შესასწავლი

თემა

თავი.I.ატომის აგებულება და პერიოდული სისტემა(12 საათი)

შესასწავლიმასალა 

თანამედროვე წარმოდგენა ატომის აღნაგობაზე.ატომბირთვის შედგენილობა. იზოტოპის ცნება.კვანტური რიცხვები და ორბიტალები, უმცირესი ენერგიის პრინციპი,პაულისპრინციპი,ჰუნდისწესი,ელექტრონულიკონფიგურაცია:s,pდაd ელემენტები.პერიოდული სისტემის ჯგუფები და პერიოდები(ატომთა ელექტრონული აღნაგობის მიხედვით.

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

   ქიმიაX.5..მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ატომის აღნაგობა

    ქიმიაX.6.მოსწავლეს შეუძლია  დააკავშიროს ელემენტის ატომის აღნაგობა მის ადგილმდებარეობასთან პერიოდულ სისტემაში.

კვლ.X1.მოსწავლეს შეუძლიაგანსაზღვროსკვლევისსაგანიდაკვლევისეტაპები.

კვლ.X2    მოსწავლეს შეუძლია პროცედურის განხორციელება მონაცემთა აღრიცხვა.

კვლ.X3.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა ანალიზი და შეფასება.

საკვანძოკითხვები

რას ფიქრობთ რით განსხვავდებიან  იზოტოპები ? რა აქვთ საერთო?

1.რას ფიქრობთ რით განსხვავდებიან  იზოტოპები ? რა აქვთ საერთო?

2მიგაჩნიათ თუნ არა მართებულად,რომ ყველა შემთხვევაში ელემენტისა და იონის სიმბოლო ერთი და იგივეა.მაგ.მოიყვანეთ არგუმენტები

3.რა გზითააშესაძლებელიფტორის ატომისაგან იონის წარმოქმნა

4.ხსენით,რა არის იმის მიზეზი,რომ მეტალები იონებს ელექტრონების  გაცემის,არამეტალები კი ელექტრონების შეერთების გზით წარმოქმნის.

5.როგორ იცვლება ატომის რადიუსი პერიოდში?ჯგუფში?

6. .როგორ იცვლება იონიზაციის ენერგია ჯგუფში? პერიოდში?

მკვიდრიწარმოდგენები

ატომის  აგებულება.იზოტოპები.პერიოდულისისტემა.პერიოდი,ჯგუფი.ადარებს ერთმანეთს ერთი და იმავე ელემენტის იზოტოპებს მათი ფიზიკური და ქიმიური თვისებების მიხედვით.მიღებულ შედეგს აკავშირებს ატომის აღნაგობასთან.

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება, ექსპერიმენტული დავალება, ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა,  ექსპერიმენტი,წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

მოცემული ელემენტის ატომში ელექტრონების განაწილება,მდებარეობისგანსაზღვრა პერიოდულ სისტემაში, შედარება , დასკვნებისარგუმენტირებულადწარმოდგენა.ცნებების, კანონების, ფორმულებისადეკვატურადგამოყენება.კითხვა პასუხი,ვენის დიაგრამა.,ტესტირება,ჩატარებული სამუშაოს ანალიზი,პრეზენტაცია.

კომპლექსურიდავალებები

კონკრეტული ელემენტის  დახასიათება  და ცხრილის შევსება.

შესასწავლი

თემა

თავი.II.ელექტრონულიაგებულება და ქიმიური ბმა.(9საათი)

შესასწავლიმასალა 

ქიმიური ბმის ტიპები:კოვალენტური(არაპოლარული და პოლარული),იონური და მეტალური.დონორულ- აქცეპტორული ბმის წარმოქმნის მექანიზმი.წყალბადური ბმა. ელექტრონული ორბიტალების ჰიბრიდიზაცია,(სიგმა და პი ბმები).

