó ‘Night on Bare Mountain’
- Éisteacht le ‘The Dance of the Sugar Plum Fairy’ arís agus lig do na páistí bogadh leis an gceol.
- Eolas a bhailiú ar Peter Tchaikovsky ón idirlíon, leabhair srl
- Ag peinteáil pictuirí bunaithe ar an ceoil.
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí ar Tchaikovsky.
- ‘Night on Bare Mountain’- Modeste Mussorgsky
- Caint a dhéanamh ar Mussorgsky agus cúlra an píosa ceoil ‘Night on Bare Mountain’.
- Caint leis na páistí faoi caileachaí- Conas a téann siad timpeall? Cathain a bhuaileann siad le chéile? Abair leo céard tá chun tarlú sa phíosa atá le cloisteáil
- Cur ceist ar na páistí faoin difríocht idir an ceol ag an tús agus an deireadh
- Pictúir a tharraingt/bogadh leis i rith an ceoil
- Ealaín: Collage de na cailleachaí go léir
- SESE: Kiev a fháil ar an mapa
- Píosa scríbhneoireacht Gaeilge a scríobh faoi cé chomh glic is atá na cailleachaí
- Eolas a bhailiú faoi Mussorgsky
- Tá ar na páistí a súile a dhúnadh. Seineann an múinteoir dlúthchéirnín le fuaimeanna air/ cruthaíonn an múinteoir fuaimeanna le rudaí atá le fáil timpeall an seomra ranga agus tá orthu tomhas a dhéanamh air.
- Tá ar na páistí na súile a dúnadh, bí ciúin agus cur síos a dhéanamh ar na fuaimeanna a cloiseann siad sa timpeallacht- éin ag canadh m.sh
- ‘Boom chicka Boom’- An múinteoir ag rá agus na páistí ag athrá. É a dhéanamh le mothúcháin difriúla- brón, áthas srl
- ‘Buail do bhosa’. An múinteoir ag léamh amach agus na páistí a athrá le luas difriúla sna guthanna mar leathnú amach ar an dán agus mar slí chun fuaimeanna le baill coirp a iniúchadh
- ‘Eucalyptus Eucalyptus’ le uirlísí agus sa modh céanna le ‘Frére Jacques’. É a dhéanamh le leath den rang ag tosnú ag am amháin agus an leath eile ag tosnú ag am difriúil
- É a dhéanamh mar dhordán chun féachaint ar an amhrán i slí eile, ag canadh píosa agus ag fágáil píosa amach
- ‘Rap’- Cnagadh Coirp. Tá ar na páistí na línte ón gclár bán a léamh agus an ghníomhaíocht a dhéanamh (gread cos m.sh). Chun l
- leathnú amach a dhéanamh ar- luas difriúla, grúpaí difriúla le ghníomhaíocht difriúil
- Nodaireacht rithime a fhoghlaim trí chluichí: Bualadh bos mar macalla- patrúin nua a dhaingniú, Léirmhínigh é- patrúin rithime a oibriú amach.
- Bíonn ar na páistí nódaireacht a léamh ón clár bán agus an patrúin a leannúint trí bualadh bos/ greaad cos/ ansin in ionad cnagadh coirp- focail a chur isteach- le siombailí a sheasann do ‘ta, ti, sos’
- Comhtháthú leis an Ealaín: Uirlisí ceoil a dhéanamh- cnaguirlisí, croitheadóirí srl
- Iniúchadh a dhéanamh ar uirlisí ceoil agus faigh amach an féidir fuaimeanna difriúla- fear ag obair, éin ag canadh a léiriú leo
- ‘The Reel- Secret Garden’
- An cheol a phlé, ‘The Reel- Secret Garden’, le ceisteanna cosúil le:
- Cár chuala tú ceol mar seo cheana? Cad iad na mothúcháin a mhúsclaíonn sé ionat? An bhfuil an ceol tapa nó mall?
- An féidir leat aon cheann de na huirlisí a chloiseann tú a ainmniú?
- Liosta a dhéanamh de uirlisí ceoil atá san amhrán agus roinnt cinn eile. Na difríochtaí a phlé
- Pictúir a tharraingt/ a pheinteáil de na hurlisí ceoil
- Rangú a dhéanamh ar na hurlísí ceoil atá sa scoil agus na difríochtaí eatarthu
- Píosa ceol bog a sheint agus é a chur i gcomparáid le ceisteanna cosúil le:
- An bhfuil aon difríocht idir an dhá amhrán? Conas? Mall nó tapa? Lán le fuinneamh nó ciúin seimh?
- Pictúir a tharraint den ceol bog le linn éisteachta an dara uair
- Ag bogadh leis an dhá ceol difriúil. An bhfuil an gluaiseacht difriúil maidir leis an ceol difriúil?
- ‘Radetsky March’- Johann Strauss
- Caint a dhéanamh ar Strauss agus cúlra an píosa ceoil ‘Radetsky March’.
- Caint leis na páistí faoi ceol a dhéantar marseáil- cathaina bhaintear úsáid as? Comparáid a dhéanamh idir an marseáil sa phíosa ceoil seo agus marseáil a dhéanann saighdúirí
- Ealaín: Pictúir de Radetsky agus a airm ag mearseáil.
- Eolas a bhailiú ar Johann Strauss ón idirlíon, leabhair srl
- Filíocht Béarla a chumadh bunaithe ar an ainm Radetsky
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí
- Caint a dhéanamh ar Grieg agus cúlra an píosa ceoil ‘Morning’.
- Caint a dhéanamh a maidin álainn. Conas a bhíonn siad? Conas a mhothaíonn tú? Ag déanamh liosta de na focail ar an gclár bán.
- Míniú dóibh céard atá le cloisteáil sa phíosa. É a sheint
- Caint a dhéanamh ar an flute, pictúirí a thaispeáint de. Iarr ar duine an flute a sheint más feidir.
- Ag tarraingt pictúir agus iad ag éisteacht leis an gceol. Plé a dhéanamh ar.
