04.08.2014 - 1. Gün  Pazartesi

 Stajımı Starwood Orman Ürünleri A.Ş 'de yapmaktayım. Stajımın ilk gününde tanışma yapıldı ve firma hakkında bilgiler verildi. Fabrikanın Elektrik atölyesine yerleştim. Elektrik atölyesinde 5 Elektrik Mühendisi ve 20 'ye yakın Elektrik Teknikeri ve Teknisyeni bulunmaktadır.  Bu kadrosu fabrikada oluşan elektrikten kaynaklanan arızalar için oluşmuş bir ekiptir.

     Resim 1- Starwood İdari Bina

 Starwood Hakkında Bilgi;

• Starwood, Türkiye'nin en büyük 150 sanayi firması arasında yerini alıyor.
• İnegöl'de 180 bin metrekaresi kapalı alan olmak üzere toplam 220 bin metrekarede üretim yapıyor.
• Starwood, 6 adet melaminli levha kaplama presi ve Gürcistan'daki tesisinde var olan  melamin  presi ile 183 ve 210 cm. enli olmak üzere günde 25.000 plaka üretim kapasitesine sahiptir.
• Starwood, bünyesinde 750 'ye yakın işçi çalıştırmaktadır. Bunların 50' ye yakını mühendistir.
• Üretimlerinde genellikle otomasyon sistemler ve makinalar kullanılmaltadır.
• Starwood, Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Irak, İran, İsrail, KKTC, Kosova, Makedonya, Türkmenistan, Ukrayna, Yunanistan, Mısır, Tunus, Fas, Kazakistan, Nijerya, Lübnan, Suriye, Libya ve Suudi Arabistan gibi ülkere satış yaparak ihracatımızı genişletmektedir.
• Starwood, özellikle mobilya  sektöründe Türkiye'nin YAPI MARKET MARKASI olma yönünde 32 mevcut ve her geçen gün yeni eklenen yapı marketleri ile sektöründe de hızla ilerliyor.

Resim 2 - MDF Kontrol Odası

 Şirketin;

 Misyonu, Dünyada orman endüstri sektöründeki gelişmeleri takip ederek, ülkemiz ormanlarına zarar vermeksizin; insan sağlığına zararsız, çevreye saygılı, kaliteli ve modern desenlerden oluşan ürünleri üreterek tüketicilerin beğenisine sunmak.

 Vizyonu, Ülke insanımızın yaşam kalitesini yükselten, sağlıklı ve sorunsuz ürünleri kullanıma sunmak.

Resim 3 - Starwood' a ait bir görüntü

Şirkete ait bir kaç görüntü;

Resim 4 - Starwood'a ait bazı görüntüler 

  05.08.2014 - 2. Gün Salı

 Bugün tutkal üretimi yapılan bölümde bulunan bir eski akış ölçer (Resim -5 de bulunana) arızalandığı için atölyeye getirildi.

                                                           Resim 5- Arızalana Akış Ölçer

 Bu akış ölçerin yerine yeni alınan bir akış ölçer takılmak üzere alındı. Eski akış ölçerin parametreleri bilgisayar ile kablolu bağlantı yapılarak alınıp yeni akış ölçere yine bilgisayar bağlatısı ile aktarılmak istendi. Fakat eski akış ölçere bilgisayar ile bağlantı sağlanmadı. Bu yüzden yeni akış ölçere parametreler manuel olarak (Resim-6 da gösterilen) elle girildi.

 Resim 6- Akış Ölçerin Parametrelerinin Manuel Olarak Grilmesi

Akış ölçer hakkında bazı bilgiler verildi. Kullanılan akış ölçer, elektromanyetik akış ölçerdi.

1. Akış Ölçerin Çalışma Prensibi

Resim 7- Akış ölçerin çalışmasını gösteren bir çizim

•  Elektromanyetik akış ölçer sıvıyı iletken olarak kullanır.
•  Elektromanyetik akış ölçer iki bobine sahiptir. Bobinler enerjilendiği zaman Resim 7'de gösterildiği gibi sıvının etrafında akım etkisi ile bir manyetik alan oluşacaktır.
•  Borunu kenarına sıvı akışı ve manyetik alana dik olacak konumda iki elektrod yerleştirilmiştir.
•  Boru içerisindeki sıvı akışkanın hız değişimi, manyetik alanda etki yaparak, değişimi elektrotlara iletecek. Bir nevi manyetik enerji sıvıda kutuplanma etkisi gösterecek. Bu sayade elektrodlar arasında bir gerilim oluşacak.
•  Elektrotlarda ölçü aletine sinyal gönderecektir. Yani bu gerilim farkını gönderecekler.
• Bu gerilim farkı da akan akışkanın hızınna doğru orantılı olarak değişmektedir.
• Borunun kesit alanını kullanarak elde ettiğimiz veriler ilede akan sıvını hızı bulunabilir.

      2. Akış Ölçerin Kullanım, Uygulama Alanları

Elektromanyetik akış ölçerler;

• Kirli sıvılar
• Hamurlar
• Asitler
• İnce çamurlar
• Alkaliler

gibi çok çeşitli sıvıların ölçümüne uygundur. Doğruluk; sıcaklık,basınç, viskozite, yoğunluk ya da iletkenlikteki değişkenliklerden hemen hemen etkilenmez.Ancak iletkenliğin 1microhm/cm.'den büyük olması zorunludur.

  06.08.2014 - 3. Gün  Çarşamba

  Bugün şirketin çalışmaya yeni başlayanlar için İş Sağlığı ve İş Güvenliği semineri vardı. Bu seminerin amacı şirketteki kuralları, iş kazalarını azaltmak için neler yapılması gerektiği, iş güvenliği aletlerinin nasıl kullanılması gerektiği gibi  kurallar anlatıldı.

  1. İş Güvenliği Nedir?

 İş yerlerinde işin yürütülmesi sırasında, çeşitli nedenlerden  kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalara  İş Güvenliği denir.

 2.  Kişisel Koruyucu Donanım Çeşitleri

 Kişisel güvenliğimizi sağlamak için kullandığımız başlıca iş güvenliği donanımları.

     2.1 Baş Koruyucusu (Baret)

 Yüksek bir yerden aşağıya düşen bir cismin başa isabet etmesi, başın sert bir yere çarpması, fırlayan bir cismin başa vurması, hareket halindeki bir cismin başa çarpması gibi tehlikeleri ortadan kaldırmaya yarayan koruyucu aletdir.