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

 ქიმიაX7.მოსწავლესშეუძლიანივთიერებათა თვისებები დაუკავშიროს ატომის ელექტრონულ აღნაგობას და ქიმიური ბმის ხასიათს

    ქიმიაX6.მოსწავლეს შეუძლია  დააკავშიროს ელემენტის  ატომის ატომის  აღნაგობა მის ადგილმდებარეობასთან პერიოდულ სისტემაში

საკვანძოკითხვები

თანაბრად მიიზიდავს თუ არა ელექტრონულ წყვილს კოვალანტურარაპოლარული ბმის დროს  ორივე  ატომი?იონური ბმის დროს?

1.თანაბრად მიიზიდავს თუ არა ელექტრონულ წყვილს კოვალენტურარაპოლარული ბმის დროს  ორივე  ატომი?იონური ბმის დროს?

2.შეადგინეთ სქემა რომლითაც კოვალენტური ბმის ცნებას დააკავშირებთ შემდეგ ცნებებთან

ა).გაუწყვილებელი ელექტრონები

ბ).სავალენტო ელექტრონები

გ).თავისუფალი ორბიტალები

მკვიდრიწარმოდგენები

აღწერს სხვადასხვა ტიპის ბმების  წარმოქმნის მექანიზმებს,განასხვავებსკოვალენტურპოლარულ,კოვალენტურარაპოლარულ,მეტალურ და იონურ ბმებს.

ასახელებს მაგალითებს.შეუძლია  ნივთიერებათა თვისებები დაუკავშიროს ატომის ელექტრონულ აღნაგობას და ქიმიური ბმის ხასიათს.

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება,ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა, წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება)

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

მოცემულ ნაერთში ბმის ტიპის, ჰიბრიდიზაციის ფორმის გასაზღვრა.

სხვადასხვა   ნაერთში ქიმიური  ბმის წარმოქმნის მექანიზმების დადგენა, იონური,კოვალენტური და მეტალური ბმების მქონე ნაერთების დსახელება,შედარება , დასკვნებისარგუმენტირებულადწარმოდგენა.ცნებების, კანონების, ფორმულებისადეკვატურადგამოყენება.

კომპლექსურიდავალებები

კონკრეტულ ქიმიურ ნაeრთში  არსებული ქიმიური  ბმის დადგენა.ცხრილის შევსება.

შესასწავლითემა

თავი.III.მიმოცვლის და ჟანგვა -აღდგენის რეაქციები(15 საათი)

შესასწავლიმასალა 

ელექტროუარყოფითობა,ჟანგვისრიცხვი,ჟანგვა-აჟდგენითი რეაქციების კლსიფიკაციჟანგვა-აღდგენითი რეაქციების ტოლობების შედგენა,ელექტროლიტური დისოციაციის თეორია,არაელექტროლიტები და სუსტი ელექტროლიტები.კათიონები და ანიონები.ელექტროლიზის გამოყენება  მრეწველობასა და ტექნიკაში.

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

ქიმია.X.9.მოსწავლესშეუძლია ხსნარების  თვისებისახსნა ელექტროლიტური დისოციაციის თეორიის საფუძველზე.

    ქიმია.X.8.მოსწავლეს შეუძლია  დაახასიათოს  ჟანგვა-აღდგენითი პროცესები.

ქიმია.X.10.მოსწავლესშეუძლია დაახასიათოს ელექტროლიზის მოვლენა და მისი როლი ტექნიკასა და მრეწველობაში.

საკვანძოკითხვები

1)რა არის ელექტროლიტური დისოციაცია.?2)რას ეწოდება ჟანგვა აღდგენის რეაქცია?

2)რას ეწოდება ჟანგვა აღდგენის რეაქცია?

3)რა შემთხვევაში მიმდინარეობს იონური მიმოცვლის რეაქცია ბოლომდე?

4)რა არის ელექტროლიზი?

მკვიდრიწარმოდგენები

მოსწავლეშეძლებს  ჯგუფის ნომრის მიხედვით განსაზღვროს  ვალენტობის და ჟანგვის რიცხვის ნიშვნელობებინაერთებში.რეაქციათა ტოლობებში  განსზღვროსმჟანგავი და აღმდგენი.შეძლებს  შეკვეცილი იონური ტოლობის შესაბამის სრული  და მოლეკულური  ტოლობების დაწერას.