- SESE: Ag aimsiú an Iorua agus an an Éigipt ar an mapa
- Béarla/Gaeilge: Dán a chumadh bunaithe ar maidin.
- Eolas a bhailiú ar Grieg ón idirlíon, leabhair srl
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí
- Caint a dhéanamh ar Dvorák agus cúlra an píosa ceoil ‘Largo’.
- Caint a dhéanamh ar an slí a dhéanann píosaí ceoil léiriú ar mothúcháin éigin- píosa seo tá an údar uaigneach.
- Míniú dóibh céard atá le cloisteáil sa phíosa. É a sheint
- Caint a dhéanamh ar an cor anglais, pictúirí a thaispeáint de.
- Agus iad ag éísteacht leis an píosa ceoil, beidh na páistí ag léamh dán bunaithe ar an phíosa ceoil.
- Ag tarraingt pictúir agus iad ag éisteacht leis an gceol. Plé a dhéanamh ar.
- SESE: Ag aimsiú Nua Eabhrach agus Prague ar an mapa- cén treo an ndeachaigh sé? Conas? Cad faoi inniu?
- Eolas a bhailiú ar Dvorák ón idirlíon, leabhair srl
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí
Rang 5&6: Ceol Snáithe: Éisteacht agus freagairt Snáithaonaid: Iniúchadh fuaimeanna/ Éisteacht le ceol agus freagairt do: Iniúchadh fuaimeanna Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste • éisteacht le fuaimeanna sa timpeallacht le breis tuisceana ar an dóigh a ndéantar agus a n-eagraítear fuaimeanna tonnta fuaime, macallaí, athshondas, aer, téad, miotal ar tonnchrith, truailliú fuaime Fuaimeanna gutha • raon fuaimeanna a iniúchadh ar féidir leis an nguth canta agus leis an nguth labhartha iad a dhéanamh fuaimeanna gearra géara gutha, iad labhartha agus canta ‘haigh! haigh! haigh!’ fuaimeanna canta agus iad ag teacht anuas nó ag dul suas go mall,fuaimeanna srónacha, scairt gháire, feadaíl, cogarnaíl, monabhar,siosarnach • na raonta gutha agus na tondathanna a chloistear i bpíosa ceoil a idirdhealú agus cur síos a dhéanamh orthu, soprán, alt, teanór, dord, grágach, piachánach, neamhoilte, amh, cruinn, glinn, tanaí, saibhir, soprán gasúir (tribil), amhránaí ceoldráma, amhránaí rac-cheoil Cnagadh coirp • raon slite a aithint chun fuaimeanna a dhéanamh i mbeirteanna agus i ngrúpaí beaga is móra trí chnagadh coirp a úsáid ,cnagadh, bualadh bos, greadadh cos, smeach méar,seichimh níos casta a chruthú le greadadh cos, bualadh bos, smeach méar srl. iontu agus na lámha nó na cosa clé agus deasa in úsáid gach re seach Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste • éisteacht le raon leathan de stíleanna agus de thraidisiúin cheoil, sleachta coitianta san áireamh, feidhm agus comhthéacs staire (más cuí) an cheoil sin a aithint agus cur síos a dhéanamh air sleachta as ceol clasaiceach: ‘Ah, Vous Dirai-Je, Maman’ le Mozart ‘Fantasia on Greensleeves’ le Vaughan Williams ‘An Moldau’ as ‘Má Vlast’ le Smetana ‘Young Person’s Guide to the Orchestra’ le Britten ceol Gaelach, traidisiúnta agus comhaimseartha ‘The Brendan Voyage’ le Shaun Davey ‘The Children of Lir’ le Brian O’Reilly ‘Swinging Tripes and Trillibubkins’ as an albam ‘Nua Nós’ le Gerald Barry ceol na scannán téamaí le Ennio Morricone, John Williams snagcheol ‘Chatanooga Choo Choo’ taifeadta ag Glen Miller ceol diaga ‘The Wexford Carol’, taifeadtaí ó Mhainistir Ghleann Stail ceoldráma ‘Curfá na Saighdiúirí’ as ‘Faust’ le Gounod • éisteacht lena p(h)íosaí cumadóireachta féin agus le píosaí daoine eile (idir thaifeadtaí agus léirithe beo) agus meastóireacht a dhéanamh orthu - ‘Spring- Four Seasons’- Vivaldi
- Caint a dhéanamh ar Vivaldi agus cúlra an píosa ceoil ‘Spring-Four Seasons’.
- Caint leis na páistí faoin Earrach- Céard a tharlaíonn san Earrach? Stór fhocail a chumadh bunaithe ar an Earrach
- Ceol a sheint agus cur síos a dhéanamh ar an gceol a chloiseann siad
- Ag éisteacht leis an phíosa arís agus ag léamh dán faoin phíosa ceoil ag an am céanna. Dán a léamh roimh ré.
- Ag éisteacht amach le haghaigh na difríochtaí idir mothúcháin difriúla
- Caint a dhéanamh ar an violin atá sa phíosa ceoil seo, pictúir de. Iarr ar duine é a sheint sa rang
- SESE: An Iodáil agus Vienna a fháil ar an mapa
- Béarla agus Gaeilge: Filíocht a chumadh bunaithe ar an Earrach
- Eolas a bhailiú faoi Vivaldi
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí
- ‘Flight of the Bumble Bee’- Nikolai Rimsky Korsakov
- Caint a dhéanamh ar Korsakov agus cúlra an píosa ceoil ‘Flight of the Bumble Bee’.
- Iarr ar na páistí an ceol tapa/mall é seo? An bhfuil sé lán le fuinneamh? Le draíocht? Ceol a cur ar siúl agus é a phlé.
- Comparáid a dhéanamh le ‘The Dance of the Sugar Plum Fairy’. É a sheint arís más gá.
- Tar éis éisteacht leis an píosa, plé a dhéanamh ar an ainmhí a cheapann siad atá sa ceol
- Ag tarraingt pictúir agus iad ag éisteacht leis an gceol. Plé a dhéanamh ar.
