«∞LLKJW «∞LGd°OW

«∞∂∫dÍ Ë«∞BOb «∞IdË¥W Ë«∞∑MLOW «∞Hö•W Ë“« ̧... Ë«∞∑MLOW Ë«∞∂∫Y «∞∑FKOr ±b¥d¥W Ë©∂l ¢BLOr «∞LË«®w ¢d°¥W ±b¥d¥W ≈ ́b«œ «∞Hö•w

«ù ̧®Uœ Æor 4002 ®∑M∂d «ôÅDMU ́w

«∞¢KIO`

«∞‡H䇇‡ ̧”

5

.................................................................................................................................................................................................

±Ib±W

8

.......................................

«_°IU ̧  ́Mb «∞∑MUßKOW «∞aBUzh °Q≥r ±a∑Bd ¢Fd¥n - 1 21

.........................................................................................................................................

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO` - 2 21

........................................................................

«∞LGd» Hw «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¢U ̧¥a - 2.1 31

..............................................................................................

«∞NOUØq Ë «∞∫U∞OW «ô±JU≤OU‹ - 2..2 71

...........................................................................

¢D∂OINU Ë©d‚ «∞∑KIO` °d«±Z ¢MEOr - 2..3 02

.......................................................................................................

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ≠u«zb - 2..4 72

..................................

......................................................................... «∞∑KIO`

∞MπUÕ «∞MBUz` °Fi - 3

3

±Iøøb±øøøøøøøW

« ́∑∂øøøød‹ Ë «∞Ld°Oøøs ∞øøøøbÈ √≥LO∑NU Ë «∞∑MUßøøq ≠FøU∞OW «_îOøød... «∞oMøøøu«‹ ≠øøøøøw ¢Fe“‹ «∞Ib ̧... ≤Ih ∞Js «∞∫Ou«≤w. «ù≤∑Uà ±AU ̧¥l ≤πUÕ Ë ¢Du¥d ≠w «∞NU±W «∞LR®d«‹ ±s ±o∑Ld °AJq ¢∑e«¥b «∞∑MUßq ±AUØq ≠SÊ –∞p ±l Ø∂Od... îoU ̧... ≈∞v ¥RœÍ «∞∑MUßKOW «ô≤∑U§OW. Ë «ùœ« ̧... Ë «∞∑d°OW  ́LKOU‹ ≠w «∞Lo∑Ld... «∞∑∫uô‹ ≤∑OπW «∞Fu«±q «ô ́∑∂U ̧ °FOs ¢Qîc √Ê ¥πV «∞∫Ou«≤w «ù≤∑Uà ∞e¥Uœ... «∞NUœ≠W ≠U∞L∫UËô‹ ≤o∂W «≤aHU÷ Ë «∞∑MUßq, ±ußLOW Ë «∞IDFUÊ, ≠w «∞∑u«∞b ±Fb‰ ≤Ih  ́Kv «∞LR£d... «∞uôœ.... °Fb «∞Lu«∞Ob ËË≠OU‹ «∞πMow «∞MCZ ¢Qîd Ë «∞aBu°W, «∞u ̧«£OW «∞DUÆW ∞∑∫oOs «∞∑IMOU‹ √•bÀ ±s ¥F∑∂d «∞cÍ «ôÅDMU ́w, «∞∑KIO` ≤πUÕ ≈Ê «∞∂OμW îUÅW Ë  ́KOt, «∞LR£d... «∞Fu«±q  ́Kv °U∞∑GKV  ̧≥Os «≤∑U§O∑t, ±s «∞d≠l Ë ∞KIDOl «∞LU®OW). (±d°w «∞∂AdÍ Ë«∞FMBd «ù≤∑UÃ, Ë≤Er «∞FU±W, «∞∑KIO` «≤∑AU ̧ Ë ∞MπUÕ ±u«¢OW «∞EdË· ∞∑JuÊ ≠ONU ≤∑∫Jr √Ê ¥πV «∞Fu«±q ≥cÁ Øq Ë°U∞∑U∞w ˱dœËœ¥W ≈≤∑U§OW ±s ∞Kd≠l «_°IU ̧ ÆDOl ±s ≥U±W ≤o∂W ∞bÈ «ôÅDMU ́w «∞LM∑Z. œîq ±s «∞d≠l «_°IøU ̧  ́Mb «ôÅDøMøU ́w «∞∑KIOø` ±e«¥øU Ë √≥LOøøøøW •øøu‰ œÆOIW ≤Eøøød... ¥FDw «∞J∑OV, ≥c« Ë¢IMOOs √©d ±s «∞LU®OW °∑d°OW «∞LN∑LOs §LOl ±∑MUˉ ≠w Ë≥u ¢MEOLNU, ©d‚ Ë «∞LU®OW. ±d°w Øc« Ë «∞LOb«Ê ≥c« ≠w «∞FU±KOs ≤DU‚  ́Kv «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ∞∑FLOr ≥Rô¡ °Os  ̧°j ßOKW Ë «∞J∑OV ≥c« ¥JuÊ √Ê √±KMU «ôÅDMU ́w. «∞∑KIO` ©d¥o  ́s «∞∫Ou«≤OW £dË¢MU ¢∫oOs ≠w §LOFU Ë∞MoU≥r Ë«ßl, «∞Lu«®w ¢d°OW ±b¥d¥W Ê ‹  / Õ. ≈. ‚. www.vulgarisation.net

5

«∞∑KIO` «ôÅDMU ́w - ËßOKW •b¥∏W

Ë ≤U§∫W ∞Kd≠l ±s ≈≤∑U§OW «∞IDOl

7

1- «_°IU ̧

 ́Mb «∞∑MUßKOW «∞aBUzh °Q≥r ±a∑Bd ¢Fd¥n : «∞πMow «∞∂Ku⁄ - 1.1 ±d... _ˉ «∞∑MUßq  ́Kv «∞∫Ou«Ê Æbd... ≈∞v ¢AOd œôzq √Ë  ́ö±U‹ √ˉ ≥u «∞πMow «∞∂Ku⁄ «∞FLd ≥u «_îOd ≠Nc« «∞πMow, «∞MCZ Ë «∞πMow «∞∂Ku⁄ °Os ≤Hd‚ √Ê ¥πV Ë •OU¢t. ≠w ≥c« Ë≠w «∞∑MUßKOW «∞MU•OW ±s  ́DU¡«¢t œ ̧§U‹ √ ́Kv ¢Ib¥r ±s «∞∫Ou«Ê ≠Ot ¥∑LJs «∞cÍ ∞K∑MUßq. «∞∫Ou«Ê °Uß∑FLU‰ ≤MB` «∞FLd Ë≈≤UÀ –Øu ̧  ́Mb ∞K∑MUßq Ë«ôß∑FLU‰ «∞πMow «∞∂Ku⁄ ±Fbô‹ ¥FDw «ü¢w «∞πbˉ «_°IU ̧.