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება, ექსპერიმენტული დავალება, ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა,  ექსპერიმენტი,წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება)

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

მოსწავლე შეძლებს მჟავას, ტუტისა და მარილისდახასიათაბას ელექტროლიტური დისოციაციის თვალსაზრისით. ხსნარში მიმდინარე რეაქციების  სრული და შეკვეცილი იონური ტოლობების შედგენას.

ჟანგვა -ღდგენის რეაქციის ტოლობების შედგენას. ელექტროლიზის პროცესის დაკავშირებას ჟანგვა -აღდგენისრეაქციებთან.   ელექტროლიზთან დაკავშირებულ რადენობრივ გამოთვლებს.

კომპლექსურიდავალებები

დასაბუთეთ თეზა: ამიაკი მხოლოდ აღმდგენია,აზოტმჟავა,კი მხოლოდ მჟანგავი,აზოტ(II)-ისოქსიდიკი,მჟანგავიცარისდააღმდგენიც.

შესასწავლი

თემა

თავი.IV.ქიმიური რეაქციის სიჩქარე. ქიმიური წონასწორობა(9 საათი)

შესასწავლიმასალა 

შექცევადი და შეუქცევადი რეაქციები, ქიმიური  წონასწორობა,,ლე-შატელიესპრინციპი,ქიმიურ წონასწორობაზე მოქმედი ფაქტორები(კონცენტრაცია, ტემპერატურა,წნევა)

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

ქიმ.X.11.მოსწავლეს შეუძლია  განჭვრიტოს  ქიმიური წონასწორობის     გადახრის მიმართულება.     კვლ.X.1.მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს კვლევის საგანი და კვლევისეტაპები.

კვლ.X.2.მოსწავლეს შეუძლია კვლევითი  პროცედურის განხორციელება/ მონაცემების აღრიცხვა.

კვლ.X.3.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა წარმოდგენა სხვადასხვა საკომუნიკაციო  საშუალების გამოყენებით.

კვლ.X.4.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა ანალიზი და შეფასება.

საკვანძოკითხვები

კატალიზატორის გავლენით რომელი ენერგია მცირდება? როგორ მოქმედებს რეაქციის სიჩქარეზე უარყოფითი კატალიზატორი და რა ჰქვია მას?რა განსხვავებაა შექცევად და შეუქცევად რეაქციებს შორის?

მკვიდრიწარმოდგენები

მოსწავლეს შეძლებს გასზღვროს როდის არის რეაქცია ჰომოგენური და როდის ჰეტეროგენური.რას გულისხმობს  ლე-შატელიესპრინციპი.?როგორ შეიძლება ქიმიური რეაქციის მართვა?იყენებსლე-შატელიესპრინციპსდაგანჭვრეტსსხვადასხვაფაქტორის (წნევა, ნივთიერებათაკონცენტრაცია, ტემპერატურა) ქიმიურწონასწორობაზეგავლენისხასიათს. ჩამოთვლისსათანადომაგალითებს;

მოიძიებსქიმიურიწონასწორობისძირითადიპრინციპებისგამოყენებისმაგალითებსდაგანიხილავსმათ ტექნოლოგიურიპროცესებისოპტიმიზაციისმიზნით.

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება, ექსპერიმენტული დავალება, ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა,  ექსპერიმენტი,წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება)

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

განასხვავებს შექცევად და შეუქცევად რეაქციებს. ადგენს შესაბამის ტოლობებს;

განასხვავებს ჰომოგენურ და ჰეტეროგენურ რეაქციებს, განიხილავს მაგალითებს;

სხვადასხვაფაქტორის (წნევა, ნივთიერებათაკონცენტრაცია, ტემპერატურა)  განჭვრეტს ქიმიურწონასწორობაზეგავლენისხასიათს და ჩამოთვლისსათანადომაგალითებს;ადგენს რეაქციათა ტოლობებს.

