BÁO CÁO

TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

QUÝ I NĂM 2024

_______________________

Kinh tế thế giới ba tháng đầu năm 2024 tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, gia tăng căng thẳng địa chính trị; xung đột quân sự giữa Nga - U-crai-na diễn biến phức tạp và kéo dài, xung đột tại dải Gaza leo thang, các cuộc tấn công hoạt động vận tải tại Biển Đỏ đã ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng hàng hóa, dầu thô, lương thực toàn cầu, gia tăng rủi ro đối với an toàn hàng hải, ảnh hưởng tới triển vọng tăng trưởng của các quốc gia trên thế giới. Thiên tai, hạn hán, bão lũ, biến đổi khí hậu gây hậu quả nghiêm trọng; nguy cơ về an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh mạng gia tăng... Lạm phát mặc dù hạ nhiệt nhưng vẫn cao hơn mục tiêu; nhiều nền kinh tế lớn tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thắt chặt, duy trì mức lãi suất cao; thương mại, tiêu dùng và đầu tư toàn cầu phục hồi chậm. Các tổ chức quốc tế đưa ra nhận định ở các mức khác nhau về tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2024 nhưng đều thấp hơn mức tăng trưởng của năm 2023 từ 0,2 đến 0,3 điểm phần trăm^[1].

Liên hợp quốc (UN)^[2] và Ngân hàng Thế giới (WB)^[3] dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2024 cùng đạt mức 2,4%, thấp hơn lần lượt 0,3 và 0,2 điểm phần trăm so với năm 2023; Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD)^[4] nhận định tăng trưởng kinh tế thế giới đạt 2,9%, thấp hơn 0,2 điểm phần trăm; Liên minh châu Âu (EU)^[5] dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu (không bao gồm EU) đạt 3,3%, thấp hơn 0,2 điểm phần trăm.

Trong khu vực, WB dự báo tăng trưởng kinh tế của Thái Lan và Ma-lai-xi-a lần lượt đạt 3,2% và 4,3%, tăng 0,7 và 0,4 điểm phần trăm so với năm 2023; Phi-li-pin và Việt Nam lần lượt đạt 5,8% và 5,5%, tăng 0,2 và 0,8 điểm phần trăm; riêng tăng trưởng của In-đô-nê-xi-a đạt 4,9%, giảm 0,1 điểm phần trăm.

Trong nước, với quyết tâm tạo động lực đột phá để phát triển kinh tế - xã hội theo mục tiêu đề ra, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các Bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 05/01/2024 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2024; Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 15/02/2024 của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau Tết Nguyên đán. Các Bộ, ngành, địa phương đã tập trung xây dựng kế hoạch hành động để thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng. Kinh tế - xã hội quý I/2024 của nước ta đạt được kết quả tích cực trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, khẳng định chính sách quản lý và điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương từng bước phát huy hiệu quả. Kết quả đạt được của các ngành, lĩnh vực trong quý I/2024 như sau:

I. TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

1. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước

Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2024 ước tính tăng 5,66% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng của quý I các năm 2020-2023^[6]. Trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,98%, đóng góp 6,09% vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 6,28%, đóng góp 41,68%; khu vực dịch vụ tăng 6,12%^[7], đóng góp 52,23%.

Trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, sản lượng thu hoạch một số cây lâu năm, sản phẩm chăn nuôi chủ yếu, nuôi trồng thủy sản tăng trưởng tích cực. Giá trị tăng thêm ngành nông nghiệp quý I/2024 tăng 2,81% so với cùng kỳ năm trước, đóng góp 0,26 điểm phần trăm vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế; ngành lâm nghiệp tăng 4,08% nhưng chiếm tỷ trọng thấp nên chỉ đóng góp 0,02 điểm phần trăm; ngành thủy sản tăng 3,46%, đóng góp 0,08 điểm phần trăm.

Trong khu vực công nghiệp và xây dựng, sản xuất công nghiệp khởi sắc và tiếp tục đà tăng trưởng từ cuối năm 2023. Giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp quý I/2024 tăng 6,18% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm trước giảm 0,73%), đóng góp 2,02 điểm phần trăm vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 6,98%^[8], đóng góp 1,73 điểm phần trăm; ngành sản xuất và phân phối điện tăng 11,97%, đóng góp 0,45 điểm phần trăm; ngành cung cấp nước, quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 4,99%, đóng góp 0,03 điểm phần trăm; riêng ngành khai khoáng giảm 5,84% (sản lượng khai thác than giảm 0,3% và dầu mỏ thô khai thác giảm 3,2%), làm giảm 0,2 điểm phần trăm. Ngành xây dựng tăng 6,83%, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng 1,87% của quý I/2023, đóng góp 0,4 điểm phần trăm.

Trong khu vực dịch vụ, các hoạt động thương mại diễn ra sôi động, du lịch phục hồi mạnh mẽ nhờ hiệu quả của chính sách thị thực thuận lợi và chương trình kích cầu du lịch, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm chủ lực tăng cao. Đóng góp của một số ngành dịch vụ vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế quý I năm nay như sau: Ngành vận tải kho bãi tăng 10,58% so với cùng kỳ năm trước, đóng góp 0,68 điểm phần trăm; dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 8,34%, đóng góp 0,24 điểm phần trăm; ngành bán buôn và bán lẻ tăng 6,94%, đóng góp 0,76 điểm phần trăm; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm tăng 5,2%, đóng góp 0,32 điểm phần trăm; ngành thông tin và truyền thông tăng 4,14%, đóng góp 0,28 điểm phần trăm.

Về cơ cấu nền kinh tế quý I/2024, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng 11,77%; khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 35,73%; khu vực dịch vụ chiếm 43,48%; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm chiếm 9,02%^[9].

Về sử dụng GDP quý I/2024, tiêu dùng cuối cùng tăng 4,93% so với cùng kỳ năm trước, đóng góp 56,77% vào tốc độ tăng chung; tích lũy tài sản tăng 4,69%, đóng góp 24,07%; xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 18%; nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng 17,08%, chênh lệch xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đóng góp 19,16%.

2. Sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản

Sản xuất nông nghiệp quý I/2024 tiếp tục tăng trưởng ổn định. Chăn nuôi lợn và gia cầm phát triển tốt, dịch bệnh được kiểm soát. Sản xuất lâm nghiệp đẩy mạnh công tác trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng, thu hoạch gỗ đến kỳ khai thác. Hoạt động nuôi trồng thủy sản đạt kết quả khả quan do áp dụng mô hình nuôi tôm chất lượng cao hiệu quả, khai thác thủy sản tăng so với cùng kỳ do thời tiết ngư trường thuận lợi.  

a) Nông nghiệp

Lúa đông xuân

Tính đến trung tuần tháng Ba, cả nước gieo cấy được 2.926,1 nghìn ha lúa đông xuân, giảm 1,3 nghìn ha so với vụ đông xuân năm 2023. Các địa phương phía Bắc đạt 1.032 nghìn ha, giảm 12,5 nghìn ha so với vụ đông xuân năm trước chủ yếu do chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất phi nông nghiệp như xây dựng cụm công nghiệp, xây dựng đường cao tốc hoặc chuyển sang trồng cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao hơn. Trong đó, vùng Đồng bằng sông Hồng đạt 468,4 nghìn ha, giảm 8,5 nghìn ha; vùng Trung du và miền núi phía Bắc đạt 216,1 nghìn ha, giảm 3,5 nghìn ha; vùng Bắc Trung bộ đạt 347,5 nghìn ha, giảm 0,5 nghìn ha. Các địa phương phía Nam đạt 1.894,1 nghìn ha, tăng 11,2 nghìn ha so với vụ đông xuân năm 2023. Trong đó, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 1.478,6 nghìn ha, tăng 8,9 nghìn ha. Diện tích gieo trồng lúa đông xuân ở các địa phương phía Nam tăng do giá lúa đang ở mức cao ổn định^[10] nên người dân yên tâm tranh thủ xuống giống tối đa diện tích, đầu tư giống lúa chất lượng, năng suất cao.

Tại các địa phương phía Bắc đang tiến hành chăm sóc lúa đông xuân đảm bảo cho cây lúa sinh trưởng thuận lợi, đạt tỷ lệ đẻ nhánh tối ưu đồng thời tập trung phòng trừ sâu bệnh gây hại. Tại các địa phương phía Nam, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã cho thu hoạch 868,8 nghìn ha, chiếm 58,8% diện tích gieo cấy và bằng 106,1% cùng kỳ năm trước, năng suất ước đạt xấp xỉ vụ đông xuân năm trước; sản lượng ước đạt 10,7 triệu tấn, tăng 65 nghìn tấn.

Lúa mùa

Đến giữa tháng Ba, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã hoàn tất công tác thu hoạch lúa vụ mùa 2023-2024. Diện tích gieo trồng lúa mùa của toàn vùng đạt 183,1 nghìn ha, tăng 5,2 nghìn ha so với vụ mùa năm trước. Vụ mùa năm nay thời tiết tương đối thuận lợi, ít bị ảnh hưởng của xâm nhập mặn, người dân sử dụng giống lúa phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng cùng với công tác phòng chống dịch bệnh được tăng cường nên năng suất đạt cao với 53,7 tạ/ha, tăng 2,3 tạ/ha so với vụ mùa năm trước, sản lượng đạt 974,4 nghìn tấn, tăng 60,3 nghìn tấn.

Cây hằng năm

Tính đến giữa tháng Ba, tiến độ gieo trồng một số cây rau màu vụ đông xuân như rau đậu, ngô, khoai lang tăng so với cùng kỳ năm trước; diện tích lạc, đậu tương giảm chủ yếu do hiệu quả kinh tế không cao.

Hình 1. Diện tích gieo trồng một số cây hằng năm

(Tính đến trung tuần tháng Ba)

Cây lâu năm

Sản lượng thu hoạch một số cây lâu năm quý I/2024 tăng so với cùng kỳ năm trước do thời tiết thuận lợi, giá bán sản phẩm ổn định. Sản lượng một số cây công nghiệp lâu năm như sau: Cao su đạt 134,1 nghìn tấn, tăng 2,7% so với cùng kỳ năm trước; điều đạt 230 nghìn tấn, tăng 1,7%; chè búp đạt 173,3 nghìn tấn, tăng 0,5%. Đối với cây ăn quả, do thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, giảm diện tích những cây lâu năm kém hiệu quả như dứa, thanh long sang trồng các loại cây cho hiệu quả kinh tế cao hơn. So với cùng kỳ năm trước, sản lượng của một số cây tăng khá như: Sầu riêng đạt 108,1 nghìn tấn, tăng 27,1%; cam đạt 323,3 nghìn tấn, tăng 4,1%; chuối đạt 697 nghìn tấn, tăng 3,8%; xoài đạt 191 nghìn tấn, tăng 3,6%; bưởi đạt 167,3 nghìn tấn, tăng 3,1%. Riêng sản lượng thanh long đạt 324,1 nghìn tấn, giảm 4,7% so với cùng kỳ năm trước; dứa đạt 200,7 nghìn tấn, giảm 4,1%.

Chăn nuôi

Chăn nuôi trâu, bò có xu hướng giảm do hiệu quả kinh tế không cao và diện tích chăn thả bị thu hẹp. Chăn nuôi lợn và gia cầm phát triển tốt, dịch bệnh được kiểm soát, giá bán thịt lợn hơi tăng^[11], sản xuất đạt hiệu quả kinh tế cao hơn khi giảm quy mô sản xuất ở những hộ nhỏ lẻ^[12] và phát triển các doanh nghiệp chăn nuôi quy mô lớn có quy trình khép kín với giá thành sản xuất thấp hơn.

Hình 2. Tốc độ tăng số lượng gia súc, gia cầm

cuối tháng 3/2024 so với cùng thời điểm năm trước

Tuy nhiên, người chăn nuôi vẫn cần theo dõi sát tình hình thị trường, các cơ quan chức năng cần cung cấp thông tin kịp thời, kiểm soát tình hình chăn nuôi tại địa phương, không nên tăng đàn ồ ạt dẫn tới tình trạng dư thừa nguồn cung, giá bán giảm sâu gây thua lỗ.