∞K∑MUßq «ôß∑FLU‰ «∞πMow «∞∂Ku⁄ «∞πMf «∞L∫Kw «∞MuŸ «∞πOb «∞MuŸ ®Nd

42 ±s √Ø∏d 61®Nd

- 7 «∞cØd - «∞oöô‹) (•oV ®Nd 42 - 02 61®Nd

- 7 «_≤∏v - «∞oöô‹) (•oV www.vulgarisation.net

®Nd 81 - 51 ®Nd 42 - 61 8

Ë ¥πV √Ê ¥Rîc «∞u“Ê °FOs «ô ́∑∂U ̧ îBuÅU  ́Mb «ù≤UÀ •OY ô ¥πV √Ê ¢Fd÷ «∞∂Id... ∞K∑MUßq ≈ô ≈Ê ØUÊ Ë“≤NU ¥MU≥e 06% ±Fb‰ Ë“Ê «∞∂Id... «∞∂U∞m ±s ≤Hf «∞Fd‚, √Í •u«∞w 053 ØKm °U∞Mo∂W ∞Fd‚ ≠d¥e¥UÊ. «∞∂Ku⁄ «∞πMow ¥∑Q£d °Fu«±q Ø∏Od... √≥LNU :  ́u«±q Ë ̧«£OW, «∞Fd‚ Ë «ô≤∑aU», Ë  ́u«±q °OμOW îBuÅU «∞∑Gc¥W.

1.2 - «∞bË ̧... «∞∑MUßKOW : ¢∑πbœ «∞bË ̧... «∞∑MUßKOW  ́Mb «∞∂Id... «∞GOd «∞∫U±q Ë ≠w «∞EdË· «∞B∫OW «∞FUœ¥W Øq 21 ¥uÂ, Ë ≠w ≥cÁ «∞H∑d... ¢∫bÀ  ́Mb≥U ¢GOd«‹ ±s √≥LNU ≈TMNU ̧ «∞A∂o - «∞cÍ ¥ENd «{Dd«» ≠w ßKu„ «∞∂Id..., Ë ≤Ih ≠w «∞ANOW, Æ∂u‰ «∞∑DUˉ Ë îdËà ßOöÊ ≤Iw ±s «∞LN∂q, Ë ≤Ih ≠w «≤∑Uà «∞∫KOV «∞Ou±w  ́Mb «∞∂Id... «∞∫Ku» ...- Ë ≥cÁ  ́ö±U‹ °U ̧“... ¥πV ±Fd≠∑NU °bÆW.

1.3 - «∞FLd  ́Mb «∞uôœ... «_Ë∞v : ≈Ê «∞∑u«∞b ≠w √ ́LU ̧ ±∂Jd... ¥e¥b ±s  ́DU¡«‹ «∞∫Ou«≤U‹ îö‰ ≠∑d... •OU¢NU, Ë ∞Nc« ≠OπV √Ê ¥∫Ev ≥c« «∞FLd °U≥∑LU ∞Kd≠l ±s ±dœËœ «∞∫Ou«Ê Ë ¢aHOi ¢JKHW «ù≤∑UÃ. ≠Hw «∞EdË· «∞∫oMW ±Fb‰ ≥c« «∞FLd ¥∑d«ËÕ °Os 42 Ë 03 ®Nd Ë ́Mb±U ¥∑FbÈ 53 ®Nd ≤F∑∂d √Ê «∞∂Id... ∞NU ±AJq «∞aBu°W Ë ¥πV «ô≥∑LU °NU.

1.4 - «∞Lb... «∞e±MOW °Os «∞uôœ¢Os : ≥w «∞Fu«±q «ôÆ∑BUœ¥W «_Ø∏d ¢Q£Od«  ́Kv «∞Lo∑uÈ «ù≤∑U§w ∞KIDFUÊ Øu≤NU ¢Hd÷ ±∂U®d...  ́bœ «∞Fπu‰ Ë ØLOW «∞∫KOV «∞LM∑πW ©OKW •OU... «∞∫Ou«Ê «ù≤∑U§OW, Ë ô ¥πV √Ê ¥∑FbÈ ±Fb‰ «∞Lb... «∞e±MOW °Os «∞uôœ¢Os 21 ®Nd« (9 ®Nd ∞K∫Lq Ë 54 ¥u  ̈OU» «∞A∂o °Fb «∞uôœ...). Ë ≥c« «∞FU±q ¥oU ́b  ́Kv ¢BMOn «∞IDFUÊ ≈∞v 4 √ÅMU· •oV ±o∑uÈ «∞aBu°W √Ë ±Fb‰ «∞H∑d... °Os Ëôœ¢Os : 1- «∞BMn «∞L∑u≠o Ë≥u «∞BMn «∞cÍ ¥∑u≠d  ́Kv ±Fb‰ «∞H∑d... «∞e±MOW°Os «∞uôœ¢Os ô ¥∑FbÈ 563 ¥uÂ.

9

2- ¥uÂ. 004 Ë 563 °Os ±U ¥∑d«ËÕ «∞H∑d... ±Fb‰ : «∞L∑ußj «∞BMn ¥uÂ.