კომპლექსურიდავალებები

ა)შეადგინეთ მეთანის  წვის რეაქციის ტოლობა,ეს  რეაქცია შექცევადია თუ შეუქცევადი?დაასაბუთეთ თქვენი ვარაუდი. აუცილებლად მოიყვანეთ არგუმენტები თქვენი პრაქტიკული გამოცდილებიდან.

ბ)აანთეთ ასანთი,დააკვირდით რეაქციის მსვლელობას.ეს რეაქცია ჰომოგენურია თუ ჰეტეროგენური?

შექცევადია თუ შეუქცევადი?

დაასაბუთეთ თქვენი ვარაუდი.

შესასწავლი

თემა

         V.არამეტალები(15 საათი)

შესასწავლიმასალა 

ელემენტები: წყალბადი, ჰალოგენები, ჟანგბადი, გოგირდი, აზოტი, ფოსფორი, ნახშირბადი, სილიციუმი,

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

ქიმ.X.12. მოსწავლეს შეუძლია ქიმიური ელემენტების და მათი  ნაერთების დახასიათება, მათი მნიშვნელობის შესახებ მსჯელობა.

კვლ.X.1.მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს კვლევის საგანი და კვლევის   ეტაპები.

კვლ.X.2.მოსწავლეს შეუძლია კვლევითი  პროცედურის განხორციელება/ მონაცემების აღრიცხვა.

კვლ.X.3.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა წარმოდგენა სხვადასხვა საკომუნიკაციო  საშუალების გამოყენებით.

კვლ.X.4.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა ანალიზი და შეფასება

საკვანძოკითხვები

სად მდებარებს   პერიოდულ სისტემაში  არამეტალები?  რომელია ყველაზე აქტიური არამეტალი?რომელი ელემენტები მიეკუთვნება ჰალოგენებს?რას ნიშნავს სახელწოდება ჰალოგენი?რომელი ჰალოგენია ყველაზე კარგი აღმდენი? დაასაბუთეთ თქვენი მოსაზრება.

თუ  გოგირდ წყალბად მჟავას  დიდი ხნით მოვათავსებთ ჰაერზე ის აიმღვრევა,ლაკმუსი ფერს არ შეიცვლის რატომ?

მკვიდრიწარმოდგენები

მოსწავლე შეძლებს  არამეტალების მნიშვნელოვანი ნაერთების ფორმულების  დაწერას და დასახელებას,თვისებებისგარჩევას,შეძლებს ნახატის მიხედვით რეაქციის ტოლობების შედგენას.

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება, ექსპერიმენტული დავალება, ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა,  ექსპერიმენტი,წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება)

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

ახასიათებს ელემენტებს(   წყალბადი, ჰალოგენები, ჟანგბადი, გოგირდი, აზოტი, ფოსფორი, ნახშირბადი, სილიციუმი), და მათ მნიშვნელოვან ნაერთებს,მსჯელობს ელემენტების  ალოტროპიულფორმებზე,,მსჯელობს ქიმიური ელემენტების როლსა და გამოყენებაზე  ყოფა- ცხოვრებასა და წარმოებაში. იცნობს არამეტალების და მათი   მნიშვნელოვანი ნაერთების მიღების ძირითად მეთოდებს.  მსჯელობსარამეტალთა  მნიშვნელოვან ნაერთებზე და მათი გამოყენების სფეროებზე. ახდენსარამეტალთა ქიმიური აქტიურობის შედარებას ,როგორც ექსპერიმენტულად ისე  თეორიული მსჯელობის  საფუძველზე.

კომპლექსურიდავალებები

რით აიხსნება ის გარემოება,რომკარბორუნდს (SiC)-ს თავისი თვისებებით  შუალედური ადგილი უკავია ალმასსა და  სილიციუმს შორის?

ა)რა თვისებებით ჰგავს ის ალმასს და რატომ?

ბ)რა თვისებებით ჰგავს სილიციუმს და რატომ?

გ)რა თვისებებით განსხვავდება ორივესგან და რატომ?