    2.2 Kulak Koruyucusu (Kulak Tıkaçları)

  Fabrikada çalışan makinaların yüksek bir ses çıkarıyor. Bu ses için bir önlem alınmadığında ileriki zamanlarda kulağımızda belirli seviyelerde işitme kaybı oluşuyor. Yapılan istatistiklerde, çalışanların yaklaşık %25 'i işitme kaybı ile karşılaştığı görülmektedir. Bunun için fabrikada yüksek sesin bulunduğu ortamlarda gezerken kulak tıkaçlarının takılması zorunludur.

    2.3 Eldivenler

 Elektrik kazalarına karşı korunmak için kullanılan eldivenlerdir. Diğer eldivenlerden farklı olarak üretilmektedir. Bu eldivenler 90.000 volta 3 dakika dayabilecek şekilde üretilmişlerdir. Eldivenlerin üzerinde etkili olabilecekleri voltaj değerleri bulunmaktadır.

07.08.2014 - 4. Gün Perşembe

Bugün suntaları kesmek için bulunan hareketli testerenin kabloları içinde bulundukları kablo taşıyıcının bozulması nedeniyle hareketi kısıtlanıyordu.

Resim 8- Kablo Taşıyıcı 

  Kablolar testereyle beraber hareket ettikleri için bunların hareketini kolaylaştıracak kablo taşıyıcının yenisi takıldı. Böylece kablolar bu kablo taşıyıcının içinde ray sistemine benzer bir şekilde dağılmadan ve dış etkenlerden korunarak hareket etmeleri sağlanıyordu.

 Bir başka arıza ise palet çevirme makinasının motorlarının aynı yönde dönmemesiydi. Palet çevirme makinası Resim 9 görüldüğü gibi üzerine konulanan sunta paletlerini motorların devreye girmesiyle tekerler harekete geçiyor.

Resim 9 -Palet Çevirme Makinası Çizim Görüntüsü

Her iki tekeri harekete geçirmek üzere toplam 2 motor bulunmaktadır.

Bu motorlar aynı yönde hareket etmedikleri için palet gidiceği yönü belirleyemiyordu. Bunun için yapılması gereken motorlardan birinin yönünü değiştirmekti.

 Resim 10 - Palet çevirme makinasının motorlarından birisi

Üç Fazlı Asenkron Motorun Dönme Yönünün Değiştirilmesi;

Asenkron motorlarda devir yönü değişimi için Resim 11’de görüldüğü gibi fazlardan herhangi iki tanesinin yerini değiştirmek yeterlidir.

Resim 11 - Üç Fazlı Asenkron Mototrun Dönme Yönleri

08.08.2014 - 5. Gün  Cuma

  Bugün suntaları istiflemek görevini gören makinanın; gelee suntaları ileri iten ve düzeltmesinin sağlayan pistonun hareketlerinin incelenemediği söylendi. Arızanın pistonun üzerinde bulunup pistonun ileri geri hareketleri tespit edip PLC 'ye gönderen manyetik sensörün çalışmadığı fark edildi ve sorunun da bundan kaynakladığı tespit edildi.

Resim 12 - Bir manyetik sensörün piston üzerindeki konumu ve durumu

  Manyetik sensör makinada şu şekilde kullanılıyordu;

• İstifleme makinasının üzerine 2 veya 3 sunta geldikten sonra (bu makinanın bilgisayar kısmından ayarlanıp değiştirilebiliyordu.) makinde bulunan piston ileri hareket edip suntaları düzeltiyordu.
• Bu sırada piston ileri gittiği için piston üzerinde bulunan mıknatısta gittiği için hareketsiz ve sabit olan manyetik sensörün üzerindeki manyetik alan uzaklaştığı için manyetik sensörün ışığı sönüyor.
• Piston geri geldiğinde ise üzerinde bulunan mıknatıs sensörün yanına geliyor.
• Böylece sensör manyetik alanın etkisine girip ışığı yanıyordu.
• Bu sayede pistonun yapılan hareketleri tespit edilebiliyordu.

  Buradaki sorunun ise sensörün yeri kaydığı için pistonun mıknatısı devreye giremiyordu. Manyetik sensör kaymadan dolayı pistonun mıknatısından uzaklaştığı için mıknatısın manyetik alanına giremiyordu. Bu yüzden de manyetik sensörün ışığı  sürekli sönük durumda kalıyordu. Sorunun çözümü için manyetik sensör yerine sabitlendi. Pistonun hareketleri bir süre gözlemlendikten sonra sistemin çalışır hale geldiği teyit edildi.

Manyetik sensörlerin çalışma prensibi;

Manyetik sensörler, LC osilasyon devresi, sinyal değerlendiricisi ve anahtarlama anfisi olmak üzere üç temel bölümden oluşmaktadır. Ayrıca yüksek manyetik geçirgenliği olan metal bir şerit barındırırlar.

Bu metal şerit eddy akım kayıplarını kullanarak osilasyonu zayıflatır. Mıknatıs, sensöre yaklaştırıldığı zaman manyetik alan uygulanacağından, bu şerit manyetik olarak doyuma ulaşır. Osilasyon devresini zayıflatan eddy akımı kayıpları azalır ve osilasyon tekrar güçlenir.

 Resim 13 - Manyetik sensörün iç yapısı

Manyetik sensörlerin güç tüketimi mıknatıs yaklaştırıldığında artar. Manyetik silindir sensörleri alüminyum, pirinç ve paslanmaz çelikten yapılmış pistonlara adapte edilebilirler.

Resim 14 - Manyetik sensörün akım gerilim değişimi

11.08.2014 - 6. Gün Pazartesi

   Bugün MDF Kontrol odasından ısı kazanlarının sıcaklıklarını ölçen sensörlerden bilgi alamadıkları syölendi. Sorunun kablo vb. durumlardan kaynaklanmadığı sensörün kendisinden kaynaklandığı tespit edildi. Bunun için sensörün bulunduğu kazanların üstüne çıkıldı. Sensörler bulundukları yerlerden söküldü. Sökülen sensör PT100 sıcaklık ölçer sensüydü. Yerine çalışır halde olan yeni bir PT100 takıldı.