- Éisteacht le ‘The Dance of the Sugar Plum Fairy’ arís agus lig do na páistí bogadh leis an gceol.
- Ceist a chur ar aon dalta atá in ann an piano a sheint a sheint
- Eolas a bhailiú faoin piano
- Eolas a bhailiú ar Korsakov ón idirlíon, leabhair srl
- Pictúirí a pheinteáil den beach.
- Ag éisteacht leis an eolas a bhailigh na páistí
- Dán a scríobh ‘The Angry Bee’- Comhthathú leis an mBéarla
- Caint a dhéanamh ar an gceol ón scannán ‘Superman’ agus ‘Star Wars’
- Caint a dhéanamh ar an scannán ‘Superman’ agus cúlra an píosa ceoil.
- Iarr ar na páistí an ceol tapa/mall é seo? An bhfuil sé lán le fuinneamh? Le draíocht? Ceol a cur ar siúl agus é a phlé.
- Tar éis éisteacht leis an píosa, plé a dhéanamh ar an ainmhí a cheapann siad atá sa ceol
- Ag tarraingt pictúir agus iad ag éisteacht leis an gceol. Plé a dhéanamh ar.
- Éisteacht le ‘Star Wars’ arís agus lig do na páistí bogadh leis an gceol.
- Comparáid a dhéanamh idir an dhá amhrán. Cén saghas mothúcháin atá ar fáil?
- Pictúirí a pheinteáil den dhá amhrán.Obair le cré bunaithe ar caractarí sna scannán
Snáithe: Cumadóireacht Snáithaonad: Tobchumadh agus crúthú/ Píosaí cumadóireachta a phlé agus a thaifeadadh - Cluichí comhrá amhránaíochta mar teú suas- Éisteacht agus Freagairt
- Páipéar tugtha do gach páiste agus caithfidh siad iniúchadh fuaime a dhéanamh leo
- Éisteann muid leis na fuaimeanna a lig
- Athraíonn na páistí a fuaim ó thaobh luas, dinimic de.
- Fuaimeanna difriúla a eagrú i ngrúpaí difriúla chun partrún a dhéanamh. I mbeirteanna/grúpaí beaga.
- Plé agus taifeadadh a dhéanamh ar seo.
- Taispeantas ó grúpaí difriúla ar céard a chum siad.
- Ghníomhaíochtaí thuas a dhéanamh le habhair difriúla- adhmaid m.sh
- ‘Night on Bare Mountain’- Modeste Mussorgsky
- Na páistí a chur i ngrúpaí de cúigear agus tá orthu ceol a chum bunaithe ar cúig eachtra difriúil a tharlaíonn i rith an phíosa ceoil.
- Múinteoir mar stiúrthóir agus na páisti a stiúradh tríd an scéal agus iad ag seint a huirlísí
- Cúigear/seisear le uirlisí ag tabhairt buile leis an gceol agus daoine ag marseáil timpeall. Páistí le hurlisí a athrú timpeall.
- Léiriú/Litearthacht/Cumadóireacht bunaithe ar Oíche Shamhna
- Ag suí timpeall i gciorcal
- Dul siar ar roinnt de na cluichí ceoil ina bhfuil ar na páistí cóipeáil a dhéanamh ar an fuaim a dhéanann an múinteoir
- Pictúirí faoin Samhain (cailleach srl) ar chártaí a sheasann le haghaidh an méid buile a bhfuil ar na páistí a thabairt dá uirlís ceoil Lig do na páistí cleachtadh a fhail air- cailleach- 2 buile m.sh- ‘Cailleach,1 2 3, Cailleach 1 2 3 Cailleach;
- Iad a glao amach agus na páistí ag déanamh na ghníomhaíochtaí
- Na pictúirí a chuir suas ar an clár dubh agus caithfidh siad é a sheint
- Lig do ghrúpaí áirithe é a dhéanamh- uirlisí a bhuaileann tú mar shampla
- Grúpaí maidir leis na uirlisí difriúla a chur le chéile agus tá orthu ghníomhaíocht áirithe a dhéanamh
- Lig do páiste an patrúin a athrú- páistí eile a sheint
- Iad a chur i ngrúpaí agus a píosaí ceoil féin a chumadh
- Gníomhaíochtaí thuas a dhéanamh le foclóir difriúil- ainm bailte in Éirinn m.sh, ghnáthuirlisí a bhaineann le pictúircárta/focail a athrú
- Nótaí a athrú ó pictúirí agus focail go nótaí ceoil
- Píosaí ceoil a thaifeadadh ina grúpaí difriúla maidir le céard a rinne siad. Plé a dhéanamh orthu
Cumadóireacht - Uirlisí a roghnú chun mothúcháin eagsúla a léiriú
- Ag déanamh suas geitse ina súileann páiste isteach agus déanann siad rudaí éagsúla ina bhfuil ar na páistí ceoil a chur leis.
- Plé a dhéanamh ar cén sórt uirlisí atá úsáideach.
- Iad a chur i ngrúpaí maidir le cén uirlisí a thaispeánann mothúcháin áirithe
- An geitse a dhéanamh agus a thaifeadadh. Plé a dhéanamh ar ina dhiadh
- Le scéal ‘Going on a Bear Hunt’/ ‘Peter and the Wolf’ leigheann an múinteoir an scéal amach agus pléann sé leis an rang faoin; príomhtéama, príomhimeachtaí, príomhpearsana. An eolas seo a chlárú ar an clár bán
- Uirlisí a roghnú chun ghnéithe den scéal a léiriú le fuaim
- An scéal a insint i bhfuaim agus an scéal a thaifeadadh. Plé a dhéanamh ar a hiarrachtaí.
- Plé agus taifeadadh a dhéanamh ar seo.
- Taispeantas ó grúpaí difriúla ar céard a chum siad.
