Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny
NOWE Słowa na start!, klasa 7, edycja do uszczuplonej podstawy programowej 2024
Prezentowane wymagania edukacyjne są zintegrowane z planem wynikowym autorstwa Magdaleny Lotterhoff, będącym propozycją realizacji materiału zawartego w podręczniku NOWE Słowa na start! w klasie 7 (edycja 2024–2026 do uszczuplonej podstawy programowej). Wymagania dostosowano do sześciostopniowej skali ocen.
Numer i temat lekcji | Wymagania na ocenę dopuszczającą Uczeń potrafi: | Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, oraz: | Wymagania na ocenę dobrą Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz: | Wymagania na ocenę bardzo dobrą Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz: | Wymagania na ocenę celującą Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, oraz: |
2. Charaktery | • opisać obraz • nazwać barwy użyte przez artystę | • przedstawić skojarzenia związane z obrazem • wyrazić swoją opinię na temat obrazu | • zinterpretować znaczenie barw • wyjaśnić, dlaczego na obrazie są dwa wizerunki tego samego mężczyzny | • zinterpretować tytuł obrazu • zinterpretować przesłanie obrazu w kontekście prawdy o człowieku | • podjąć dyskusję na temat przyczyn postrzegania tej samej osoby na różne sposoby • porównać obraz z innymi tekstami kultury podejmującymi temat postrzegania człowieka z różnych perspektyw |
3. Wytrzymałość | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaj literacki utworu • określić rodzaj narracji | • scharakteryzować główną bohaterkę utworu • omówić postawy pozostałych bohaterów utworu | • omówić sposób przedstawienia opisanej historii w artykułach prasowych | • omówić wpływ narracji na odbiór utworu | • na podstawie wywiadu z autorką wypowiedzieć się na temat funkcji humoru w tekstach literackich |
4. Podróż w czasy starożytne | • określić ramy czasowe starożytności | • wypowiedzieć się na temat wierzeń ludzi żyjących w starożytności • wymienić najważniejsze cechy antycznej sztuki | • wypowiedzieć się na temat dziedzictwa kulturowego wywodzącego się z religii | • wymienić osiągnięcia cywilizacyjne, które zawdzięczamy ludziom żyjącym w starożytności | • wypowiedzieć się na temat dziedzictwa cywilizacyjnego starożytności, wartościując je • omówić wybrane dzieła antycznej sztuki |
5. Niezłomność | • omówić treść fragmentów tekstu • wymienić przydomki Ateny i przypisywane jej atrybuty | • wymienić cechy charakteru Ateny i zilustrować je przykładami | • określić temat mitu i wyjaśnić jego funkcję | • ocenić postępowanie bogini | • podjąć dyskusję na temat wpływu emocji na postępowanie |
6. Pokora | • omówić treść fragmentu tekstu | • ułożyć plan wydarzeń przedstawionych w przypowieści • wymienić cechy bohaterów przypowieści i zilustrować je przykładami | • ocenić zachowanie ojca • wypowiedzieć się na temat emocji towarzyszących starszemu synowi | • sformułować morał przypowieści • wyjaśnić znaczenie frazeologizmu syn marnotrawny | • podjąć dyskusję na temat sensu dawania komuś drugiej szansy • omówić obraz Keitha Vaughana Powrót syna marnotrawnego • odnaleźć w różnych źródłach inne realizacje motywu syna marnotrawnego |
7. Silny charakter (lektura uzupełniająca) | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaj narracji | • scharakteryzować bohatera utworu | • omówić sposób przedstawienia przeżyć wewnętrznych bohatera • zinterpretować wskazane słowa | • dokonać analizy sposobu przedstawienia rekinów | • podjąć dyskusję na temat sentencji i odnieść te słowa do wybranych tekstów kultury |
8. Czarny charakter | • omówić treść fragmentów tekstu • wymienić cechy Lorda Voldemorta • omówić metody działania Lorda Voldemorta | • wskazać cele Lorda Voldemorta • wymienić przeciwników Lorda Voldemorta | • omówić działania podejmowane przez Zakon Feniksa po to, aby unieszkodliwić Lorda Voldemorta • odnieść określenie czarny charakter do Lorda Voldemorta | • ocenić postawę Korneliusza Knota | • omówić postać będącą antywzorem z innego tekstu kultury |
9. Jak komponować tekst i budować akapity? | • wymienić cechy dobrze skomponowanego tekstu • wskazać w podanym tekście główne zdanie akapitu | • sformułować plan wypowiedzi argumentacyjnej • uporządkować wskazaną wypowiedź | • poprawić wskazane wypracowanie • sformułować wstęp do wypracowania • wskazać wyrazy i wyrażenia sygnalizujące powiązania między zdaniami | • stworzyć wewnętrznie uporządkowane, spójne wypracowanie | ` |
10. i 11. Jak napisać opowiadanie inspirowane mitem lub przypowieścią? | • wymienić cechy mitu i przypowieści | • zgromadzić informacje na temat symbolicznego znaczenia postaci mitologicznych • zgromadzić informacje na temat metaforycznej wymowy przypowieści | • dokonać analizy tekstu współczesnej wersji mitu • dokonać analizy tekstu współczesnej wersji przypowieści | • zredagować opis przeżyć wewnętrznych postaci mitologicznej i/lub biblijnej • stworzyć opowiadanie inspirowane mitem i/lub przypowieścią | ` |
12. i 13. Odmienne i nieodmienne części mowy | • wymienić odmienne i nieodmienne części mowy • scharakteryzować odmienne i nieodmienne części mowy | • nazwać części mowy występujące w tekście • określić formy odmiennych części mowy • uzupełnić tekst właściwymi przyimkami | • przekształcić formy czasowników • użyć czasowników we właściwych formach • przeredagować zdania, używając właściwych zaimków | • użyć w zdaniach właściwych spójników | |
14. Pisownia nie z różnymi częściami mowy – przypomnienie i uzupełnienie wiadomości | • wymienić części mowy, z którymi nie piszemy łącznie i rozdzielnie • wymienić wyjątki od obowiązujących reguł | • uzupełnić tekst poprawnie zapisanymi wyrazami z nie | • wskazać regułę ortograficzną właściwą dla podanych przykładów | • zredagować tekst, w którym występują poprawnie zapisane wyrazy z nie |
|
15. Imiesłowy przymiotnikowe | • zdefiniować imiesłowy • zdefiniować imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne • omówić regułę tworzenia imiesłowów przymiotnikowych | • wskazać imiesłowy przymiotnikowe w podanym tekście | • wskazać imiesłowy przymiotnikowe w tekście i podzielić je na kategorie • uzupełnić tekst właściwymi imiesłowami przymiotnikowymi | • przekształcić formy czasowników w imiesłowy przymiotnikowe • utworzyć i nazwać imiesłowy przymiotnikowe | |
16. Imiesłowy przysłówkowe | • zdefiniować imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie • omówić regułę tworzenia imiesłowów przysłówkowych | • wskazać imiesłowy przysłówkowe w podanym tekście | • wskazać imiesłowy przysłówkowe w tekście i podzielić je na kategorie • uzupełnić tekst właściwymi imiesłowami przysłówkowymi | • przekształcić formy czasowników w imiesłowy przysłówkowe • utworzyć i nazwać imiesłowy przysłówkowe | |
17. Pisownia nie z imiesłowami | • wymienić zasady pisowni nie z imiesłowami | • zastąpić określenia oznaczające cechy imiesłowami z przeczeniem nie | • utworzyć imiesłowy z przeczeniem nie | • zredagować tekst, w którym występują imiesłowy z przeczeniem nie | |
18. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: starożytność, sztuka antyczna, mit, przypowieść (parabola), symbol, epika, odmienne i nieodmienne części mowy, imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne, imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie, kompozycja tekstu, opowiadanie inspirowane mitem lub przypowieścią | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
19. Cienie i blaski życia | • opisać obraz | • opisać postacie przedstawione na obrazie • omówić kolorystykę dzieła | • odnieść sytuację przedstawioną na obrazie do jego tytułu • omówić kompozycję dzieła | • wypowiedzieć się na temat roli gry światła | • omówić wybrany tekst kultury tematycznie zbliżony do dzieła Auguste’a Renoira |
20. Szczęście w nieszczęściu | • omówić treść fragmentów tekstu | • opisać reakcje mędrca na poszczególne okoliczności • określić myśl przewodnią poznanej bajki filozoficznej | • omówić funkcję pytań retorycznych w tekście | • zinterpretować funkcję odniesień do zjawisk przyrody w tekście | • zinterpretować obraz Olega Kharkhana Tragiczny list w kontekście poznanej bajki filozoficznej |
21. Podróż w czasy renesansu | • określić ramy czasowe renesansu • wyjaśnić pochodzenie nazwy epoki | • zdefiniować humanizm • wymienić najważniejsze dokonania renesansowe i określić ich funkcję • wymienić najważniejszych twórców epoki | • omówić specyfikę sztuki renesansowej | • omówić dzieło renesansowe | • omówić wybrane dzieło lub wynalazek Leonarda da Vinci • opisać renesansowe miasto idealne |
22. Twórca i jego dzieło – Jan Kochanowski | • wymienić najważniejsze etapy życia Jana Kochanowskiego | • scharakteryzować twórczość poety | • wskazać elementy renesansowe w twórczości Jana Kochanowskiego | • przedstawić funkcję Czarnolasu w twórczości poety | |
23. Pół żartem, pół serio (lektura obowiązkowa) | • omówić treść utworów | • określić charakter fraszek | • wskazać elementy humoru we fraszkach | • omówić sposób obrazowania w utworach | • wskazać konteksty utworów i nawiązania do nich |
24. Na scenie życia (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęć: fraszka, wiersz sylabiczny, rym, powtórzenie • omówić treść fraszki • wskazać środki stylistyczne użyte przez Jana Kochanowskiego | • przedstawić układ rymów we fraszce • wyjaśnić znaczenie pojęcia fraszka w różnych kontekstach | • omówić funkcję powtórzenia na początku fraszki • omówić funkcję środków stylistycznych użytych w utworze | • omówić funkcję wyliczenia wartości ważnych dla człowieka • zinterpretować dwa ostatnie wersy utworu w odniesieniu do toposu świata jako teatru | • omówić cechy wspólne poznanych fraszek |
25. Wartość zdrowia (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęcia apostrofa • omówić treść fraszki | • wskazać środki stylistyczne użyte przez poetę | • określić funkcję apostrofy rozpoczynającej utwór • określić funkcję wyliczenia | • sformułować główną myśl fraszki • zinterpretować funkcję uosobienia w tekście | • podjąć dyskusję na temat aktualności poznanej fraszki |
26. i 27. Przepis na szczęście (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęcia archaizm • omówić treść utworów • wskazać podmiot liryczny każdej z fraszek • wskazać adresata lirycznego fraszki Na dom w Czarnolesie • wskazać archaizmy w utworach | • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego każdej z fraszek • wskazać apostrofę we fraszce Na lipę i wyjaśnić jej funkcję • przedstawić współczesne formy wskazanych archaizmów | • przedstawić stosunek Jana Kochanowskiego do natury na podstawie fraszki Na lipę • określić kontekst biograficzny fraszki Na dom w Czarnolesie | • omówić renesansowy charakter fraszek | • podjąć dyskusję na temat najważniejszych aspektów życia |
28. Być szczęśliwym | • omówić treść wiersza • wskazać podmiot liryczny utworu | • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego utworu • podzielić wiersz na części tematyczne | • omówić symbolikę ogrodu, przywołując kontekst biblijny • określić funkcję środków stylistycznych użytych przez poetę • zinterpretować tytuł utworu | • zinterpretować przyjęcie przez podmiot liryczny postawy wyprostowanej • omówić postrzeganie szczęścia przez podmiot liryczny | • omówić język utworu Czesława Miłosza • wypowiedzieć się na temat życia i twórczości poety |
29. Wiejska sielanka (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęcia pieśń • omówić treść pieśni • wskazać podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu | • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego i adresata lirycznego utworu • wymienić obowiązki gospodarza i gospodyni • wskazać środki stylistyczne użyte w utworze | • omówić przedstawiony w wierszu kontrast pomiędzy życiem na wsi a życiem w mieście i określić jego funkcję • omówić funkcję środków stylistycznych użytych w utworze | • omówić koncepcję życia na wsi przedstawioną w wierszu | • odnieść utwór do renesansowego humanizmu |
30. Radość życia (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęć: rym gramatyczny, apostrofa, uosobienie • omówić treść wiersza • wskazać podmiot liryczny utworu | • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego utworu • określić rodzaje rymów występujących w wierszu | • zinterpretować metafory użyte w wierszu • omówić funkcję personifikacji | • wyjaśnić przesłanie wiersza | • nazwać adresata apostrofy zawartej w ostatniej zwrotce utworu i podać jego określenia bliskoznaczne • odnaleźć w dowolnych źródłach informacje na temat filozofii epikurejskiej |
31. Stara bieda | • sformułować główne myśli tekstu | • omówić na podstawie tekstu różnice pomiędzy Polakami a reprezentantami innych nacji • wymienić funkcje narzekania | • przedstawić zalety narzekania wymienione w tekście | • wyjaśnić znaczenie rysunku umieszczonego w podręczniku w odniesieniu do treści tekstu | • podjąć dyskusję na temat funkcji narzekania • wymienić inne stereotypy dotyczące Polaków |
32. i 33. Wobec śmierci (lektura obowiązkowa) | • omówić treść trenów • określić rodzaj liryki, który reprezentują treny | Tren VII: • wskazać adresatów utworu Tren VIII: • wskazać adresata utworu • wymienić cechy Urszulki przywołane przez podmiot liryczny | Tren VII: • omówić funkcję zdrobnień w wierszu • wyjaśnić dwojakie znaczenie wyrazu skrzynka użytego w utworze Tren VIII: • wyjaśnić funkcję kontrastu pomiędzy ukazaniem domu przed śmiercią Urszulki i po tym wydarzeniu | Tren VII: • omówić funkcję wykrzyknienia użytego w puencie utworu • omówić funkcję odwołania do ubioru dziecka wszystkie poznane treny: • porównać poznane utwory i wyrazić swoją opinię na temat zawartego w nich ładunku emocjonalnego • wskazać cechy wspólne poznanych trenów | • omówić wybrany tekst kultury, w którym została przedstawiona strata bliskiej osoby, i porównać go z utworami Jana Kochanowskiego |
34. Co już wiemy o twórczości Jana Kochanowskiego? | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