Resim 15 - PT100 Sıcaklık Sensörü

PT100 Hakkında bazı bilgiler verildi.

• Pt100 'lere Rezistans termometre adıda verilir.
• PT100 iletken bir telin direnç değerinin sıcaklıkla değişmesinden istifade edilerek oluşturulan bir  sıcaklık algılayıcısıdır.
• Sarımlı direnç sıcaklığı hissedilmek istenilen bölgeye daldırılır, ve hedeften sabit akım geçirilir.
• Sıcaklığın değişimi ile sarımlı direncin direnç değeri değişeceğinden ve fark akımı sabit akımla arasından voltaj alınır.
• Termodirençler ısındıkça çıkış sinyalindeki  “ohm değeri” parabolik olarak artar.
• 0 santigrat derecede değeri 100ohm dur.

  Sıcaklık değerine bağlı olarak Pt100′ün ürettiği direnç Callendar-Van Dusen denklemi ile hesaplanabilmektedir. Sıcaklık – direnç değişlimleri arasında aşağıdaki formülle belirtilen ilişki vardır.

• Rt = Ro (1 + At +Bt2)
• Rt = Herhangi bir T sıcaklığındaki direnç
• Ro = 0°C’deki direnç (0°C’de ±0.1 ohm toleransla 100 ohm)
• t = Sıcaklık
• A = 0390784×10-2 C-1 (sabit)
• B = 0.578408×10-6 C-2 (sabit)

  Bu formüle göre sıcaklıktaki her 1 derece artış direnç değerinde ortalama 0.384 ohm’luk bir artış demektir.

   Pt100'ler tek başlarına hiçbir anlam ifade etmezler. Mutlaka ısı kontrol cihazları ( pt100 uyumlu olması gerekir). Bu direnç değerlerini hesaplayıp yorumlayabilecek bir ısı kontrol cihazı gerekmektedir.

12.08.2014 - 7. Gün Salı

  Bugün preslerde bulunan preslerin hızlarını gösteren hız göstergelerinden biri bozulmuş. Bunun için Yeninsiyle değiştirildi. Bu hız göstergelerinin bilgisayar ile bağlantılarını RS232 ile sağladıklarının ve haberleştiklerini öğrendim.

                                                                                Resim 16 - RS232 dokuz binli kablosu

 RS232 Hakkında Bilgi;                                          

• +15V ve -15V arasında iki voltaj seviyesi kullanarak 15 metreye kadar haberleşme için geliştirilmiştir.
• RS-232’de, eksi voltaj seviyesi  “1”, artı voltaj seviyesi  “0”  anlamındadır.
• Modem, klavye ya da terminal gibi kısa mesafelerdeki birimlere sayısal veri aktarmak için kullanılır.
• Veri genelde 8 bitlik karakterler  halinde iletilir (ASCII karakterlerinin 8 bit tanımlanması nedeniyle). Bilgisayardaki ile benzer bir şekilde.
• İletim seri yapılır (bitler ardışıl gönderilir).
• Gönderici  belli bir formatta hazırlanan veriyi hatta aktarır. Alıcı ise devamlı olarak hattı dinlemektedir, verinin gelişini bildiren işareti aldıktan sonra gelen veriyi toplar ve karakterleri oluşturur.
• Hattın boş olduğu eksi voltaj seviyesi ile ifade edilir.
• Her bit için voltaj (1 için -3,-25 V ; 0 için +3,+25 V arası) belli bir süre aynı seviyede tutulur.

Resim 16 - RS232 ile haberleşme  tablosu

13.08.2014 - 8. Gün Çarşamba

   Bugün Starwood'da yeni yapılacak olan suntarları alıp bekleten Yıldız makinasının temel topraklaması yapıldı.

   Topraklama yapılırken aşamalar şu şekilde gerçekleşti;

• İlk önce temelin kazıldığı yere kalın bir bakır kablo getirildi.
• Bu kablo temelin etrafını saracak şekilde düz bir şekilde açıldı. Resim 17 'de görüldüğü gibi.            

     Resim 17 - Bakır kablo temel etrafına çekilirken.   

• Çekilen kablonun toprakla temas etmesini sağlıyacak 1.5 metrelik bakır kazıklar temelin etrafına bakır kablonun bulunduğu bazı yerlere toprak zemine çakıldı.

     Resim 18 - Bakır kazıklar çakılırken

• Bu kazıklarla bakır kablonun birleşimi için termokanyanak dediğimiz araçla birbirlerine kenetlenirler.
• Termokaynak için gerekli tozlar konulduktan sonra ateşlemek için kıvılcım tabancası kullanılarak ateşlendi.
• Termokaynak bu şekilde bakır kazık ve bakır kabloları birbirine bağladı.

    Resim 19 - Termokaynak görüntüsü

• Dikdörtgensel olarak temelin etrafına sarılan bu bakır kablodan dışarıya 2 tane uç bırakıldı.

1. Topraklama Nedir?

   Elektrik tesislerinde aktif olmayan bölümler ile sıfır iletkenleri ve bunlara bağlı bölümlerin, bir elektrot yardımı ile toprakla iletken bir şekilde birleştirilmesine topraklama denilmektedir. Topraklama basit bir sistemdir, cihaz üzerindeki kaçak elektriği topraklama kablosu ile alıp toprağa verir.

2. Termokaynak

    2.1. Termokaynak Neden Kullanılır?

• Topraklama tesisatlarında toprakaltı bağlantılar klemens ile yapıldığında birkaç yıl sonra klemenslerin cıvata ve ek noktaları çürümeye başlar. Bu çürümenin etkisiyle ek noktası açılmaya başlar ve zamanla bu noktada kopukluk oluşur. Topraklamalarda geçiş direncinin birkaç yıl sonra artmaya başlamasının esas nedeni de budur. Bu tür bir sorunla karşılaşmamak için toprakaltı bağlantılarının termokaynak ile yapılması doğru olur. Termokaynak ile yapılan bağlantılar akım taşıma kapasitesi  yönünden   en az ek yapılan iletken kesiti kadar kaliteli olduğu gibi kopma ve darbelere karşı da dayanıklıdır. Nemli bölgelerde ve korozif etkilerin olduğu fabrika sahalarında dış tesisatta yapılan ek noktaları da çürümeye ve korozyona karşı termokaynak ekleri ile irtibatlandırılmalıdır.