- Ghníomhaíochtaí thuas a dhéanamh le habhair difriúla- adhmaid m.sh
- Cumadóireacht le hamhrán Gaeilge
- An dán le Col Mac Lochlainn ‘Chuala mé an Ghaoth’(nó dán oiriúnach ón am sa Ghaeilge) a léamh- An ábhar a phlé. Foclóir a mhíniú
- Fuaimeanna a roghnú. Fuaimeanna a roghnú a mhúsclódh samhlaidí den aimsir fhuar
- Léiriú agus Taifeadadh: Comparáid a dhéanamh idir an dán le huirlisi agus an dán gan uirlisi.
- An amhrán; ‘Seo chugainn an traein’ a léamh amach agus plé a dhéanamh ar an slí is feidir linn ceol a chur leis- guth, cnagadh coirp agus uirlisí ceoil.
- Cleachtadh a dhéanamh ar an dhá phíosaí ceoil.
- ‘Radetsky March’- Johann Strauss
- Le drúma buile a thabhairt dó agus na páistí ag arseáil timpeall
- Tar éis éisteacht leis- Céard iad na huirlisí? An buile sa cheol? Ceol son nó brónach?
- Tar éis éisteacht leis arís iarr ar na páistí buile a choinneáil lena méara ar a lámha
- Leis an gceol ag marseáil timpeall an seomra
- Cúigear/seisear le uirlisí ag tabhairt buile leis an gceol agus daoine ag marseáil timpeall. Páistí le hurlisí a athrú timpeall.
- Le uirlisí ceoil, agus I ngrúpaí de cúigear tá ar gach grúpa a ceoil féin le mearseáil a chumadh. Taispeántas de gach grúpa
- Caint a dhéanamh ar an fliúit, pictúirí a thaispeáint de. Iarr ar duine an fliúit a sheint más feidir.
- Liosta a dhéanamh de na torainn a cloiseann tú gach maidin. Cumadóireacht a dhéanamh i ngrúpaí bunaithe ar na torainn seo
- Liosta a dhéanamh de na torainn a cloiseann tú gach oíche. Cumadóireacht
Snáithe: Cumadóireacht Snáithaonad: Tobchumadh agus cruthú Naíonáin: Cumadóireacht - Ba cheart go mbeidh an teirmíocht ag an bpáiste le cur síos a dhéanamh ar phíosa ceol ar nós tapaí/mall/bog/garbh
- Éisteacht le amhráin/ceol difriúil agus cur síos a dhéanamh ar an rud a gcloiseann siad, ceol claisiceach, ceol traidisiúnta, ceol ón Afraic, cur síos a dhéanamh ar ó thaobh rithim, fuaim agus mothúcháin
- Na páistí ag cur ag bualadh bos le rithim an ceol
- Siombal/ pictiúr a úsáid le rithim an cheol a leiriú ar bhealach intuigithe dóibh
- Plé a dhéanamh maidir leis an méid taitneamh a bhain/nár bhain siad ón bpíosa ceol agus na fáthanna
- Plé a dhéanamh maidir le conas an amhráin/ piosa ceol a fheabhsú níos bríomhaire, níos tapúla, níos ísle
- Na páistí a thaifeadú agus iad ag canadh nó ag cruthú píosa ceol le cnag uirlisí/ fuaimeanna ón seomra ranga.
Cumadóireacht na naíonáin: Ag cumadh amháin aonarach leis an cloigín C ag baint usáid as croisín agus sos “ssh” Ag cumadh rithim aonarach le Ta (croisín)
Ranganna 1&2 Cumadóireacht - Eolas a bheith acu ar na huirlisí sa cheolfhoireann agus na huirlisí a bhíonn ann sa cheol tráidisiúin.
- Lámhséail a dhéanamh ar na cnaguirlisí agus fuaimeanna agus rithim agus na gnéithe ceoil eile a bhaint as na huirlisí sin.
- Fuaimeanna agus rithim agus na gnéithe ceoil eile a bhaint amach as na huirlisí a dhéantar na páistí le hábhar athchursáil.
- Foghlaim conas ceol nódáireacht a léamh agus a bheith múiníneach píosaí rithim a chumadóireacht sa rang. Go leor cleachtaigh den nódáireacht a dhéanamh sa rang.
- Amhráin a fhoghlaim de ghlan mheabhar agus na notaí a thabhairt do na daoine a bhfuil ábálta an ceol a sheinm agus rithim a thabhairt do na daoine a bhfuil cnaguirlisí acu. Gach rud a chur le chéile ionas go mbeidh ceoltoirí agus amhránaithe againn.
- Píosaí scéalta a thabhairt do na daoine agus caithfidh na páistí píosa ceoil a chumadh a bheadh féiliúnach don scéal. Beidh comhrá againn faoi mothúcháin agus conas na mothúchain airithe a leiriú tríd na huirlisí agus an ceol.
- Ag leanacht scéal agus script ceol, insíonn an script céard iad na huirlisí a theastaíonn, cén uair a thagann na huirlisí isteach agus an rithim a bhionn ag gach uirlis.
- Píosa ceoil a thaifeadadh agus éisteacht leis agus comhrá a bheith againn faoi conas a féidir é a dhéanamh níos fearr, céard iad na píosaí a bhí go maith agus na píosaí a bhí go dona.
Rang 3 & 4 Cumadóireacht - cineálacha difriúla fuaime (guth, cnagadh coirp, cnag uirlisí, uirlisí séiseacha, uirlisí leictreonacha) a roghnú chun pearsana, eachtraí nó atmaisféar i scéalta fuaime a léiriú m.sh.
pearsana
áilteoir, seanfhear, spiaire
sraitheanna eachtraí le maisíochtaí fuaime
siúlóid sa dufair
timpiste
atmaisféar i bhfuaim - píosaí simplí ceoil a chumadh a thaispeanann feasacht ar ghnéithe an cheoil cuisle, rithim, séis, dinimic (glórach/bog) srl.