005 Ë 004 °Os ±U ¥∑d«ËÕ «∞H∑d... ±Fb‰ : «∞CFOn «∞BMn 3- ¥uÂ. 005 ¥∑FbÈ «∞H∑d... ±Fb‰ : «∞ow¡ «∞BMn 4- 6 √≤π∂X Æb «∞L∑u≠o «∞BMn ±s «∞∂Id... ¢JuÊ «∞∑∂b¥q) (ßs ßMu«‹ 8 ±b... ≠Hw ≥Jc« Ë «∞∑w «∞∂Id... ≠SÊ «∞FJf  ́Kv Ë «∞∫KOV), ≈≤∑Uà œË ̧... (√Ë √{d« ̧«‹ 6 Ë•IIX  ́πu‰  ́πu‰. £öÀ ≈ô ¢MπV ô «∞ow¡) («∞BMn ¥u 005 Ëôœ¢Os °Os ∞KH∑d... ±Fb∞NU ¥∑FbÈ : «_°IU ̧  ́Mb «∞∑MUßq ∞∑oOOd «_ßUßOW «∞LFDOU‹ °Fi 1.5- ØKm.

053 : «∞u“Ê ®Nd«, 81 ≈∞v 61 ±s : ¢KIO` √ˉ  ́Mb «∞∂Jd «∞∂Id...  ́±d - «∞uôœ.... ¢U ̧¥a °Fb ®Nd«Ê √Ë ¥u 06 : «∞uôœ... °Fb «∞∑KIO` - 06%. : «_Ë∞v «∞∑KIO∫W ≤o∂W - (±Fb‰). 6\1 : •Lq ∞Jq «∞∑KIO∫U‹  ́bœ - ¥u±U. 653 : Ëôœ¢Os °Os «∞H∑d... ±Fb‰ - «∞∫Lq. °Fb «∞oU°l ®Nd≥U ¬îd ≠w «∞∂Id... ( ̈d“) «∞∫∞V  ́s «∞Jn {dË ̧... - îUÅW. ßπö‹ ≠w ¢∑∂FNU ∞∑oNOq «∞COFW ≠w «_°IU ̧ §LOl ¢dÆOr {dË ̧... - www.vulgarisation.net 10

«∞∑KIO` «ôÅDMU ́w ËßOKW ∞K∑∫Jr ≠w

«∞∑oOOd «∞∑MUßKw Ë°d±πW «ù≤∑UÃ

 ́Mb «∞IDOl

11

2- «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¥LJs «ôÅDMU ́OW °U∞Dd¥IW ôîBU°NU ∞K∂u¥CW «∞LMuÍ «∞∫Ou«Ê «Æ∑∫U  ́LKOW ≥u «∞LMuÍ «∞oUzq «ß∑FLU‰ Ë¥∑r «∞Ldßu±W. «_≥b«· •oV «∞∑MUßq ¢u§Ot Ë «∞∑∫Jr  ́U∞OW. Ë≈≤∑U§OW Ë ̧«£OW ÆOLW –«‹ ≠∫u‰ ±s «∞Lo∑adà : «∞LGd» ≠w «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¢U ̧¥a - 2.1 ¥o∑FLq

ØUÊ °∫OY 0591 ßMW ≈∞v °U∞LGd» «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` °b«¥W ¢U ̧¥a ¥d§l (3591) ˧b... Ë ¢Du«Ê (0591), ≠U” ±s Øq ≠w «∞D ̧Í «∞LMuÍ «∞oUzq ∞K∑KIO` Ë©Mw ±dØe √ˉ ≠w «∞±MuÍ «∞oUzq ¢πLOb ©d¥IW ≈œaU‰ ¢r 8691, ßMW ≠w Ë ßMu¥U. °Iød... 0009 •øøøu«∞w ¢KIO` ¥∑r ØøøøUÊ Ë «∞∂OCU¡. «∞øøøœ« ̧ §LFøøW °FOs «ôÅDMU ́w ßMW ≠w Ë °U∞∂öœ. «∞Moq ¢∫oOs œ ́Uzr √•b ¥JuÊ «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` √Å∂` ≥Jc« Ë «∞AdÆOW. Ë «∞ALU∞OW «∞LMU©o ∞ONr °U∞IMODd... ∞K∑KIO` £U≤w ±dØe ≈≤AU¡ ¢r 3791 «≤DöÆW  ́d≠X ≠Ib «∞u ̧«£w, ∞K∑∫oOs «∞e«Ë¥W •πd ¢F∑∂d «ôÅDMU ́w «∞∑KIO`  ́LKOW : √≥LNU ±d«•q °Fb... ±d‹ Æb Ë 5791 ßMW ∞K∫KOV «∞LaDj ≈≤πU“ °b«¥W ±l Ë«ßFW : «∞∑FLOr ±d•KW - √ «∞∑KIO`

ù≤πU“ «∞LBU ̧¥n ≈§LU∞OW ¢∑∫Lq «∞bË∞W ØU≤X •OY 8791 Ë 3791 ßMW °Os «∞LU®OW. ±d°w  ́Mb «ôÅDMU ́w : «∞u«ßl «ô≤∑AU ̧ ±d•KW »- ±BU ̧¥n

°Fi ¢∫Lq ≠w «∞LNMOW «∞LMELU‹ ≈®d«„ √Å∂` •OY 8891 ßMW ±s «°∑b«¡« «∞∑oOOd. ±BU ̧¥n îBuÅU {dË ̧¥U, «∞FLKOW ≥cÁ ±s «_°IU ̧ ∞Ld°w «∞Ë©MOW «∞πLFOW ≈•b«À °Fb ≠FKOW «∞LAU ̧ØW ≥cÁ √Å∂∫X Æb Ë «∞HFKOW «∞LßU≥LW ≥u «∞Nb· 1991. ß≤W ±s «°∑b«¡ «∞HFKOW ˱AU ̧Ø∑NU «_ÅOq «∞BMn «∞IDOl. ≈≤∑U§OW ±s ∞Kd≠l «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¢Du¥d ≠w «∞LMEr «∞LNMw ∞KIDUŸ «∞HFU∞W Ë www.vulgarisation.net 13

2.2 - «ù±JU≤OU‹ «∞∫U∞OW Ë ≥OUØq «∞∑KIO` : ¥∑u≠d «∞LGd»  ́Kv °MOW ¢∫∑OW ¢∑L∏q ≠w ˧uœ ±dØe¥s  ̧zOoOOs ∞K∑KIO` «ôÅDMU ́w ±Fe“... °HdËŸ §Nu¥W ¥b ́r °d≤U±Z «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w Ë¢Ad·  ́Kv ¢D∂Oo ≥cÁ «∞FLKOW  ́Mb ±d°w «∞LU®OW.