      2.3. Termokaynağın Artı Yönleri.

• Harici ısı kaynağı gerektirmez.
• Malzeme bulunduğun yerde, birkaç saniyede kaynaklanır.
• Bunun için sadece 15-20 cm boyutlarında bir pota ve kaynak tozu yeterlidir.
• Kaynak bağlantısı moleküler olarak gerçekleşir.
• Mekanik bağlantının aksine kaynak noktasında gerilim düşümü olmaz.
• Aşırı akım taşıma kapasitesi en az kaynaklanan iletken kadardır.
• Mekanik bağlantılarda görülen, zamanla gevşeme ve korozyon görünmez.

14.08.2014 - 9. Gün  Perşembe

   Fabrikada bulunan makinaların hemen hemen hepsinin çalışmalarını sağlayan beynin PLC olduğu söylendi. Bu yüzden PLC hakkında bir kaç bilgi verildi.

PLC Nedir?

  Endüstriyel uygulamaların her dalında yapılan genel amaçlı kumanda ve otomasyon çalışmalarının bir sonucu olan PLC tekniği, kullanıcılara A’dan Z’ye her türlü çözümü getiren komple bir, teknoloji alt grubudur. Programlanabilen otomatik iş yaptırma kabiliyeti olan cihazdır. Bir örenekle açıklayacak olursak Örneğin; bir trafik lambasında sırasıyla yeşil sarı ve kırmızı yanması, bunu  Plc dilinde söylemek istersek şu şekilde yapabiliriz; yeşil yan, 30 saniye bekle, yeşil sön, sarı yan, 5 saniye bekle, sarı sön, kırmızı yan, 20 saniye bekle, kırmızı sön. Programı baştan başlat. Elektriği kesene kadar programı sürdür.

  PLC sistemi sahada meydana gelen fiziksel olayları, değişimleri ve hareketleri çeşitli ölçüm cihazları ile belirleyerek, gelen bilgileri yazılan kullanıcı programına göre bir değerlendirmeye tabi tutar. Mantıksal işlemler sonucu ortaya çıkan sonuçları da kumanda ettiği elemanlar aracılığıyla sahaya yansıtır.

PLC 'nin Avantajları Nelerdir?

•  PLC sistemleri önceki sistemlere göre daha az yer kaplamaktadır. Dolayısıyla kontrol sisteminin yer aldığı dolap yada pano boyutları oldukça küçülmektedir.
• Hazırlanmış fonksiyonları direk olarak kullanılabiliriz.
• Dayanıklıdır, çevre koşullarından kolay etkilenmezler.
• Az arıza yapalar, güvenilirdir, ve en önemlisi bakımları kolaydır.
• Uzaktan kontrol edilebilirler.

PLC 'nin Temel Yapısı Nelerdir?

PLC aşağıdaki temel yapılardan oluşur.

• Merkezi İşlem Ünitesi: PLC’nin tüm işlemlerini kontrol eden birim.
• Güç Beslemesi: PLC devreleri için gerekli besleme kaynağı.
• Hafıza: PLC verilerinin saklandığı birim.
• Giriş Birimleri: Girişlere gelen                     sinyalleri değerlendiren birim.                                    Resim 20 - PLC İç Yapısı
• Çıkış Birimleri: Girişlere gelen  sinyalleri değerlendiren birim.
• Haberleşme: PLC’nin diğer PLC ve ekipmanlarla iletişim kurmasını sağlayan birim.
• Genişleme Bağlantıları: PLC’ye eklenecek modüllerin bağlanacağı birim.

15.08.2014 - 10. Gün  Cuma

 Yeni yapılacak olan Yıldız için elektrip panosu geldi. Panonun sadece dış kabini ve sürücüleriyle  atölye önüne getirildi.

Resim 21 - Panonu ilk hali

  Panonun içine yerleştirilecek mazemeler için bir proje çizildi. Malzemelerin nasıl ve hangi aralıklarla koyulup, kablo bağlantılarının nasıl düzgün ve karışık olmayacak şekilde yapılması gerektiği hakkında. Daha sonra  panoya kontaktörler ve şalterler projeye göre koyuldu.

Resim 22 - Kontaktör ve Şalterlerin Bir Kısmının Takılmış Hali

  Kontaktör hakkında bilgiler verildi;

Kontaktör Nedir?

  Elektrik devrelerini açıp kapamaya yarayan ve uzaktan kumanda edilebilen büyük güçteki elektromanyetik anahtarlara kontaktör denir.

Kontaktörler Ne İşe Yaralar?

• Kontaktörler, başta elektrik motorları olmak üzere; kompanzasyon ısıtma gibi elektrik tesislerinin kablo ile uzaktan kumanda edilmelerine imkân sağlarlar.
• Termik röleler ile kullanıldığında ise cihazları ve tesisleri aşırı yük akımlarına karşı korurlar.
• Kontaktörler, genellikle alçak gerilimde kullanılır, kumanda ettiği devreyi nominal akım altında açıp kapayabildiği gibi belirli orandaki aşırı akımları da kesebilir.

Kontaktörün İç Yapısı                                                        Resim 23 - Kontaktörün İç Yapısı

1. Demir Nüve
2. Bobin: Üzerinden akım geçtiğinde nüveye mıknatıslık özelliği kazandırır.
3. Kontaklar: Normalde açık (NO) ve normalde kapalı (NC) olmak üzere iki çeşittir. Ana kontaklar güç devresinde kullanılıp akım taşıma kapasiteleri daha yüksektir. Yardımcı kontaklar ise genellikle kumanda kısmında kullanılır.

Kontaktörün Çalışma Prensibi                             Resim 24 - Kontaktörün Çlaışma Yapısı

• Demir nüve üzerine sarılan kontaktör bobinine gerilim uygulandığında, nüve elektromıknatıs özelliği kazanarak karşısındaki paleti çeker.
• Palet üzerinde bulunan hareketli kontaklar, sabit kontaklarla birleşir veya ayrılır.
• Bu durumda normalde açık kontaklar kapanırken, normalde kapalı kontaklar açılır.

18.08.2014 - 11. Gün  Pazertesi

   Fabrikanın  içine takılacak kameralar için fiber obtik kablo görüntü iletimine karar verilmiş. Bunun için fabrikanın içine yaklaşık 2 kilometreye yakın bir fiber obtik kablo çekimi yapılacak.