Biểu 1. Sản lượng một số sản phẩm chăn nuôi chủ yếu

Tính đến ngày 23/3/2024, cả nước không còn dịch tai xanh và dịch cúm gia cầm; dịch lở mồm long móng còn ở Điện Biên, Kon Tum, Gia Lai; dịch viêm da nổi cục còn ở Hà Tĩnh, Quảng Ngãi và dịch tả lợn châu Phi còn ở 18 địa phương^[13] chưa qua 21 ngày.

b) Lâm nghiệp

Diện tích rừng trồng mới tập trung cả nước tháng 3/2024 ước đạt 19,2 nghìn ha, tăng 0,9% so với cùng kỳ năm trước do thời tiết mưa nhiều nên ảnh hưởng đến tiến độ trồng rừng ở một số địa phương; số cây lâm nghiệp trồng phân tán đạt 10,5 triệu cây, tăng 10,1%; sản lượng gỗ khai thác đạt 1.479,8 nghìn m3, tăng 7% do giá gỗ nguyên liệu tăng nên nhiều địa phương đẩy nhanh tiến độ khai thác như: Quảng Ngãi tăng 37,5%; Nghệ An tăng 23,8%; Tuyên Quang tăng 21,1%... Tính chung quý I/2024, diện tích rừng trồng mới tập trung cả nước ước đạt 37,3 nghìn ha, giảm 1,4% so với cùng kỳ năm trước; số cây lâm nghiệp trồng phân tán ước đạt 23,6 triệu cây, tăng 3,6%; sản lượng gỗ khai thác ước đạt 3.670,1 nghìn m3, tăng 4,6%.

Diện tích rừng bị thiệt hại^[14] trong tháng là 163,7 ha, tăng 7,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Rừng bị chặt, phá là 94,3 ha, tăng 6,5%; diện tích rừng bị cháy là 69,4 ha, tăng 9,5%. Tính chung quý I/2024, cả nước có 252,3 ha rừng bị thiệt hại, tăng 0,3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Diện tích rừng bị chặt, phá là 182,2 ha, tăng 1,1%; diện tích rừng bị cháy là 70,1 ha, giảm 1,9%.

c) Thủy sản

Sản lượng thủy sản tháng 3/2024 ước đạt 725,4 nghìn tấn, tăng 2,4% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 539,7 nghìn tấn, tăng 2,2%; tôm đạt 73,6 nghìn tấn, tăng 3,7%; thủy sản khác đạt 112,1 nghìn tấn, tăng 2,8%.

Sản lượng thủy sản nuôi trồng trong tháng ước đạt 400,3 nghìn tấn, tăng 3,9% so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Cá đạt 290,4 nghìn tấn, tăng 3,7%; tôm đạt 61,7 nghìn tấn, tăng 4,4%.

Sản lượng thu hoạch cá tra trong tháng tăng so với cùng kỳ năm trước do giá cá tra nguyên liệu tăng^[15] và xuất khẩu sang hai thị trường chính là Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đang có triển vọng. Sản lượng cá tra tháng 3/2024 ước đạt 149,1 nghìn tấn, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm trước.

Sản lượng tôm trong tháng tăng so với cùng kỳ do áp dụng các mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh và bán thâm canh đang phát triển tích cực, mang lại hiệu quả kinh tế cao nên người dân, doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động nuôi trồng. Sản lượng tôm thẻ chân trắng trong tháng ước đạt 40,1 nghìn tấn, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước; sản lượng tôm sú đạt 17,8 nghìn tấn, tăng 2,6%.

Sản lượng thủy sản khai thác trong tháng ước đạt 325,1 nghìn tấn, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 249,3 nghìn tấn, tăng 0,5%; tôm đạt 11,9 nghìn tấn, tăng 0,2%; thủy sản khác đạt 63,9 nghìn tấn, tăng 1,6%. Sản lượng thủy sản khai thác biển ước đạt 310,5 nghìn tấn, tăng 0,2% so với cùng kỳ năm trước do thời tiết ngư trường thuận lợi, nguồn lợi thủy sản dồi dào, có giá trị kinh tế cao.

Hình 3. Sản lượng thủy sản quý I năm 2024

so với cùng kỳ năm 2023

Tính chung quý I/2024, sản lượng thủy sản ước đạt 1.941,5 nghìn tấn, tăng 2,2% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 1.440,8 nghìn tấn, tăng 2%; tôm đạt 193 nghìn tấn, tăng 3,9%; thủy sản khác đạt 307,7 nghìn tấn, tăng 2%.

3. Sản xuất công nghiệp

Sản xuất công nghiệp trong quý I/2024 tiếp tục khởi sắc với giá trị tăng thêm toàn ngành ước tính tăng 6,18% so với cùng kỳ năm trước, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 6,98%.

Giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp quý I/2024 ước tính tăng 6,18% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 6,98%, đóng góp 1,73 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế; ngành sản xuất và phân phối điện tăng 11,97%, đóng góp 0,45 điểm phần trăm; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 4,99%, đóng góp 0,03 điểm phần trăm; riêng ngành khai khoáng giảm 5,84%, làm giảm 0,20 điểm phần trăm.

Chỉ số sản xuất quý I/2024 của một số ngành công nghiệp cấp II tăng so với cùng kỳ năm trước: Sản xuất hoá chất và sản phẩm hoá chất tăng 28,4%; sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic tăng 25,8%; sản xuất thiết bị điện tăng 24,8%; sản xuất than cốc, sản phẩm dầu mỏ tinh chế tăng 21,7%; sản xuất giường, tủ, bàn, ghế tăng 18,1%; sản xuất kim loại tăng 16,6%; dệt tăng 14,6%; sản xuất, chế biến thực phẩm tăng 4,5%; sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học tăng 0,4%. Ở chiều ngược lại, chỉ số IIP của một số ngành giảm: Sửa chữa, bảo dưỡng và lắp đặt máy móc, thiết bị giảm 21,2%; khai thác dầu thô và khí đốt tự nhiên giảm 8,6%; sản xuất phương tiện vận tải khác giảm 6,2%; sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại khác giảm 4,7%; sản xuất đồ uống giảm 2,7%.

Biểu 2. Tốc độ tăng/giảm chỉ số IIP quý I so với cùng kỳ năm trước
các năm 2020-2024 của một số ngành công nghiệp trọng điểm

 %

Chỉ số sản xuất công nghiệp quý I/2024 so với cùng kỳ năm trước tăng ở 54 địa phương và giảm ở 9 địa phương trên cả nước. Một số địa phương có chỉ số IIP đạt mức tăng khá cao do ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; ngành sản xuất và phân phối điện tăng cao^[16]. Ở chiều ngược lại, một số địa phương có chỉ số IIP tăng thấp hoặc giảm do ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; ngành khai khoáng và ngành sản xuất, phân phối điện tăng thấp hoặc giảm^[17].

Hình 4. Tốc độ tăng/giảm IIP quý I năm 2024

so với cùng kỳ năm trước của một số địa phương (%)

Một số sản phẩm công nghiệp chủ lực quý I/2024 tăng so với cùng kỳ năm trước: Thép thanh, thép góc tăng 29,1%; thép cán tăng 24,1%; phân hỗn hợp NPK tăng 23,1%; vải dệt từ sợi tự nhiên tăng 21,8%; xăng dầu tăng 21,7%; phân Urê tăng 16,9%; đường kính tăng 14%; sơn hóa học tăng 13,9%; điện sản xuất tăng 11,4%. Ở chiều ngược lại, một số sản phẩm giảm so với cùng kỳ năm trước: Khí đốt thiên nhiên dạng khí và điện thoại di động cùng giảm 13,3%; ô tô giảm 11,3%;  ti vi giảm 11,1%; khí hóa lỏng LPG giảm 11,0%; linh kiện điện thoại giảm 5,3%; xe máy giảm 5,2%.

Chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tháng 3/2024 tăng 12,7% so với tháng trước và tăng 0,2% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I/2024, chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 8,2% so với cùng kỳ năm 2023 (cùng kỳ năm 2023 giảm 2,9%).

Chỉ số tồn kho toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo ước tính tại thời điểm 31/3/2024 tăng 9,8% so với cùng thời điểm tháng trước và tăng 14,1% so với cùng thời điểm năm trước (cùng thời điểm năm trước tăng 19,8%). Tỷ lệ tồn kho toàn ngành chế biến, chế tạo bình quân quý I/2024 là 68,7% (bình quân quý I/2023 là 81,1%).

Số lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp công nghiệp tại thời điểm 01/3/2024 tăng 1,3% so với cùng thời điểm tháng trước và tăng 1,1% so với cùng thời điểm năm trước. Trong đó, lao động khu vực doanh nghiệp Nhà nước tăng 0,1% và giảm 0,5%; doanh nghiệp ngoài Nhà nước tăng 1,1% và giảm 0,6%; doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 1,5% và tăng 1,7%. Theo ngành hoạt động, số lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp ngành khai khoáng tăng 0,2% so với cùng thời điểm tháng trước và tăng 0,7% so với cùng thời điểm năm trước; ngành chế biến, chế tạo tăng 1,4% và tăng 1,1%; ngành sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí tương đương cùng thời điểm tháng trước và tăng 0,8% so với cùng thời điểm năm trước; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 0,1% và tăng 1,2%.

4. Hoạt động của doanh nghiệp

a) Tình hình đăng ký doanh nghiệp^[18]

Trong tháng Ba, cả nước có 14,1 nghìn doanh nghiệp thành lập mới với số vốn đăng ký là 113,5 nghìn tỷ đồng và số lao động đăng ký 104,4 nghìn lao động, tăng 64,3% về số doanh nghiệp, tăng 68,7% về vốn đăng ký và tăng 105,2% về số lao động so với tháng 02/2024. So với cùng kỳ năm trước, giảm 0,7% về số doanh nghiệp, giảm 22,1% về số vốn đăng ký và tăng 12,7% về số lao động. Vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới trong tháng đạt 8 tỷ đồng, tăng 2,7% so với tháng trước và giảm 21,5% so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, cả nước còn có hơn 3 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, giảm 43,4% so với tháng trước và giảm 52% so với cùng kỳ năm 2023.

Tính chung quý I/2024, cả nước có hơn 36,2 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng số vốn đăng ký là 332,2 nghìn tỷ đồng và tổng số lao động đăng ký gần 258,8 nghìn lao động, tăng 6,9% về số doanh nghiệp, tăng 7% về vốn đăng ký và tăng 21,9% về số lao động so với cùng kỳ năm trước. Vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới trong ba tháng đầu năm 2024 đạt 9,2 tỷ đồng, tăng 0,1% so với cùng kỳ năm 2023. Nếu tính cả 392,3 nghìn tỷ đồng vốn đăng ký tăng thêm của hơn 9,7 nghìn doanh nghiệp tăng vốn, tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong ba tháng đầu năm 2024 là 724,5 nghìn tỷ đồng, giảm 4,3% so với cùng kỳ năm 2023. Bên cạnh đó, cả nước có hơn 23,6 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động (tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2023), nâng tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động trong ba tháng đầu năm 2024 lên gần 59,9 nghìn doanh nghiệp, tăng 5,1% so với cùng kỳ năm 2023. Bình quân một tháng có gần 20 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động^[19].

Theo khu vực kinh tế, quý I/2024 có 363 doanh nghiệp thành lập mới thuộc khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước; 8,7 nghìn doanh nghiệp thuộc khu vực công nghiệp và xây dựng, tăng 6,8%; 27,2 nghìn doanh nghiệp thuộc khu vực dịch vụ, tăng 6,9%.

Hình 5. Tình hình đăng ký doanh nghiệp 

Cũng trong tháng Ba, có 4.139 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, giảm 19,6% so với tháng trước và giảm 0,2% so với cùng kỳ năm 2023; 4.980 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 131,3% và tăng 44,3%; có 1.412 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, giảm 6,2% so với tháng 02/2024 và tương đương cùng kỳ năm trước.