   შესასწავლი თემა

თავი.VI.              მეტალები (9საათი)

შესასწავლიმასალა 

ელემენტები:  ნატრიუმი, კალიუმი, მაგნიუმი, კალციუმი, ალუმინი, რკინა, მანგანუმი. მათი მნიშვნელოვანი ნაერთები, თვისებები, გამოყენება.  

სასწავლოშედეგი, რომელსაცგვინდარომმივაღწიოთ

ქიმ.X.12. მოსწავლეს შეუძლია ქიმიური ელემენტების და მათი  ნაერთების დახასიათება, მათი მნიშვნელობის შესახებ მსჯელობა.

კვლ.X.1.მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს კვლევის საგანი და კვლევის   ეტაპები.

კვლ.X.2.მოსწავლეს შეუძლია კვლევითი  პროცედურის განხორციელება/ მონაცემების აღრიცხვა.

კვლ.X.3.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა წარმოდგენა სხვადასხვა საკომუნიკაციო  საშუალების გამოყენებით.

კვლ.X.4.მოსწავლეს შეუძლია მონაცემთა ანალიზი და შეფასება

საკვანძოკითხვები

რომელი ჯგუფის მეტალებს ჰქვია ტუტე მეტალები და რატომ? რომელია ყველაზე აქტიური მეტალი და რატომ?რა ნაერთი მიიღება რუბიდიუმისჟანგბადისარეში-ოქსიდი თუ პეროქსიდი?რომელი იონებით არის გამოწვეული წყლის სიხისტე?

შეიძლება თუ არა კირიანი წყლის ღია ჭურჭელში შენახვა? დაასაბუთეთ თქვენი მოსაზრება.

მკვიდრიწარმოდგენები

მოსწავლე  შეძლებს  არამეტალებისა და მეტალების მნიშვნელოვანი ნაერთების თვისებების შესახებ მსჯელობას.შეძლებს მეთოდის შერჩევას  და  იონთა  იდენტიფიცირებას. იმსჯელებს მეტალთა შენადნობების  შედგენილობისა და გამოყენების სფეროების შესახებ. შეძლებს მეტალების ქიმიური აქტიურობის შედარებას როგორც ექსპერიმენტულად ისე  თეორიული მსჯელობის  საფუძველზე

შეფასებისკრიტერიუმები

განმავითარებელი შეფასება - რეკომენდაციების მიცემა, ურთიერთშეფასება(ჯგუფური მუშაობა)

განმსაზღვრელი შეფასება განხორციელდება   სხვადასხვა   ტიპის  აქტივობისთვის(დისკუსია, საშინაო დავალება, ექსპერიმენტული დავალება, ინფორმაციის მოძიება,  ტესტირება,ზეპირი  გამოკითხვა,  ექსპერიმენტი,წერილობითი  სამუშაო,   პრეზენტაცია, შემაჯამებელი დავალება)

შეფასებისკრიტერიუმისმიღწევისინდიკატორი

ახასიათებს მეტალებს   და მათ მნიშვნელოვან ნაერთებს,მსჯელობს მეტალების როლსა და გამოყენებაზე  ყოფა- ცხოვრებასა და წარმოებაში. იცნობს მეტალების და მათი   მნიშვნელოვანი ნაერთების მიღების ძირითად მეთოდებს.  მსჯელობს მეტალთა  მნიშვნელოვან ნაერთებზე და მათი გამოყენების სფეროების შესახებ. ახდენს  მეტალთა  ქიმიური აქტიურობის შედარებას როგორც ექსპერიმენტულად ისე  თეორიული მსჯელობით.

კომპლექსური დავალებები

გამოიყენეთ სტრატეგია  ცნებათა მოზაიკა ,დაწერეთ რეაქციათა ტოლობები, რომლებითაც დაასაბუთებთ,რომ

ა)მაგნიუმი აღმდგენია.

ბ) ფტორიმჟანგავიაია

გ)ქლორი კი შეიძლება მჟანგავიც იყოს და აღმდგენიც.  რატომ?გადმოეცით წერილობით.