  Fiber obtik kabloların hangi güzergahlardan gideceği, hangi noktarlarda pano koyulacığını belirlemek için fabrikanın genel projesi üzerinde çalışıldı.

Resim 25 - Fabrika Genel Projesi

Resim 25 'de görüldüğü gibi proje üzerinden fiber obtik kabloların hangi yollardan gideceğine karar verildi kabataslak olarak güzergahı belirlendi. Dağılma noktaları için yerler belirlendi.

Resim 26 - Fiberoptik Kablo Bölümler Arası Bağlantı Şeması 

    Resim 26 'da görüldüğü gibi ana switch Bilgi İşlem bulunmaktadır. Wen5 - Bilgi İşlem ve Sevkiyat - Bilgi İşlem arasında 24 'lük fiber optik kablo kullanımı, diğer bölümler arasında ise 8 'li fiber optik kablo kullanımı gerekli görüldü. 24'lük kabloların içinde 24 renk kablo bulunması, 8 'liklerde ise 8 rek kablo bulunuyor. Fiber optik kablolar camdan oldukları için kırılmamaları gerekiyor. Bunun için kablo bükülmelerine ve ezilmelerine dikkat edilmelidir.

   Fiber optik kabloların birleşim yerlerinde ise switch yani bir sonlandırıcı ve pano konulacak. Bu panoların elektrik ihtiyaçları için panoların bulunduğu yerlere besleme çekilecek. Fabrikanın içinde yapılacak olan bu fiber optik kablo çekimi için ilk adım da atılmış oldu.

Fiber Optik Nedir?

Fiberoptik ya da Optik fiber, kendi boyunca içinden ışığın yönlendirebildiği plastik veya cam fiberlerden oluşmuş bir optik fiberdir. Optik fiberler diğer iletişim malzemelerine oranla uzun mesafelerdeki veri iletişiminin daha hızlı ve yüksek değerlerde yapılabilmesine olanak verdikleri için fiberoptik haberleşme sistemlerinde çok sıklıkla kullanılmaktadırlar. 

     Resim 27 - Fiber Optik Kablo İç Görünümü

Fiber Optik Kablonun Diğerlerinden Farkı Nedir?

• Bakırdan daha ucuz maliyette üretilmiş olmaları.
• Nükleer patlamalardan etkilenmeyecek olması.
• Gittikçe artan kanal ihtiyacına cevap verebilecek düzeyde olması.
• Geniş bantlı ve yüksek hızlı iletime cevap verecek düzeyde olması.
• Yüksek hızda olması.
• Elektro-manyetik parazitlerden etkilenmemesi.
• Çevre şartlarından etkilenmez.18.08.2014 - 11. Gün  Salı

19. 08.2014 - 12. Gün  Salı

Bugü tutkal üretiminin yapıldığı bölümünde bulunan elektripk panolarından birinin yandığı haberi geldi. Elektrik panosundan bulunan kontaktörler ve sigortaların yandığı tespit edildi.

Resim 28 - Yanmış panonun görüntüleri

  Yanmaanın sebebinin aşırı güç binmesinden veya sıcaklıklardan dolayı olduğu tahmin ediliyor.

  Panonun tamiri için panoya giden elektrik kesilip yerine yanan kablo, kontaktör ve sigortalar sökülüp yerine yenilerinin montajı yapılacak. Daha sonra panoda bulunan diğer kondansatör tarzı elemanların çalışıp çalışmadığına bakılacak. Panodan kaynaklanan arıza olup olmadığı tespit edilecek. Sorun olmadığı anlaşılınca elektrik verilip yeniden çalışma sağlanacak..

Elektrik  Pano Yanma Nedenleri

   İşletmelerde elektrik sebebiyle bir yangın çıkabilmesi için ortamda ark meydana gelmesi gerekir. Ark, ortamda oluşan iki zıt yüklü kutup arasında elektrik akımının kısa devre yaparak akması esnasında ortaya çıkan kıvılcımdır. Ortamda ark oluşabilmesi için elektrik elemanları izolasyon malzemesinin özelliğini kaybetmesi gerekir. İzolasyon malzemesi dış etkenlere, izolasyon malzemesinde oluşan aşırı ısınmaya ve iki kutup arasında aşırı gerilim farkı meydana gelmesine göre özelliğini kaybedebilmektedir. Bu durumlar altında ark meydana gelebilir.

   İzolasyon malzemesinin ısınmasına;

• Devreye kaldırabileceğinden fazla yük bağlanması.
• Elektrik elemanlarının bağlantılarında meydana gelebilecek gevşemeler.
• Elektrik kablolarının çektiği akıma göre kesitinin küçük olması.
• Makinelerin bakımlı tutulmaması gibi unsurlar sebep olabilmektedir.

   Devreden kaldırabileceğinden fazla akım geçirilirken sigorta ve röle gibi devre koruma elemanlarının görevlerini yerine getirememesi yangın çıkmasına neden olarak gösterilebilecek durumlardandır. Genellikle, tesislerde elektrik kaynaklı hasarların iki temel oluş şekli vardır. Birincisi devre kesici veya şalterli elemanların atmaları sırasında ortaya çıkabilecek kıvılcımlar, ikincisi de aşırı ısınmadan kaynaklı hasarlardır.

Resin 29 - Yanan kontaktörlerin değiştirilmiş hali

20. 08.2014 - 13. Gün  Çarşamba

   Bügün makinaların yangınlara karşı korumasını sağlayan sistem gösterildi. Yangın larmı veren sistem gösterildi. Salih Pres diye adlandırdığımız bu bölümdeki yüksek ısı ile suntalara pres yapan sistemin yangın algılama sensörü guman algılayarak sistemi harekete geçiren sensörlerden değildi. Bunun sebibi ortamda fazlasıyla toz ve duman olması bu sensörün bizi sık sık yanlış yönlendireceğinden dolayı bu sistemdeki sensör kullanılmıyordu.

   Kullanılan sistem ise sarı ışığı görünce yangın alarmı açılan sistemlerdi. Buradaki sensör sarı ışığa duyarlı olarak yapılmıştı. Yangın esnasında çıkacak alevler aşırı sarı ışık yayacaktır. Bu sebebten dolayı aşırı sarı ışıkta tepki veren sensör bu alarmı MDF kontrol odasına gönderecek. Buradaki yazılım da bu sensörün hareketini algılayıp alevi söndürmek için otomatik su fıskiyelerini  aktif edip su basacaklardır.