Tính chung quý I/2024, số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn là 53,4 nghìn doanh nghiệp, tăng 24,5% so với cùng kỳ năm trước; hơn 15,5 nghìn doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 21,7%; 5,1 nghìn doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 10,1%. Bình quân một tháng có gần 24,7 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường^[20].

Như vậy, so sánh giữa số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động với số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, trong quý I/2024, tổng số doanh nghiệp nước ta giảm 14,1 nghìn doanh nghiệp, bình quân một tháng giảm 4,7 nghìn doanh nghiệp.

Biểu 3. Doanh nghiệp thành lập mới và giải thể quý I năm 2024                                   phân theo một số lĩnh vực hoạt động

b) Xu hướng kinh doanh của doanh nghiệp

Theo kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong quý I/2024: Có 22,1% số doanh nghiệp đánh giá tình hình sản xuất kinh doanh tốt hơn so với quý IV/2023; 42,8% số doanh nghiệp cho rằng tình hình sản xuất kinh doanh ổn định và 35,1% số doanh nghiệp đánh giá gặp khó khăn^[21]. Dự kiến quý II/2024, có 45,4% số doanh nghiệp đánh giá xu hướng sẽ tốt lên so với quý I/2024; 36,6% số doanh nghiệp cho rằng tình hình sản xuất kinh doanh sẽ ổn định và 18% số doanh nghiệp dự báo khó khăn hơn. Trong đó, khu vực doanh nghiệp FDI và khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước lạc quan nhất với 82,2% số doanh nghiệp dự báo tình hình sản xuất kinh doanh quý II/2024 tốt hơn và giữ ổn định so với quý I/2024; tỷ lệ này ở khu vực doanh nghiệp nhà nước là 78,1%.

Hình 6. Các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh                                                    của doanh nghiệp chế biến, chế tạo quý I năm 2024

Về khối lượng sản xuất, có 22,3% số doanh nghiệp đánh giá khối lượng sản xuất của doanh nghiệp quý I/2024 tăng so với quý IV/2023; 38,9% số doanh nghiệp cho rằng ổn định và 38,8% số doanh nghiệp đánh giá khối lượng sản xuất giảm^[22]. Xu hướng quý II/2024 so với quý I/2024, có 44,1% số doanh nghiệp dự báo khối lượng sản xuất tăng; 38,2% số doanh nghiệp dự báo ổn định và 17,7% số doanh nghiệp dự báo giảm.

Về đơn đặt hàng, có 20,9% số doanh nghiệp có đơn đặt hàng quý I/2024 cao hơn quý IV/2023; 42,6% số doanh nghiệp có số đơn đặt hàng ổn định và 36,5% số doanh nghiệp có đơn đặt hàng giảm^[23]. Xu hướng quý II/2024 so với quý I/2024, có 42,2% số doanh nghiệp dự kiến có đơn hàng tăng lên; 40,7% số doanh nghiệp dự kiến có đơn hàng ổn định và 17,1% số doanh nghiệp dự kiến đơn hàng giảm.

Về đơn đặt hàng xuất khẩu, quý I/2024 so với quý IV/2023, có 19,1% số doanh nghiệp khẳng định số đơn hàng xuất khẩu mới cao hơn; 47,3% số doanh nghiệp có đơn hàng xuất khẩu mới ổn định và 33,6% số doanh nghiệp có đơn hàng xuất khẩu mới giảm. Xu hướng quý II/2024 so với quý I/2024, có 36,9% số doanh nghiệp dự kiến tăng đơn hàng xuất khẩu mới; 46% số doanh nghiệp dự kiến ổn định và 17,1% số doanh nghiệp dự kiến giảm.

5. Hoạt động dịch vụ

a) Bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng

Sau dịp Tết Nguyên đán nhu cầu tiêu dùng của người dân quay trở lại trạng thái bình thường, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng Ba tăng 0,5% so với tháng trước và tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó có đóng góp tích cực của ngành du lịch. Tính chung quý I/2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 13,4% và doanh thu du lịch lữ hành tăng 46,3%.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành tháng 3/2024 ước đạt 509,3 nghìn tỷ đồng, tăng 0,5% so với tháng trước và tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nhóm hàng lương thực, thực phẩm tăng 11,6%; đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình tăng 16%; may mặc tăng 10,1%; dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 15,8%; du lịch lữ hành tăng 66,1% so với cùng kỳ năm trước.

Biểu 4. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng
theo giá hiện hành

Nghìn tỷ đồng

Tính chung quý I/2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 1.537,6 nghìn tỷ đồng, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước (quý I/2023 tăng 13,9%), nếu loại trừ yếu tố giá tăng 5,1% (quý I/2023 tăng 10,1%).

Hình 7. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng
theo giá hiện hành quý I các năm 2020-2024

Doanh thu bán lẻ hàng hóa quý I/2024 ước đạt 1.190,3 nghìn tỷ đồng, chiếm 77,4% tổng mức và tăng 7% so với cùng kỳ năm trước (loại trừ yếu tố giá tăng 4,5%). Trong đó, nhóm hàng lương thực, thực phẩm tăng 11,8%; đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình tăng 15%; may mặc tăng 8%; vật phẩm văn hoá, giáo dục tăng 17,7%; riêng nhóm phương tiện đi lại (trừ ô tô) giảm 4,9%; nhóm hàng ô tô giảm 27,8%. Doanh thu bán lẻ hàng hóa quý I/2024 so với cùng kỳ năm trước của một số địa phương như sau: Quảng Ninh tăng 9,8%; Hải Phòng tăng 9,7%; Khánh Hòa và Long An cùng tăng 9,1%; Bình Dương, Đồng Nai, Cần Thơ cùng tăng 7%; Đà Nẵng tăng 5,9%; Thành phố Hồ Chí Minh tăng 5,8%; Hà Nội tăng 4,7%.

Doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống quý I/2024 ước đạt 174,8 nghìn tỷ đồng, chiếm 11,4% tổng mức và tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước. Doanh thu quý I/2024 so với cùng kỳ năm trước của một số địa phương như sau: Quảng Ninh tăng 23,2%; Đà Nẵng tăng 19,8%; Hải Phòng tăng 13,5%; Hà Nội tăng 12,7%; Thành phố Hồ Chí Minh tăng 12,2%; Cần Thơ tăng 9,1%.

Doanh thu du lịch lữ hành quý I/2024 ước đạt 14,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 0,9% tổng mức và tăng 46,3% so với cùng kỳ năm trước. Doanh thu quý I/2024 của một số địa phương tăng cao so với cùng kỳ năm trước như sau: Đà Nẵng tăng 69%; Thành phố Hồ Chí Minh tăng 59%; Cần Thơ tăng 57,7%; Hà Nội tăng 47,6%; Quảng Ninh tăng 18,5%; Lâm Đồng tăng 13,3%.

Doanh thu dịch vụ khác quý I/2024 ước đạt 158,4 nghìn tỷ đồng, chiếm 10,3% tổng mức và tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể mức tăng quý I/2024 so với cùng kỳ năm trước của một số địa phương như sau: Bắc Ninh tăng 23,3%; Lào Cai tăng 17,7%; Khánh Hòa tăng 17,1%; Thành phố Hồ Chí Minh tăng 15,5%; Đồng Nai tăng 12,4%; Vĩnh Long tăng 9,3%; Hà Nội tăng 8,2%; Hà Tĩnh tăng 6,2%; Kiên Giang tăng 4,2%; Cần Thơ tăng 3,2%; Hải Phòng tăng 3,1%.

b) Vận tải hành khách và hàng hóa

Hoạt động vận tải trong tháng Ba giảm về sản lượng vận tải hành khách so với tháng trước do nhu cầu đi lại của người dân giảm sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán nhưng vận tải hàng hóa vẫn ghi nhận sự tăng trưởng tích cực khi nhu cầu vận chuyển hàng hóa phục vụ sản xuất tăng và tháng Ba có số ngày làm việc nhiều hơn tháng trước. So với cùng kỳ năm trước, vận tải hành khách tăng 9,4% về vận chuyển và tăng 10,3% về luân chuyển; vận tải hàng hóa tăng 13,3% về vận chuyển và tăng 5,9% về luân chuyển.

Tính chung quý I/2024, vận chuyển hành khách tăng 8,5% và luân chuyển tăng 10,7% so với cùng kỳ năm trước; vận chuyển hàng hóa tăng 13% và luân chuyển tăng 11,2% so với cùng kỳ năm trước.

Vận tải hành khách tháng 3/2024 ước đạt 398,1 triệu lượt khách vận chuyển, giảm 3,8% so với tháng trước và luân chuyển 21,7 tỷ lượt khách.km, giảm 6,9%. Tính chung quý I/2024, vận tải hành khách ước đạt 1.199,6 triệu lượt khách vận chuyển, tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2023 tăng 27,7%) và luân chuyển đạt 66,6 tỷ lượt khách.km, tăng 10,7% (cùng kỳ năm trước tăng 57%). Trong đó, vận tải trong nước ước đạt 1.195,3 triệu lượt khách vận chuyển, tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước và 52,7 tỷ lượt khách.km luân chuyển, tăng 5,7%; vận tải ngoài nước ước đạt 4,3 triệu lượt khách vận chuyển, tăng 27,9% và 13,9 tỷ lượt khách.km luân chuyển, tăng 35%.

Xét theo ngành vận tải, hầu hết các ngành đường trong quý I/2024 đều tăng so với cùng kỳ năm trước, riêng hàng không giảm về sản lượng vận chuyển nhưng tăng về luân chuyển so với cùng kỳ năm trước.

Biểu 5. Vận tải hành khách quý I năm 2024 phân theo ngành vận tải

Vận tải hàng hóa tháng 3/2024 ước đạt 208,1 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 3,1% so với tháng trước và luân chuyển 41,4 tỷ tấn.km, tăng 0,8%. Tính chung quý I/2024, vận tải hàng hóa ước đạt 620,1 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2023 tăng 16%) và luân chuyển 129,2 tỷ tấn.km, tăng 11,2% (cùng kỳ năm trước tăng 20,7%). Trong đó, vận tải trong nước ước đạt 608,6 triệu tấn vận chuyển, tăng 13,1% và 79,6 tỷ tấn.km luân chuyển, tăng 9,6%; vận tải ngoài nước ước đạt 11,5 triệu tấn vận chuyển, tăng 7,8% và 49,6 tỷ tấn.km luân chuyển, tăng 13,8%.

Biểu 6. Vận tải hàng hóa quý I năm 2024 phân theo ngành vận tải

c) Viễn thông

Hoạt động viễn thông quý I/2024 nhìn chung ổn định với doanh thu theo giá hiện hành ước đạt 89,1 nghìn tỷ đồng, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm trước (nếu loại trừ yếu tố giá tăng 3,1%). Tổng số thuê bao điện thoại tại thời điểm cuối tháng 3/2024 ước đạt 125,9 triệu thuê bao, giảm 3,5% so với cùng thời điểm năm trước. Trong đó, số thuê bao di động tại thời điểm trên là 123,6 triệu thuê bao, giảm 3,5% do số lượng thuê bao điện thoại di động 2G đang giảm dần theo lộ trình thực hiện mục tiêu Chương trình chuyển đổi số quốc gia^[24] và ngành Thông tin và Truyền thông tăng cường quản lý thuê bao di động trả trước, kiểm soát, hạn chế tối đa, tiến tới xóa bỏ SIM rác nên số lượng thuê bao di động mới giảm đáng kể. Số thuê bao truy cập internet băng rộng cố định tại thời điểm cuối tháng Ba ước đạt hơn 22,9 triệu thuê bao, tăng 6,4% so với cùng thời điểm năm trước, trong đó thuê bao truy cập qua hệ thống cáp quang (FTTH) và thuê kênh riêng có xu hướng tăng nhanh; thuê bao qua hệ thống cáp truyền hình (CATV) và qua hình thức xDSL tiếp tục giảm.

d) Khách quốc tế đến Việt Nam^[25]

Nhờ các chính sách thị thực thuận lợi, các chương trình kích cầu du lịch cũng như sự nỗ lực của chính quyền và doanh nghiệp kinh doanh du lịch nên số lượng khách quốc tế đến Việt Nam tháng 3/2024^[26] đạt gần 1,6 triệu lượt người, tăng 4,4% so với tháng trước và tăng 78,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I/2024, khách quốc tế đến nước ta đạt hơn 4,6 triệu lượt người, tăng 72% so với cùng kỳ năm trước và tăng 3,2% so với cùng kỳ năm 2019 - năm chưa xảy ra dịch Covid-19; số lượt người Việt Nam xuất cảnh đạt 1,2 triệu lượt người, tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước.