Åu ̧... 1 : «∞LdØe «∞πNuÍ ∞K∑KIO` «ôÅDMU ́w ∞FOs «∞πLFW - «∞b« ̧ «∞∂OCU¡

14

«ù±JU≤U‹ 4002

ßMW «ôÅDMU ́w ∞K∑KIO` «∞∫U∞OW 2

: «∞dzOoOW «∞Ld«Øe  ́bœ -  ̧√” 06 ±s √Ø∏d : ∞KH∫u‰ «ù¥u«zOW «∞DUÆU‹ - «∞H∫u‰" "«î∑∂U ̧ ±AdËŸ ≈∞v ¢M∑Lw 71 ±MNU 02 •U∞OU «∞∏Od«Ê  ́bœ - 72 : «ùÆKOLOW «∞Hd ́OW «∞Ld«Øe - : «∞La∑BW «_©d  ́bœ - 21 (1) «∞πU±FOW ¿ «∞∑FUË≤OU‹ √Ë «∞πLFOU‹ ≈®U ̧...  ̧≥s 331 ; 761 «∞LKI∫Os ¿ ÆU ̧

√Ë ±∑MIq (tiucric) «∞Lb« ̧ : «∞LU®OW ±d°w ∞bÈ «∞∑bîq Ë•b... - «∞aU’ «∞IDUŸ ¥oOd≥U 131 ±b« ̧) 551 ±s √Ø£d •U∞OU ( ́bœ≥U 52

«∞∑KIO`: ¢oOOd ≠w ¢oU≥r «∞∑w «∞LU®OW ±d∂w ¢FUË≤OU‹ √Ë «∞πLFOU‹  ́bœ - :

«∞dzOoOW «∞Ld«Øe - √ : ≈£MUÊ  ́bœ≥U ¥R©øøøød «∞∂OCøU¡) («∞øøøøb« ̧ §LFøøW °FOs «ôÅDM« ́øøw ∞K∑KIOø` «∞πNøøøøuÍ «∞LdØøøøøøe - 1 îMOHd...). - ßKOLUÊ «°s îj (§Mu» «∞∂OCU¡ «∞b« ̧ §Mu» «∞Lu§uœ... «∞LMU©o ≠w «ôÅDMU ́w «∞∑KIOøø` ≠w

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¥R©d «∞IMODd... - °U∞Hu« ̧«‹ «ôÅDMU ́w «∞πNuÍ «∞LdØe 2- «∞d°U◊. ®LU‰ «∞Lu§uœ... Ë«_ÆU∞Or «∞LMU©o §ezOU ¢Ad· √îdÈ √©d ≥MU∞p «∞dzOoOOs «∞LdØe¥s  ́Kv ±∂U®d... ¢Ad· «_©d (1)≥cÁ ∞KHøøö•øW. «ùÆKOLOW ∞KLb¥d¥øU‹ «∞∑U°FøøøW «∞Hd ́OW «∞Ld«Øøøøe ≠øøøøw «ôÅDMU ́w «∞∑KIO`  ́Kv «∞LU®OW. ±d°w Ë¢FUË≤OU‹ «∞πLFOU‹ ËØc« «∞Hö•w ∞öß∑∏LU ̧ «∞πNu¥W «∞LJU¢V Ë www.vulgarisation.net 15

» - œË ̧ ≥c¥s «∞LdØe¥s : ≥c«Ê «∞LdØe«Ê ±πNe«Ê °Q•bÀ «∞ußUzq «∞∑IMOW ∞KIOU °U∞ab±U‹ «ü¢OW : - ≈≤∑Uà «∞oUμ‰ «∞LMuÍ «∞LπLb Ë ¢FKO∂t Ë îe≤t Ë ¢u“¥Ft  ́Kv «∞Ld«Øe «∞Hd ́OW «∞∑U°FW

∞NLU Ë «∞πLFOU‹ Ë ¢FUË≤OU‹ ±d°w «∞LU®OW. - ¢u≠Od «∞LFb«‹ «∞CdË ̧¥W ∞K∑KIO` «ôÅDMU ́w Ë¢MEOr ¢b« ̧¥V∞KFU±KOs ≠w ≥c«

«∞LOb«Ê. - «ù®d«· «∞HMw ∞KLd«Øe «∞Hd ́OW «∞∑w ¢Iu °∑MHOc °d≤U±Z «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w  ́Mb

±d°w «∞LU®OW. - ¢FLOr  ́LKOW «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w Ë ≈ ̧®Uœ ±d°w «∞LU®OW ≠w ±Ob«Ê «∞∑MUßq. - ¢MEOr °d«±Z «ôî∑∂U ̧ «∞u ̧«£w ∞KH∫u‰ «∞Lo∑FLKW ≠w «∞∑KIO`. - ≈≤∑øøUà «∞oUzøøq «∞øLMøuÍ Ë ¢πLOøbÁ  ́Møøøøøøb √ÅMøøøøøøU· «∞∫Ou«≤øøøøøøU‹ «_îøøøøøødÈ

(«_ ̈øMøøøU ˫∞LFe). - °∫uÀ •u‰ «ß∑FLU‰ Ë ¢FLOr «ß∑FLU‰ «∞∂Ou¢JMu∞u§OU‹ «∞πb¥b...,MIq «_§MW ... - «∞DUÆW «ùM¢U§OW «∞∫U∞OW ∞Nc¥s «∞LdØe¥s ¢Hu‚ 005 √∞n §d ́W ßMu¥U °OML« ô ¢e¥b

•U§OUX «∞∂öœ  ́s 003 √∞n §d ́W ≠w «∞oMW. √±U ≠OLU ¥ah «∞∑Ju¥s ≠∑∂Km «∞DUÆW

•u«∞w 08 ≠Mw ≠w «∞oMW.