  Bu sistemin eksi yönü ise alev dışında herhangi bir sarı ışık yayn bir cisimle sensörün yanına yaklaşıldığında sensör bununda alev oarak algılayabilip su fıskiyelerini devreye sokabilir. Bunun için sensörün bulunduğu ortama sarı ışık ve yayan herhangi bir araçla yaklaşılmaması için uyarı levhaları koyulmuştur.

   Salih Pres olarak adlandırılan bölümde kontrol odasındaki bilgisayarların arıza verdiği tespit edildi. Makinların çalışmasını sağlayan panolara bakıldığında şalterlerden birinin attığı gözlendi. Bu şalterin atma sebebini bulmak için bağlı olduğu kablo takip edildi. Takip edilen kabloların bir yerde kısa devre yaptığı tespit edildi. Kısa devre sorunu çözülüp, şalter eski haline geldiğinde sistemin çalışmaya devam ettiği görüldü.

21. 08.2014 - 14. Gün  Perşembe

   Bugün fabrikada en çok kullanılan elektrik aletlerinde biri olan rörleler tanıtıldı. Ne işe yaradıkları, özellikleri ve nerelerde kullanıldıkları hakkında bilgiler verildi.

 Röle Nedir?

• Röle elektromanyetik çalışan bir devre elemanıdır.
• Yani üzerinden akım geçtiği zaman çalışan devre elemanıdır.
• Röle bobin palet ve kontak olmak üzere 3 bölümden oluşmaktadır.
• Bobin kısmı rölenin giriş kısmıdır. Palet ve kontak kısmının bobin ile herhangi bir elektriksel bağlantısı yoktur.
• "Röle", başka bir elektrik devresinin açılıp kapanmasını sağlayan bir elektriksel anahtardır.                                                   Resim 30 - Röle 'nin şekli
• Bu anahtar bir elektromıknatıs tarafından kontrol edilir.
• 1835'te Joseph Henry tarafından icat edilmiştir.
• Rölenin kontakları normalde açık ("Normally Open - NO"), normalde kapalı ("Normally Closed - NC") veya kontakta değişen cinsten olabilir.
• Bobin, demir nüve, palet, yay ve kontaklardan oluşan rölelerin mıknatısiyet oluşturan bobinleri 5–9–12–24–36–48 volt gibi gerilimlerde çalışacak biçimde üretilir. Elektronik sistemlerde çoğunlukla DC ile çalışan mini röleler kullanılır.

Röle ve Kontaktör Arasındaki Fark Nedir?

• Röle düşük kaynaklı akımlı devreler için kontaktör ise yüksek akım çeken devrelerde kullanılır.
• Çalışma prensibleri hemen hemen aynıdır.
• Kontaktörlerin boyutları rölelere göre dah büyüktür.
• Kontaktörler rölelere göre genellikle daha fazla kontağa sahiptirler.
• Kontaktörler genelde üç fazlı motorların kumanda devrelerinde kullanılırken. Röleler genelde elektronik devrelerde kullanılmaktadır.

Rölelerin Çalışma Prensibi

• Röle içinde bulunan demir nüve üzerine geçirilmiş makaraya ince telden çok sipirli olarak sarılmış bobine akım uygulandığında, N-S manyetik alanı oluşur.
• Bu alan ise bobinin içindeki nüveyi elektromıknatıs haline getirip, paletin kontaklarının konumunu değiştirmesini sağlar.
• Akım kesilince elektromıknatıslık ortadan kalkar, esnek gergi yayıpaleti geri çekerek kontakları ilk konumuna getirir.

                  Resim 31 - Röle'nin iç yapısı

   Kontaklardan geçen akım nedeniyle birbirine temas eden yüzeyler zamanla oksitlenebilir. Kontaklardaki oksitlenmeyi en az düzeyde tutabilmek için platin ya da tungsten üzerine ince gümüş tabakasıyla kaplama yapılır.

 Rölenin çalışma presibini anlatan başka bir resim

Resim 32 - Rölenin çalışması

1. Fabirkada Kullanılan Diğer Röle Çeşitleri

1.1. Termik Röle

  Sıcaklık değişimi sonucu kontaklarını açan veya kapayan röle çeşididir. Bu tanımıyla genel röle tanımından ayrılır. Bilindiği gibi röleler akım neticesiyle oluşan manyetik alanı baz alarak açma veya kapama yaparlar. Termik röleler ise akan akımın yarattığı ısı etkisini baz alırlar.

1.1.1 Çalışma Prensibi

  Termik rölelerin çalışma mantığı bimetal üzerinden gerçekleşir. Bimetaller genleşme farkı olan iki metalin perçinlenmesiyle oluşurlar. Isı farkının meydana getireceği genleşmenin her iki metal içinde farklı olmasıyla bimetal şekil değiştirmeye zorlanacaktır. Gelen akımın yarattığı ısı etkisi bimetal çiftini hareket ettirir. Neticesinde yaylar sayesinde kontaklar harekete geçer.                                              Resim 33 - Termik röle iç yapısı   

1.1.2 Nerlerde Kullanılır

• Aşırı yük durumunda çalıştırılan motorların zarar görmemesi için, belli akım değerinde bimetal kontakları açarak motoru korur. Bu durumda aşırı akım koruması yapılmıştır. Benzer şekilde sürekli ancak küçük hata akımlarına karşıda koruma yapılabilir.
• Motorlarda faz kaybı meydana gelmesi sonucu aşırı akımdan devreyi korurken.

1.2. Zaman Rölesi

   Bir kumanda devresini ayarlanan süre sonunda çalıştıran veya durduran kumanda elemanlarıdır. Genellikle kumanda devresindeki güç kontaktörlerini kontrol ederler.

22. 08.2014 - 15. Gün  Cuma        

   Bugün kaynakçıların kaynak makinalarını sigortaya taktıklarında  sigortanın attığını söylediler. Bunun için priz girişinde herhangi bir kısa devre olup olmadığına bakıldı. Sorunun orada olmadığı anlaşılınca şaltere bakıldı. Sigortanın bozuk olduğu ve bu yüzden attığı tespit edildi. Bunun için eski sigorta  sökülüp yerine yeni sigorta Resim 34 'te görüldüğü gibi takıldı.