35. Przeżywanie straty | • omówić treść fragmentów tekstu • wskazać narratora tekstu | • scharakteryzować narratora tekstu • opisać sposób przeżywania żałoby przez narratora i jego mamę | • omówić relacje pomiędzy bohaterami • zinterpretować sens zakończenia przywołanych fragmentów tekstu | • porównać sposoby przeżywania żałoby przez bohaterów książki z tym przedstawionym w trenach Jana Kochanowskiego | • wypowiedzieć się na temat przeżywania żałoby i sposobów kultywowania pamięci o zmarłych w innych kulturach |
36. Jak opisywać dzieła sztuki? | • wymienić elementy, które powinien zawierać opis dzieła sztuki • zgromadzić informacje na temat opisywanego dzieła sztuki | • określić temat obrazu • określić kompozycję dzieła | • opisać kolorystykę i nastrój obrazu • wypowiedzieć się na temat proporcji dzieła | • zredagować opis wskazanego obrazu | |
37. Malarstwo | • wymienić typy dzieł malarskich | • rozróżnić najważniejsze typy dzieł malarskich • wymienić główne środki wyrazu dzieła malarskiego | • wskazać główne środki wyrazu dzieła malarskiego na konkretnym przykładzie • wymienić kryteria, według których ocenia się obraz | • ocenić obraz według podanych kryteriów | • zrelacjonować wizytę w galerii lub muzeum |
38. Archaizmy | • wymienić rodzaje archaizmów | • zastąpić archaizmy wyrazami współczesnymi • wskazać archaizmy w podanych zdaniach | • określić rodzaje podanych archaizmów • określić funkcję archaizmów w tekście stylizowanym | • stworzyć tekst z archaizmami | |
39. Części zdania i związki wyrazowe w zdaniu – przypomnienie wiadomości | • wymienić części zdania | • wskazać główne części zdania i je nazwać • wskazać zdania bezpodmiotowe • wskazać w zdaniach określenia i je nazwać | • wypisać związki wyrazowe występujące w podanych zdaniach | • ułożyć wypowiedzenia z różnymi częściami zdania | |
40. Wypowiedzenia – przypomnienie wiadomości | • wymienić rodzaje wypowiedzeń w zależności od celu wypowiedzi • wymienić rodzaje zdań w zależności od liczby orzeczeń | • rozpoznać rodzaje wypowiedzeń w zależności od celu wypowiedzi • odróżnić zdanie od równoważnika zdania • rozpoznać rodzaje zdań w zależności od liczby orzeczeń • wskazać w tekście zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte • wskazać w tekście zdania złożone współrzędnie i podrzędnie | • przekształcić zdanie w równoważnik zdania i odwrotnie | • utworzyć zdania złożone współrzędnie i podrzędnie | |
41. Zdania złożone współrzędnie – przypomnienie wiadomości | • wymienić rodzaje zdań złożonych współrzędnie | • rozpoznać rodzaje zdań złożonych współrzędnie • stosować poprawną interpunkcję w zdaniach złożonych współrzędnie | • tworzyć wykresy zdań złożonych współrzędnie | • tworzyć zdania złożone współrzędnie różnych typów | |
42. Pisownia wyrazów wielką i małą literą – przypomnienie i uzupełnienie wiadomości | • wymienić zasady pisowni wyrazów wielką literą • wymienić zasady pisowni wyrazów małą literą | • uzupełnić tekst wyrazami zapisanymi od wielkiej i małej litery | • wyjaśnić zasady pisowni wyrazów wielką i małą literą, odnosząc się do podanych przykładów • wyjaśnić zasadę pisowni wielką literą wyrazów w zwrotach grzecznościowych | • zastosować zasadę pisowni wielką literą wyrazów w zwrotach grzecznościowych w samodzielnie zredagowanym tekście | |
43. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: renesans, sztuka renesansu, fraszka, tren, pieśń, wiersz sylabiczny, malarstwo, opis dzieła sztuki, archaizmy, wypowiedzenia, zdanie pojedyncze, zdanie złożone współrzędnie, zdanie złożone podrzędnie, równoważnik zdania, części zdania i związki wyrazowe w zdaniu | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
44. Relacje międzyludzkie | • opisać obraz | • wypowiedzieć się na temat postaci przedstawionych na obrazie • określić sytuację, w jakiej zostały przedstawione postaci | • omówić kompozycję dzieła • nazwać typ autoportretu, który naśladuje artystka | • wypowiedzieć się na temat funkcji mediów społecznościowych | • podjąć dyskusję na temat estetyki selfie |
45. Porozumienie | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaje narracji | • scharakteryzować głównego bohatera tekstu • przedstawić opinie Marka o rodzicach | • porównać pierwszy i drugi wpis Marka oraz określić funkcję różnic między nimi • wskazać elementy stylu potocznego i języka młodzieży w treści bloga Marka | • dokonać analizy rozmowy ojca z synem • dokonać analizy drugiego wpisu na blogu i wskazać środki, za pomocą których bohater buduje swój wizerunek | • podjąć dyskusję na temat blogów młodzieżowych |
46. Trudy wychowania (lektura uzupełniająca) | • omówić treść fragmentów tekstu • omówić świat przedstawiony w dziele | • scharakteryzować bohaterów fragmentów utworu • przedstawić rodzinę opisaną we fragmentach utworu | • przedstawić opinie bohaterów na temat wychowywania dzieci | • zinterpretować tytuł utworu | • zinterpretować tytuł utworu w kontekście historycznym |
47. Każdy może być dobry – sens życia według Ebenezera Scrooge’a (lektura obowiązkowa) | • określić rodzaj literacki utworu • wskazać w słowach Scrooge’a kierowanych do siostrzeńca wypowiedź ironiczną | • wyjaśnić, kim jest główny bohater utworu i jak jego charakter uwidacznia się w wyglądzie • określić stosunek narratora do głównego bohatera tekstu • przedstawić wartości, którymi kierował się w życiu Scrooge, i wskazać te, których początkowo mu zabrakło • porównać Scrooge’a z jego siostrzeńcem na podstawie ich wypowiedzi | • zinterpretować wskazany fragment utworu • opisać uczucia Scrooge’a w chwili, gdy odeszła od niego ukochana kobieta | • napisać ogłoszenie, które zawiera informacje o wyglądzie postaci • zacytować sformułowania, dzięki którym narrator nawiązuje kontakt z czytelnikiem, i wyjaśnić, czemu służy taki zabieg | • omówić sposób spotęgowania przez narratora wrażenia tajemnicy i niesamowitości w opisie wydarzeń przy drzwiach domu Scrooge’a |
48. Przemiana bohatera pod wpływem świąt (lektura obowiązkowa) | • wypowiedzieć się na temat symbolicznego przesłania, jakie dla ludzi wierzących niosą święta Bożego Narodzenia • opisać wybrane święta z przeszłości głównego bohatera | • opisać, w jaki sposób w Opowieści wigilijnej zostało przedstawione Boże Narodzenie • określić stosunek Ebenezera Scrooge’a do świąt Bożego Narodzenia opisany na początku utworu • nazwać emocje towarzyszące Scrooge’owi w trakcie kolejnych podróży w czasie i przestrzeni • określić, co uświadomił sobie bohater podczas wizyty ostatniego ducha | • przedstawić wcześniejsze relacje Ebenezera Scrooge’a z ludźmi i wyjaśnić, co stało się z osobami, które kochał • opisać realia społeczne, w których dorastała główna postać utworu • podać przykłady zachowań i decyzji bohatera, które pokazują jego wewnętrzną przemianę • wyjaśnić, do jakich powszechnych skojarzeń związanych z Bożym Narodzeniem odwołał się Charles Dickens | • napisać wypracowanie na temat: „Czy – Twoim zdaniem – Ebenezer Scrooge wykorzystał swoją szansę, czy też jego przemiana była chwilowa?” | • przygotować prezentację na temat symboliki świąt w kulturze popularnej |