à - ØHU¡... «∞£Od«Ê «∞Lo∑FLKW : ≤Ed« ∞Lo∑uÈ «ù≤∑U§OW «∞∑w ËÅ∞X ≈∞Ot °Fi «∞COFU‹ îBuÅU «∞MLu–§OW, ≠SÊ «ß∑FLU‰ ≠∫u‰ –«‹ Æb ̧«‹ ¢MUßKOW Ë Ë ̧«£OW  ́U∞OW √Å∂∫X {dË ̧¥W. Ë ∞Nc« ≠Ib ®dŸ ±Mc 9891 ≠w ≈≤πU“ °d«±Z «≤∑aU» «∞H∫u‰  ́Kv ≤∑UzZ °MU¢Nr ∞JuÊ ≥cÁ «∞∑IMOW ¢F∑∂d

•U∞OU «∞ußOKW «∞MU§FW ∞∑Du¥d ±o∑uÈ «∞LdœËœ¥W  ́Mb «∞IDOl («ôî∑∂U ̧ «∞u ̧«£w).

±Mc ≥cÁ «∞oMW, ≠Ib ¢r «î∑∂U ̧ 4 √≠u«Ã. √±U «_≠u«Ã «∞∏ö£W «_Ë∞v , ≠NMU„ °Mp ∞KoUzq «∞LπLb, •OY ¥∫∑uÍ «∞LdØe«Ê •U∞OU  ́Kv 71 ≠∫ö ±a∑U ̧...  ́Kv ≈≤∑U§OW °MU¢Nr ∞∑K∂OW ©K∂U‹ ±d°w «∞LU®OW, ¢aCl ≥cÁ «∞H∫u‰ ∞öî∑∂U ̧ «∞u ̧«£w Ë Øc« ≠∫uÅU‹ ©∂OW Ë °Ou∞u§OW

16

www.vulgarisation.net

§b œÆOIW, Ë≥w •KIW –«‹  ́b... ±d«•q ¢∂Km ±b¢NU •u«∞w 5 ßMu«‹ ∞LFd≠W «∞LR®d «∞u ̧«£w ∞NcÁ «∞H∫u‰, Ë °U∞∑U∞w «∞∑QØb ±s ±bÈ §uœ¢NU ∞∑∫oOs «∞DUÆW «∞u ̧«£OW ∞KIDOl «∞cÍ ¥∑r ¢KIO∫t.

Åu ̧... 2 : ≠∫q ±a∑U ̧ ¥o∑FLq ∞K∑KIO` «ôÅDMU ́w

Åu ̧... 3 : ≠∫h «∞oUzq «∞LMuÍ Æ∂q ¢πLObÁ

17

Åu ̧... 4 : îeÊ «∞oUzq «∞LMuÍ «∞LπLb ôß∑FLU∞Á ≠w «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w

2.3 «∞LU®OW ±d°w  ́Mb ¢D∂OIt ©d‚ Ë «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¢MEOr - «∞Ld«Øe  ́Kv Ë¢u“¥Ft «∞LπLb «∞LMuÍ «∞oUzq §d ́U‹ °S≤∑Uà «∞πNu¥UÊ «∞LdØe«Ê ¥N∑r °U∞LFb«‹ «∞Ld«Je ≥cÁ °∑πNOe ¢Iu √≤NU ØLU ∞K∑KIO` ≈ÆKOr Øq ÅFOb  ́Kv «∞Hd ́OW «∞LMELU‹ ±l °∑MoOo «∞Hd ́OW «∞Ld«Øe ¢Iu «ùÆKOLw «∞BFOb  ́Kv Ë ∞∞∑bîq. «∞CdË ̧¥W «ôÅDMU ́w. «∞∑KIO` °d«±Z °∑D∂Oo «∞πNu¥W «∞LNMOW ±s ¢∑JuÊ ±∑MIKW Ë•b«‹ °u«ßDW «∞∂d«±Z ¢D∂Oo ¥∑ «∞LU®OW, ±d°w ±o∑uÈ Ë ́Kv ®FU ́t°Os ¥∑d«ËÕ ±b« ̧ ≈©U ̧ ≠w ¢bîö‹ ±MDIW  ́∂d ¥u±OU ¥∑πu‰ °U∞LFb«‹ ±πNe ±KI` ËÆU ̧. ±∫bœ “±Mw ∞LId ̧ ©∂IU  ̧√” 0002 ¥IU ̧» ±U  ́Kv ¥Ad· Ë ØKr, 08 Ë 06 ≤Ij

•bœ‹ «∞Hd ́OW, «∞∑FUË≤OU‹ Ë «∞πLFOU‹ ±l °∑MoOo «∞Hd ́OW, «∞Ld«Øe √Ê ØLU : ±∏ö ±∑Mu ́W ≥w «∞∑w Ë ∞K∑KIO`, «∞IU°KW °U_°IU ̧ ∞K∑Bd¥` °U∞LKI` ∞ö¢BU‰ «∞∫KOV. §Ll ±d«Øe - °d¥b¥W. ÅMUœ¥o - «∞Død¥øo, Æød»  ́U±øW ¢JøuÊ stnioP) ed (tnemelbmessar «_°IøU ̧ ¢πLøøl ≤Iøj - ±oKp. –«‹ ÆdË¥W Æd¥W ≠w √Ë Øq ≠w «∞LKI`  ́Kv ∞KMb«¡ ¢o∑FLq «∞IdËÍ «∞ußj ≠w «∞L∂U•W «ô¢BU‰ ËßUzq ËØq -  ́Kv “¥Uœ... Ë«{∫W). «∞A∂o  ́ö±U‹ √Í ( ∞K∑KIO` ÆU°KW «∞∂Id... ¢JuÊ  ́Mb±øU «_ËÆU‹ «ô¢BU‰. ±AJq •q ≠w Ø∂Od« œË ̧« «∞MIU‰ «∞NU¢n ¥KFV •U∞OU √Ê www.vulgarisation.net 18

≤AU◊ «∞LKI` ¥∑Kah ≠w  ́LKOU‹ ±∑oKoKW Ë ±∑JU±KW Ë ≥w :

1- ¢KIO` «_°IU ̧ °Fb ±d«Æ∂W «∞A∂o Ë «∞∑QØb ±Mt .