Trong tổng số hơn 4,6 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam quý I năm nay, khách đến bằng đường hàng không đạt gần 3,9 triệu lượt người, chiếm 83,6% lượng khách quốc tế đến Việt Nam và tăng 60,1% so với cùng kỳ năm trước; bằng đường bộ đạt 625,3 nghìn lượt người, chiếm 13,5% và gấp 2,6 lần; bằng đường biển đạt 136,7 nghìn lượt người, chiếm 2,9% và gấp 4,1 lần.

Hình 8. Khách quốc tế đến Việt Nam quý I năm 2024

phân theo vùng lãnh thổ

Số lượt người Việt Nam xuất cảnh^[27] trong tháng 3/2024 là 537,4 nghìn lượt người, tăng 42,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I/2024, số lượt người Việt Nam xuất cảnh đạt 1,2 triệu lượt người, tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước.

II. ỔN ĐỊNH KINH TẾ VĨ MÔ, KIỂM SOÁT LẠM PHÁT

1. Hoạt động ngân hàng, bảo hiểm, thị trường chứng khoán

Lãi suất huy động và lãi suất cho vay duy trì xu hướng giảm, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Hoạt động kinh doanh bảo hiểm ổn định; thị trường chứng khoán tăng trưởng khởi sắc với mức vốn hóa thị trường cổ phiếu tăng 12,2%.

Tính đến thời điểm 25/3/2024, huy động vốn của các tổ chức tín dụng giảm 0,76% so với cuối năm 2023 (cùng thời điểm năm 2023 tăng 1,17%); tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đạt 0,26% (cùng thời điểm năm 2023 tăng 1,99%).

Tiếp nối đà giảm lãi suất từ cuối năm 2023, xu hướng giảm lãi suất huy động và cho vay tiếp tục được duy trì. Lãi suất tiền gửi bình quân bằng đồng Việt Nam trong tháng 2/2024 của Ngân hàng thương mại (NHTM) trong nước ở mức 0,2%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; từ 2,2-3,1%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 5,3-5,6%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến 12 tháng; 6,8-7,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ trên 12 tháng đến 24 tháng và 6,9-7,3%/năm đối với kỳ hạn trên 24 tháng. Lãi suất cho vay bình quân của NHTM trong nước đối với các khoản cho vay mới và cũ còn dư nợ ở mức 7,7-9,9%/năm. Tín dụng tiếp tục được định hướng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp.

Tỷ giá trung tâm được điều hành chủ động, linh hoạt phù hợp với tình hình thị trường trong nước và quốc tế, các cân đối vĩ mô và mục tiêu chính sách tiền tệ, góp phần ổn định thị trường ngoại tệ, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ. Đến ngày 25/3/2024, tỷ giá trung tâm ở mức 24.015 VNĐ/USD, tăng 0,62% so với cuối năm 2023. Tỷ giá niêm yết mua - bán của Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương ở mức 24.570-24.940 VNĐ/USD, tăng 2,13-2,16% so với cuối năm 2023.

Về tín dụng chính sách xã hội, đến ngày 25/3/2024, tổng số vốn giải ngân các chương trình tín dụng chính sách xã hội đạt 26.333 tỷ đồng, với hơn 540 nghìn lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác vay vốn trong năm. Tổng dư nợ tín dụng chính sách đạt 338.642 tỷ đồng, tăng 2% so với năm 2023 với hơn 6,8 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác đang còn dư nợ.

Về thị trường bảo hiểm, những tháng đầu năm 2024, doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ, vốn đầu tư trở lại nền kinh tế, tổng tài sản các doanh nghiệp bảo hiểm đạt mức tăng trưởng khá. Tổng doanh thu phí bảo hiểm quý I/2024 ước đạt 53.295 tỷ đồng, giảm 4,3% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Doanh thu phí lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ ước đạt 33.740 tỷ đồng, giảm 10,9%; lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ ước đạt 19.555 tỷ đồng, tăng 9,8%. Chi trả quyền lợi bảo hiểm quý I/2024 ước đạt 20.988 tỷ đồng, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm 2023; tổng số tiền đầu tư trở lại nền kinh tế ước đạt 779.116 tỷ đồng, tăng 10,4%; tổng tài sản của các doanh nghiệp bảo hiểm ước đạt 932.866 tỷ đồng, tăng 10,2%.

Về thị trường chứng khoán, việc nới lỏng chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là động lực dẫn dắt nhà đầu tư trong nước quay trở lại thị trường, quý I/2024 chỉ số VN-Index có xu hướng tăng mạnh.

Trên thị trường cổ phiếu, tính đến ngày 28/3/2024, chỉ số VNIndex đạt 1.286,11 điểm, tăng 2,7% so với cuối tháng trước và tăng 13,8% so với cuối năm 2023; mức vốn hóa thị trường (đến ngày 15/3/2024) ước đạt 6.662 nghìn tỷ đồng, tăng 12,2%.

Trong tháng Ba, giá trị giao dịch bình quân đạt 28.992 tỷ đồng/phiên, tăng 24,5% so với bình quân tháng trước. Tính chung quý I/2024, giá trị giao dịch bình quân đạt 22.529 tỷ đồng/phiên, tăng 28,2% so với bình quân năm 2023.

Thị trường cổ phiếu tính đến cuối tháng 2/2024 có 736 cổ phiếu và chứng chỉ quỹ niêm yết; 870 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM với tổng giá trị niêm yết và đăng ký giao dịch đạt 2.138 nghìn tỷ đồng, tăng 0,5% so với cuối năm 2023.

Trên thị trường trái phiếu, giá trị giao dịch bình quân trong tháng Ba đạt 11.279 tỷ đồng/phiên, tăng 20,5% so với tháng trước; bình quân quý I/2024 đạt 9.698 tỷ đồng/phiên, tăng 48,8% so với bình quân năm 2023.

Tại thời điểm cuối tháng 02/2024, thị trường trái phiếu có 457 mã niêm yết với giá trị niêm yết đạt hơn 2.040 nghìn tỷ đồng, tăng 17,1% so với cuối năm 2023.

Trên thị trường chứng khoán phái sinh, khối lượng giao dịch bình quân sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 trong tháng Ba đạt 235.398 hợp đồng/phiên, tăng 42% so với tháng trước; khối lượng giao dịch bình quân sản phẩm chứng quyền có bảo đảm đạt 65,2 triệu chứng quyền/phiên, giảm 2,3%. Tính từ đầu năm đến nay, khối lượng giao dịch bình quân của sản phẩm hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 đạt 191.436 hợp đồng/phiên, giảm 19% so với bình quân năm 2023; sản phẩm chứng quyền có bảo đảm đạt 63,2 triệu chứng quyền/phiên, tăng 93,1%.

2. Đầu tư phát triển

Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội trong quý I/2024 theo giá hiện hành tăng 5,2%^[28] so với cùng kỳ năm trước đã phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh trong nước có xu hướng phục hồi ở nhiều ngành, lĩnh vực. Mức tăng này sẽ tạo đà tiếp tục bứt phá cho các quý tiếp theo, hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế năm 2024 trong bối cảnh nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam quý I/2024 ước đạt 4,63 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước, đạt mức cao nhất ba tháng đầu năm của các năm từ 2020 đến nay.

Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quý I/2024 theo giá hiện hành ước đạt 613,9 nghìn tỷ đồng, tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Vốn khu vực Nhà nước ước đạt 162,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 26,5% tổng vốn đầu tư và tăng 4,9% so với cùng kỳ năm trước; khu vực ngoài Nhà nước đạt 340,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 55,5%, tăng 4,2%; khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 110,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 18% và tăng 8,9%.

Hình 9. Tổng vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội

phân theo loại hình kinh tế theo giá hiện hành quý I các năm 2020-2024

Trong vốn đầu tư của khu vực Nhà nước, vốn thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước quý I/2024 ước đạt 97,7 nghìn tỷ đồng, bằng 13,9% kế hoạch năm và tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước (quý I/2023 bằng 12,9% và tăng 21,6%). Theo cấp quản lý, vốn trung ương đạt 15,7 nghìn tỷ đồng, bằng 14,2% kế hoạch năm và giảm 8,1% so với cùng kỳ năm trước; vốn địa phương đạt 82 nghìn tỷ đồng, bằng 13,8% và tăng 6,4%. Trong vốn địa phương quản lý, vốn ngân sách Nhà nước cấp tỉnh đạt 54,8 nghìn tỷ đồng, bằng 13% và tăng 5,8%; vốn ngân sách Nhà nước cấp huyện đạt 23,6 nghìn tỷ đồng, bằng 15,6% và tăng 8%; vốn ngân sách Nhà nước cấp xã đạt 3,6 nghìn tỷ đồng, bằng 17,2% và tăng 5%.

Hình 10. Tốc độ tăng/giảm vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội
theo giá hiện hành quý I các năm giai đoạn 2020-2024

        Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam^[29] tính đến ngày 20/3/2024 bao gồm: Vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 6,17 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước.

Hình 11. Vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam
tính đến ngày 20/3 các năm 2020-2024 (Tỷ USD)

- Vốn đăng ký cấp mới có 644 dự án được cấp phép với số vốn đăng ký đạt 4,77 tỷ USD, tăng 23,4% so với cùng kỳ năm trước về số dự án và tăng 57,9% về số vốn đăng ký. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo được cấp phép mới đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất với số vốn đăng ký đạt 3,04 tỷ USD, chiếm 63,7% tổng vốn đăng ký cấp mới; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 1,49 tỷ USD, chiếm 31,2%; các ngành còn lại đạt 239,3 triệu USD, chiếm 5,1%.

Trong số 42 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư được cấp phép mới tại Việt Nam trong ba tháng đầu năm 2024, Xin-ga-po là nhà đầu tư lớn nhất với 2,28 tỷ USD, chiếm 47,8% tổng vốn đăng ký cấp mới; tiếp đến là Đặc khu hành chính Hồng Công (Trung Quốc) 833 triệu USD, chiếm 17,4%; Trung Quốc 481,3 triệu USD, chiếm 10,1%; Nhật Bản 456,4 triệu USD, chiếm 9,6%; Hàn Quốc 248,6 triệu USD, chiếm 5,2%; Đài Loan 107,7 triệu USD, chiếm 2,3%.

 - Vốn đăng ký điều chỉnh có 248 lượt dự án đã cấp phép từ các năm trước đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư tăng thêm 934,6 triệu USD, giảm 22,6% so với cùng kỳ năm trước.

Nếu tính cả vốn đăng ký mới và vốn đăng ký điều chỉnh của các dự án đã cấp phép từ các năm trước thì vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đăng ký vào ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 3,83 tỷ USD, chiếm 67% tổng vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 1,53 tỷ USD, chiếm 26,8%; các ngành còn lại đạt 350,2 triệu USD, chiếm 6,2%.

- Vốn đăng ký góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài có 604 lượt với tổng giá trị góp vốn 466,2 triệu USD, giảm 61,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, có 224 lượt góp vốn, mua cổ phần làm tăng vốn điều lệ của doanh nghiệp với giá trị góp vốn là 214,5 triệu USD và 380 lượt nhà đầu tư nước ngoài mua lại cổ phần trong nước mà không làm tăng vốn điều lệ với giá trị 251,7 triệu USD. Đối với hình thức góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài, hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ đạt 150,7 triệu USD, chiếm 32,3%; vốn đầu tư vào công ngiệp chế biến, chế tạo đạt 99,4 triệu USD, chiếm 21,3% giá trị góp vốn; ngành còn lại 216 triệu USD, chiếm 46,4%.