Píosaí i bhfoirm ‘Ternary’ a chumadh, ie. i bhfoirm A B A ( píosa A, píosa B atá i gcodarsnacht agus filleadh ar piosa A m.sh. 'Ar an bhFarraige'
bog, tuinairde ard tapa: planctón, éisc bheaga (triantán beag)
airde meánach: deilf (uirlis shéiseach)
fuaim ghlórach ghearr: siorc (ciombal a bhualadh ar a thaobh)
fuaim bhog fhada: eascann (barraí clingíní nó gang) - patrúin shéiseacha agus rithimeacha shimplí a thabhairt chun cuimhne, a fhreagairt agus a chruthú agus an guth, cnagadh coirp agus uirlisí á n-úsáid chuige
comhráite canta
múinteoir: 'l s m r ...'
páiste: 'm r d d'
nó uirlisí séiseacha a úsáid
ostinato (patrún a athdhéantar) d'amhráin choitianta
m.sh.
Rang 5 & 6: Cumadóireacht rogha a dhéanamh as raon leathan d’fhoinsí fuaime (guth, cnagadh coirp, cnaguirlisí tiúnta agus neamhthiúnta, uirlisí agus teicneolaíocht shéiseach) le haghaidh raon de chuspóirí sa cheolchun amhrán, scéal, dán, tomhas, greann nó cluiche a thionlacan chun pearsana nó sraith eachtraí a léiriú chun giúmar nó atmaisféar a chur in iúl chun coincheap teibí a léiriú tine, áilleacht, creathanna talún, innealra d’ócáid faoi Leith féasta nó féile, bronnadh duaise, ag fágáil slán, ag dul a chodladh • píosaí ina dtaispeántar feasacht agus smacht forásach ar gnéithe an cheoil a chumadh agus a léiriú rithim, séis, luas, dinimic, uigeacht (teaglamaí fuaime) agus comhdhéanamh simplí tionscnaimh don bharra clingíní, ag úsáid na nótaí C, D, E, G, A séis a chumadh, le cuisle chúig-bhuille, ag coinneál luas socair, ag seinm go bog, go glórach nó le codarsnacht áirithe, ag seinm roinnt nótaí le chéile agus ag leanúint plean shimplí • patrúin shéiseacha agus rithimeacha a athghairm, a fhreagairt agus a chruthú, ag úsáid guthanna, cnagadh coirp agus uirlisí patrúin shéiseacha agus rithimeacha a athghairm, a fhreagairt agus a chruthú, ag úsáid guthanna, cnagadh coirp agus uirlisí comhráite canta múinteoir: ‘m l l s m r m—’ páiste: ‘m l l s m r d—’ uirlisí séiseacha á n-úsáid ostinato (patrún a léirítear arís agus arís eile) rithimeach d’amhráin choitianta a bhualadh nó a chnagadh agus curfá ‘This Ole House’ a chanadh
Snáithaonad: Píosaí cumadóireachta a phlé agus a thaifeadadh - cur síos a dhéanamh ar a c(h)uid oibre féin agus obair páistí eile agus í a phlé
mar a roghnaíodh na huirlisí
mar a rinneadh na fuaimeanna
cad iad na maisíochtaí a tháirgigh siad
ar éirigh leis/léi na cuspóirí a bhí aige/aice a aimsiú
cad iad na hathruithe atá riachtanach
conas ar thaitin sé leis/lei/leo na fuaimeanna a iniúchadh agus an rud ab fhearr a thaitin leis/léi/leo - siombailí grafacha a chumadh nó nodaireacht chaighdeánach a úsáid chun patrúin agus tionscnaimh shimplí cheoil a scríobh agus a thaifeadadh
 - píosaí cumadóireachta a thaifeadadh ar mheáin leictreonacha
m.sh. úsáid a bhaint as méarchlár, as ríomhaire srl.
Leiriú: Sa snáíth Leiriú cuirtear béim ar na nithe seo a leanas; - rannpháirtíocht ghníomhach thaitneamhach
- scileann, tuiscint agus eolas a fhorbairt
- dearadh agus suimeanna na leaní a chur chun cinn
- cruthaitheacht a fhorbairt
Múintear amhráín agus déanfar machnamh ar na saincheitheanna seo a leanas: Glór/ taifeadadh/ uirlisí/bileoga a úsáid/foghlaim trí éisteacht/ an tamhrán a roghnú/ cloí le réimse glóir na leanaí/ achmhainní. Naíonáín: Amhránaíocht • amhráin agus séiseanna aithnidiúla ó fhoinsí eile a aithint agus a chanadh rainn agus amhráin do pháistí rainn Ghaeilge gníomhamhráin cluichí agus amhráin chlóis nó sráide foinn phobail ón teilifís agus ón raidió • séiseanna gearra a aithint agus aithris a dhéanamh orthu mar mhacalla, tuiscint do thuinairde a fhorbairt foinn shimplí dhá-nóta nó trínóta agus cluichí amhránaíochta, a foghlaimíodh trí aithris, gan bheith feasach ar na hainmneacha sólfá • an buille cothrom a thaispeáint agus é/í ag éisteacht le hamhráin nó le cantaireachtaí rithimeacha nó á dtionlacan ag máirseáil, ag greadadh bos, ag cnagadh an bhuille • a thaispeáint, agus é/í ag canadh, cé acu an bhfuil fuaimeanna ag gluaiseacht ó ard go híseal nó ó íseal go hard cromadh d’fhuaim íseal, síneadh suas d’fhuaim ard léiriú le luailí géag • amhráin agus rainn a léiriú le tuiscint do rialú dinimice (glórach/bog) nuair a oireann sé amhránaíocht bhog shéimh do shuantraí amhránaíocht ghlórach fhuinniúil d’fhonn máirseála nó do ghníomhamhrán
Amhráin Buenos Dias Ag campáil Beet and Cherry Is Cnó me Lá Sneachta Comharthaí Solfege: Do- C le chéile Re- D doo wop Mi- Hola E Fa- Fabulous F Sol- G oh G La- Aloha A Ti- Bonjour mon ami B C ard agus C íseal Ag canadh le solfege (do mi agus sol)
Cluichí éisteachta : Cén nóta é? / an corda é? Cluichí Coirp: Gread gread bualadh bos Solfege le canadh agus comharthaí lámh solfege:
Snáithe: Léiriú Tús na litearthachta Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste • fuaimeanna roghnaithe a chur leis na pictiúir a fhreagraíonn dóibh déanann an múinteoir dordán ar ‘Tá Leoraí Mór ag Teacht’ nó ‘Buail do Bhosa’ agus roghnaíonn an páiste pictiúr de leoraí nó de lámha mar an tsiombail a fhreagraíonn dó • patrúin shimplí rithime a aithint ó shiombailí pictiúrtha agus iad a léiriú buaileann an múinteoir patrún simplí rithime as bailiúchán de phatrúin atá ar eolas ag na páistí agus atá comhdhéanta de ‘leon’ (buille singil) agus ‘coileáin’ (dhá leathbhuille); déanann na páistí aithris ar an rithim. leon leon coileáin leon muc bainbh bainbh muc Seinm uirlisí • cnaguirlisí simplí a sheinm agus greim
Cluichí éisteachta : Cén nóta é? / an corda é? Cluichí Coirp: Gread gread bualadh bos Solfege le canadh agus comharthaí lámh solfege: Do re me fa sol la ti do do re mi fa sol sol do do ti la sol do re do do re mi fa do ti to sol fa mi re do ti do do ti la ti do ti do do ti la tido ti do do mi sol fa mi re do Cluiche : Cén t-amhrán atá ann? mi fa mi fa mi re do (C major) mi fa mi fa mi ti do do mi re fa mi sol do do mi re fa mi ti do mi sol fa la sol ti do sol mi fa re mi ti do sol mi fa re mi ti do ti sol la fa sol mi do ti sol la ti ti sol do sol la ti do re do ti la sol fi sol ( G major) sol la ti do re do ti la sol fi sol ( G major) fa sol la te do te la sol fa do fa (F major) fa sol la te do te la sol fa do fa (F major) re mi fi sol la sol fi mi re di re (D major) re mi fi sol la sol fi mi re di re (D major) te do re me fa me re do te fa te (B maol major) te do re me fa me re do te fa te (B maol major)
Litearthacht: Lán nóta; Croisín; minim ; camán; sos; Teanga: Gearr agus fada Mata: ag comhaireamh; patrúin; cruth agus spás; dathanna; ag suimiú Ag comhaireamh buille( Lán nóta; Croisín; minim ; camán; sos;)
Cuir triantán timpeall ar an nóta C; ciorcal timpeall ar G; cearnóg ar E agus diamant ar sos Cuir dath dearg ar C Ag tarraint an litir C agus uimhir a haon Cuir dath oráiste ar an cloigin D Ag tarraingt an litir D agus uimhir a dó Cuir dath buí ar an cloigin E Ag tarraingt an litir E agus uimhir a trí Ag dathú E (mi) buí Ag dathú G (sol) téal C agus “ssh” (sos) Do mi sol (corda C Major) Ag meaitseáil solfege leis na litreacha ceoil Beidh na bunchéimeanna a dhéanamh sna bunranganna. Spreagfar na leanaí chun aithris a dhéanamh ar an múinteoir/ nó na dlúthdhiosca agus ag tabhairt tuinairde, dinimic, luas agus rithim san aireamh. Ní tharrangofaí aird ar an duine lag ach déanfar é a mholadh don iarracht. Beidh an tamhrán in oiriúint don rang. Déanfar na céimeanna agus scaipfear na hamhránaithe maithe idir na hamhránaithe laga. Ranganna 1&2
Amhránaíocht • raon forásach d’amhráin agus de shéiseanna a aithint agus a chanadh le breis smachta ghutha agus muiníne amhráin agus cluichí chlós na scoile foinn tíre gníomh-amhráin amhráin Ghaeilge foinn phobail téamaí ón teilifís agus ón raidió ina measc ba chóir go mbeadh: foinn peinteatonacha (bunaithe ar chúig nóta: d, r, m, s, l) • séiseanna gearra a aithint agus aithris a dhéanamh orthu mar mhacalla ‘Féileacáin’, ‘This Old Man’, • an buille (cuisle) cothrom a thaispeáint agus é/í ag léiriú amhrán coitianta, cluichí canta nó cantaireachtaí rithimeacha ag canadh an fhoinn agus é/í ag bualadh nó ag cnagadh an bhuille cantaireacht ‘Buail ar an Doras’ • an difríocht idir buille agus rithim a thuiscint ag máirseáil don bhuille agus é/í ag greadadh bos le rithim nó le focail amhráin coimeádann grúpa amháin an buille, buaileann grúpa eile an rithim, canann grúpa eile an t-amhrán • cruth séiseanna a aireachtáil a bheith ag dul suas, ag teacht anuas nó ag fanacht mar an gcéanna séis ag teacht anuas an dara leath de ‘Cuach mo Londubh Buí’ an chéad líne de ‘Cuir Lúcháir ar an Domhan’ • an dinimic is oiriúnaí d’amhrán (glórach, bog) a roghnú amhránaíocht bhog shéimh do shuantraí amhránaíocht ghlórach fhuinniúil do mháirseáil nó ghníomhamhrán • difríochtaí soiléire a chruthaítear idir coda amhrán i bhfoirmeacha éagsúla a thabhairt faoi deara véarsa agus loinneog, glaoch agus freagairt aonréad cór, ceist agus freagra. Forbraítear scileanna amhranaíochta éifeactúla. Déanfar machnamh ar shaincheisteanna a bhaineann le : modheolaíoct teagaisc/stiúradh/caighdeán glóir a fheabhsú/cleachtadh glóir/spreagadh na nithe seo a leanas- cumadh i bpáirteanna, rothlaim a theagasc/ amhráin le páirtí (diséad) agus amhráin i bpáirteanna.
Déanfaí iarracht deireadh a chur le deacrachtaí sa chanadh trí cluichí gutha a úsáid, ar nós aithris ar éin nó ar ainmhithe, ar thormán innill nó ar bhonnáin, aithris ar ghuthanna carachtair i gcartúin chomh maith le haithris a dheanamh ar ghuth an mhúinteora. Ba chóir chomh maith na cantóirí laga a chur os comhair na cantóirí maithe.