2- ¢AîOh Ë ØAn «∞∫Lq °Fb «∞∑KIO`.

3- ±d«Æ∂W ±u«∞Ob «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w Ë ¢oπOKNU.

Ë Øq  ́LOKW ±s ≥cÁ ¥∑r ¢oπOKNU ≠w ±D∂uŸ îU’ ¥∫LKt «∞LKI` °BHW œ«zLW.

ò¥πV  ́Kv «∞LKI` √Ê ô ¥Iu °QÍ  ́Lq

îU ̧Ã ≥cÁ «∞FLKOU‹ «∞∏öÀ, Ë ≈ô ≠oOJuÊ

±aøøøøøU∞øøøHøU ∞KLøIø∑COøøøU‹ «∞πøøøU ̧Í °NøøøøøU

«∞FøLøøøqå

19

Åu ̧... 6 : ±u∞uœ «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w : §uœ...  ́U∞OW Ë ≤oq ±∫os

»«∞L∏q «∞AF∂w : «∞Kt ¥πFq √Ëôœ≤U √•os ±MU« ≥c« ¥MD∂o  ́Kv «∞Lu∞uœ °FLKOW «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w

Åu ̧... 5 :  ́LKOW «∞∑KIO`  ́Mb ±d°w «∞LU®OW

20

2.4 : «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ≠u«zb - ∞∞•Ou«≤øøøU‹ «∞u ̧«£øøw «∞∑∫oOøøs  ́LKOøU‹ ≠øw ©özFOøU œË ̧« «ôÅDMøøU ́øøøw «∞∑KIOøø` ∞FøøV ±s ¥F∑∂d §FKt ±LU  ́U∞LOU, «∞LFdË≠W «∞oöô‹ √≥r ¢Du¥d ≠w ≠FU‰ °AJq ßU≥r Ë : ¥Kw ±U ≠w ≈¥πU“≥U ¥LJs ≠u«zbÁ √≥r Ë «∞∫Ou«≤w. «ù≤∑Uà œ ́Uzr : ¢IMOW ≠u«zb - 2.4.1 ¢LJOs Ë  ́U∞OW«ù≤∑øøUà ∞KcØøu ̧ «∞LL∑øU“... «∞øøøu ̧«£OøW «∞BHU‹ ≤Ad ≠w «∞J∂Od «∞∑ußOl - √ îö‰ Ë«•b £u ̧ ±s «∞LM∑Z «∞LMuÍ «∞oUzq ≠L∏ö : «∞od¥l «∞u ̧«£w «∞∑∫oOs ≈§d«¡ «∞cÍ «∞D∂OFw «∞∑KIO` ±l ±IU ̧≤W °Id... 000.05 ±s √Ø∏d ∞∑KIO` ¥JHw «ù≤∑U§OW •OU¢t °Id.... 002 ¥∑FbÈ ô °u«ßDW ˱LOe«¢NU îBUzBNU ¢∫b¥b Ë ≈≤∑U§OU «∞L∑HuÆW «∞∏Od«Ê «Ø∑AU· -ßd ́W » ∞∑IOOr «_°IU ̧ ±s ØU≠w  ́bœ ¥KI` √Ê ¥LJs «î∑∂U ̧Á ≤d¥b £u ̧ (Øq «∞Moq «î∑∂U ̧ «∞Lu«∞Ob). ≈≤∑U§OW «∞cØu ̧

≤Iq ˱∑U ́V ¢JKHW ¢∫Lq œËÊ Ë«ßl °AJq «∞∫Ou«Ê °Os «∞∑NπOMU‹ ≈§d«¡ Ã- «∞ö“±W. ±d{øw

∞o∂V ©∂OFOøU «∞∑KIO` ±øs ¢∑LJs ô «∞∑øøw Ë «∞LL∑øU“... «∞cØøu ̧ ±øøs -«ôß∑HøUœ... œ ≠Oe¥u∞u§w. √Ë √°IU ̧

¢L∑KJNU √Ê ¥d¥b ÅHU‹ ±s ¥d ̈V ±U ôî∑∂U ̧ «∞LU®OW ∞Ld°w ≠d’ ≈ ́DU¡ - ≥ ÆDOFt. «∞∫πør «∞J∂Od... ∞KcØøu ̧ °U∞Mo∂øW «∞oOøUœ... Ë «∞IDOøl ≠øøw «∞cØøøøu ̧ °Oøs «∞∑MU≠f Ë-±Ml  ́MNU ¢Mπr «_ÆU ̧» ¢d°OW ßK∂OU‹ √≥LNU Ë ̧«£OW ±AUØq ±s ¢aKHt ±U Ë Ë«∞Iu¥W «∞IDOl. ≠w  ́Ou» °dË“ www.vulgarisation.net

21

2.4.2 : ≈Æ∑BUœ¥W ≠u«zb - ô «∞cÍ «∞L∑ußDOs √Ë «∞BGU ̧ «∞LU®OW ±d°w ©d· ±s «∞∏Od«Ê  ́s -«ôß∑GMU¡ √ ¥πV Ë «∞BOU≤W Ë «∞∑Gc¥W ¢JU∞On ¢MIøh ≥Jøc« Ë  ̧√” 02  ́Mb≥r «_°IU ̧  ́bœ ¥∑FbÈ ≈{U≠OW ±BU ̧¥n ∞KHöÕ ¥JKn «∞COFW ≠w Ë«•b ≠∫q  ́Kv «∞∫HUÿ √Ê ≥MU «∞∑cØOd ßMu¥U. œ ̧≥r 0008 •u«∞w ¢∂Km Ë∞b 023 ¥FDw Ë«•b £u ̧ √Ê •OY ∞K∑MUßq «∞Lo∑FLKW «∞H∫u‰  ́bœ »-¢aHOi ¥FDw √Ê ¥LJMt «ôÅDMU ́w °U∞∑KIO` °OMLU ßMu«‹ 4 ±b... ≠w «∞D∂OFw °U∞∑MUßq «∞Lb.... ≤Hf ≠w  ́πq 000.03 °U∞Mo∂W