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam ba tháng đầu năm 2024 ước đạt 4,63 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của ba tháng đầu năm trong 5 năm qua. Trong đó: Công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 3,61 tỷ USD, chiếm 78% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 460,4 triệu USD, chiếm 9,9%; sản xuất, phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí đạt 197,5 triệu USD, chiếm 4,3%.

Hình 12. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện
3 tháng đầu năm các năm 2020-2024

Đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài trong ba tháng đầu năm 2024 có 22 dự án được cấp mới giấy chứng nhận đầu tư với tổng số vốn của phía Việt Nam là 28,7 triệu USD, giảm 74,6% so với cùng kỳ năm trước; có 2 lượt dự án điều chỉnh vốn với số vốn điều chỉnh tăng 220 nghìn USD, giảm 96,5%.

Tính chung tổng vốn đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài (vốn cấp mới và điều chỉnh) đạt 28,9 triệu USD, giảm 75,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó: Bán buôn và bán lẻ, sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác đạt 11,5 triệu USD, chiếm 39,8% tổng vốn đầu tư; hoạt động kinh doanh bất động sản đạt 5,4 triệu USD, chiếm 18,6%; hoạt động xây dựng đạt 5 triệu USD; chiếm 17,3%.

Trong ba tháng đầu năm 2024 có 13 quốc gia và vùng lãnh thổ nhận đầu tư của Việt Nam, trong đó: Hoa Kỳ là nước dẫn đầu với 6,7 triệu USD, chiếm 23% tổng vốn đầu tư; Niu-Di-lân 5,9 triệu USD, chiếm 20,3%; Đức 5,4 triệu USD, chiếm 18,6%; Lào đạt 4,2 triệu USD, chiếm 14,6%; Xin-ga-po 1,8 triệu USD, chiếm 6,1%.

3. Thu, chi ngân sách Nhà nước^[30]

Thu ngân sách Nhà nước quý I/2024 ước tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước. Chi ngân sách Nhà nước ước tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2023, đảm bảo các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý nhà nước, thanh toán các khoản nợ đến hạn cũng như chi trả kịp thời cho các đối tượng theo quy định.

Hình 13. Thu, chi ngân sách Nhà nước quý I năm 2024

Thu ngân sách Nhà nước:

Tổng thu ngân sách Nhà nước tháng 3/2024 ước đạt 141,8 nghìn tỷ đồng. Lũy kế tổng thu ngân sách Nhà nước quý I/2024 đạt 539,5 nghìn tỷ đồng, bằng 31,7% dự toán năm và tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, một số khoản thu chính như sau:

- Thu nội địa tháng 3/2024 ước đạt 114,6 nghìn tỷ đồng. Lũy kế quý I/2024 đạt 467,5 nghìn tỷ đồng, bằng 32,4% dự toán năm và tăng 13,5% so với cùng kỳ năm trước.

- Thu từ dầu thô tháng 3/2024 ước đạt 6 nghìn tỷ đồng. Lũy kế quý I/2024 đạt 15,8 nghìn tỷ đồng, bằng 34,4% dự toán năm và tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước.

- Thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu tháng 3/2024 ước đạt 21,2 nghìn tỷ đồng. Lũy kế quý I/2024 đạt 56,2 nghìn tỷ đồng, bằng 27,5% dự toán năm và giảm 12,5% so với cùng kỳ năm trước.

Chi ngân sách Nhà nước:

Tổng chi ngân sách Nhà nước tháng 3/2024 ước đạt 140,3 nghìn tỷ đồng; lũy kế quý I/2024 ước đạt 393,5 nghìn tỷ đồng, bằng 18,6% dự toán năm và tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, chi thường xuyên quý I/2024 đạt 271 nghìn tỷ đồng, bằng 21,5% dự toán năm và tăng 3,4% so với cùng kỳ năm trước; chi đầu tư phát triển đạt 89,9 nghìn tỷ đồng, bằng 13,3% và tăng 22,8%; chi trả nợ lãi 32,5 nghìn tỷ đồng, bằng 29,1% và tăng 16,6%.

4. Xuất, nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ

a) Xuất, nhập khẩu hàng hóa^[31]

Trong tháng Ba, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa^[32] ước đạt 65,09 tỷ USD, tăng 35,6% so với tháng trước và tăng 12% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I/2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 178,04 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 17%; nhập khẩu tăng 13,9%^[33]. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 8,08 tỷ USD.

Hình 14. Xuất, nhập khẩu hàng hóa quý I năm 2024

Xuất khẩu hàng hóa

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 02/2024 sơ bộ đạt 24,69 tỷ USD, thấp hơn 135 triệu USD so với số ước tính.

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 3/2024 ước đạt 34,01 tỷ USD, tăng 37,8% so với tháng trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 9,54 tỷ USD, tăng 51,7%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 24,47 tỷ USD, tăng 33%. So với cùng kỳ năm trước, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng Ba tăng 14,2%, trong đó khu vực kinh tế trong nước tăng 21,2%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) tăng 11,7%.

Tính chung quý I/2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 93,06 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 25,21 tỷ USD, tăng 26,2%, chiếm 27,1% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 67,85 tỷ USD, tăng 13,9%, chiếm 72,9%.

Trong quý I/2024 có 16 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 82,1% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 04 mặt hàng xuất khẩu trên 5 tỷ USD, chiếm 52,7%).

Biểu 7. Trị giá một số mặt hàng xuất khẩu quý I năm 2024

 Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu quý I/2024, nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản ước đạt 1,18 tỷ USD, chiếm 1,3%; nhóm hàng công nghiệp chế biến ước đạt 82,02 tỷ USD, chiếm 88,1%; nhóm hàng nông sản, lâm sản ước đạt 8 tỷ USD, chiếm 8,6%; nhóm hàng thủy sản ước đạt 1,86 tỷ USD, chiếm 2%.

Nhập khẩu hàng hóa

Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 02/2024 sơ bộ đạt 23,3 tỷ USD, thấp hơn 416 triệu USD so với số ước tính.

Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 3/2024 ước đạt 31,08 tỷ USD, tăng 33,4% so với tháng trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 10,83 tỷ USD, tăng 36,8%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 20,25 tỷ USD, tăng 31,6%. So với cùng kỳ năm trước, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng Ba tăng 9,7%, trong đó khu vực kinh tế trong nước tăng 2,9%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 13,7%.

Tính chung quý I/2024, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 84,98 tỷ USD, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 29,7 tỷ USD, tăng 14,4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 55,28 tỷ USD, tăng 13,6%.

Trong quý I/2024 có 17 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 76,1% tổng kim ngạch nhập khẩu (có 02 mặt hàng nhập khẩu trên 5 tỷ USD, chiếm 40,3%).

Biểu 8. Trị giá một số mặt hàng nhập khẩu quý I năm 2024

Về cơ cấu nhóm hàng nhập khẩu quý I/2024, nhóm hàng tư liệu sản xuất ước đạt 79,9 tỷ USD, chiếm 94%, trong đó nhóm hàng máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng chiếm 46,3%; nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu chiếm 47,7%. Nhóm hàng vật phẩm tiêu dùng ước đạt 5,08 tỷ USD, chiếm 6%.

Về thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa quý I/2024, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 26,2 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 29,4 tỷ USD. Trong quý I/2024, xuất siêu sang Hoa Kỳ ước đạt 22,7 tỷ USD tăng 27,9% so với cùng kỳ năm trước; xuất siêu sang EU ước đạt 8,2 tỷ USD, tăng 15,8%; xuất siêu sang Nhật Bản 50 triệu USD, giảm 27,7%; nhập siêu từ Trung Quốc 16,7 tỷ USD, tăng 44,4%; nhập siêu từ Hàn Quốc 6,2 tỷ USD, giảm 3,5%; nhập siêu từ ASEAN 2,2 tỷ USD, tăng 10,9%.

Hình 17. Thị trường xuất, nhập khẩu hàng hoá chủ yếu quý I năm 2024

Cán cân thương mại hàng hóa sơ bộ tháng Hai xuất siêu 1,38 tỷ USD^[34]; hai tháng xuất siêu 5,15 tỷ USD; tháng Ba ước tính xuất siêu 2,93 tỷ USD. Tính chung quý I/2024, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 8,08 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 4,93 tỷ USD). Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 4,49 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 12,57 tỷ USD.

b) Xuất, nhập khẩu dịch vụ

Trong quý I/2024, kim ngạch xuất khẩu dịch vụ ước đạt 5,67 tỷ USD, tăng 24,7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó dịch vụ du lịch đạt 3,15 tỷ USD (chiếm 55,5% tổng kim ngạch), tăng 45,8%; dịch vụ vận tải đạt 1,35 tỷ USD (chiếm 23,8%), tăng 3,8%.

Kim ngạch nhập khẩu dịch vụ quý I/2024 ước đạt 8 tỷ USD (trong đó đã tính trong phí dịch vụ vận tải và bảo hiểm của hàng hóa nhập khẩu là 2,69 tỷ USD), tăng 26,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó dịch vụ vận tải đạt 3,43 tỷ USD (chiếm 42,9% tổng kim ngạch), tăng 22,5%; dịch vụ du lịch đạt 2,35 tỷ USD (chiếm 29,4%), tăng 67,3%.

Nhập siêu dịch vụ quý I/2024 là 2,33 tỷ USD.

5. Chỉ số giá

a) Chỉ số giá tiêu dùng 

Theo quy luật tiêu dùng, nhu cầu của người dân giảm sau dịp Tết Nguyên đán khiến giá hàng hóa và dịch vụ thiết yếu trên thị trường giảm, đặc biệt là lương thực, thực phẩm. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3/2024 giảm 0,23% so với tháng trước, so với tháng 12/2023 tăng 1,12% và so với cùng kỳ năm trước tăng 3,97%.

Tính chung quý I năm 2024, CPI tăng 3,77% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 2,81%.

Trong mức giảm 0,23% của CPI tháng 3/2024 so với tháng trước, có 07 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá giảm và 04 nhóm hàng có chỉ số giá tăng.

Hình 18. Tốc độ tăng/giảm CPI tháng 3/2024 so với tháng trước

Bảy nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá giảm gồm:

- Nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống giảm mạnh nhất với mức 0,76% (tác động làm CPI chung giảm 0,25 điểm phần trăm), trong đó: Lương thực giảm 0,42%^[35]; thực phẩm giảm 1,19%^[36] (tác động làm CPI chung giảm 0,25 điểm phần trăm); ăn uống ngoài gia đình tăng 0,19%^[37].

- Nhóm giáo dục giảm 0,29%, trong đó dịch vụ giáo dục giảm 0,34%^[38]. Nguyên nhân chủ yếu do ngày 31/12/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 97/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27 tháng 8 năm 2021 của Chính phủ, trong đó yêu cầu giữ ổn định mức thu học phí từ năm học 2023-2024 bằng mức thu học phí của năm học 2021-2022 đối với giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập, theo đó một số trường học đã điều chỉnh giảm mức học phí sau khi đã thu theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP.

- Nhóm văn hóa, giải trí và du lịch giảm 0,12% do nhu cầu mua sắm, du xuân sau Tết Nguyên đán giảm, tập trung ở những mặt hàng sau: Giá nhóm hoa, cây cảnh, vật cảnh giảm 0,84%; du lịch trọn gói giảm 0,45%; khách sạn, nhà khách giảm 0,36%.

- Nhóm đồ uống và thuốc lá giảm 0,07% theo quy luật tiêu dùng sau Tết Nguyên đán giảm, trong đó giá rượu bia giảm 0,23%; đồ uống không cồn giảm 0,05%; riêng nhóm thuốc hút tăng 0,15% do giá đô la Mỹ tăng.