Resim 34 - Panoya şalterin takılması

Montaj sırasında sigorta hakkında bilgiler verildi.

Sigorta Nedir?

Sigorta;

• Alıcıyı besleyen hatları.
• Cihazları aşırı yüklenme.
• Kısa devrelere karşı korumada  kullanılan elemandır

   Devreye seri bağlanarak fazla akımın geçmesini engellerler. Sigorta üzerinde belirtilen amper değerinden fazlasının geçmesi durumunda devreyi açarak akım geçişini engeller.

Çalışma prensibine göre sigortaların 3 çeşidi vardır. Bunlar;

1. Telleri Eriyen Sigorta: Bu sigorta türünde erime sıcaklığı düşük olan iletkenden yapılmış teller kullanılır. Devreden aşırı akım geçince iletken telin erimesine neden olur ve tel koparak devreden elektrik geçişini keser. Atan sigortanın tekrar işler bir hale gelmesi ancak aynı özellikte ki başka bir telle değiştirilmesiyle mümkündür.
2. Manyetik Sigortalar : Manyetik özellik kullanılan sigortalar da devreden dolayısı ile sigortadan fazla akım geçince sigorta içindeki bobin mıknatıslanır ve metal bloğu kendineçekerek devre akımını keser.
3. Metal Çiftli Sigortalar: Bu tür sigortalar da metal çifti denen farklı iki metalin farklı genleşmesinden faydalanılarak oluşturulan sigorta düzeneğidir. Farklı miktarda genleşen metallerden oluşan metal çifti az genleşen metale taraf eğilerek devrede ki kontağı açar ve elektrik akımını kesmiş olur.

Sigortalar yapılarına görede şekillenmektedirler. Bunlardan bazıları

1. Buşonlu Sigorta

   Bu sigorta bir gövde ve kapaktan meydana gelir. Gövdeye geçecek akım seviyesine göre, iletken tel veya silisyumlu kum konur. Kumun görevi herhangi bir kısa devre anında, sigorta atması sonucu hasıl olan, elektrik arkını söndürmektir. Bunlar ev ve küçük işletmelerde kullanılırlar.

2. Otomatik Sigorta

   Otomatik sigortalar, bağlı bulunduğu elektrik devresini aşırı akım ve kısa devrelerekarşı korur. Devrenin kolayca açılıp kapatılmasına imkân sağlar. Herhangi bir arıza durumunda devreyi açan cihaz, kol yukarı kaldırılarak devreye sokulur. Koldan bağımsız açtırma düzeni, arıza devam ettiği sürece devreyi yeniden açacaktır. Uygulamada kullanılan otomatik sigortalar L (B) ve G (C) tipi olmak üzere iki tipte üretilir. L tipi sigortalar, aydınlatma ve priz tesislerinde; G tipi sigortalar ise motor koruma devrelerinde kullanılır.

 3. Bıçaklı Sigorta

   Bıçaklı sigortalar 120 KA’ya kadar kısa devre akımlarını kesecek güçtedir. Anma gerilimleri 500 V AC ve 440 V DC anma akımları ise 630 A’ya kadar olan bıçaklı sigortalar trafo, kablo, şalter, pano gibi birçok cihaz ve tesisi aşırı yükleme ve kısa devreye karşı emniyetle korur.

Resim 35 - Sigorta çeşitleri ve görünümleri

25. 08.2014 - 16. Gün  Pazartesi

   Bugün silonun tepesinde bulunan bir asenkron motor gücü yetmediği için rulmanı dağılmış. Bu yüzden yerine daha büyük bir motor lazımdı. Bu daha güçlü olan motor vinç yarıdımı ile tepeye kadar çıkartıldı.

Resim 36 - Vinç ile yeni motorun sabitleme işlemi

  Yine vinç yardımı ile sarılıp sökülen eski motorun yerine takılmak üzere getirildi. Bu 3 fazlı motorun her bir fazı Resim 37 'de görüldüğü gibi bağlandı.

Resim 37 - Motorun fazlarının bağlanma işlemi

 Aşağıya inilip motorun elektrik açıldığında motorun ters döndüğü anlaşıldı. Bu sebebten dolayı herhangi bir iki fazının yeri değiştirilerek motorun dönme yönü tersine oldu. Böylece motor değiştirme işlemi tamamlandı.

   Takmış olduğumuz üç fazlı asenkron motor hakkında bazı bilgiler verildi.

Asenkron Motor

   Asenkron motorlar, endüstride en fazla kullanılan elektrik makineleridir. Asenkron motorların çalışmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinelerine göre daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyaç gösterirler. Bu yüzden asenkron motorlar endüstide en çok  kullanılan motorlar olmuşturlar.

Resim 37 - Asenkron motor iç yapısı

Asenkron motorun parçaları şunlardır;

1. Stator : Alternatif gerilimle çalıĢan motorlarda döner manyetik alan oluĢturmak için sargıların bulunduğu kısımdır.
2. Rotor : Alternatif gerilimle çalıĢan motorlarda statorun meydana getirdiği döner manyetik alanın içinde dönen ve mekanik enerjinin alındığı kısımdır. Ġki Ģekilde üretilirler.
3. Gövde ve Kapaklar : DıĢ etkilere karĢı alüminyum, demir ya da demir alaĢımından üretilir. Rotorun stator içinde merkezi olarak yataklanması görevini kapaklar yapar.
4. Yatak ve Rulman : Rotorun kolayca dönmesini sağlayan mekanik yapılı parçalardır.
5. Soğutma Pervanesi : 0–20 kW güce sahip motorlarda hava ile soğutulur. Motorun dönen miline bağlanan plastik ya da metal pervane gövdenin sıcaklığını kolayca atmasını sağlar.

Asenkron Motorların Çalışma Prensibleri

Asenkron motorun stator sargılarından geçen akım magnetik döner alan üretir. Bu döner alanın etkisi altında kalan rotor sargıları üzerinde alternatif gerilimler endüklenir. Rotor sargıları kısa devre edilmiş ise, bu sargılar üzerinden geçen akımlar rotor döner alanını oluşturur. Rotor döner alanı ile stator döner alanının karşılıklı etkimesi sonucu rotor dönmeye başlar.