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO` £Ls «≤aHU÷ ≤∑OπW «_°IU ̧ ¢KIO` ¢JKHW ±s -«∞∑IKOq à «ôÅDMU ́w. «∞∑KIO` ∞∑JKHW ±Fb‰ ±s «∞d≠l ≠w ±o∑Ld... Ë ≠FU∞W °BHW ¥oU≥r «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` √Ê √≥r√Ø∏d œ-˱U≥u œ ̧≥r 007 °∫u«∞w Æb ̧ ±∂U®d« ¥b ̧ ̧°∫U ±U Ë≥c« ∞∫uÂ) («∞∫KOV, ∞KIDOl «ù≤∑Uà ∞KMuŸ °U∞Mo∂W œ ̧≥r 0001 Ë ≥u∞o∑Os). «∞oö∞W«∞πOb...(≠d¥e¥UÊ, ∞ú°IU ̧ °U∞Mo∂W .Croisé «∞La∑Kj www.vulgarisation.net 22

«ß∑FLU‰ «∞∑KIO` «ôÅDMU ́w {LUÊ ∞JoV

 ̧≥UÊ ±dœËœ¥W ÆDOl «∞∫KOV

23

2.4.3 : ËÆUzOW Ë Å∫OW -≠u«zb √≥r ±s ¥Fb «ôÅDMøøU ́w «∞∑∞IOø` ≠øSÊ «∞FøöÃå ±s îOd ò«∞uÆøU¥W «∞L∏øq  ̧√Í  ́Køøv - √ ¢M∑Iq «∞∑w «∞∑MUßKOW Ë«∞GOd «∞∑MUßKOW «_±d«÷ «≤∑AU ̧ {b «∞uÆUzOW «∞ußUzq «∞∑MUßKw. Ë√±d«÷«∞§NUe «∞DdÕ, œ«¡ Ë «∞oq, Øb«¡ «∞L∂U®d... °U∞Lö±oW °NøU ¢∫U◊ «∞∑w «∞FMU¥W ≤∑OπW ∞KIDFUÊ «∞B∫w «∞Lo∑uÈ  ̧≠l Ë «_±d«÷  ́Kv »-«∞oODd... «∞CødË ̧¥øøøøW «∞∑∫KOøøøøö‹ ≈∞øøøøøv °Uù{øøU≠øøW «∞LMøøuÍ «∞oUzøøq ±≤NøøU ¥Rîøøc «∞∑øw «∞cØøu ̧ ¢FKO∂øt Æ∂øøq ∞øøøt «∞∫Ou¥øW «∞LCøøUœ«‹ Ë≈{øøU≠øW «∞oUzøøq  ́Køøv ¢πøødÈ «∞∑øøw Ë«ù§∂U ̧¥øW ¢πLObÁ. Ë ±Fd≠W ±øøs ¥LJMt °Id... ∞Jq ≠dœ¥W °DUÆU‹ ¥o∑FLq ≠U∞LKI` «∞FIr ±øs -«∞uÆU¥W à «∞aBu°W, ±AJøq ≥MU„ √Ê ¥b ̧„ ±πb¥W  ̈Od ¢KIO∫U‹ £öÀ _Ê°Føb Ë–∞„ •Uô‹«∞FIr, ... «∞LMUßV «∞Föà ≈ ́DU¡ Ë «∞o∂V ∞∑AaOh «∞∂ODdÍ °U∞D∂OV «ô¢BU‰ ≈––«„¥πV www.vulgarisation.net 25

≠∫øøu‰ «∞∑KIO` «ôÅDMU ́øøøøøøw : {LøøøøUÊ

∞Kd≠øøøl ±øøøs ≈≤∑øøUÃ «_°IøU ̧ Ë «∞∑aKøh ±s

«_±øøøøøød«÷ «∞oøøøøøøU ̧¥øøøøW

26

2.4.4 : °U∞LGd» «∞∑MLu¥W «∞∂d«±Z ¢D∂Oo  ́Kv -«∞LoU ́b... «∞∂d«±Z

¢D∂Oo °GOW «∞Moq Ë¢∫oOs ∞∑Du¥d √ßUßOW  ́LKOW «ùÅDMU ́w «∞∑KIO` ¥Fb : «ü¢OW «∞∑MLu¥W Ë«∞K∫uÂ. «∞∫KOV ≈≤∑Uà ∞∑∫oOs «∞L∫KOW «∞oöô‹ ¢NπOs - √ «ôÅDMU ́w. «∞∑KIO` ©d¥o  ́s ≈ô ¥MHc √Ê ¥LJs ô «ù≤∑Uà ˕b«‹ ¢Ju¥s - » «ùMUÀ. ≤∑UzZ  ́Kv «∞∏Od«Ê «≤∑aU» °d≤U±Z ¢MHOc - à °Iøød... 02  ́Kv ¢Iq ÆDFUÊ  ́Kv ¥∑u≠dËÊ «∞LGd» ≠øw «∞LU®OW ±d°w ±s 58% ±s √Ø∏d - œ ¢Ib ̧ °U≥CW ±BU ̧¥n ¥JKn _≤t : «∞COFW ≠w ≠∫u‰ ˧uœ «∞LFIu‰ ±s ≠KOf Ë∞c« «∞LU®OW ±d°w ØU≥q ¥∏Iq Ë≥c« 6991), (•oV «∞oMW ≠w œ ̧≥r 0008 °∫u«∞w «∞e«zb.... °U∞LBU ̧¥n ≠w

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ¢Du¥d  ́Kv ¥Aπl «∞Lo∑Ld «∞∫KOV ¢FUË≤OU‹ -¢Ju¥s ≥ «∞∂öœ. ±o∑I∂ö. «ß∑Od«œ≥U ±s «∞∫b °U∞∑U∞w Ë °∂öœ≤U, ±o∑u ̧œ √Åq ±s «∞oöô‹ -≈Ø∏U ̧ Ë ≈©U ̧ ≠w Ë«∞K∫u ∞K∫KOV «∞u©≤w «ù≤∑Uà ±s «∞d≠l : «_ßU” ≥u ≥c« Ë Ë√îOd« - “ ∞∂öœ≤U. «∞Gc«zw «_±s ¢∫IOo www.vulgarisation.net 28