- Nhóm may mặc, mũ nón, giày dép giảm 0,06% do thời tiết các tỉnh miền Bắc ấm dần lên và người dân thắt chặt chi tiêu sau Tết. Trong đó, giày dép giảm 0,08% so với tháng trước; quần áo may sẵn giảm 0,06%; may mặc khác giảm 0,12%.

- Nhóm giao thông giảm 0,03%, trong đó: Chỉ số giá dịch vụ giao thông công cộng giảm 5,76%, chủ yếu do nhu cầu giảm sau dịp Tết Nguyên đán; chỉ số giá xăng tăng 0,72%; chỉ số giá dầu diezen giảm 1,15% do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá xăng dầu trong nước; dịch vụ rửa xe, bơm xe giảm 0,8%; dịch vụ trông giữ xe giảm 0,09%; dịch vụ bảo dưỡng phương tiện đi lại tăng 0,36%.

- Nhóm bưu chính, viễn thông giảm 0,01% chủ yếu do các doanh nghiệp thực hiện chương trình khuyến mại giảm giá đối với một số loại điện thoại di động mẫu mã cũ.

Bốn nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng gồm:

- Nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng nhẹ 0,01%. Trong đó, giá một số mặt hàng tăng: Giá bàn là điện tăng 1,01%; đèn điện thắp sáng tăng 0,3%; quạt điện tăng 0,25%; đồ dùng nấu ăn tăng 0,2%; đồ dùng bằng kim loại tăng 0,15%; dịch vụ sửa chữa thiết bị trong gia đình tăng 0,12%; xà phòng và chất tẩy rửa tăng 0,03%.

- Nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,02%, trong đó chỉ số giá thuốc các loại tăng 0,08% chủ yếu do một số mặt hàng thuốc giảm đau, hạ sốt, chống dị ứng, chống viêm, thuốc dùng cho đường hô hấp tăng giá khi thời tiết chuyển mùa nồm ẩm tại một số địa phương miền Bắc.

- Nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,06%, chủ yếu tăng giá ở một số nhóm hàng: Nhóm đồ trang sức tăng 4,47%; sửa chữa đồng hồ đeo tay, đồ trang sức tăng 0,12%. Trong mùa cưới hỏi nên giá các vật dụng, dịch vụ về cưới hỏi tăng 0,13%.

- Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,29%, trong đó một số mặt hàng tăng giá: Giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở tăng 0,15% và giá dịch vụ sửa chữa nhà ở tăng 0,33%, chủ yếu do giá cát tăng khi thiếu nguồn cung; giá điện sinh hoạt tăng 0,47%, nước sinh hoạt tăng 2,1%^[39] do nhu cầu tiêu dùng tăng; giá gas tăng 0,49% do từ ngày 01/3/2024, giá gas trong nước điều chỉnh tăng 2.000 đồng/bình 12 kg do điều chỉnh tỷ giá USD. Ở chiều ngược lại, giá dầu hỏa tháng 3/2024 giảm 0,1% so với tháng 02/2024 do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá trong tháng.

Chỉ số giá tiêu dùng quý I/2024 tăng 3,77% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Giáo dục tăng 9,02%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 6,51%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 6,20%; nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 5,40%; hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,53%; đồ uống và thuốc lá tăng 2,33%; giao thông tăng 2,27%; may mặc, mũ nón, giày dép tăng 1,54%; văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,35%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 1,21%. Riêng bưu chính viễn thông giảm 1,46%.

CPI quý I năm 2024 tăng so với cùng kỳ năm trước do một số nguyên nhân chủ yếu sau:

(i) Giá gạo trong nước tăng theo giá gạo xuất khẩu và nhu cầu tiêu dùng gạo nếp và gạo tẻ ngon trong dịp Lễ ông Công, ông Táo và Tết Nguyên đán tăng cao làm cho chỉ số giá gạo quý I/2024 tăng 21,71% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI chung tăng 0,55 điểm phần trăm.

(ii) Chỉ số giá nhóm nước sinh hoạt tăng 10,58% do nhu cầu sử dụng nước tăng, đồng thời một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tăng giá nước theo quyết định của Ủy ban nhân dân, tác động làm CPI chung tăng 0,06 điểm phần trăm.

(iii) Chỉ số giá nhóm điện sinh hoạt tăng 9,38% do nhu cầu sử dụng điện tăng cùng với từ ngày 04/5/2023 và ngày 09/11/2023, EVN điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân, góp phần làm CPI chung tăng 0,31 điểm phần trăm.

(iv) Chỉ số giá nhóm giáo dục quý I tăng 9,02% so với cùng kỳ năm trước, do trong năm học 2023-2024 một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tăng mức học phí, làm CPI chung tăng 0,56 điểm phần trăm.

(v) Chỉ số giá nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 6,51%, làm CPI chung tăng 0,35 điểm phần trăm do giá dịch vụ y tế được điều chỉnh theo Thông tư số 22/2023/TT-BYT của Bộ Y tế từ ngày 17/11/2023.

(vi) Chỉ số giá nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 5,4% do giá xi măng, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào và giá nhà thuê tăng, làm CPI chung tăng 1,02 điểm phần trăm.

(vii) Chỉ số giá nhóm văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,35%, góp phần làm CPI chung tăng 0,06 điểm phần trăm.

Bên cạnh đó, yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI quý I năm 2024:

Chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông quý I năm 2024 giảm 1,46% so với cùng kỳ năm trước do giá điện thoại thế hệ cũ giảm khi các doanh nghiệp áp dụng chương trình giảm giá, kích cầu đối với các dòng điện thoại thông minh đã được tung ra thị trường một thời gian.

Lạm phát cơ bản^[40] tháng 3/2024 tăng 0,03% so với tháng trước và tăng 2,76% so với cùng kỳ năm trước. Trong quý I/2024, lạm phát cơ bản bình quân tăng 2,81% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 3,77%) chủ yếu do giá lương thực, xăng dầu, giá dịch vụ y tế và giá dịch vụ giáo dục là yếu tố tác động tăng CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính toán lạm phát cơ bản.

b) Chỉ số giá vàng và đô la Mỹ

Giá vàng trong nước biến động cùng chiều với giá vàng thế giới. Tính đến ngày 25/3/2024, bình quân giá vàng thế giới ở mức 2.139,64 USD/ounce, tăng 5,21% so với tháng 02/2024. Nguyên nhân giá vàng thế giới tăng cao chủ yếu do các nhà giao dịch kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ sau chiến dịch tăng lãi suất nhằm kiềm chế lạm phát; căng thẳng địa chính trị kéo dài và kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại thúc đẩy các nhà đầu tư tìm đến vàng như một kênh trú ẩn an toàn. Trong nước, chỉ số giá vàng tháng 3/2024 tăng 4,59% so với tháng trước; tăng 9,41% so với tháng 12/2023; tăng 22,71% so với cùng kỳ năm trước; bình quân quý I/2024, chỉ số giá vàng tăng 18,23% so với cùng kỳ năm trước.

Trên thế giới, giá đồng đô la Mỹ tăng sau khi FED thông báo giữ duy trì lãi suất trong biên độ 5,25%-5,5%. Tính đến ngày 25/3/2024, chỉ số đô la Mỹ trên thị trường quốc tế đạt mức 103,5 điểm, giảm 0,35% so với tháng trước. Trong nước, nhu cầu đô la Mỹ của các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu tăng, giá đô la Mỹ bình quân trên thị trường tự do quanh mức 24.837 VND/USD. Chỉ số giá đô la Mỹ tháng 3/2024 tăng 0,88% so với tháng trước; tăng 1,81% so với tháng 12/2023; tăng 4,32% so với cùng kỳ năm trước; bình quân quý I/2024 tăng 3,97% so với cùng kỳ năm trước.

c) Chỉ số giá sản xuất

Trong quý I/2024, thị trường hàng hóa thế giới có nhiều biến động do ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội của các nước. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn tiếp tục gay gắt; xung đột quân sự Nga - U-crai-na và tại dải Gaza kéo dài; bất ổn leo thang trên Biển Đỏ. Nhiều quốc gia duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, tổng cầu yếu khiến kinh tế thế giới tăng trưởng chậm. Trong nước, hoạt động sản xuất hàng hóa, dịch vụ đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu dùng của người dân và xuất khẩu. Giá sản xuất quý I/2024 tăng, giảm đan xen, chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất, chỉ số giá sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản và chỉ số giá dịch vụ tăng so với cùng kỳ năm trước, trong khi chỉ số giá sản xuất công nghiệp giảm nhẹ và chỉ số giá xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa có xu hướng giảm theo thị trường thế giới.

Hình 19. Chỉ số giá sản xuất, chỉ số giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu
dùng cho sản xuất quý I so với cùng kỳ năm trước các năm 2020-2024 (%)

Chỉ số giá sản xuất sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản quý I/2024 ước tăng 3,4% so với quý IV/2023 và tăng 5,81% so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Chỉ số giá sản xuất sản phẩm nông nghiệp và dịch vụ có liên quan tăng 3,8% và tăng 8,23%; lâm nghiệp và dịch vụ có liên quan tăng 0,37% và giảm 0,44%; thủy sản khai thác, nuôi trồng tăng 2,51% và giảm 0,78%.

Chỉ số giá sản xuất sản phẩm công nghiệp quý I/2024 ước giảm 0,64% so với quý trước và giảm 0,56% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Chỉ số giá sản xuất sản phẩm khai khoáng giảm 3,02% và tăng 3,23%; sản phẩm công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 0,55% và giảm 1,01%; điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí tăng 1,09% và tăng 4,75%; nước tự nhiên khai thác, dịch vụ quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 0,78% và tăng 2,53%.

Chỉ số giá sản xuất dịch vụ quý I/2024 ước tăng 1,97% so với quý trước và tăng 7,15% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó:  Dịch vụ vận tải, kho bãi tăng 4,24% và tăng 15,49%; dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 1,81% và tăng 4,9%; hoạt động hành chính và hỗ trợ tăng 2,57% và tăng 4,25%; hoạt động dịch vụ khác tăng 3,18% và tăng 6,86%; hoạt động làm thuê các công việc trong các hộ gia đình tăng 1,46% và tăng 3,83%.

Chỉ số giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu dùng cho sản xuất quý I/2024 tăng 1,39% so với quý trước và tăng 1,25% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm 0,57% và giảm 0,34%; chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 1,49% và tăng 1,5%; chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho xây dựng tăng 0,37% và giảm 0,94%.

d) Chỉ số giá xuất, nhập khẩu hàng hóa

Hình 20. Chỉ số giá xuất khẩu hàng hóa, chỉ số giá nhập khẩu hàng hóa

và tỷ giá thương mại hàng hóa quý I so với cùng kỳ năm trước

các năm 2020-2024 (%)

Chỉ số giá xuất khẩu hàng hóa quý I/2024 giảm 1,6% so với quý trước và giảm 1,75% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Chỉ số giá của nhóm nông sản, thực phẩm tăng 2,36% và tăng 4,63%; nhóm nhiên liệu giảm 6,73% và giảm 6,72%; nhóm hàng hóa chế biến, chế tạo khác giảm 1,91% và giảm 2,34%.

Chỉ số giá nhập khẩu hàng hóa quý I/2024 giảm 0,39% so với quý trước và giảm 1,54% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó: Chỉ số giá của nhóm nông sản, thực phẩm tăng 0,22% và giảm 7,83%; nhóm nhiên liệu tăng 1,07% và giảm 20,72%; nhóm hàng hóa chế biến, chế tạo khác giảm 0,5% và tăng 0,2%.

Tỷ giá thương mại hàng hóa (TOT)^[41] quý I/2024 giảm 1,21% so với quý trước và giảm 0,2% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, hàng thủy sản giảm 0,06% và tăng 0,56%; hàng rau quả tăng 2,63% và giảm 1,96%; xăng dầu các loại giảm 5,52% và giảm 8,56%; cao su tăng 3,22% và tăng 7,28%; gỗ và sản phẩm gỗ giảm 1,95% và giảm 3,24%; sắt, thép tăng 1,66% và tăng 1,38%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 2,1% và tăng 4,35%.