49. i 50. Realizm i fantastyka w opowiadaniu Charlesa Dickensa (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić, w jaki sposób – oprócz bezpośrednich ocen i opisów – narrator charakteryzuje głównego bohatera opowiadania • opisać sposób przedstawienia duchów w utworze | • udowodnić, że Scrooge jest typowym przykładem filistra | • wyjaśnić, czemu miało służyć wprowadzenie do utworu elementów fantastycznych • omówić relacje między sferami realistyczną i fantastyczną w opowiadaniu | • sporządzić spis problemów społecznych, które zostały zaprezentowane w Opowieści wigilijnej • przygotować mowę dla adwokata broniącego Ebenezera Scrooge’a, w której przekonuje on duchy świąt, by podjęły walkę o duszę tej postaci | • wskazać różnice między światem współczesnym a tym przedstawionym w lekturze z uwzględnieniem warunków pracy, sytuacji dzieci i kobiet oraz problemu ubóstwa • przedstawić wiadomości o życiu w XIX-wiecznej Wielkiej Brytanii zdobyte dzięki lekturze Opowieści wigilijnej |
51. Podróż w czasy oświecenia | • określić ramy czasowe oświecenia • wyjaśnić etymologię nazwy epoki | • wymienić priorytety oświeceniowe • wyjaśnić, co służyło rozpowszechnianiu idei oświecenia w Europie • wymienić dzieła sztuki oświeceniowej | • omówić specyfikę polskiego oświecenia • scharakteryzować sztukę oświecenia | • omówić wybrane dzieło oświeceniowe | • zaprezentować wybraną postać oświecenia |
52. i 53. Twórca i jego dzieło – Ignacy Krasicki | • wymienić najważniejsze etapy życia Ignacego Krasickiego • omówić treść poznanych bajek | • scharakteryzować twórczość poety • wskazać cechy gatunkowe w poznanych utworach | • wyjaśnić sens alegorii użytych w bajkach • przedstawić morały poznanych bajek | • wypowiedzieć się na temat udziału Ignacego Krasickiego w inicjatywach oświeceniowych • wypowiedzieć się na temat aktualności bajek poety | • wskazać elementy światopoglądu oświeceniowego w bajkach Ignacego Krasickiego |
54. Co już wiemy o twórczości Ignacego Krasickiego? | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
55. Przemijanie (lektura obowiązkowa) | • omówić treść wiersza • wskazać podmiot liryczny utworu | • wypowiedzieć się na temat podmiotu lirycznego utworu • omówić postawę podmiotu lirycznego wobec otaczającej go rzeczywistości • nazwać rodzaje rymów występujące w utworze | • zinterpretować funkcję środków stylistycznych użytych w wierszu • zinterpretować sposób ukazania przemijania w wierszu • wskazać stały związek frazeologiczny użyty w wierszu i omówić jego funkcję | • postawić tezę interpretacyjną • dokonać analizy obrazu miłości przedstawionego w utworze | • omówić różne sposoby przedstawienia motywu przemijania w tekstach kultury |
56. Zrozumieć miłość (lektura obowiązkowa) | • omówić treść fragmentu utworu • zapisać w punktach historię Małego Księcia i róży | • wyjaśnić, jakie uczucia towarzyszyły Małemu Księciu w kontakcie z różą i jak one ewoluowały • wymienić konsekwencje oswojenia i wyjaśnić, co można dzięki niemu zyskać • wytłumaczyć, jak lis i Mały Książę rozumieli odpowiedzialność | • wytłumaczyć, czym było motywowane zachowanie róży i co chciała ona dzięki niemu zyskać • opisać dwa rodzaje miłości: Małego Księcia do róży i róży do Małego Księcia • wyjaśnić, co według lisa oznacza słowo oswoić i dlaczego używa on tego określenia zamiast słów zaprzyjaźnić się, pokochać • wyjaśnić, jak Mały Książę dzięki naukom lisa zaczął postrzegać swoją relację z różą | • wyjaśnić metaforyczne znaczenie ogrodu pełnego róż i scharakteryzować stosunek głównego bohatera do tych kwiatów przed rozmową z lisem oraz po niej • przedstawić swoje stanowisko na temat tego, w czym odpowiedzialność za drugiego człowieka przejawia się w codziennym życiu • napisać pracę popartą przykładami z utworów literackich i innych tekstów kultury na temat: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że miłość to uczucie paradoksalne, które przynosi szczęście i cierpienie?” | • odszukać w podanych fragmentach tekstu zdania o charakterze sentencji i wskazać to, które najbardziej do niego przemawia |
57. i 58 Mały Książę jako baśń i przypowieść (lektura obowiązkowa) | • omówić treść utworu • zapisać w punktach wydarzenia przedstawione w tekście • określić rodzaj literacki utworu | • wypowiedzieć się na temat narracji w utworze i jej wpływu na sposób przedstawienia świata • wskazać wydarzenia i sytuacje o charakterze baśniowym i realistycznym • wskazać w utworze cechy przypowieści • scharakteryzować tytułowego bohatera na podstawie opisu jego planety i reakcji na różne doświadczenia | • przedstawić sytuację, w której znalazł się pilot krótko przed spotkaniem z Małym Księciem, i wyjaśnić, co ona może symbolizować • opisać przemianę wewnętrzną pilota • wyszukać w tekście fragmenty o charakterze aforyzmów • sformułować pytania, na które można odpowiedzieć aforyzmami z Małego Księcia • wskazać adresata książki Mały Książę i uzasadnić swoje zdanie | • zinterpretować decyzję Małego Księcia o odejściu w kontekście rozważań nad wymową utworu • odczytać znaczenie motywu wody w Małym Księciu • wyjaśnić, dlaczego pilot wybrał się na poszukiwanie studni, choć ten pomysł wydawał mu się absurdalny | • podjąć dyskusję na temat obecności zachowań, przedstawionych w utworze w świecie współczesnym |
59. Podróż Małego Księcia w poszukiwaniu... (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić, dlaczego Mały Książę wyruszył w podróż | • omówić relację pomiędzy Małym Księciem a różą i przedstawić stan emocjonalny głównego bohatera w momencie rozstania • scharakteryzować mieszkańców poszczególnych planet • opisać sytuację, w której Mały Książę zaczyna rozumieć sens swojej wędrówki i relacji z różą | • wyjaśnić, co symbolizują mieszkańcy poszczególnych planet • wytłumaczyć, czego Mały Książę dowiedział się o świecie dorosłych • wytłumaczyć, czym była podróż dla Małego Księcia i czego tak naprawdę poszukiwał bohater • sformułować listę przestróg, które należy mieć na uwadze, by nie podzielić losu mieszkańców przedstawionych planet | • wyjaśnić, w jakim świetle zostały przedstawione wartości rządzące światem dorosłych i co o nich myśli główny bohater książki • zinterpretować symbolikę podróży w odniesieniu do poznanego utworu i w sensie ogólnym • zredagować subiektywny opis Ziemi | • omówić sposoby przedstawienia relacji międzyludzkich w innych tekstach kultury • porównać utwór z jego ekranizacją w reżyserii Marka Osborne’a |
60. Wyobcowanie | • omówić treść wiersza | • scharakteryzować tytułową bohaterkę utworu | • określić nastrój utworu • omówić stan psychiczny bohaterki | • zinterpretować wskazany fragment | • podjąć dyskusję na temat możliwości poznania samego siebie |
61. Jak przygotować wypowiedź argumentacyjną? | • wymienić etapy przygotowywania wypowiedzi argumentacyjnej | • odnaleźć tezę i argumenty w zaprezentowanym tekście | • wskazać różne typy argumentów w podanym tekście • sformułować argumenty potwierdzające podaną tezę | • stworzyć wypowiedź argumentacyjną | |
62. Rzeźba | • wymienić etapy rozwoju rzeźby | • wskazać najważniejsze cechy rzeźby na poszczególnych etapach jej rozwoju • rozróżniać najważniejsze typy dzieł rzeźbiarskich ze względu na temat | • omówić elementy języka rzeźby na przykładzie wybranego dzieła | • ocenić dzieło sztuki według podanych kryteriów | • wypowiedzieć swoją opinię na temat rzeźby abstrakcyjnej • przygotować prezentację na temat wybranego artysty • stworzyć pisemną recenzję wybranego dzieła sztuki |