26. 08.2014 - 17. Gün  Salı

   Yanan panodaki reaktif güç kontrol rölesinin bozuk olduğu anlaşıldı. Büyük ihtimalle yanmadaki ısıdan kaynaklanan sıcaklık onu bozmuş olabilir. Bu yüzden bozuk olan Resim 38 'deki reaktif güç kontrol rölesi sökülüp yerine yenisi olan Resim 39 'daki reaktif güç kontrol rölesi takıldı.

Resim 38 - Bozulan reaktif güç kontrol rölesi

Resim 39 - Yeni takılan reaktif güç kontrol rölesi

Reaktif Güç Kontrol Rölesi

   Reaktif güç kontrol rölesi otomatik olarak ayarlanan güç kat sayısına ulaşmak için kondansatörleri devreye alıp çıkartma görevini yapan elektronik cihazdır. Sistemde bulunan gerilim ile çekilen akımın faz farkını algılayarak, çıkış röle grubu aracılığı ile kondansatörleri kumanda eder.

   Güç kat sayısı düşünce kondansatörleri sıralı olarak devreye alır. Bir yandan da değişen güç kat sayısını ölçerek döngüsel kontrol yapar. Ayarlanan güç faktörünü sağlayacak kadar kondansatörü devrede tutar.

27. 08.2014 - 18. Gün  Çarşamba

Bugün kağıtları tutkallamak için kullanılan yerdeki kağıtların tutukalın içinden geçtiği kısımda arıza oluşmuş. Arıza ise bu küçük havuz tarzı yere boşaltılan tutkallın seviyesini ölçmeye yarayan seviye tespit çubuklarının arızalanmasıydı.

Resim 40 - Kağıt tutkallama yeri(Seviye çubuklarının bulunduğu yer)

 Bu arızalanmadan ötürü seviye tespit çubukları devreye giremiyor tutkalın dolum seviyesine geldiğini algılayamadığı için tutkal tankındaki motor da tankı kapayamadığından dolayı sürekli tutkal dolumu oluyor. Bu nedenle de taşma meydana geliyor. Bunun için tutkal tankı kapatıldıktan sonra seviye tespit çubuğu kontrol edildi. Çubuk üzerindeki kablolar oksitlenme yaptıkları için elektrik iletimi olmuyor bu sebeblede seviye tespit çubuğunun çalışmasını engelliyordu. Bu oksitlenme giderildikten sonra sistem düzgün çalışmaya devam etti.

Resim 41 - Kağıt bölümüne tutkal yollayan tutkal tankı

Sıvı Seviye Tepit Çubuklarının Çalışma PrensibiS

   Sıvı seviyesinin ölçülmesinde sıvının iletkenliğinden faydalanılmaktadır. İletken iki çubuk, tank içerisine yerleştirilip tank üzerine bağlanmıştır. Bu çubukların dirençleri ohmmetre ile ölçülmektedir. Sıvı, çubuklardan daha aşağıya düştüğünde ohmmetre direnç göstermez. Sıvı, çubuklara ilk temas ettiğinde maksimum direnç değeri okunur. Sıvı seviyesi yükseldikçe direnç değeri düşer. Tank tam dolduğunda direnç minimum olur. Analog ohmmetrelerde direnç değeri küçüldükçe ibre soldan sağa doğru hareket eder. Minimum ve maksimum direnç değerleri arası kalibre edilerek sıvı seviyesi ölçülebilir.

                      Resim 42 - Seviye tespit çubuğu çizimi

28. 08.2014 - 19. Gün  Perşembe

Bugün arızadan gelen Resim 43 'deki  motorun sağlamlık testi yapıldı.

Resim 43 - Motorun sağlamlık testi yapılırken

• Motor klemensindeki tüm bakır köprü baraları söküldü.
• Gövdeye kaçak olmadığından emin olmak için multimetrenin ohm göstergesinde bir ucu gövdeye diğer ucu ise tüm sargı uçlarına dokundurulur.
• Eğer burada multimetrede OL değilde herhangi bir ohm değeri alırsak  gövde de kaçak olduğu anlamına gelir. Bunun anlamıda sargı yanmış gövdeye temas etmiş demektir. Bizim motorda gövdeye kaçak çıkmadı.
•  Bağlantı köprülerini çıkarıldı. Ölçü aletini ohm kademesinde bobinler (sargılar) arası direnci ölçüldü. Hepsi aynı hemen hemen dirence sahip oldukları için bobinlerde kopma veya kısa devre olmadığı anlaşıldı. Sorun çıksaydı direnç değerimiz Mohm, OL veya farklı dirençlerde olurlardı.
• Motorun milini elinle çevirmeye çalışıldı. Rahat dönüyormu dönmüyor mu diye. Biraz rahat dönüp bir noktada zorlanıyorsa rulman yatağında sıkışma var yada balansı bozulmuş diyebiliriz. Burada da herhangi bir sıkıntı çıkmadı
• En son olarak motorun uçları bağlanıp gerilim verildiğinde motorun çektiği akım etiket üzerindekiyle uyuşuyor mu diye bakıldı. Motorun akım çekmede sıkıntı çıkarmadığı için sağlam olduğu anlaşıldı.

29.08.2014 - 20. Gün Cuma

Bugün suntaların belirli bir sayıda üst üste dizilip daha sonra tekerlekler üzerinde forktifin alıcağı giden kısımdaki durdurma sensörleri bozulmuş.

Resim 44 - Suntaları algılayan sensörler

Bu sensörle karşılıklı olarak birbirine görmektedirler. Aralırında birbirlerini algılayan ışıklar gönderirler. Tekerlekler üzerinde gelen suntalar sensörlerin olduğu mesafeye geldip aralarındaki ışık alışverisini kestiklerinde sensörler bunu PLC 'ye bildirir. PLC 'de dönen tekerleri durdurur. Böylece suntalar forkfitin lacağı bölgeye kadar çekilmiş olur. Buradaki sorunun bu sensörlerin direğinin yamulmasından dolayı sensörler birbirlerini hiçbir zaman göremiyor ve bunu da PLC arada sunta var olarak algılıyor. Bu yüzden de tekerleri döndüremiyor.  Sorunun çözümü için direkler düzeltilip karşılıklı sensörler birbirini görecek şekilde ayarlandı.