TOT quý I/2024 giảm so với cùng kỳ năm trước do chỉ số giá xuất khẩu có mức giảm sâu hơn mức giảm của chỉ số giá nhập khẩu, phản ánh Việt Nam đang ở vị trí bất lợi khi giá hàng nhập khẩu có lợi thế hơn so với giá hàng xuất khẩu.

III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI

1. Lao động, việc làm

Tình hình lao động, việc làm quý I/2024 đã quay trở lại theo xu hướng phát triển bình thường như thời kỳ trước dịch Covid-19, đó là lực lượng lao động thường giảm nhẹ so với quý trước nhưng vẫn tăng so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm tăng so với quý trước và cùng kỳ năm trước tuy nhiên tỷ lệ thất nghiệp giảm, theo quy luật thường thấy ở quý có Tết Nguyên đán.

a) Lực lượng lao động

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của cả nước quý I/2024 ước tính là 52,4 triệu người, giảm 137,4 nghìn người so với quý trước và tăng 175,8 nghìn người so với cùng kỳ năm trước; tỷ lệ tham gia lực lượng lao động quý I/2024 là 68,5%, đều giảm 0,4 điểm phần trăm so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước.

Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ quý I/2024 là 27,8%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 1,4 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Biểu 9. Lực lượng lao động quý I năm 2024

Nghìn người

b) Lao động có việc làm

Lao động có việc làm quý I/2024 ước tính là 51,3 triệu người, giảm 127,0 nghìn người so với quý trước và tăng 174,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực thành thị là 19,6 triệu người, tăng 446 nghìn người so với quý trước và tăng 647,7 nghìn người so với cùng kỳ năm trước; khu vực nông thôn là 31,7 triệu người, giảm 573,0 nghìn người và giảm 473,7 nghìn người.

Xét theo khu vực kinh tế, lao động có việc làm quý I/2024 trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 13,8 triệu người, chiếm 26,9% và giảm 3,1 nghìn người so với quý trước và giảm 65,4 nghìn người so với cùng kỳ năm trước; khu vực công nghiệp và xây dựng là 17,0 triệu người, chiếm 33,1% và giảm 196,4 nghìn người và giảm 336,4 nghìn người; khu vực dịch vụ là 20,5 triệu người, chiếm 40,0% và tăng 72,4 nghìn người và tăng 575,8 nghìn người.

Nhìn chung, lao động có việc làm có xu hướng phát triển bình thường như thời kỳ trước dịch Covid-19 nhưng tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức chung (bao gồm cả lao động làm việc trong hộ nông, lâm nghiệp và thủy sản)^[42] vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức quý I/2024 là 64,8%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 0,2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Xét theo khu vực, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức trong khu vực thành thị là 49,3%; khu vực nông thôn là 74,4%. Xét theo giới tính, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức ở nam là 67,9% và ở nữ là 61,4%.

c) Thiếu việc làm trong độ tuổi lao động^[43]

Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý I/2024 là 933,0 nghìn người, tăng 26,4 nghìn người so với quý trước và tăng 47,2 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý I/2024 là 2,03%, tăng 0,05 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 0,09 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực thành thị là 1,20%, giảm 0,41 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,11 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước; khu vực nông thôn là 2,58%, tăng 0,38 điểm phần trăm và tăng 0,24 điểm phần trăm.

Hình 21. Số người và tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động
các quý năm 2021-2024

Trong quý I/2024, số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động ở khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 459,5 nghìn người, chiếm 49,3%, tăng 64,5 nghìn người so với quý trước; khu vực công nghiệp và xây dựng là 205,5 nghìn người, chiếm 22,0%, giảm 64,1 nghìn người; khu vực dịch vụ là 268,0 nghìn người, chiếm 28,7%, tăng 26,0 nghìn người.

d) Thu nhập bình quân của lao động

Thu nhập bình quân của lao động quý I/2024 là 7,6 triệu đồng/tháng, tăng 301 nghìn đồng so với quý IV/2023 và tăng 549 nghìn đồng so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, thu nhập bình quân tháng của lao động nam là 8,6 triệu đồng/tháng, lao động nữ là 6,5 triệu đồng/tháng; thu nhập bình quân của lao động ở khu vực thành thị là 9,3 triệu đồng/tháng, khu vực nông thôn là 6,5 triệu đồng/tháng.

Thu nhập bình quân tháng của lao động làm công hưởng lương quý I năm 2024 là 8,5 triệu đồng/tháng, tăng 7,7%, tương ứng tăng 606 nghìn đồng so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, thu nhập của lao động nam là 9,0 triệu đồng/tháng, lao động nữ là 7,9 triệu đồng/tháng.

đ) Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động^[44]

Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý I/2024 là 2,24%, giảm 0,02 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,01 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước, trong đó: Khu vực thành thị là 2,64%; khu vực nông thôn là 1,99%.

Hình 22. Số người và tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động
các quý năm 2021-2024

Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (từ 15-24 tuổi) quý I/2024 là 7,99%, tăng 0,37 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 0,38 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên khu vực thành thị là 10,18%; khu vực nông thôn là 6,87%. Tỷ lệ thanh niên không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo ở khu vực nông thôn là 12,8%, khu vực thành thị là 8,3%; nữ thanh niên không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo là 12,5%; nam là 9,7%.

e) Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng^[45]

Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng của Việt Nam thường dao động ở mức 4%. Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng quý I/2024 là 4,4%. Trong đó, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng của khu vực thành thị là 3,9%; khu vực nông thôn là 4,7%. Đa số lao động không sử dụng hết tiềm năng là những người từ 15-34 tuổi (49,0%). Điều này cho thấy Việt Nam vẫn còn một bộ phận không nhỏ lực lượng lao động tiềm năng chưa được khai thác, đặc biệt là nhóm lao động trẻ.

g) Lao động làm công việc tự sản, tự tiêu

Lao động làm công việc tự sản tự tiêu quý I/2024 là 3,9 triệu người, tăng 492,4 nghìn người so với quý trước và giảm 51,3 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Số lao động làm công việc tự sản tự tiêu tập trung chủ yếu ở khu vực nông thôn với 86,6% và tập trung ở nữ giới, chiếm 63,7%. Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng yêu cầu cao về tay nghề, kỹ năng cũng như nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái và thiếu tính ổn định, cơ hội để nhóm lao động này tìm kiếm được công việc tốt là rất khó khăn.

2. Đời sống dân cư và bảo đảm an sinh xã hội

Tình hình đời sống dân cư trong quý I năm nay được cải thiện hơn. Theo kết quả sơ bộ từ Khảo sát mức sống dân cư 2024, thu nhập bình quân đầu người quý I/2024 ước đạt 5,2 triệu đồng/tháng, tăng khoảng 8% so với quý trước và tăng 10% so với cùng kỳ năm 2023.

Theo khảo sát tình hình đời sống của hộ dân cư, tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập trong tháng Ba không thay đổi và tăng lên so với tháng cùng kỳ năm trước là 94,1%; tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập giảm và không biết là 5,9%. Trong quý I/2024, tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập không thay đổi và tăng lên so với cùng kỳ năm 2023 là 93,6% (tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập tăng lên so với quý IV/2023 tăng 1,9 điểm phần trăm; so với quý I/2023 tăng 0,1 điểm phần trăm); tỷ lệ hộ đánh giá có thu nhập giảm và không biết là 6,4%.

Hình 23. Đánh giá của hộ dân cư về tình hình đời sống của hộ dân cư

                                                                                                ĐVT: %

Các nguyên nhân chính làm cho thu nhập giảm trong quý I/2024 được các hộ gia đình đánh giá như sau: 39,8% hộ gia đình có thành viên mất việc làm/tạm nghỉ việc; 22,4% hộ đánh giá do chi phí đầu vào cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ tăng và 19,2% hộ đánh giá do giá bán các sản phẩm từ các hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ giảm.

Về tác động của các sự kiện tiêu cực đến đời sống trong quý I/2024 được các hộ gia đình đánh giá: 31,3% hộ đang phải chịu những ảnh hưởng do giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng cao; 2,9% hộ gia đình chịu ảnh hưởng tiêu cực từ dịch bệnh đối với con người và 1,7% hộ gia đình chịu ảnh hưởng tiêu cực từ dịch bệnh đối với vật nuôi, cây trồng.

Trong quý I năm nay, có 12,7% hộ gia đình được phỏng vấn nhận được sự trợ giúp từ các nguồn hỗ trợ khác nhau. Cụ thể, tỷ lệ hộ nhận được trợ giúp từ họ hàng, người thân là 8,5%; từ các chương trình, chính sách của địa phương là 4,5%; từ các chương trình, chính sách chung của quốc gia là 4,2%; từ các hoạt động từ thiện của các tổ chức và cá nhân khác là 1,8% và từ các nguồn khác là 0,02%.

Công tác bảo đảm an sinh xã hội luôn được các cấp, ngành thực hiện kịp thời, hiệu quả. Theo báo cáo từ địa phương, tính đến ngày 19/3/2024, lãnh đạo trung ương và địa phương, các ban, ngành, đoàn thể, các nhà hảo tâm cũng đã tổ chức thăm hỏi, động viên và tặng quà cho các đối tượng bảo trợ xã hội theo Nghị định số 20/2021/NĐ-CP ngày 15/3/2021 là 8,1 nghìn tỷ đồng; hộ nghèo, hộ cận nghèo là hơn 2,4 nghìn tỷ đồng; người có công, thân nhân người có công với cách mạng là 9,2 nghìn tỷ đồng; hỗ trợ đột xuất, bất thường phát sinh tại địa phương là gần 26,8 tỷ đồng. Ngoài ra, bảo hiểm xã hội đã cấp phát hơn 27,1 triệu thẻ BHYT/sổ/thẻ khám chữa bệnh miễn phí cho các đối tượng thụ hưởng.

Theo thông tin từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, để người dân không bị thiếu đói, tính từ đầu năm đến nay, tổng số gạo Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã hỗ trợ cho người dân hơn 17,7 nghìn tấn gạo, trong đó: Hỗ trợ 10,4 nghìn tấn gạo cứu đói nhân dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn cho 103,7 nghìn hộ với 693,4 nghìn nhân khẩu; Chính phủ hỗ trợ hơn 2,3 nghìn tấn gạo cứu đói giáp hạt năm 2024 cho hơn 33 nghìn hộ với 155,7 nghìn nhân khẩu.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lũy kế đến hết tháng 02/2024, cả nước có khoảng 6.370/8.167 xã (khoảng 78%) đạt chuẩn nông thôn mới; có 1.737 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 301 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 280 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới^[46]. Có 23 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới ^[47].

3. Tình hình dịch bệnh, ngộ độc thực phẩm

Theo báo cáo của Bộ Y tế, trong tháng (19/02-18/3/2024), cả nước có 3.644 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết; 1.849 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng; 18 trường hợp sốt phát ban nghi sởi; 02 trường hợp viêm màng não do não mô cầu và 26 trường hợp viêm não vi rút. Tính chung quý I/2024, cả nước có gần 12 nghìn trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết; 6,7 nghìn trường hợp mắc bệnh tay chân miệng; 50 trường hợp sốt phát ban nghi sởi; 02 trường hợp viêm màng não do não mô cầu và 65 trường hợp viêm não vi rút.

Tổng số người nhiễm HIV của cả nước hiện còn sống tính đến thời điểm 18/3/2024 là 235,7 nghìn người và số người tử vong do HIV/AIDS của cả nước tính đến thời điểm trên là 114,4 nghìn người.

Về ngộ độc thực phẩm, trong tháng Ba xảy ra 06 vụ làm 368 người bị ngộ độc. Tính chung quý I/2024 (từ ngày 19/12/2023 đến 18/3/2024) cả nước xảy ra 16 vụ ngộ độc thực phẩm làm 659 người bị ngộ độc (03 người tử vong).