63. i 64. Typy zdań złożonych podrzędnie | • wymienić typy zdań złożonych podrzędnie | • wskazać w wypowiedzeniu orzeczenia i rozdzielić zdania składowe • wskazać zdanie nadrzędne | • sformułować pytania do zdań podrzędnych • określić typy zdań podrzędnych | • przedstawić relację zdań na wykresie | |
65. Zdania złożone podrzędnie z imiesłowowym równoważnikiem zdania | • zdefiniować imiesłowowy równoważnik zdania | • uzupełnić podane wypowiedzenia imiesłowowymi równoważnikami zdania • poprawić wypowiedzenia z błędnym użyciem imiesłowowych równoważników zdania | • wymienić pytania, na jakie odpowiadają zdania podrzędne w podanych przykładach • wymienić warunki, jakie musi spełniać poprawnie skonstruowane wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania | • przedstawić relację zdań na wykresie • przekształcić podane wypowiedzenia tak, aby powstały imiesłowowe równoważniki zdania | |
66. Mowa niezależna i mowa zależna | • wyjaśnić różnice pomiędzy mową niezależną a mową zależną | • wskazać w podanym tekście mowę niezależną i mowę zależną | • przekształcić wypowiedzi w mowie zależnej na mowę niezależną i odwrotnie • przekształcić dowolny dialog na mowę zależną • zastosować w zapisie dialogu poprawną interpunkcję | • zredagować tekst, w którym wypowiedzi bohaterów mają formę mowy zależnej | |
67. Jak napisać streszczenie? | • wymienić etapy pisania streszczenia | • zastosować słownictwo przydatne przy pisaniu streszczenia • wskazać usterki w podanym streszczeniu | • poprawić błędy w podanym streszczeniu • przygotować w punktach streszczenie ostatnio widzianego filmu | • stworzyć streszczenie wybranego tekstu narracyjnego | |
68. Zasady cytowania tekstów | • przedstawić zasady cytowania tekstów • przedstawić zasady cytowania poezji • wymienić zasady tworzenia opisu bibliograficznego | • uzupełnić podany tekst zawierający cytat odpowiednimi znakami interpunkcyjnymi | • stworzyć tekst zawierający cytaty | • stworzyć opisy bibliograficzne cytowanych przez siebie źródeł | |
69. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: oświecenie, sztuka oświecenia, rzeźba, rymy męskie i żeńskie, alegoria, bohater dynamiczny, zdania złożone podrzędnie, zdania złożone z imiesłowowym równoważnikiem zdania, mowa zależna i niezależna, wypowiedź o charakterze argumentacyjnym | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
70. Człowieczeństwo | • opisać, co widzi na obrazie | • nazwać gesty namalowanych postaci • omówić kompozycję obrazu | • zinterpretować funkcję gestów namalowanych postaci • zinterpretować przenikanie się kolorów i kształtów | • zinterpretować tytuł dzieła w odniesieniu do źródła cytatu | • podjąć dyskusję na temat sposobów przeciwdziałania dyskryminacji |
71. Odmienność | • omówić treść fragmentów tekstu • zaprezentować elementy świata przedstawionego | • wskazać fantastyczne i realistyczne elementy świata przedstawionego • scharakteryzować bohaterów fragmentów tekstu • porównać postawy rodziców i rodzeństwa w stosunku do Barnaby’ego | • wypowiedzieć się na temat ciężaru emocjonalnego słów matki | • sformułować problem przedstawiony we fragmentach tekstu • wymienić przyczyny lęku przed innością | • podjąć dyskusję na temat przyczyn spełniania oczekiwań innych ludzi • podjąć dyskusję na temat zalet i wad inności |
72. Podróż w czasy romantyzmu | • określić ramy czasowe romantyzmu • przedstawić etymologię nazwy epoki | • wymienić najważniejsze elementy światopoglądu romantycznego • wymienić cechy bohatera romantycznego | • omówić najważniejsze cechy sztuki romantycznej • wymienić najważniejsze dzieła sztuki romantycznej | • omówić wybrane dzieło sztuki w odniesieniu do światopoglądu romantycznego | • przedstawić i omówić inne dzieła sztuki romantycznej |
73. Twórca i jego dzieło – Adam Mickiewicz | • wymienić najważniejsze etapy życia Adama Mickiewicza | • scharakteryzować twórczość poety | • wskazać elementy romantyczne w twórczości Adama Mickiewicza | • przedstawić informacje na temat życia społecznego poety | |
74. Wina i kara (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić, do jakiej kategorii duchów należy Widmo • omówić sposób wywołania zjawy • ustalić, czego Widmo żąda od zgromadzonych wieśniaków | • opisać reakcję Guślarza na widok upiora • wytłumaczyć, jaką rolę odgrywają i co symbolizują w utworze towarzyszące zjawie ptaki • wymienić cechy charakteru złego pana i zilustrować każdą z nich odpowiednim przykładem z opowieści ptaków | • nazwać środki stylistyczne, dzięki którym zostały uwidocznione emocje Guślarza • wskazać w podanym fragmencie utworu wyrazy, które nie są używane we współczesnym języku polskim, i podać ich aktualne odpowiedniki • zinterpretować nauki moralne przekazane przez duchy | • zabrać głos w dyskusji na temat: „Czy nauki moralne zawarte w utworze mają charakter uniwersalny?” • stworzyć uniwersalny kodeks postępowania • napisać opowiadanie z elementami opisu przeżyć wewnętrznych, w którym przedstawia (w trzeciej osobie) historię jednego z ptaków – kruka lub sowy | • podać propozycje, kim mógłby być współcześnie zły pan • uzasadnić na podstawie dramatu Adama Mickiewicza i innych tekstów literackich słuszność stwierdzenia, że wina nie pozostaje bez kary |
75. i 76. Obrzęd dziadów w dramacie (lektura obowiązkowa) | • określić czas akcji utworu • zapisać w punktach plan wydarzeń przedstawionych w dramacie Adama Mickiewicza | • określić funkcję dziadów w życiu przedstawionej społeczności • scharakteryzować relację między światem żywych a światem zmarłych nawiązaną dzięki dziadom • wyjaśnić, jaką rolę w życiu gromady odgrywa Guślarz oraz co może oznaczać rozpalany przy nim ogień | • wskazać elementy obyczajów ludowych w utworze • wyjaśnić, w jakim celu poeta wprowadził do dramatu duchy, które pojawiają się w czasie obrzędu | • omówić światopogląd ludzi uczestniczących w dziadach • stworzyć notatkę na temat przyczyn fascynacji romantyków obrzędami ludowymi | • porównać dziady z innymi znanymi obrzędami religijnymi |
77. Romantyczny dramat pełen zagadek (lektura obowiązkowa) | • wskazać wydarzenie, które zburzyło przewidziany porządek dziadów, i wyjaśnić, jak zareagowali na nie Guślarz oraz zebrany lud | • wytłumaczyć, kim jest milcząca postać z zakończenia dramatu – zjawą czy żywym człowiekiem • opisać milczącego bohatera z zakończenia utworu i wyjaśnić, do którego świata należy ta postać – rzeczywistego czy nadprzyrodzonego | • przedstawić genezę poszczególnych części Dziadów • zinterpretować motto utworu pochodzące z dramatu Williama Szekspira | • wyjaśnić, jak rozumie zakończenie Dziadów cz. II • opracować własny pomysł na wystawienie wybranego fragmentu Dziadów cz. II na scenie i oddanie atmosfery dramatu | • wyjaśnić, w jaki sposób dzięki dziadom teraźniejszość łączy się z przeszłością i przyszłością uczestników obrzędu • wskazać związki dramatu Adama Mickiewicza z obrazem Caspara Davida Friedricha Cmentarz w śniegu |