«∞∑KIO` «ôÅDMU ́w : ≠u«zb «Æ∑BUœ¥W

Ø∂dÈ Ë ̧°` √Ø∂d ∞Ld°w «∞LU®OW

29

3 : «ôÅDMU ́w «∞∑KIO` ≠w ∞KLoU≥LW ±HOb... ≤BUz` - «ôÅDMU ́w

«∞∑KIO` ∞MπUÕ «∞LHOb... «∞MBUz` °Fi ≥cÁ «_°IU ̧ ±d°w √Ë «∞≠öÕ √¥NU : ∞∂Id¢p : «∞πOb) «∞BMn ±s (°Id... «∞Fö±U‹ √≥r ≥cÁ Ë «∞oau≤OW, √Ë §Ob« «∞A∂o  ̧«ÆV √- ¢o∑Id. Ëô ... √–≤ONU ¢∫d„ «{Dd«», : ∞K∂Id... «∞FUœ¥W «∞∫dØU‹ ≠w ¢GOOd - «_Øq). ≠w («≤aHU÷ «∞ANOW ≠w «∞MIh - «∞∫KOV. ≈≤∑Uà ≠w ≤Ih - «∞HdËÃ. - √Ë «∞LN∂q ±s ÅU≠w ßOu‰ ≤eˉ - °πU≤∂NU. «_îdÈ «_°IU ̧  ́Kv «∞BFuœ «∞∂Id... Æ∂u‰ - «_îdÈ. Ë «∞HOMW °Os «∞BOUÕ - «_°IU ̧ ˱N∂q ±N∂KNU ∞∫f «∞FUœ..., ±s √Ø∏d ¢∂u‰ : ∞K∂Id... √îdÈ  ́ö±U‹ - 7). «∞Bu ̧... («≤Ed ... «_îdÈ : ±øøøøøøö•EøøøøW ßd¥FW. Ë îHOHW «∞∂Kb) («_°IU ̧ «∞L∫Kw «∞MuŸ  ́Mb «∞A∂o  ́ö±U‹ - «∞A∂o.  ́ö±U‹  ́Kv «∞JAn ¥BFV -±d°u©W «∞∫EOd... ≠w «∞∂Id... ØU≤X ≈–« - «_Æq.  ́Kv «∞Ou ≠w ±d«‹ £öÀ «∞∫u«±q «∞GOd «_°IU ̧  ́Mb «∞A∂o  ̧«ÆV - » ±d¢Os «_Æq  ́Kv ≈îd«§NU «∞u«§V ±s «∞∫EUzd, ≠w ±d°u©W «_°IU ̧ ØU≤X Ã-≈–« «∞Ld.... ≠w ßU ́W ≤Bn ∞Lb... «∞Ou ≠w  ́e∞NU. ¥πV «∞IDOl, ≠w °Id...  ́Mb «∞A∂o ˧uœ ±s «∞∑QØb •U∞W ≠w - œ «≤Ed «∞A∂o. TMNu ̧ ≠∑d... °Fb ßU ́W 21 •u«∞w °U∞LKI` «ô¢BU‰ ¥πV «∞A∂o, ÿNu ̧ •U∞W ≠w ≥- «∞Lu«∞OW «∞BH∫W ≠w «∞Bu ̧... ≠w

«ôÅDMU ́w «∞∑KIO`  ́LKOW ≤πUÕ ≠w ßU≥r Æb «∞LU®OW ±d°w ¥JuÊ «∞MBUz` °NcÁ Ë ≠u«zb≥U. ±s √Ø∏d Ë«ß∑HUœ ÆDOFt, www.vulgarisation.net 31

œË ̧ ±d°øøøøøøw «∞øLøU®OøøøW

√ßUßøøøøw ≠w ≤πøøøUÕ «∞∑KIOø` «ôÅDMøøU ́øøøw

 ̧«ÆøøøøøøV «∞A∂o ∞∑MøøøøøUœÍ  ́Køøøøv «∞LøKøIøøøø`

32

Åu ̧... 7 :  ́ö±U‹ «∞A∂o ( ́Mb «∞∂Id... «∞∏U≤OW)

(1) (2)

33

±s : √Ê ≤Fd· √Ê ¥πV «∞LMUßV «∞uÆX ≠w ¢KIO` √§q www.vulgarisation.net (ô) °Fb («∞oau≤W) «∞A∂o ≠∑d... ßU ́W 01 - 6 ßU ́W 81 - 21 (≤Fr) ∞K∑KIO` «∞LMUß∂W «∞H∑d... «∞BFuœ.

¢d≠i «∞∂Id... - ≤UÅ`

Ë ≤Iw ßUzq ≈≠d«“ - ≠u‚ ∞∑BFb ¢∂∫Y «∞∂Id... - ≤UÅ`  ̈Od ÆKOq ßUzq - °Fi

≠w œ±uÍ -ßUzq «∞LN∂q.

±s «∞LN∂q.

«≤∑HUŒ - «üîd¥s.

«∞aU ̧§w. «∞LN∂q ≠w «≤∑HUŒ - - (ÆKo «∞∑Bd· ≠w ¢GOOd - (%07).

«∞∫Uô‹  ́KONU.

«∞BFuœ ¢I∂q «∞∂Id... - ...)

«_Øq  ́bÂ

≠∑d... «∞A∂o ≥w 21 - 81 ßU ́W.

«∞uÆX «∞LMUßV ∞K∑KIO` ≥u «∞MBn «∞∏U≤w ±s «∞A∂o («∞oau≤OW).

(21 ßU ́W °Fb °b«¥∑t)

6 ßU ́W 01 - ±∑Qîd

∞K∑KIO` ô

≤Fr ô ∞K∑KIO` ∞K∑KIO` «∞LoU¡. ≠w «∞∂Id... ¢KI` «∞B∂UÕ, ≠w «∞A∂o  ́ö±U‹ TMNd‹ ≈– «∞Gb. Å∂UÕ ≠w «∞∂Id... ¢KI` «∞LoU¡, ≠w «∞A∂o  ́ö±U‹ TMNd‹ ≈–« 34

Æ∂q (ô)

±∂Jd