4. Hoạt động văn hóa, thể thao

Trong quý I/2024, nhiều lễ hội truyền thống và hoạt động văn hóa, văn nghệ, được tổ chức khắp nơi trên cả nước nhằm giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần quần chúng nhân dân. Điển hình như Hà Nội, trong quý I có hơn 400 lễ hội được tổ chức, cùng với đó là một số hoạt động văn hóa nổi bật khác như Liên hoan Văn hóa các dân tộc lần thứ XX và trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc tỉnh Thanh Hóa diễn ra trong 2 ngày 08 và 09/3, Lễ hội Hoa Ban năm 2024 với chủ đề "Về miền Hoa Ban" tổ chức ngày 16/3 tại tỉnh Điện Biên, Lễ khai hội Đền Tranh, Xuân Giáp Thìn 2024 diễn ra trong 3 ngày 19/3 và ngày 23-24/3 tại tỉnh Hải Dương.

Phong trào thể thao quần chúng tiếp tục được đẩy mạnh, các phong trào thể dục, thể thao được tổ chức rộng khắp, một số hoạt động nổi bật diễn ra như: Lễ phát động ngày chạy Olympic vì sức khoẻ toàn dân thu hút hơn 1.500 người tham gia trong ngày 03/3 tại Kon Tum; giải vô địch Anh tài Vật dân tộc quốc gia diễn ra từ ngày 12-16/3 tại Bắc Giang; khai mạc Hội khỏe Phù Đổng lần thứ X trong ngày 15/3/2024 với sự tham gia của 5.000 người tại Hà Nội; giải lân sư rồng và võ cổ truyền tổ chức ngày 19/3 thu hút 200 vận động viên đến từ 12 câu lạc bộ lân sư rồng, võ cổ truyền tỉnh Thái Bình.

Về thể thao thành tích cao, trong tháng Ba diễn ra một số sự kiện và thành tích nổi bật như: Việt Nam giành huy chương vàng môn nhảy cầu tại giải vô địch nhóm tuổi trẻ châu Á 2024 vào ngày 01/3 tại Phi-li-pin; Việt Nam giành vị trí á quân giải Cầu lông Đức mở rộng 2024 vào ngày 03/3 tại Đức; Việt Nam vô địch World Cup Billiards Bogota vào ngày 04/3 tại Cô-lôm-bi-a; giải Cầu lông quốc tế Ciputra Hanoi 2024 diễn ra từ ngày 12-17/3 tại Hà Nội với hơn 300 vận động viên đến từ nhiều quốc gia tham dự; giải vô địch kéo co quốc gia lần thứ XII năm 2024 được tổ chức tại Đắk Lắk từ ngày 20-26/3 với hơn 300 vận động viên tranh tài; giải đua mô tô nước thế giới UIM-ABP Aquabike World Championship từ ngày 22-24/3 tổ chức tại Bình Định thu hút gần 70 tay đua hàng đầu thế giới.

5. Tai nạn giao thông^[48]

Trong tháng Ba (từ 15/02-14/3/2024), trên địa bàn cả nước xảy ra 1.697 vụ tai nạn giao thông, bao gồm 1.193 vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên và 504 vụ va chạm giao thông, làm 743 người chết, 748 người bị thương và 519 người bị thương nhẹ. So với tháng trước, số vụ tai nạn giao thông giảm 29,9% (số vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên giảm 28,3% và số vụ va chạm giao thông giảm 33,5%); số người chết giảm 26,7%; số người bị thương giảm 32% và số người bị thương nhẹ giảm 38,4%. So với cùng kỳ năm trước, số vụ tai nạn giao thông tháng Ba gấp gần 2,4 lần (số vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên gấp 2,4 lần và số vụ va chạm giao thông gấp 2,2 lần); số người chết gấp 1,9 lần; số người bị thương gấp 2,7 lần và số người bị thương nhẹ gấp 2,2 lần.

Tính chung quý I năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 6.552 vụ tai nạn giao thông, bao gồm 4.465 vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên và 2.087 vụ va chạm giao thông, làm 2.723 người chết, 2.924 người bị thương và 2.322 người bị thương nhẹ. So với cùng kỳ năm trước, số vụ tai nạn giao thông trong quý I năm nay gấp gần 2,8 lần (số vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên gấp 2,6 lần; số vụ va chạm giao thông gấp 3,3 lần); số người chết gấp 1,9 lần; số người bị thương gấp 3,2 lần và số người bị thương nhẹ gấp 3,5 lần. Bình quân 1 ngày trong quý I năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 72 vụ tai nạn giao thông, gồm 49 vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên và 23 vụ va chạm giao thông, làm 30 người chết, 32 người bị thương và 26 người bị thương nhẹ.

6. Thiệt hại do thiên tai ^[49]

Thiệt hại do thiên tai trong tháng Ba chủ yếu do ảnh hưởng của sạt lở đất làm 1 người mất tích; 111 ngôi nhà bị sập đổ, cuốn trôi và hư hỏng; 87,6 ha hoa màu bị hư hỏng; tổng giá trị thiệt hại về tài sản do thiên tai gây ra trong tháng là 15,9 tỷ đồng, giảm 59,2% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I năm nay, thiên tai làm 10 người mất tích và 1 người bị thương; 195 ngôi nhà bị sập đổ và hư hỏng; 1,2 nghìn con gia súc bị chết; 2,1 nghìn ha lúa và hoa màu bị hư hỏng; tổng giá trị thiệt hại về tài sản ước tính 95 tỷ đồng, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm 2023.

7. Bảo vệ môi trường và phòng chống cháy nổ

Trong tháng Ba, theo báo cáo từ Sở Tài nguyên và Môi trường, Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được các Cục Thống kê tổng hợp, các cơ quan chức năng đã phát hiện 1.169 vụ vi phạm môi trường, trong đó xử lý 1.131 vụ với tổng số tiền phạt 27,9 tỷ đồng, giảm 2,5% so với tháng trước và tăng 10,4% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I năm nay đã phát hiện 6.978 vụ vi phạm môi trường, trong đó xử lý 6.176 vụ với tổng số tiền phạt là 82,5 tỷ đồng, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước.

Trong tháng^[50], cả nước xảy ra 354 vụ cháy, nổ, làm 8 người chết và 5 người bị thương, thiệt hại ước tính 24,2 tỷ đồng, giảm 11,7% so với tháng trước và gấp 4,2 lần cùng kỳ năm trước. Tính chung quý I năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 1.179 vụ cháy, nổ, làm 24 người chết và 18 người bị thương, thiệt hại ước tính 71,1 tỷ đồng, gấp 3,2 lần cùng kỳ năm trước.

Khái quát lại, trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới biến động khó lường, nhưng với sự vào cuộc của cả Hệ thống chính trị, sự chỉ đạo, điều hành kịp thời, quyết liệt, sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và nỗ lực của các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân cả nước, kinh tế quý I/2024 đạt mức tăng trưởng 5,66%. Đây không phải là mức tăng trưởng cao nhưng là kết quả tích cực, đáng ghi nhận khi tăng trưởng kinh tế của nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới ở mức thấp. Các chỉ tiêu thống kê cho thấy kinh tế vĩ mô trong nước tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức phù hợp; cung cầu hàng hóa thiết yếu được bảo đảm, hoạt động mua sắm hàng hóa, tiêu dùng nội địa duy trì mức tăng khá; khách quốc tế đến nước ta tiếp tục xu hướng tăng cao. Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tiếp tục là trụ đỡ vững chắc của nền kinh tế với mức tăng ổn định, bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm, hàng hóa thiết yếu trong nước và tăng cường xuất khẩu. Tốc độ tăng vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước tăng lên; an sinh xã hội được quan tâm và thực hiện hiệu quả.

Bước sang quý II/2024, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu tác động đan xen trước những khó khăn, thách thức của kinh tế thế giới; các biến động về kinh tế, chính trị, dịch bệnh, thiên tai khó dự báo. Do đó, để đạt mục tiêu tăng trưởng từ 6,0-6,5% của năm 2024 là thách thức lớn, cần sự chung sức, đồng lòng của cả Hệ thống chính trị, của Chính phủ, doanh nghiệp và Nhân dân cả nước. Các ngành, các cấp tăng cường dự báo, chủ động điều hành linh hoạt, phù hợp với tình hình mới, kịp thời ứng phó với các tình huống phát sinh, kiên định thực hiện hiệu quả các mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội và đời sống của người dân. Bên cạnh đó, cần quan tâm thực hiện một số nhiệm vụ sau đây:

Một là, kiên trì giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát giá cả, thị trường, bảo đảm cung ứng hàng hóa và các cân đối lớn của nền kinh tế; liên tục cập nhật các kịch bản về tăng trưởng, lạm phát, phối hợp chặt chẽ và hiệu quả, hài hòa các chính sách điều hành kinh tế vĩ mô nhằm duy trì sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế. Theo dõi chặt chẽ diễn biến giá các mặt hàng thiết yếu, thực hiện điều chỉnh giá điện, dịch vụ y tế, giáo dục... theo mức độ và thời điểm phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế nhằm hạn chế tối đa tác động đến lạm phát, sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân.

Hai là, đẩy mạnh tiêu dùng, tập trung phát triển thị trường trong nước. Thực hiện có hiệu quả các Chương trình xúc tiến thương mại, thúc đẩy phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử để mở rộng tiêu dùng nội địa; vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam; đẩy mạnh phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các ngành, lĩnh vực mới nổi, các mô hình kinh doanh mới, hiệu quả.

Ba là, tập trung triển khai hiệu quả các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu. Đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường lớn, tiềm năng, phát huy hiệu quả các hiệp định, thỏa thuận thương mại đã ký kết. Triển khai hiệu quả các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, tháo gỡ rào cản, tạo thuận lợi cho tiêu thụ trong nước và xuất khẩu các sản phẩm nông, lâm nghiệp, thủy sản; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất, đáp ứng nhanh các tiêu chuẩn mới của nước đối tác xuất khẩu; tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục thông quan hàng hóa.

Bốn là, Bộ, ngành, địa phương có các giải pháp quyết liệt thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Tập trung thúc đẩy tiến độ thi công các dự án quan trọng quốc gia, các công trình trọng điểm, nhất là các công trình hạ tầng giao thông quan trọng; phát huy nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước; thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư tư nhân và đầu tư nước ngoài. Tích cực, chủ động thu hút FDI có chọn lọc, bảo đảm chất lượng; chú trọng chuyển giao công nghệ, liên kết với doanh nghiệp trong nước và tham gia vào chuỗi cung ứng khu vực, toàn cầu. Đẩy nhanh việc hoàn thiện và triển khai các quy hoạch, tăng cường liên kết vùng để tạo sự đồng bộ, không gian mới và động lực mới cho sự phát triển của các vùng kinh tế - xã hội cũng như các địa phương trong vùng.

Năm là, tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh; chủ động phương án phòng chống thiên tai, cảnh báo mưa lũ, sạt lở, tác động của hạn hán, xâm nhập mặn, có phương án sản xuất nông nghiệp phù hợp và chủ động cung cấp nước tưới, phòng, chống dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi; phòng chống cháy rừng.

Thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, lao động, việc làm đảm bảo ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân. Chú trọng phát triển đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực, ngành, nghề mới (như chip bán dẫn), đáp ứng nhu cầu nhân lực phục vụ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Sáu là, nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành của các ngành, các cấp; phát huy vai trò người đứng đầu dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính trong quản lý nhà nước trên các lĩnh vực; thực hiện nghiêm quy chế làm việc, kỷ luật phát ngôn; công khai, minh bạch, tạo môi trường sản xuất kinh doanh bình đẳng.

Tiếp tục tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số. Chú trọng phát triển lĩnh vực văn hóa, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, tăng cường đối ngoại, tăng cường công tác thông tin, truyền thông tạo đồng thuận, đoàn kết trong toàn xã hội và hợp tác quốc tế./.