78. i 79. Wyobraźnia (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić znaczenie pojęć: ballada, realizm, fantastyka, punkt kulminacyjny, nauka moralna • omówić treść utworu • określić rodzaj literacki utworu | • ustalić, jaką wiedzę na temat świata przedstawionego ma narrator • wskazać elementy realistyczne i fantastyczne w utworze • wskazać punkt kulminacyjny utworu • scharakteryzować bohaterów utworu | • omówić stosunek narratora do przedstawionych zdarzeń • wyjaśnić sens nauki moralnej zawartej w utworze • wskazać cechy gatunkowe w utworze | • podjąć dyskusję na temat nauki moralnej zawartej w balladzie | • wypowiedzieć się na temat adaptacji filmowej Świtezianki |
80. Co już wiemy o twórczości Adama Mickiewicza? | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
81. Miłość w obliczu śmierci | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaj literacki utworu | • wypowiedzieć się na temat narracji w utworze • scharakteryzować uczucie łączące bohaterów | • omówić emocje bohaterów • zinterpretować tytuł książki | • dokonać analizy sposobu, w jaki bohaterowie mówią o chorobie | • podjąć dyskusję na temat sensu zaangażowania emocjonalnego w sytuacji, kiedy istnieje ryzyko utraty kochanej osoby |
82. Wyzwania (lektura obowiązkowa) | • wyrazić swoimi słowami sens każdego poznanego aforyzmu | • wskazać tematy, do których odnoszą się podane aforyzmy | • omówić grę słów w poszczególnych aforyzmach | • zinterpretować tytuł zbioru • ocenić aktualność aforyzmów Stanisława Jerzego Leca | • omówić twórczość Małgorzaty Koniecznej |
83. i 84. Jak napisać rozprawkę? | • wymienić etapy pisania rozprawki • przedstawić schematy pisania rozprawki | • zastosować słownictwo przydatne przy pisaniu rozprawek • dopisać wstęp i zakończenie do podanego fragmentu rozprawki • wybrać spośród podanych argumentów te, które można wykorzystać do uzasadnienia wskazanej tezy | • sformułować argumenty do podanego zagadnienia • sformułować argumenty i kontrargumenty do podanej tezy • stworzyć plan rozprawki na podstawie zaprezentowanej dyskusji | • napisać rozprawkę | • samodzielnie sformułować temat rozprawki • zgromadzić argumenty, korzystając z różnych źródeł |
85. Budowa słowotwórcza wyrazów | • wskazać wyrazy podstawowe i pochodne | • utworzyć wyrazy pochodne od podanych wyrazów podstawowych • wskazać wyrazy podstawowe dla podanych wyrazów pochodnych | • wskazać formant w wyrazie pochodnym • wyjaśnić znaczenie podanych wyrazów pochodnych | • wskazać oboczności w wyrazach | |
86. Rodzaje formantów i ich funkcje | • wskazać w podanych wyrazach formanty i nazwać ich typy | • zbudować wyrazy z podanych par wyrazowych i wskazać wrostki • wymienić funkcje formantów | • podzielić podane wyrazy na grupy na podstawie ich znaczenia | • utworzyć wyrazy o różnych kategoriach znaczeniowych | |
87. Przedrostki i przyrostki o kłopotliwej pisowni | • omówić zasady pisowni przedrostków: z-, s-, ś-, wz-, bez-, nad-, ob-, od-, pod-, przed-, roz-, w- • omówić zasady pisowni przyrostków: -dzki, -dztwo, -cki, -ctwo • omówić zasady pisowni przyrostka -stwo | • uzupełnić wyrazy odpowiednimi przedrostkami • uzupełnić tekst wyrazami z kłopotliwymi przedrostkami | • utworzyć przymiotniki od podanych nazw miejscowości • uzupełnić podane wyrazy odpowiednimi przyrostkami • uzupełnić tekst wyrazami z kłopotliwymi przyrostkami | • przekształcić podane wypowiedzi tak, aby użyć wyrazu z przyrostkiem o kłopotliwej pisowni | |
88. Wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo. Wyrazy pokrewne | • zdefiniować wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo | • wskazać wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo | • wskazać wyrazy należące do jednej rodziny • wskazać rdzenie w podanych grupach wyrazów | • utworzyć rodzinę wyrazów | |
89. Pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h – przypomnienie wiadomości | • omówić zasady pisowni wyrazów z literami: ó, u, rz, ż, ch, h | • uzupełnić tekst wyrazami z kłopotliwymi literami | • wyjaśnić pisownię kłopotliwych liter w podanych wyrazach • wskazać nieporozumienia, do których może dojść w razie niepoprawnego zapisu kłopotliwych liter | • stworzyć tekst z kłopotliwymi literami | |
90. Wyrazy złożone | • zdefiniować wyraz złożony | • wskazać wśród podanych przykładów wyrazy złożone • utworzyć wyrazy złożone z podanych wyrazów | • wypisać wyrazy złożone z mapy Polski • poprawnie wymówić i odmienić podane wyrazy złożone | • stworzyć tekst z wyrazami złożonymi | |
91. Pisownia przymiotników złożonych | • przedstawić zasady tworzenia przymiotników złożonych | • przyporządkować przymiotniki złożone do odpowiednich ilustracji • wyjaśnić znaczenie podanych przymiotników złożonych | • przekształcić zdania tak, aby zawierały przymiotniki złożone | • utworzyć przymiotniki złożone od podanych nazw własnych | |
92. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: romantyzm, sztuka romantyzmu, dramat, ballada, aforyzm, ironia, wyraz podstawowy, wyraz pochodny, parafraza słowotwórcza, temat słowotwórczy, formant, rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne, wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo, przedrostki i przyrostki o trudnej pisowni, rozprawka | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
93. Dobro i zło | • opisać, co widzi na obrazie | • opisać kompozycję dzieła • wypowiedzieć się na temat sposobu ukazania postaci na obrazie | • odnieść scenę na obrazie do opowieści biblijnej • omówić funkcję kolorystyki dzieła | • odnieść wizerunek kobiety do tradycji biblijnej | • odnaleźć konteksty i nawiązania do zaprezentowanego obrazu |
94. Pokusa | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaj narracji | • scharakteryzować bohaterów tekstu • omówić rolę Iana w grze | • opisać świat wirtualny z punktu widzenia Miki | • wypowiedzieć się na temat popełniania zła na niby w świecie nierzeczywistym | • podjąć dyskusję na temat zalet i wad gier komputerowych |
95. Altruizm | • omówić treść fragmentów tekstu | • wyliczyć fakty przedstawione przez Hannę Wieczorek • wskazać fragmenty tekstu, w których autorka zaprezentowała swoje zdanie bądź opinię innych • przedstawić kompozycję tekstu | • wyjaśnić, czemu służy przedstawianie faktów i opinii | • omówić funkcję tytułu tekstu • wskazać słowa klucze w tekście | • podjąć dyskusję na temat przedstawiony we fragmentach artykułu |
96. Fatalna siła miłości (lektura obowiązkowa) | • zapisać w punktach plan wydarzeń przedstawionych we wskazanym fragmencie dramatu Juliusza Słowackiego | • określić sytuację życiową bohaterów realistycznych sceny 3 aktu I: Kirkora, Wdowy i jej córek • podać różne określenia charakteryzujące Alinę i Balladynę oraz przytoczyć fragmenty utworu potwierdzające ten wybór • wytłumaczyć, czym dla każdej z sióstr jest miłość | • wyjaśnić rolę sił nadprzyrodzonych w wydarzeniach przedstawionych w dramacie • wyjaśnić, o czym świadczą odpowiedzi na pytania Kirkora udzielane przez Alinę i Balladynę • wskazać zabiegi artystyczne w scenie 1 aktu II, za pomocą których zostały uwidocznione silne emocje bohaterek • wymienić wątki miłosne zaprezentowane w utworze i nadać im tytuły • przedstawić wnioski na temat roli miłości w życiu człowieka, które można wysnuć na podstawie lektury Balladyny | • dokonać analizy słów i postępowania obu sióstr • dokonać analizy losów wszystkich zakochanych bohaterów dramatu Juliusza Słowackiego i wyjaśnić, jaką cenę płaci każdy z nich za swoje zaangażowanie uczuciowe • napisać wypracowanie na temat: „Miłość – siła fatalna czy uczucie nadające sens życiu?”, w którym odwołuje się do różnych tekstów kultury | • dokonać analizy plakatu zapowiadającego inscenizację Balladyny w reżyserii Artura Tyszkiewicza • sformułować na podstawie dramatu uniwersalne prawdy na temat ludzkiej psychiki • omówić nawiązania kulturowe obecne w utworze |