Úsáidtear an-chuid cur chuige maidir le literathach ceoil mar shampla nodaireacht ghraoch ar dtús, ansin an nodaireacht caighdéanach siollaí rithime, slatnodaireacht agus luachanna caighdeánacha nótaí.
Cuirtear deiseanna ar fáil d’uirlísí a sheinim ag ócaidí speisialta más mian leis an múinteoir ranga mar shampla ag ceolchoirm na Nollag agus ag an gCéad Comaoineach. Rang 1-6 Feadóg Stain portanna mar shampla Rang 1: Hot Cross Buns (tosnú ar F agus ag tosnú ar B) Réailtín, Réailtín An scála
Rang 2: Seanfhear Grinn Aindí leisciúil Bhí Uainín Beag Ag Máire
Rang 3& 4: Droichead Londain Row Your Boat Seán South
Rang 5&6: The Britches Full Of Stitches ( pólca) Oh When The Saints (Máirseáil) Fáinne Geal An Lae
Amhráin: mar shampla Amhráin na Nollag Mo Ghile Mear Deoraíocht Oscail na Doirse An Páistín Fionn Adeimus
Baintear úsáid as uirlisí séiseacha- feadóga stáin, ó rang a hon suas. Cuirtear deiseanna ar fáil d’iomlua a dheanamh le haghaidh lucht féachana ag amanta áirithe mar shampla: - laistigh den rang
- ranganna eile
- tuismitheoirí
- an pobal i gcoitinne (carúil agus ag ócáidí ar nós an Chéad Chomaoineach).
Reachtálfar ceolchoirmna scoile agus ceoldrámaí scoile. Cé go mbeidh gach múinteoir ar múineadh gach ceann de na snáitheanna, beidh béim faoi leith ar léiriú. - Beidh béim ar na nguth mar phíomh uirlis na ndaltaí
- Beidh béim curtha ar an amhránaíocht traidisiúnta agus ar seimnt uirlisí traidisiúnta.
- Cuirfear tús leis an bhfeadóg stain i rang a haon. Ní mór don mhúinteoir téarma iomlán amháin a chaitheamh ar an bhfeadóg stain nó deich seachtaine, briste suas tríd nab liana már fearr léi.
- Beidh ranganna veidhlíne agus piano ar fail do leanaí .
Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste Rithim • rithimphatrúin choitianta a aithint agus a léiriú ó mheabhair agus ó nodaireacht leon leon coileáin leon Lú Lú Corc-aigh Lú ta ta ti ti ta nó ti ti ta ti ti ta Tuinairde • cruth (comhrian) séise simplí a aithint Suas síos suas is síos ... srl. Mar léiriú amháin: Luach an nóta Ainm an nóta Siolla rithime Slatnodaireacht Nodaireacht chaighdeánach 1 bhuille croisín ta bhuille camán ti nó ti-ti do 2 chamán Sos aon bhuille sos croisín (gotha) Z Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste Amhránaíocht aoncheoil • stór forásach d’amhráin a chanadh ó chuimhne le breis smachta gutha, muiníne agus mothaithe amhráin Ghaeilge amhráin agus cluichí clóis foinn tíre ó thíortha eile gníomhamhráin rothlaim nó canónacha simplí amhráin den chineál ‘glaoch agus freagairt’ iomainn agus carúil shimplí ina measc ba chóir go mbeadh: amhráin pheinteatonacha (bunaithe ar chúig nóta: d, r, m, s, l) amhráin sna mórghléasanna agus sna mionghléasanna • breis smachta ar chuisle (buille cothrom) agus ar luas a thaispeáint agus é/í ag canadh fonn coitianta fonn a chanadh agus ag an am céanna an buille a chnagadh nó a bhualadh agus an luas ceart a choinneáil • an difríocht idir buille agus rithim a thuiscint i ngrúpaí: ag coinneáil an bhuille, ag cnagadh na rithime agus ag canadh an amhráin páistí aonánacha: ag máirseáil don bhuille, ag cnagadh na rithime agus ag canadh an amhráin • amhráin choitianta a léiriú le tuilleadh tuisceana agus smachta thuinairde (idirchéimeanna cruinne) agus i raon leathnaithe gutha ‘An Chuach’—amhrán tíre Gearmánach ‘Bog Braon don Seanduine’ • amhráin choitianta a léiriú le tuilleadh feasachta ar dhinimic, ar mhíriú (sosanna oiriúnacha sa cheol) agus ar mhothú suantraí ‘Dún do Shúile’, ag úsáid na hanála mar thaca léirit Snáithe: Léiriú • na difríochtaí a chruthaítear idir mhíreanna d’amhráin i bhfoirmeacha éagsúla a shonrú véarsa agus loinneog glaoch agus freagairt aonréad-cór ceist agus freagra comhdhéanamh amhráin cheithrelíne (amhail i bhfilíocht nó i véarsaíocht) Páirtamhránaíocht shimplí • ostinato (patrún a athdhéantar arís agus arís eile) rithimeach nó séiseach nó dordán (nótaí fada marthanacha) a léiriú mar thionlacan d’amhrán rithimeach patrún mar a bhualadh nó a chnagadh le linn bheith ag canadh ‘Frère Jacques’ séiseach (i ngrúpaí) grúpa amháin ag canadh ‘Pour on water—’ (s f m m) fad is atá grúpa eile ag canadh ‘London’s Burning’ canann grúpa amháin ‘Frère Jacques’ fad is a choinníonn grúpa eile an nóta ‘doh’ • rothlaim shimplí in dhá pháirt nó níos mó a léiriú, i ngrúpaí ‘Three Blind Mice’
Ábhar do ranganna 3 agus 4
Litearthacht Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste Rithim • rithimphatrúin amhrán agus cantaireachtaí aithnidiúla a aithint agus a shonrú ti ti ti ti ta ta ti ti ti ti ta -aa Siúd a- mach a’ teo teo Siúd is -teach a’ teo teo • roinnt siombailí caighdeánacha a aithint agus a úsáid chun méadar (am) agus rithim a chlárú aon bhuille (croisín) leathbhuille (camán) sos aon-bhuille (sos croisín) dhá bhuille (minim) mar rithimphatrúin slatnodaireachta in am , nó in am Luach Ainm Siolla Slatnodaireacht Nodaireacht an nóta an nóta rithime chaighdeánach 1 bhuille croisín ta bhuille camán ti (nó ti ti do dhá chamán) sos 1 bhuille sos croisín (gotha) Z 2 bhuille minim ta-aa 3 bhuille minim ta-aa-aa
Tuinairde • foinn choitianta shimplí a aithint agus a chanadh ar bhealaí éagsúla mar dhordán canta mar shiolla amháin (m.sh. da da da) ó chomharthaí láimhe canta i sólfá tonach
• cruth (comhrian) séiseanna a aithint ar scór grafach nó i nodaireacht chaighdeánach ‘Seán Ó Duibhir a’ Ghleanna’—tosaíonn an fonn ar nóta ard, gluaiseann anuas, filleann go nótaí arda agus faoi dheireadh críochnaíonn ar nóta íseal • siombailí caighdeánacha a úsáid chun raon teoranta de nótaí agus de phatrúin shéiseacha a aithint agus a chanadh sólfá tonach comharthaí láimhe sólfárithimeach (slatnodaireacht le hainmneacha sólfá) cliathnodaireacht shimplithe ag tuinairde níos airde cliath mhéar (is ionann gach méar agus líne ar an gcliath) cliathnodaireacht iomlán (cúig líne). *Patrúin shéiseacha agus idirchéimeanna a mholfaí bunaithe ar na nótaí s, m, l, r, d: s-m m-s l-s-m s-l l-s s-l-s-m ss-ll-ss-mm s-ml-s-m l-m m-l s-d s-m-d d-m-s d-s m-r-d d-r-m d-r r-d. Ullmhaigh: lah íseal (l ' soh íseal ' agus doh ard (d') Ábhar do ranganna 3 a
Litearthacht Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste Rithim agus tuinairde • siombailí caighdeánacha a úsáid chun rithim agus tuinairde shimplí a bhreacadh síos slatnodaireacht le hainmeacha sólfá scríofa faoina bun cliathnodaireacht shimplithe (dhá líne nó trí líne) nó ar tuinairde níos airde cliathnodaireacht (cúig líne) • a fhionnachtain mar is féidir foinn pheinteatonacha (bunaithe ar chúig nóta: d, r, m, s, l) a léamh, a chanadh agus a sheinm in doh G, doh C, nó doh F fonn coitianta ‘Óró ’Sé do Bheatha ’Bhaile’ (doh G)
Seinm uirlisí
Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste • bealaí éagsúla a aimsiú chun cnaguirlisí agus uirlisí séiseacha a sheinm ligean don bhata preabadh ar an mbarra clingíní chun fuaim fhada thonnchreathach a chruthú fuaim an triantáin a mhúchadh trí lámh a leagan air druma a scríobadh nó a bhualadh roinnt de na poill ar fheadóg stáin a chlúdach chun deireadh a chur le fuaimeanna díoscánacha • cnaguirlisí a úsáid chun an buille nó an rithim a thaispeáint agus é/í ag tionlacan amhrán nó cantaireachtaí rithimeacha ostinato (patrún a athdhéantar arís agus arís eile) rithimeach a sheinm mar thionlacan do shéis choitianta • foinn shimplí choitianta a aithint agus a léiriú ó mheabhair nó ó nodaireacht cnaguirlisí tiúnta, barraí clingíní a roghnaíodh, nó glockenspiel nó xileafón a cuireadh i ngléas a úsáid uirlisí séiseacha a úsáid feadóg stáin nó fliúit Shasanach foinn pheinteatonacha (bunaithe ar chúig nóta: d, r, m, s, l) a sheinm ar eochracha dubha an mhéarchláir. Beidh ranganna Ukelele ar fáil do Rang 3-6 Ábhar do ranganna 3 agus 4Nascadh:
Éisteacht agus freagairt -- Iniúchadh fuaimeanna
Léiriú -- Ag seinm uirlisí (d'fhéadfaí patrúin a iniúchadh sa snáithe Litearthacht a bhí isteach i bpíosaí cumadóireachta an pháiste) Amhránaíocht: Gramadach na Gaeilge a fhoghlaim mar ceacht ceoil le cór na scoile Mar shampla:
Inné d’ól tú cupán tae, D’fhág tú an chistin, Thóg tú do chupán agus nigh tú é Scuab tú an t-úrlár, D’fhéach tú amach an fhuinneog, Rith tú amach, Thit tú ar an mbóthar, Bhris tú do chos Inné d’ólamar cupán tae, D’fhágamar an chistin, Thógamar na cúpáin agus níomar iad, Scuabamar an t-úrlár, D’fhéachamar amach an fhuinneog, Ritheamar amach, Thiteamar ar an mbóthar, Bhriseamar ár gcosa Inné d’ól sibh cupán tae, D’fhág sibh an chistin, Thóg sibh na cupáin agus nigh sibh iad, Scuab sibh an t-úrlár, D’fhéach sibh amach an fhuinneog, Rith sibh amach, Thit sibh ar an mbóthar, Bhris sibh bhúr gcosa Inné, níor ól mé tae, Níor fhág mé an chistin, Níor thóg mé an cupán agus níor nigh mé é, Níor scuab mé an t-úrlár, Níor fhéach mé amach an fhuinneog, Níor rith mé amach, Níor thit mé ar an mbóthar, Níor bhris mé mo chos Inné ar ól mé cupán tae? Ar fhág mé an chistin? Ar thóg mé an cupán? Ar nigh mé é? Ar scuab mé an t-úrlár? Ar fhéach mé amach an fhuinneog? Ar rith mé amach? Ar thit mé ar an mbóthar? Ar bhris mé mo chos?
Comhtháthú:
Na hamharcealaíona Stair: Scéalaíocht; Staidéir áitiúla srl. Gaeilge: Gramadach na Gaeilge
| 