97. Fantastyka, ironia i tragizm w dramacie Juliusza Słowackiego (lektura obowiązkowa) | • opisać świat fantastyczny przedstawiony w dramacie • wskazać sceny, w których przenikają się światy ziemski i nadprzyrodzony | • wymienić cechy dramatu, które wpłynęły na to, że autor użył w jego podtytule pojęcia tragedia • zgromadzić informacje na temat dramatu romantycznego • udowodnić, że Balladyna ma cechy typowe dla gatunku literackiego, który reprezentuje | • wyjaśnić, jakie znaczenie dla rozwoju akcji dramatu Juliusza Słowackiego ma ingerencja bohaterów fantastycznych • określić funkcję baśni i legend w dramacie | • wskazać po jednym przykładzie sceny komicznej i tragicznej w utworze i wyjaśnić, jaki efekt wywołuje połączenie tych kategorii • wyjaśnić, na czym polega tragizm losów tytułowej bohaterki utworu | • ustosunkować się do stwierdzenia, że w dramacie pojawia się ironia • wymyślić alternatywny rozwój akcji dramatu i zapisać przykładowy plan tych wydarzeń |
98. i 99. Dramat o władzy, winie i karze (lektura obowiązkowa) | • wyjaśnić, kiedy rozgrywa się akcja dramatu i co o tym świadczy • przedstawić w punktach etapy dochodzenia Balladyny do władzy | • omówić sposoby sprawowania władzy przez czterech królów wspomnianych w utworze Juliusza Słowackiego • wytłumaczyć, jaką królową chciała być Balladyna, i uzasadnić swoją odpowiedź odpowiednimi cytatami z ostatniej sceny dramatu • podać przykłady z dramatu ilustrujące wyrachowanie i niemoralne postępowanie tytułowej bohaterki | • omówić zmiany, które zaszły w psychice Balladyny po dokonaniu pierwszej zbrodni • sformułować na podstawie losów Balladyny przestrogi, o których powinno się pamiętać w życiu | • zestawić biblijną opowieść o Kainie i Ablu z historią przedstawioną w dramacie Juliusza Słowackiego • wyjaśnić, dlaczego Balladyna, mimo że uczciwie osądziła swoje zbrodnie, musiała zginąć • przedstawić na podstawie lektury Balladyny kilka uniwersalnych prawd o ludzkiej psychice | • wyjaśnić, jaką rolę w utrzymywaniu ładu moralnego odgrywa w dramacie rzeczywistość nadprzyrodzona • zinterpretować sens słów Goplany o zemście natury |
100. Co już wiemy o twórczości Juliusza Słowackiego? | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
101. Mowa nienawiści | • omówić treść fragmentów artykułu | • opracować profil hejtera na podstawie tekstu • wskazać cechy świadczące o popularnonaukowym charakterze tekstu | • dokonać analizy kompozycji tekstu, uwzględniając funkcję śródtytułów | • wskazać na podstawie tekstu przyczyny zachowań mających u podstaw nietolerancję i ksenofobię | • podjąć dyskusję na temat możliwości przeciwdziałania mowie nienawiści |
102. Etyka wypowiedzi, perswazja, manipulacja | • wymienić zasady etyki językowej • omówić sposoby naruszania etyki językowej • wymienić cechy wypowiedzi perswazyjnej • wymienić cechy wypowiedzi manipulacyjnej | • wskazać wypowiedzi zgodne i niezgodne z zasadami etyki słowa • wyjaśnić, na czym polega perswazyjny charakter wypowiedzi • wyjaśnić, na czym polega manipulacyjny charakter wypowiedzi | • podać przykłady wypowiedzi perswazyjnych i manipulacyjnych | • sformułować wypowiedź o wydźwięku negatywnym zgodną z zasadami etyki słowa • sformułować tekst perswazyjny i tekst manipulacyjny | |
103. Środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych | • wymienić sposoby nakłaniania wykorzystywane w reklamach | • podać przykłady sloganów reklamowych | • dokonać analizy skuteczności wybranego sloganu reklamowego • dokonać analizy funkcji gry słów w podanych sloganach • dokonać analizy zabiegów perswazyjnych i manipulacyjnych zastosowanych w podanych reklamach | • sformułować slogany reklamowe | • podjąć dyskusję na temat funkcji fake newsów |
104. Jak przygotować przemówienie? | • przedstawić etapy przygotowywania przemówienia • wymienić środki retoryczne | • podać przykłady użycia środków retorycznych • dokonać analizy podanego przemówienia | • porównać podane przemówienia i ocenić ich skuteczność • dokonać analizy niewerbalnych środków komunikacji | • przygotować przemówienie • wygłosić przemówienie | |
105. Treść i zakres znaczeniowy wyrazu | • zdefiniować pojęcia: treść i zakres znaczeniowy wyrazu | • podać definicje wyrazów uwzględniające elementy ich treści • uporządkować wyrazy od tego o najszerszym zakresie znaczeniowym do tego o zakresie najwęższym | • skorygować wypowiedzi za pomocą wyrazów o szerszym zakresie znaczeniowym | • dopisać do podanych wyrazów te o szerszym i węższym zakresie znaczeniowym | |
106. Synonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne i homonimy | • wyjaśnić znaczenie pojęć: synonim, antonim, wyraz wieloznaczny, homonim • wyjaśnić różnice pomiędzy wyrazami wieloznacznymi a homonimami | • zastąpić podane wyrazy ich synonimami • podać antonimy do podanych wyrazów • wyjaśnić, na czym polega wieloznaczność podanych wyrazów | • odróżnić homonimy od wyrazów wieloznacznych | • podać różne znaczenia wskazanych wyrazów | |
107. Fonetyka – przypomnienie i uzupełnienie wiadomości | • przedstawić podział głosek • wymienić funkcje głoski i • przedstawić zasady akcentowania w języku polskim | • podzielić słowa na głoski i sylaby • podać przykłady głosek miękkich, twardych, dźwięcznych, bezdźwięcznych, ustnych i nosowych | • wskazać funkcje głoski i na podanych przykładach | • odpowiednio akcentować wyrazy | |
108. Rozbieżności między mową a pismem | • przedstawić zasady, na jakich zachodzą upodobnienia fonetyczne | • wskazać upodobnienia fonetyczne • wskazać różnice pomiędzy mową a pismem, odwołując się do przykładów | • zaznaczyć strzałką kierunek upodobnienia | • wytłumaczyć różnice pomiędzy mową a pismem, odwołując się do przykładów | |
109. Pisownia wyrazów z ą, ę, om, em, on, en – przypomnienie i uzupełnienie wiadomości | • wymienić zasady pisowni wyrazów z ą, ę, om, em, on, en | • uzupełnić podane zdania odpowiednimi formami wyrazów • wyjaśnić zasady zapisu podanych wyrazów | • poprawić błędy w podanym tekście • skorzystać ze słownika w razie wątpliwości związanych z poprawnym zapisem wyrazów | • stworzyć tekst z poprawnie zapisanymi wyrazami z ą, ę, om, em, on, en | |
110. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: tragedia, tekst popularnonaukowy, tekst naukowy, artykuł, etyka wypowiedzi, perswazja, manipulacja, środki perswazji i manipulacji w reklamie, fonetyka, głoska, samogłoska, spółgłoska (miękka, twarda, dźwięczna, bezdźwięczna), głoska ustna i nosowa, upodobnienia pod względem dźwięczności (wsteczne, postępowe, międzywyrazowe, udźwięcznienie, ubezdźwięcznienie), sylaba, akcent i intonacja, synonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, homonimy, przemówienie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
111. Konflikty | • opisać, co widzi na obrazie | • omówić gesty osób przedstawionych na obrazie i ich usytuowanie względem siebie | • zinterpretować funkcję kolorystyki zastosowanej przez artystkę • zinterpretować funkcję rekwizytu, który trzyma w ręku jedna z namalowanych postaci | • zinterpretować funkcję zegarka widocznego na obrazie | • przedstawić i omówić inne teksty kultury podejmujące temat konfliktów |
112. Sens wojny | • omówić treść fragmentów tekstu • określić rodzaj narracji | • wypowiedzieć się na temat bohaterów fragmentów tekstu • omówić dwa sposoby mówienia o wojnie: Ruperta Brooke’a i pana Gaydona | • odnieść temat wojny do sytuacji bohaterki utworu • wypowiedzieć się na temat opinii pana Gaydona na temat wojny | • wyjaśnić znaczenie sformułowania o własnej wojnie użytego przez pana Gaydona | • przedstawić różne sposoby zaprezentowania wojny w wybranych tekstach kultury |
113. Komizm charakterów (lektura obowiązkowa) | • opisać sytuację przedstawioną we fragmentach aktu I utworu • podać przykłady dosadnych sformułowań użytych przez Cześnika w czasie kłótni z Rejentem | • omówić zachowanie Rejenta podczas sprzeczki z Cześnikiem i wyjaśnić, o czym ono świadczy • uzasadnić stwierdzenie, że Raptusiewicz i Milczek to nazwiska znaczące, odwołując się do fragmentów aktu I • wymienić cechy Rejenta ujawnione w scenie rozmowy z mularzami (murarzami) • zgromadzić informacje o Cześniku i Rejencie oraz uporządkować je od najogólniejszych do najbardziej szczegółowych | • wyjaśnić, w jaki sposób Milczek traktuje prawo i innych ludzi • opisać i zinterpretować zachowanie Cześnika i Rejenta przedstawione w didaskaliach do sceny 11 aktu IV oraz wyjaśnić znaczenie tego fragmentu utworu dla zrozumienia postaw bohaterów w kolejnych scenach • scharakteryzować stryja Klary na podstawie jego wypowiedzi • porównać Cześnika i Rejenta | • rozważyć, czy zgoda Cześnika i Rejenta będzie trwała | • wyjaśnić, w jaki sposób Rejent i Cześnik pokrzyżowali sobie nawzajem plany i co byli w stanie poświęcić dla zemsty • podać przykłady przedstawienia motywu zemsty w innych tekstach kultury |
114. Komizm i humor w Zemście (lektura obowiązkowa) | • podać przykłady sprzeczności między tym, co mówią postacie utworu, a tym, co robią lub sądzą o innych, i wyjaśnić, czemu służy ukazanie tych sprzeczności • wymienić cechy bohaterów wyśmiane w Zemście | • wyjaśnić, co to jest karykatura oraz na czym polega karykaturalne przedstawienie Cześnika i Rejenta | • ocenić, czy w scenie, w której Papkin pragnie złożyć śluby wierności Klarze, styl jego wypowiedzi pasuje do sytuacji | • wyjaśnić, jaką rolę w życiu społecznym mogą odgrywać komik, komediopisarz i satyryk • wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy poczuciem humoru w czasach Aleksandra Fredry i współcześnie • napisać wypracowanie na temat: „Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że wśród bohaterów Zemsty nie ma postaci jednoznacznie złych ani jednoznacznie pozytywnych?” | • wyjaśnić, czym skutkuje wyśmianie pewnych cech |
115. i 116. Zemsta – komedia o polskim społeczeństwie (lektura obowiązkowa) | • odnaleźć w utworze informacje dotyczące czasu i miejsca akcji oraz ocenić, czy mają one znaczenie dla jego wymowy i interpretacji • wskazać wątek główny i wątki poboczne | • podzielić bohaterów utworu na pierwszoplanowych, drugoplanowych i epizodycznych • wyjaśnić, jaką rolę odgrywają w utworze bohaterowie epizodyczni | • zinterpretować tytuł utworu w kontekście całej lektury i wyjaśnić, do czego doprowadziła tytułowa zemsta • sporządzić katalog głównych wad Polaków na podstawie zachowań wszystkich bohaterów utworu • wyjaśnić sens motta utworu • dokonać analizy zakończenia Zemsty i wyjaśnić, jakie przesłanie ono niesie • wytłumaczyć, do jakich postaw Aleksander Fredro chciał nakłonić Polaków | • wskazać zjawiska krytykowane we współczesnych komediach filmowych o polskim społeczeństwie i wyjaśnić, na czym polega zawarty w nich humor • wytłumaczyć, w jaki sposób plakaty zamieszczone w podręczniku nawiązują do wymowy Zemsty • ocenić, czy diagnoza społeczna Aleksandra Fredry jest ponadczasowa | • wskazać w utworze elementy kultury sarmackiej • porównać treść utworu z jego ekranizacją w reżyserii Andrzeja Wajdy |
117. Co wiemy o twórczości Aleksandra Fredry? | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
118. Konfrontacja (lektura uzupełniająca) | • omówić treść fragmentów tekstu | • scharakteryzować Alicję • omówić relacje pomiędzy Alicją a Klaudią | • porównać reakcje bohaterów tekstu na zaistniałą sytuację | • wyjaśnić przyczyny buntu Alicji wobec zaistniałej sytuacji | • podjąć dyskusję na temat reakcji na niezależne od nas sytuacje |
119. Prostota | • omówić treść wiersza | • przedstawić relacje międzyludzkie i zasady obowiązujące w tytułowych prostych krajach • omówić stosunek podmiotu lirycznego do opisywanej rzeczywistości | • zinterpretować metafory zawierające przymiotnik prosty • omówić funkcję pytań w poznanym wierszu | • sformułować przesłanie wiersza | • podjąć dyskusję na temat znaczenia i funkcji prostoty |
120. Jak napisać recenzję? | • wymienić elementy recenzji | • odróżnić recenzję od sprawozdania • selekcjonować informacje przydatne przy pisaniu recenzji | • stworzyć plan recenzji • ocenić poszczególne elementy recenzji | • napisać recenzję wybranego filmu | |
121. Różne odmiany polszczyzny | • wymienić odmiany polszczyzny zależne od odbiorcy i sytuacji • przedstawić cechy odmian języka: oficjalnej i nieoficjalnej | • przedstawić cechy języka ogólnego i języka o ograniczonym zasięgu • uzupełnić tekst odpowiednimi wyrazami w zależności od kontekstu | • wskazać wyrazy należące do polszczyzny oficjalnej i polszczyzny nieoficjalnej • wskazać słownictwo należące do języka ogólnego oraz języka o ograniczonym zasięgu | • dostosować tekst do sytuacji komunikacyjnej | |
122. Słownictwo o ograniczonym zasięgu | • wymienić przykłady słów o ograniczonym zasięgu | • tłumaczyć, czym są profesjonalizmy | • rozpoznawać w tekście słowa o ograniczonym zasięgu, w tym profesjonalizmy | • przekształcić tekst napisany w środowiskowej odmianie języka w tekst napisany językiem ogólnonarodowym | |
123. Podsumowanie. Sprawdź, czy potrafisz | • odtworzyć najważniejsze fakty i opinie • posługiwać się pojęciami: komedia, komizm, różne odmiany polszczyzny, oficjalna odmiana języka, nieoficjalna odmiana języka, kolokwializmy, język ogólnonarodowy, słownictwo o ograniczonym zasięgu, recenzja | • wykorzystywać najważniejsze konteksty | • wyciągać wnioski • przedstawiać własne stanowisko | • poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólniać, podsumowywać i porównywać | • wykorzystywać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |